Қишлоқ хўжалигида мулк ва хўжалик юритиш шаклларининг самарадорлиги - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Қишлоқ хўжалигида мулк ва хўжалик юритиш шаклларининг самарадорлиги

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

104.5 KB

Қишлоқ хўжалигида мулк ва хўжалик юритиш шаклларининг самарадорлиги Режа: 1.Мулк тушунчаси ва унинг бозор иқтисодиёти шароитидаги роли. 2.Ижара корхоналари мулкининг вужудга келтириши ва ривожлантириши

1. Мулк тушунчаси ва унинг бозор иқтисодиёти шароитидаги роли. Мулк шакллари ва уларнинг иқтисодий мазмуни Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқариш жараёни бир томондан моддий омилларнинг, яъни ишлаб чиқариш воситалари - ер, асосий ва моддий оборот маблағлари ва пировард натижаларининг, бошқа томондан, шу ишлаб чиқариш воситаларига мулк нуқтаи назаридан кишиларнинг муносабатларининг мавжудлигига боғлиқ. Мулк даставвал кишилар томонидан ишлаб чиқариш воситаларини ўзлаштириш шакли ҳисобланади. Классик иқтисодчилар шундай деб ёзишган эди: "Мулк-бу кишиларнинг бир- бири билан бўладиган муносабати, уларнинг материалларга, қуролларга ва меҳнат натижаларига бўлган муносабати". Иқтисодий муносабатлар комплексида ишлаб чиқариш воситаларига мулк муносабатлари энг муҳими ҳисобланади. Ишлаб чиқариш воситалари кимга тегишли бўлса, тақсимот ва айрбошлаш шунга боғлиқ бўлади. Кўп йиллик тажриба шуни кўрсатадики, мамлакатимизда бир неча ўн йиллаб давом этган аграр инқирознинг асосий сабаби мулк муносабатларнинг кучли деформацияланиши ҳисобланади. Мулкнинг деформацияланиши асосан қишлоқ хўжалигини йирик масштабли умумлаштириш йилларидан бошланди. Ерни ва бошқа ишлаб чиқариш воситаларини мажбурий давлатлаштириш ишлари остида мажбурий жамоа хўжаликларига – (коллективное хозяйство), (социалистик советлар хўжалиги) – совхозлар ташкил этилиб, шу хўжаликка беркитилган ер, бошқа ишлаб чиқариш воситалари ва ўз меҳнатлари асосида яратилган маҳсулотнинг «давлат» томонидан ноэквивалент даражада буйруқ билан ўрнатиладиган ва ҳатто сарф қилинган ҳаражатларни ҳам қопламайдиган нисбатан паст баҳолар билан мажбурий олиб қуйиш механизми асосида фаолият юритилди. Ишлаб чиқариш воситаларига мулкчиликдан маҳрум бўлган кишилар хўжаликни яхши ва самарали йўллар билан олиб боришга бўлган қизиқишни мотивацияни йўқотдилар. Мулкдан узоқлашиш, энг аввало ердан

узоқлашиш, деҳқонни ўзи яратган неъматларни ўзлаштиришдан маҳрум қилди. Пировард натижада деҳқон хўжайин ва меҳнаткаш деган ягона хусусиятдан узоқлаштирилди. Хўжайин меҳнаткаш пировард натижадан кўра меҳнат ҳақини афзал қўювчига бесамар ишлаб чи қариш жараёнига қатнашувчи ёлланма ишчига айланди. Қишлоқ хўжаликни инқироздан чиқариш, аҳолини озиқ-овқат билан таъминлаш хавфсизлиги муаммосини фақат қишлоқ меҳнаткашларининг ижодий фаоллигини ошириш учун қулай имкониятини таъминлайдиган, уларнинг ташаббускор хўжайин ва меҳнаткаш сифатида қобилиятини максимал очадиган, ижтимоий-иқтисодий муносабатлар механизмини яратиш орқали ҳал қилиш мумкин. Республикада мулкий муносабатлари тубдан ислоҳ қилишнинг ҳал қилувчи масала бўлиб, бозор муносабатларини тўла қонли шаклланишида бир қатор шароитлар бўлиши талаб қилиниб, улар ичида энг муҳими мулкчиликнинг хилма-хил шаклларининг фаолияти кўрсатишга тенг ҳуқуқлидир. Бу ҳолат Ўзбекистон Республикаси Конституциясида ўз аксини топган. Конституциянинг 53-моддасида «Бозор муносабатларини ривожлантиришга қаритлган Ўзбекистон иқтисодиётининг негизини хилма- хил шаклдаги мулк ташкил этади», - деб ҳуқуқий жиҳатдан мустаҳкамлаб қуйилган. Мулкйи муносабатлар муаммосининг мазмуни иқтисодиёт фанининг муҳим услубият масалаларидан бир бўлиб ҳисобланади. Мулкий муносабатлар моҳияти нимадан иборат? Мавжуд иқтисодий йўналиш муаммоларининг эълон қилинган ишларини таҳлили шуни кўрсатдики мулк тушунчаси биринчи навбатда ижтимоий-иқтисодий муносабатлар мазмунини ташкил этади. Бинобарин, у иқтисодий категория сифатида намоён бўлиши кўрсатиб ўтади. Объектив ҳолатда вужудга келадиган ва амал қиладиган ижтимоий-иқтисодий муносабатлар қонунларда мустаҳкамданади, ҳуқуқий муносабатлар шаклига эга бўлади.

Мулк-бу ишлаб чиқариш воситаларини одамлар томонидан ўзлаштириб олинишидир. Ишлаб чиқариш воситаларига бўлган муносабат мулкчилик муносабатлар комплексининг асосини ташкил этди. Мулкчилик ким томонида бўлса, маҳсулотларни тақсимлаш, алмаштиришни ҳуқуқ ҳам шу томондан амалга оширади. Юқорида таъкидланганидек, аграр банкротликнинг мамлакатимиздаги асосий сабаби мулк муносабатлари систе-масининг жуда ҳам бузилишидир. Бозор иқтисодиёти шароитида мулкнинг ҳар хил шакллари мавжуд, чунки бозор бу мулкчи-ликнинг иқтисодий муносабатларидир. Мулкчилик муносабат-ларини ўрганиш асосида мулкчиликнинг объектив ва субъектив хусусиятлари аниқланади. Қишлоқ хўжалик меҳнаткашларининг меҳнат салоҳиятларини амалга оширишнинг ҳал қилувчи шароитларидан бири мулк муно-сабатларини ўзгартириш, мулкни давлат тасарруфидан чиқариш ва хусусийлаштириш асосида турли туман шаклларидан фойда-ланишга имконият яратишдан иборатдир. Шунинг учун Ўзбекистон Республикаси Президенти И. А. Каримов республикамизда мулкдорлар қатлами шакллантириш вазифасини долзарб қилиб қўйди. Мамлакатимизда мулкдорлар қатламини вужудга келтиришни тезлаштириш учун «Мулкчилик тўғрисида»ги, «Тадбиркорлик тўғрисида»ги, «Мулкни давлат тасарруфидан чиқариш ва хусусийлаштириш тўғрисида»ги, «Ижара тўғрисида»ги, «Меҳнат қодекки», «Ер Кодекси» ва бошқа қонунлар қабул қилинди. Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқариши жараёни бир томондан моддий омиллар, яъни ишлаб чиқариш воситаларига, иккинчи томондан, бу воситаларга мулкчилик юзасидан одамларнинг муносабатлари асосида амалга оширилади. Мулк статуси кўп жиҳатдан деҳқоннинг табиатига мос келади. Модомики, бозор мулк муносабатларини иқтисодий амалга оширишнинг воситаси ва шароити ҳисобланар экан, бозор иқтисодиёти шароитида мулк ва унинг турли туман шаклларининг роли кескин ошади. Ерни, бошқа ишлаб чиқариш воситаларини давлат тасарруфидан

чиқармасдан ва хусусийлаштиришмасдан туриб, эркин қишлоқ хўжалик товар ишлаб чиқарувчиларини шакллантириш, тўлақонли бозор муносабатларини йўлга қўйиш мумкин эмас. Мулкни давлат тасарруфидан чиқариш давлат мулкнинг салмоғига боғлиқ эмас. Муҳими унинг сонида эмас, балки унинг мазмунининг ўзгаришида, яъни бюрократик бошқариладиган мулкдан демократик бошқариладиган мулкка айлантиришдадир. Гап мулкнинг шундай системаси ҳақида борадики, бунда ҳар бир деҳқон ва меҳнат жамоаси фақат ишлаб чиқариш воситала-рининг эмас, балки яратилган маҳсулотнинг ҳам реал хўжайин-ларига айланиши керак. Шунингдек, ижтимоий-иқтисодий ечим-ларни қабул қилишда қатнашиш лозим. Мулк муносабатларини ҳар томонлама ўрганиш мулкнинг объ-ектлари ва субъектларини аниқлашга имкон беради. Мулкнинг объекти бўлиб, мулк бўлган предметлар ҳисобланади. Қишлоқ хўжалигида ер, ишчи ва маҳсулдор ҳайвонлар, ишлаб чиқариш бинолари ва иншоотлари, уй-жой, машина ва ускуналар, қишлоқ хўжалик маши налари, транспорт воситалари ва бошқалар мулк объектларига киради. Мулкдан хўжаликда фойдаланиш натижаси - маҳсулот ва даромад - шу ишлаб чиқариш воситаларининг мулкдорига тегишли бўлади. Мулкнинг субъекти бўлиб фермер-лар, алоҳида ижарачилар, ҳиссадор, ширкат, кооператив жамоа-лари ва бошқалар ҳисобланади. Мулк субъектлари учта асосий қонуний ҳуқуқдан фойдалана-дилар: Биринчиси - эгалик қилиш ҳуқуқи, яъни реал, ҳақиқатда мулкга эгалик қилиш, субъектнинг ўзи ўз ҳукмига уни буйсун-диради. Иккинчиси - фойдаланиш ҳуқуқи, яъни "биров"нинг мулкини ўз манфаатлари йўлида фойдаланишдир. Учинчиси – идора, тасарруф қилиш, яъни мулкни ўз хоҳишига қараб ишлатиш имконияти, мулкнинг тақдирини аниқлаш. Қишлоқ хўжаликда ишлаб чиқариш воситаларига мулк формалари тўрт хил бўлади: давлат, жамоа, хусусий ва аралаш. Бозор иқтисодиёти

шароитида қишлоқ хўжалик мулк муносабатлари системасида хусусий мулк алоҳида муҳим ўринни эгаллайди. Хусусий мулк кенг маънода жамиятнинг алоҳида аъзоларининг (деҳқон) мулки ёки унинг конкрет қисми аъзоларининг (кооператив коллективлар) мулкини ифодалайди. Хусусий мулк–барча турдаги давлат мулки бўлмаган мулклардир. Хусусий мулк ҳар доим ёлланма меҳнатни экспула-тация қилиш билан боғланган ва бу унга нисбатан салбий оқибатга олиб келадиган, ақида мавжуд эди. Тарихий тажрибада бу ҳозиргача ҳар тамонлама асосланмаганлиги маълум бўлди. Эксплуатация хусусий мулксиз ҳам давлат мулки ҳукмронлигида ҳам бўлиши мумкин экан. Бундан ташқари хусусий мулкнинг ҳаммасида ҳам эксплуатация бўлавермайди. Масалан: ўз меҳна- тига асосланган хусусий мулкда бўлмайди. Эксплуатация мулкдан келиб чиқмайди, балки ёлланма ходимини ишлатувчи билан нотенг шароитга қўювчи, улар иштирокида яратилган маҳсулотни ўзлаштиришда ва тақсимлашнинг тенг ҳуқуқли бўлмаган усулларида намоён бўлувчи ижтимоий-иқтисодий муносабат-ларининг маълум системасидан келиб чиқади. Хусусий мулкнинг кўп шакллари юксак ижтимоий фойда-лиликка эга. Деҳқон хўжалиги хусусий мулки унинг аъзоларига ўз индивидуал тадбиркорлигини амалга оширишга, мустақиллигини намоён қилишга имкон беради. Бусиз тараққиёт барқарор самара бермайди. Хусусий мулк кишиларда ижодий фаолликни, қобили-ятни намоён қилади ва жавобгарликни кучайтиради. У иқтисодий ҳаётни тезлаштиради, кишиларни ҳисоб-китоб қилишга, эртанги кун масъулиятиҳақида ўйлашга мажбур қилади. Хусусий мулк кўпгина ижтимоий масалаларни ҳал қилади, кишини давлатдан ва ижтимоий ташкилотлардан мустақиллигини кенгайтиради. Фақат хусусий мулк шахсий иқтисодий мустақилликнинг асоси ҳисобланади. Француз маърифатпарвари Ф.Вольтернинг ифодала-шича, хусусий мулк - инсон шахсий эркинлигининг ягона моддий кафили ҳисобланади. Ўз даврида мамлакат раҳбарлари ҳам хусу-сий мулкга қарши

чиқмаган. Деҳқон хусусий мулки авлодлар тўғ-рисида ғамхўрлик қилиш, болаларни ота-онага ҳурмат руҳида тарбиялайди. Хусусий мулкни шаклланиши, унинг хусусиятлари, тасарруф этиши, хусусан ўз меҳнати билан топилган мулкка эгалик қилиш шакллари тўғрисида, Ўзбекистонлик таниқли иқтисодчи олимлари билан биргаликда миллатимиз, ватанимиз мустақиллиги озод-ликнинг фидоий оташин курашчиларидан бири бўлгани Алихонтўра Соғунийларнинг «Туркистон қайғуси» номли асарларида «…Ҳаёт оламида, инсоннинг энг севган, қадр- қимматлик тўрт нарса бордур. Бу тўрт нарсага эга бўлмаган кишилар инсонлик шарафидан маҳрум бўлурлар. Аларнинг энг биринчиси шулдурки, ҳар одам ўз эрк ва ихтиёрига эга бўлмоғи керакдур. Ўзида эрки, қўлида ихтиёри йўқ одамларнинг ҳайвондан нима фарқлари бор. Иккинчиси шулки, шаърий ёки қонуний касблар орқали топган молу-дунёси, қилган меҳнатининг меваси шул топувликнинг ўз хаққи бўлиб, анинг хос мулкидир…» 1 –деб ёзиб қодирганларида қанчалик хақ эканликларининг исботини бугунги кунда кўриб турибмиз. Қишлоқ хўжалигида хусусий мулкнинг ижобий хусусиятларини умумлаштирган ҳолда унинг бошқа мулк шаклларидан тубдан афзаллигини қуйидагича учга бўлиш мумкин; а).Ходимнинг ишлаб чиқариш воситалари билан бевосита алоқасини таъминлаш ва шу воситалардан фойдаланиш масалаларини мустақил ҳал қилиш ҳуқуқида намоён бўлади; б).Ишлаб чиқариш фаолиятига, шунингдек етиштирилган маҳсулот ва олинган даромадда мустақилликни таъминлаш; в).Қатъий иқтисодий жавобгарлик ва масъулиятнинг мавжудлиги. Деҳқон ва шахсий ёрдамчи хўжалиги хусусий мулкида хўжаликни юритиш учун қайта ишлаш ва сотиш учун зарур бўлган ишлаб чиқариш воситалари, ер, тракторлар, комбайнлар, бошқа машина ва ускуналар, ишчи 1 1. Сођуний Алихонтўра «тарихи Муќаммадий» 3-нашр. Т.Шарš 2004й. 8-9 бетлар.

ва маҳсулдор ҳайвонлар, ишлаб чиқаришга мўлжалланган бино ва иншоотлар, транспорт воситалари ва бошқалар, шунингдек ишлаб чиқаришга мўлжал-ланмаган воситалар-уй-жой, хўжалик қурилишлари ва бошқалар мавжуд бўлади. Ижара корхоналари мулкининг вужудга келтириши ва ривожлантириши коллектив мулк формаси сифатида, дастлабида давлат корхоналари мулкини ижарага беришни ифодалайди. Бу ерда кетма-кет ижарани амалга ошириш мумкин. Масалан: хўжалик давлатдан асосий ва оборот воситаларини ижарага олади. Ўз навбатида ички хўжалик бўлинмалари ишлаб чиқариш воситаларини хўжаликдан иккиламчи ижарага оладилар. Кейин эса бригада, звенолар ёки ходимлар ишлаб чиқариш воситаларини бўлинмадан учламчи ижарага оладилар. Бунда даражали ёки кетма-кет ижарада мулк ҳар сафар ўз хўжайинини топаверади. Ижара ишлаб чиқариш воситаларига бўлган мулкнинг характерини ўзгартмайди. Классик иқтисодчилар, ижарачи мулкдор эмаслигини, ижара эса муддатли шартнома эканлигини айтиб ўтишган. Лекин ижара мулкни иқтисодий рўёбга чиқартиришнинг шаклини ўзгартиради. Ижара корхонасининг коллективи давлатдан шу ишлаб чиқариш воситаларини аста-секин сотиб олиши мумкин. Бу ҳолатда коллектив корхона мулки вужудга келади. Бундан ташқари қишлоқ хўжалигида кооператив мулк анча салмоқни эгаллайди. Кооператив мулки, унинг аъзоларининг пул ва взнослари, ишлаб чиқарилган маҳсулот, олинган даромад ва бошқа фаолиятлар ҳисобига ташкил этилади. Қишлоқ хўжаликда мулкнинг ривожланаетган янги шакли акциядор, акционерлик жамияти ва корхоналари мулки ҳисобланади. Акциядор жамияти мулки, акцияларни сотишдан, шунингдек хўжалик фаолияти натижасида олинадиган даромадлар ҳисобига яратилган ишлаб чиқариш воситалари ҳисобланади. Давлат қишлоқ хўжалик корхонаси коллективининг қарорига биноан бу корхона акционер жамиятига, унинг мулки эса акциядор жамиятига, унинг мулки эса акциядор жамияти мулкига

айлантирилади. Ишлаб чиқариш самарадорлигини оширишда мулкнинг акциядорлик шаклининг аҳамияти янада ошади: -ишлаб чиқариш ресурсларини реал умумлаштиришга етакловчи, мулкни давлат тасарруфидан чиқарувчи восита. Акциядор мулкида мулкнинг турли базавий шакллари бирлашади. Бу ерда акцияни сотиб олувчилар алоҳида фуқаролар, коллек-тивлар ва давлат бўлиши мумкин; -ходимларнинг молиявий ресурсларини корхона эҳтиёжлари учун талаб қилиш воситаси; -ишлаб чиқариш ресурсларидан самарали фойдаланишда ва ишлаб чиқариш рентабеллигини оширишда ходимлар манфатдор-лигини ошириш воситаси; -дивиденд олиш йўли билан ходимлар даромадини кўпайти-риш усули. Хўжалик уюшмалари (бирлашмалари) мулки - бу концерн, агроконсорциум ва бошқалар мулкидир. Бунга корхона ва ташки-лотлар томонидан ўтказилган, хўжалик фаолияти натижасида олинган мулк ва ишлаб чиқариш воситалари киради. Давлат мулкига давлат қишлоқ хўжалик корхоналарига беркитиб қў-йилган мулклар киради. Кейинги пайтларда мулкнинг аралаш шакли ҳам ривож-ланмоқда. Бунга фуқароларнинг, кооперативларнинг, акциядор жамияти ва давлатнинг, шу жумладан чет эл фуқаролари, корхо-налари, бирлашмаларининг бирлашган мулки киради. Мулкнинг турли туман шаклларидан самарали фойдаланиш уларга тенг ҳуқуқ берилганда амалга ошади. Улардан бирортасини етакчи қилиб қўйиш яна монопол тенденцияни келтириб чиқа-ради. Ҳар бир мулк шаклининг ўз вазифаси бор. Масалан, хусу-сий мулкнинг бир хил, жамоа мулкнинг иккинчи хил ва давлат мулкнинг учинчи хил вазифаси бор.

2. Хўжалик юритиш шакллари тизими. Қишлоқ хўжалигининг социал иқтисодий структураси. Ишлаб чиқариш воситаларига мулкчиликнинг турли туман шакллари, иқтисодий манфаатлари ва уларни амалга ошириш шароитларида хўжалик юритишнинг турли туман шакллари асос қилиб олинади. Ҳар бир мулк шаклига мос равишда хўжалик юритиш шакли ёки қишлоқ хўжалик корхонаси тўғри келади. Ҳозирги вақтда қишлоқ хўжалигида корхоналарнинг қуйидаги турлари ривожлантирилади: -Ишлаб чиқариш воситаларига хусусий мулкчиликка асосланган деҳқон хўжалиги. Ер ресурслари бу ерда хусусий мулкда ёки ижара шароитида бўлиши мумкин. Мамлакатда узоқ вақтлар меҳнатни ташкил қилишнинг ва хўжалик юритишнинг деҳқон, оила хўжалик шаклларига унчалик эътибор берилмас эди. -Жамоа мулкнинг турли шаклларидан фойдаланишга асослан-ган, ижара корхоналари, коллектив корхоналар, қишлоқ хўжалик корхоналари, акциядор жамияти кўринишидаги корхоналар, хўжалик уюшмаси (бирлашмаси)га тегишли корхоналар; - Давлат мулкига асосланган турли хил давлат корхоналари. Қишлоқ хўжалигида мустақил корхоналардан ташқари, шунингдек тармоқ ҳудудий ёки бошқа принципларга асосланган ихтиёрий бирлашмалар, халқаро ташкилотлар мавжуд бўлади. Юқорида санаб ўтилган хўжалик юритиш шакллари, корхона ва бирлашма турлари, шунингдек, деҳқон хўжалиги, мамлакат қишлоқ хўжаликнинг ижтимоий-иқтисодий структурасини ташкил қилади. Ҳар бир мамлакатда, регионда ўзига хос шароитдан келиб чиқиб, ижтимоий-иқтисодий структура ҳар хил бўлади, яъни хўжалик юритиш шакллари, корхона ва бирлашма турлари ҳар хил бўлади. 1917 йилда А.В.Чаянов ҳам буни илмий жиҳатдан асослаб берган. Аграр иқтисодиётнинг кўп укладлилигини тан олиш, назарий жиҳатдан хўжалик юритишининг ҳар қандай шакли ҳаракат қилишининг тенг

ҳуқуқлигини тан олиш демакдир. Бу масаланинг амалий томони ҳозирги вақтдаги қишлоқ хўжалигининг реал ҳолатини ҳисобга олишдир. Мавжуд хўжаликлар билан бир қаторда аграр иқтисодиётдаги кўп укладли звеноларни тан олиш хўжалик юритишнинг турли ижтимоий-иқтисодий шакллари ўрни ва чегарасини асослаб беради. Иқтисодий жиҳатдан бақувват хўжаликлар фаолиятини тўхтатиб, уларни тугатиш ва бошқа корхоналарга айлантириш нотўғри бўлур эди. Бундай хўжалик-ларда ижара ва кооператив хўжалик шаклларини такомил-лаштириш учун резервлар бўлса ҳам уларга четдан таъсир ўтказмаслик керак. Анча илгаридан буён зарар кўриб ишлаётган корхоналарни эса, объектив сабаблари бўлгани учун келажакда мустақил ривожланишини, уларда қандай хўжалик шаклларини жорий қилишни деҳқонлар ўзлари ҳал қилишлари керак. Қишлоқ хўжалигида кўп укладлиликнинг ривожланиши, деҳқон хўжали-гининг мустаҳкамланиши ўз навбатида қишлоқ хўжалик корхона-ларини қайта ташкил қилиш, уларнинг вазифаларини ва структу-раларини ўзгартиришни, уларни кооперативларга (уюшма, идти-фоқ ва бошқалар) айлантиришни тақозо қилади. Ер ва чорва моллари маҳсулдорлигини ошириш учун, маҳсулот сифатини яхшилаш ва уни ишлаб чиқариш харажатини пасайтириш учун олиб борилган рақобат курашида самарадорлик тўғрисидаги масала ва хўжалик юритишининг у ёки бу шаклининг афзаллиги аниқланади. Қишлоқ хўжалигида турли мулк шакллари ва корхона турлари ўртасидаги рақобат курашида давлат актив роль ўйнайди. Бу давлат эҳтиёжи учун зарур бўлган буюртмаларини танлов асосида бажаришда, солиқ ва кредитларни амалга оширишда, янгиликлардан фойдаланишда, давлат бюджетидан капитал маблағларни молиялаштиришда намоён бўлади. Қуйида бозор иқтисодиёти шароитида Œзбекистон Респуб-ликасида амал қилиши мумкин бўлган турли-туман мулк шакллари келтирилади.

Агросаноат уюшмасига қарашли давлат мулкини давлат тасарруфидан чиқариш йўллари ва хусусийлаштириш тартиблари: 1) Мулкни давлат тассарруфидан чиқариш йўллари М У Л К Д А В Л А Т КООПЕРАТИВ ШАХСИЙ- ХУСУСИЙ А Р А Л А Ш Давлат корхоналари Муниципиал Ижарар корхоналари Жамоа корхоналари Кооперативлар Ќиссадорлик жамиятлари Х¢жалик уюшмалари Деќšон х ¢жаликлари Фермер х ¢жаликлар Давлат фуšаро корхоналари Даввлат кооперативи Кооператив- шахсий Š¢шма корхоналар

2) Мулкни хусусийлаштириш тартиблари М У Л К Мулкнинг бир šисмини шу жамоа фуšароларига бепул бериш Мулкнинг бир šисмини пулга сотиш Мулкнинг бир šисмини šимматли šођозлар, акциялар жорий этиш ёрдамида бепул бериш Мулкнинг бир šисмини ким ошди савдосид а сотиш Мулкнинг бир šисмини ижарага бериш Мулкнинг бир šисмини акциядорли к жамияти мулкига айлантири шМ У Л К Акциядорлик корхоналари Хусусий корхоналар Фермер х ¢жалиги Š¢шма корхоналар

Фойдаланилган адабиётлар рўйҳати: 1. Узбекистон Республикаси Конституцияси. (Асосий қонун) Тошкент «Узбекистон» 1992 йил. 2.Каримов И.А. «Ўзбекистон келажаги буюк давлат», Т. Ўзбекистон 1992 йил 3.Каримов И.А. «Ўзбекистон иқтисодий сиёсатнинг устивор йўна-лишлари» Т. Ўзбекистон 1993 йил 4.Каримов И.А. «Ўзбекистон бозор иқтисодиётига ўтишнинг ўзига хос йўли», Т. Ўзбекистон 1993 йил 5.Каримов И.А. «Деҳқончилик тараққиёти – фаровонлик манбаи», Т. Ўзбекистон 1994 йил 6.Каримов И.А. «Ўзбекистон ХХ I асрга интилмокда», Т. Ўзбекистон 1994 йил 7.Каримов И.А. «Ўзбекистон иқтисодий ислоҳатларни чуқурлаштириш йўлида», Т. Ўзбекистон 1995 йил 8.Каримов И.А. «Ўзбекистон ХХ I аср бўсағасида: хавфсизликка тахдид, барқарорлик шартлари, тараққиёт кафолатлари», Т. Ўзбекистон 1997 йил. 9.Каримов И.А. «Бизнинг бош мақсадимиз – жамиятни демократлаштириш ва янгилаш, мамлакатни модернизация ва ислоҳ этишдир» (Олий Мажлис Қонунчилик Патаси ва Сенатни ҚУшма мажлисидаги маърузаси.). тошкент «Узбекистон» 2005 йил. 10.Ўзбекистон Республикаси Қонуни. «Мулкчилик тўғрисида», «Адолат» 1991 йил

Похожие

Қишлоқ хўжалигида инновацион технологияларнинг иқтисодий самарадорлиги

Қишлоқ хўжалигида инновацион технологиялар маркетинги

Қишлоқ хўжалигида ихтисослаштириш, тармоқлар ва корхоналар ҳажми

Қишлоқ хўжалигида меҳнат нормалари ва ишларни нормалаштириш

Қишлоқ хўжалигида товар-пул муносабатлари ва бозор