O’g’itlardan tabaqalashtirib foydalanish rejasini tuzish - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

O’g’itlardan tabaqalashtirib foydalanish rejasini tuzish

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

131.5 KB

O’g’itlardan tabaqalashtirib foydalanish rejasini tuzish Reja: 1. O’g’itlardan foydalanish rejasi xakida tushuncha 2. Azotli o’g’itlardan foydalanish rejasi 3. Fosforli o’g’itlardan foydalanish rejasi 4. Kaliyli o’g’itlardan foydalanish rejasi .

TAYANCH TUSHUNCHALAR . Tavsiyanoma, tuproq kartasi, agrokimyoviy xaritanoma, bonitirovka, differintsifl foydalanish, iarma, doza, o’g’itlardan foydalanish rejasi, alohida ishlov beriladigan dala, reja tavsiyanoma, o’g’it qo’llan muddati, o’g’itlarni taqsimlash, o’g’itga yalpi talab, mineral o’g’it, azotli o’g’it, fosforli o’g’it, kaliyli o’g’it mineral o’g’itlardan yuqori samarada foydalanishni ta‘minlash uchun har bir xo’jalikda dalalar bo’yicha mineral o’g’itlarni taqsimlanishi va qo’llanilishini differintsiallashtirish kerak. Bunda tuproq farqlari, dala tuprogi unumdorligib yerlarni meliorativ holati rejalashtirilgan hosil inobatga olinadi. Ushbu maqsadda xar yili mineral o’g’itlarni taqsimlash va qo’llash rejasi tuzilishi kerak. Bu reja xo’jalik agronomi va iqtisodchilari tomonidan tuziladi. Bu ishga agrokimyoviy laboratoriya va tajriba stantsiya kabi ilmiy muassalarning mutaxassilari ham jalb etiladi. Reja tuzish uchun qo’llanma bo’lib quyidagi xizmat qiladi. 1. Har bir ekin uchun mineral o’g’itlar qo’llash tavsiyanomalari. Bu qo’llanmalarda xar xal hosildorlik uchun har bir tuproq tip va tipchasi agrokimyoviy xossasini, tuproq farqlari va utmishdosh ekinlarni hisobga olgan xolda azotli, fosforli va kaliyli o’g’itlarning iormalari berilgai bo’ladi. 2. Tuproq xaritasi. 3. Agrokimyoviy xaritanoma 4. Xo’jalik yerlarini sifatiy baholash ( bonitirovka ) xaritasi 5. Rejalashtirilgan yilda ekinlarni dalalar bo’yicha joylashtirish rejasi 6. Qishloq xo’jalik ekinlari maxsulotini ishlab chiqish va hosildorlik bo’yicha rejaviy topshiriq 7. Tuman agrokimyo ta‘minot bo’limidan xo’jalik uchun rejalashtirilgan yil hosildorligi uchun ajratilgan mineral o’g’itlar fondi ( asortimentlar va oziq moddalar bo’yicha)

H ar bir а lo h ida ishlov beriladigan uchastka yoki kontur uchun boshlang’ich informatsiya ko’rsatiladi. -uchastka nomeri va maydoni -tuproq tipi.uni boniteti va madanivlashganlik darajasi -tuproq mexaniq tarkibi -shurlanganlik va eroziyaga uchraganlik darajasi -tuproqda harakatchan fosfor va almashunuvchan kaliyning mo’tloq miqdori -utmishdosh ekin -rejalashtirilgan ekin, navi -rejalashtirlagan hosilndorlik O’g’itlarni qo’llash rejasi xar bir ekin turi uchun, xar bir alohida ishlov beriladigan dala uchun, fermer xo’jalik uchun.brigada uchun, xo’jalik uchun alohida hisoblanadi. Reja-tavsiyanomalarda ajratilgan mineral o’g’itlar fondi, xo’jalikda organiq o’g’itlarni tuplanishi hisobga olinib har bir dala uchun va undagi xar bir qishloq xo’jalik ekin turi uchun oziq elementlarning yillik normalir va qo’llash muddatlari aniqlanadi. EHM yordamida tuzilgan reja-tavsiyanoma bir necha nusxada bo’lib ular tuproqqa o’g’itlarni bir necha nusxada bo’lib, ular tuproqka o’g’itlarni qo’llashdan oldin xo’jalikka topshiriladi. Bir nusxa agro- : u bo’yicha o’g’itlarni brigadalar va dalalar bo’yicha taqsimlash va qo’llash, o’g’itlarni kirimi, saqlanishi amalga oshiriladi. Boshqa nusxalari brigadalprga tarkatiladi va undan brigadirlar xar bir sugorish uchastkasidan o’g’itlarni qo’llash buyisa ishlarni bevosita bajarishda foydalanadilar. EHM da tuzilga o’g’itlarni tabaqalashtirib qo’llash reja- tavsiyanomasi 5 ta shaklni o’z ichiga oladi . SHakl N 1 da xo’jaliknyang ekinlar bo’yicha mineral o’g’itlarga talabi keltiriladi. Mineral o’g’itlarga bo’lgan talab yillik o’g’it normasi, o’g’itlar nisbatidan kelib chikadi. Bu shakl yordamida xo’jalik raxbariyati o’g’itlarni ekinlar bo’yicha taqsimlydi va yalpi maxsulot rejasi bajarilishini ta‘minlaydi. SHakl N2 ekinlar bo’yicha talab etiladigan o’g’itlar miqdorini asosiy qo’llash muddatlari bo’yicha taqsimlaydi. Shuniig yordamida xar bir ekin uchun

kerak bo’ladigan o’g’it miqdori tayyorlanadi va ular o’z vaqtida qo’llanilishi ta‘minlanadi. SHakl N 3 asosida brigadirlar uning dalalari bo’yicha va qo’llash muddatlari bo’yicha mineral o’g’itlarni taqsimlash o’tkaziladi. Unda brigadani o’g’itlarga bo’lgan umumiy talabi aniqlanadi. Bunda o’g’it fondi va ekin turi xisobga olinadi. SHakl N4 o’g’itlarni birigadalar bo’yicha taqsimlanishini ta‘minlaydi. SHakl N5 o’g’itlarni bo’limlar bo’yicha taqsimlanishini ta‘minlaydi. Bu shakllar asosida agronom o’g’itlarni taqsimlanishini tashkillashtiradi va ulardai samarali foydalanishni ta‘minlaydi. Agrokimyo tashkilotlari tavsiyanomani to’g’riligi va tavsiya etilayotgan o’g’it normasi va qo’llash muddatlarining samaradorligiga javob beradi. O’z navbatida xo’jalik dala va ekinlar bo’yicha o’g’it normalari, qo’llash muddatlari, texnologiyalari bo’yicha tavsiyanomalarga rioya kilishni garantiyalaydi. Xo’jaliklarning agroyaomlari xar yili agrokimyoviy xaritanomalar va tuproqlarni oziq elementlari bilan ta‘minlanganlik darajasiga kura belgilangan o’g’it normalari asosilda o’g’itlardan foydalanish rejasini tuzadilar. Bu rejada xar kaysi maydon bo’yicha barcha ekinlarga bnriladigan turili shakldagi o’g’itlarning miqdori, ishlatish muddati va usullari aks ettiriladi. O’g’itlardan foydalanish rejasi xar bir brigadi uchun jadvalda keltirilgan frorma bo’yicha aloxida tuziladi. Rejada o’g’itlar normasi fizik to’qlarda keltiriladi. Ular oziq moddalar normasini jadvalda keltirilgan kozfftsentga ko’paytirish yuli bilan xisoblanadi. Oziq moddalar normasini fizik to’qlarga o’tkazish uchun koeffitsentlar O’g’it shakli koeffitsent Ammiakli selitra 2.94 Mochevina 2.17

Ammoniy sulfat 4.88 Superfosfat(20% Р205) 5.00 Superfosfat(15% ) 6.67 Ammofos 2.17 Kaliy xlorid 1.66 Kaliyli tuz 2.50 Quyida asosiy qishloq xo’jalik ekinlaridan biri bo’lgan g’o’za uchun o’g’itlardan foydalanish rejsini tuzish tartibi keltirilgan. 2. Azotli o’g’itlardan foydalanish rejasi g’o’za o’simligi uchun azotli o’g’itlardan foydalanish rejasi jadvalda keltirilgan forma bo’yicha tuziladi. Jadvalning 1-6 ustunlaridagi ma‘lumotlar ekinlarni joylashtirish rejasi, ekin maydonlarining tuzilishi va tuproq xaritasi asosida tuziladi. Azotning yillik normasi quyidagi formula yordamida aniqlanadi: (В-в)*5*100 А= ------------------- 40 bundaA-azotning biologik normasi, kg|ga В-g’o’zaning xosildorligi, ts|ga в-tuproq unumdorligi va ilgari solingan o’g’itlar xisobiga olinadigan xosildorlik ts-ga (xosildorlik gektaridan 20-30: 30-40: 40-50: 50-60 tsentner bo’lgan mos ravishda 5-10:10-12,5: 12,5-15: va 15-20 tsentner bo’ladi) 5-1ts paxta xosili olish uchun azot sarfi.kg 40-g’o’zaning azotli o’g’itdan foydalanish koeffitsenti, 100-konstanta Paxtaning xosildorligi gektariga 30 ts bo’lganda azotning biologik normasi gektariga 250 kg ni A=(30-10) 12.5=250 tashkil kiladi. Azotning biologik normasi aniqlangan? uni jadvalda keltirilgai tuzatish koeffitsentalri yordamida tuproq tiplari va agrotexnik fonlar bo’yicha tabaqalashtiriladi.

Sugoriladigan yerlarda tuproq tiplari bo’yicha azot normasini tabaqalashtirish uchun tuzilgan koeffitsentlari . Yarim sahro Zona tuproqlari Sahro Zona Tuproq- lari Tipik bo’z tuproq Koeffi tsient och bo’z tuproq Koeff itsent Janubiy shimoliy chalar O’rta zona Koeffi- tsent 1 2 3 5 6 7 8 Tipik bo’z tuproqlar va o’tlotsi bo’z 1.0 Och tusli bo’z tup- rotslar va o’tloqi bo’z 1,1 Tatsirli, o’tloqim- taqirli sho’ri yuvilgan va kuchsiz 1,0 Agrotexnik fonlar bo’yicha azot normasini korrektirovka kilish Agrofon Hosildor lik ts|ga Azot normasi кg|ga Tuzatish koeffts . Azotning diffe rentsiallangan Makkajo’xoridan keyin Haydalgan bedapoya Bedapoya haydalgandan keyingi: ikkinchi yili 30 30 30 30 250 250 250 250 1.2 0,6 0.8 1.0 300 150 200 250 Eskidan sug’orilib va g’o’za ekilib kelingan yerlarda tuproqdagi o’zlashtiriladigan azot miqdori turlicha bo’lishi mumkin. Shunga kura, bunday yerlarda ishlatiladigan azotli o’g’itlarning normalari jadvalda keltirilgan tuzatish koeffitsentlari asosida ham korrektirovka kilinishi kerak.

Azot normasini tuprokdagi o’zlashtiriluvchi azot mikdori bo’yicha differentsiallash Tuprotslarning ta‘min langanlik darajasi Mineral xoldagi azot ning miqdori.mg | kg g’o’zadan 30-35 tsG’ga hosil olish uchun azot normasi.kg | ga Juda past past o’rtacha yuqorn <20 20-30 30-50 50-60 >60 250 225 200 150 100 Azotli o’g’itlarning differentsiallangan normalari aniqlangandan keyin g’o’zaga azotni muddatlar bo’yicha solishni taqsimlpashga utiladi Azotli o’g’itlarni odatda bo’lib-bo’lib solinadi ekishtacha.ekish bilan birga va usuv davrida. Ekishdan oldin solingan azotning samaradorligi o’zgarib turadi va zonaning iklim, tuproq va agrotexnik sharoitlariga bog’liq bo’ladi. Masalan tipik bo’z tuproqli yerlarda azot erta bahorgi baronalash paytida solinadi. Bunda azotli o’g’itlar erta baxogi yogingarchilik okibatida 30-50sm chuqurlikka singadi va yosh o’simliklar undan maksimal foydalaniladi. Shuri kuzgi shudgordan keyin yuviladigan yerlarda azot ekishdan oldin chizel bilan solinadi. Yerni ekishdan oldin shur yuvish ishlari o’tkaziladigan joylarda o’g’it yerni bahorgi haydov paytida solinadi. Chigitni undirib olish uchun kushimcha sugoriladigan yerlarda azot chigit ekish bilan bir vaqtda solinadi. Agar ba‘zi sabablarga kura ekishga kadar azotli o’g’itlar solinmagan bo’lsa.bu operatsiya vaqtida bajariladi. Bunda azot normasi gektariga 20-25 kg dan oshmasligi kerak. Usuv davrida oziqlantirish miqdori azotning yillik normasi va tuproq sharoitiga bog’liq bo’ladi. Odatda 2-3 oziqlantirish quyidagi muddatlarda o’tkaziladi: 2-Zta chinbarg hosil bo’lganda, shonalash va gullab, ko’sak hosil qila boshlagan davrda. Azotning yillik normasiga

karab birinchi ertagi oziqlantirishda gektariga 50-75kg,ikkinchi va uchinchi oziqlantirishda gektariga 50100kg atrofida solinadi. G’o’zani oziqlantirishni o’z muddatlarida tugallash katta ahamiyatga ega. Oziqlantirishni tugallashning maksimal muddatlari paxta ekiladigan shimoliy zonalarda 10-15 iyul, o’rta zoialarda 15-20 iyulda janubiy zonalarda 20-25 iyul hisoblanadi. FOSFORLI O’G’ITLARDAN FOYDALANISH RYeJASI Fosforli o’g’itlarning samaradorligi tuproqda harakatchan fosforning mavjudligiga bog’liq. Shuning uchun.fosforli o’g’itlarning normasi agrokimyoviy xaritanomalar asosida jadvalda keltirilgan forma bo’yicha aniqlanadi. Jadvalning 1-4 ustunlaridagi ma‘lumotlar yerdan foydalanish rejasi va agrokimyoviy xaritanomalar asosilda, 5- ustundagilar esa ekinlarni joylashtirish rejasi asosida tuldriladi. Fosfor normasi paxta hosildorligi to’g’risidagi ma‘lumotlar asosida ainklanadi. Bunda 1ts paxta uchun fosfor sarfi 1.5 kg deb kabo’l kilingan. Shunga asosan fosforning biologik normasi aniqlanadi. Masalan paxtaning hosildorligi gektariga 30 ts bo’lganda fosforning biologik normasi gektariga 45 kg bo’ladi. Fosforning biologik normasi aniqlangach, uni tuproqdagi harakatchan fosforning mavjudligiga muvofik - jadvalda keltirilgan tuzatish koeffitsentlar yordamida tabaqalashtiriladi. Fosforli o’g’itlardai foydalanish rejasi Бр и га д а Конту р Майдо н га Hаракат чан Р 2 0 5 микдори мг|кг Hосил дорли к ц-га Фосфор нормас и кг/га биолог и к Ернн h а й да ш 6-н бирга Экиш даври да Гуллаш вактида ГУЗА 1 1.2,7,8 60 31-45 35,0 52.5160 160 - - 2 3,4,5,6 60 46-60 40,0 60.0120 3 1-9 90 16-30 45.0

10-14 50 30,0 120 - 45-95 - 45-40 4 1-12 120 16-30 30,0 67.5 270 45,0 45 225-45 Fosforning diffferentsiyalangan normasini aniklash . Hosil- dorlik Tuproqdagihar akatchan fosforningmik dori. mg| kg Fosforning biologik normasi kg|ga Tuzatish koeffitsie nti Fosforning differentsiyalang an normasi kg| ga 30 <15,0 45 5 225 30 15,1-30,0 45 4 180 30 30,1-45,0 45 3 195 30 45,1-60,0 45 2 90 30 >60 45 1 45 Fosforning differentsiallangan normasi g’o’zaga muddatlar bo’yicha berish ham tuproqdagi mavjud harakatchan fosfor mi q doriga q arab o’tkaziladi. Jadval. Fosforli o’g’itlarni solish muddati bo’yicha taqsimlash. Тупрокдаги hаракатчая фосфрорнинг Hосил- дорлнк ц| га Фосфорнинг дифференци ял анган Фосфорни h айдаш пайтида муддатла р бo’йича экиш солиш.к г|га гуллаш даврида <15,0 30 225 140 45 40 15,1-30,0 30 180 135 45 - 30,1-45,0 30 135 135 - - 45,1-60,0 30 90 90 - -

30 45 45 Bir kilogramm tuproqda 15 mg gacha harakatchan fosfor mavjud bo’lsa, fosforli o’g’itlar uchun uch muddatda solinadi: yerni xaydash paytida, ekish bilan birga va gullash davrida. Agar harakatchan fosfor miqdori 15,1-30,0 mg|kg atrofida bo’lsa, fosforli o’g’itlar ikki muddatda : yerni xaydash vaqtida, ekin bilan birga solinadi.Tuproklarda harakatchan fosfor miqdori 30,1 mg|kgdan ortik bo’lsa o’g’it bir marotaba yer xaydash paytida solinadi. KALIYLI O’G’ITLARDAN FOIDALANISH REJASI G’o’za azot moddasini kancha o’zlashtirsa, kaliy moddasini ham shuncha iste‘mol kiladi. Shu sababli, paxta va boshqa ekinlar yetishtirishda tuproqqa uzoq muddat kaliyli o’g’it solinmasa, yerdagi kaliy zapasi kamayib ketadi. Shu munosabat qishloq xo’jaligidagi kaliyli o’g’itlardan foydalanish juda zarur hisoblanadi. Bu ish agrokimyoviy xaritanomalar asosida tuzilgan o’g’itlardan foydalanish rejasi bo’yicha amalga oshirilsa, yuqori samara beradi ( -jadval) Jadvalning 1-4 ustunlari ekinlarni joylashtirish rejasi va olinadigan hosildorlik miqdori asosida tuziladi.Kaliyli o’g’itlarning biologik normasi paxta hosildorligi to’g’risidagi ma‘lumorlar asosida aniqlanadi. Bundan 1ts paxta uchun kaliy sarfi 5 kg deb kabo’l kilinadi. Shunga asosan paxtaning hosildorligi 30 ts-ga bo’lganda, kaliyning biologik normasi 150 kg|ga miqdorida belgilanadi. Jadvalning 5-ustuni agrokimyoviy xaritanoma ma‘lumotlari asosida tuziladi va tuproq dagi almashinuvchi kaliyning miqdoriga ko’ra. Jadvalda keltirilgan tuzatish koeffitsentlar yordamida kaliyning biologik normasi tabaqalashtiriladi. Kaliyning biologik normasini tabaqalashtirish uchun koeffitsentalar . Tupro q larning ta‘minlanganlik darajasi Aliashinuvchan kaliyning mikdori.mg | kg Tuzatuvchi koeffitsient

паст 201- 301 Juda past <10 0 300 1,25 1,00 0,25 0,75 o’rtacha 101- >40 0,50 yuqori 200 _ Juda yu q ori 400 Kaliyli o’g’itlardan foydalanish rejasi . Bri gada Kontur maydon ga Kaliyning biologik normasi Hosildor- lik ts|ga Tuproqdagi almashi nuvchi Kaliy miqdori, mg|kg Kaliyning differie ntsiallanga n normasi 1 2 3 1-8 9-12 1-7 8-14 1-12 80 40 70 70 120 380 150 120 150 175 225 30 40 30 35 45 <100 100-200 200-300 >400 300-400 187,5 200 112.5 43,8 112,5 J AMI: 380

Adabiyotlar : 1. Niyozaliev, Otabekov va boshqalar "Agrokimyodan amaliy mashg’ulotlar" Toshkent "Mexnat" 1989 y. 2. A Mavlonov, I.CHumachenko, A Abdujalolov "Paxtachilikda agroximya xizmati" Toshkent, "O’zbekiston" 1978 y. 3. Ф.А. Юдин. "Методика агрохимических исследований" Москва. "Колос" 1980 г. 4. Составление и использавание почвенних карт. Под ред к.с-х. н. А.Д. Кашанского. Москва. Агропромиздат 1987 г. 5. Ю.Федорин, АПонамарева "Составление агрохимических картограмм" Казсельхозгиз, 1964 г. Алма-Ата. 6. Пособие по агрохимическому обслуживанию хозяств Казакистана. Под обш ред. Ю.С Папенко. Алма-Ата "Кайнар", 1977 г

Похожие

O`g`itlardan foydalanish rejasini tuzish

Tuprоq аgrоkimyoviy kаrtоgrаmmаsini tuzish

Mashina-traktor agregatlarini tuzish

Bog’larni agrokimyoviy xaritasini tuzish

Agrokimyoviy xizmat ko’rsatish