Ekinga ishlov berish mashinalari - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Ekinga ishlov berish mashinalari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

159 KB

Ekinga ishlov berish mashinalari Reja: 1. Ekin qator orasiga ishlov berishning usullari. 2. Ekinga ishlov berishga qo’yiladigan agrotexnika talablari. 3. Chopiq kultivatorlarning turlari, tuzilishi va ishchi organlari. 4. Chopiq kultivatorlarini ishga tayyorlash. 5. Qatqaloqni ushatish va g’o’zani chilpish moslamalari.

1. Texnik ekinlardan yuqori xosil olish uchun ularning qator oralariga yoki ularning urug’lari ekilgan dalalarga ekish ishlari tugallangandan so’ng butun o’simliklarning vegitasiya davrida bir necha marta ishlov beriladi. Bunda bir qator ekinga ishlov berishning quyidagi usullari yoki ishlari bajariladi, jumladan qatqaloqni yengish uchun yengil boronalar yordamida boronalanadi yoki motigalar yordamida qatqaloq ushatiladi, o’simliklar yagona qilinadi, qator orasida unib chiqayotgan begona o’tlar qirqiladi, qator orasi tuprog’ini havo almashinishini yaxshilash hamda tuproqning nam sig’imini oshirish yoki sug’orishdan so’ng namni saqlash maqsadida yumshatiladi, ekin qatorlari yoniga ma’lum bir chuqurlikda mineral o’g’itlar solinadi, sug’orish egatlari olinadi, o’simlik tubiga tuproq uyiladi. Yuqoridagi ishlar ekinga ishlov berish yoki ekin qator oralarini ishlash deb yuritiladi. Ekinga ishlov berish usuli o’simlikning holatidan to’proqning sharoitidan kelib chiqib tanlanadi. Asosan ekinlarga ishlov berishning usulini mutaxassis agronom belgilaydi. O’z vaqtida bajarilgan ekinga ishlov berish ekindan kam xarajatlar evaziga yuqori hosil olishga omil bo’lib xizmat qiladi. 2 . Ekiriga ishlov berishda quyidagi agrotexnika talablariga amal qilish kerak. Ekinlar qator oralariga ishlov berishda qatorlarning ishlangan qismida begona o’tlar to’liq qirqilgan bo’lishi va qatqaloq ushatilgan bo’lishi kerak. Bunda to’proqning pastki nam ishlangan qatlami to’proq yuzasiga olib chiqilmasligi kerak. Qator orasini ishlash chuqurligi belgilangadan +, - 1 sm farq qilishi mumkin. Qator oralarini ishlashda o’simliklarga shikast yetkazmaslik maqsadida himoya zonasi qoldiriladi. O’simlik qatoridan ishlov berilgan qismgacha bo’lgan masofa himoya zonasi deb yuritiladi. G’o’za yetishtiriladigan dalalarda dastlabki ishlov berishlarda himoya zonasi 5-7 sm tashkil etishi kerak. Keyingi ishlashlarda esa himoya zonasi o’simlik ildizlariga shikast yetkazmaslik maqsadida kengaytiriladi. Dastlabki ishlov berishlarda 3 % gacha o’simliklarga shikast yetkazish (to’proq bilan kumish yoki qirqish)ga ruxsat beriladi.

Qator orasini yumshatish to’proqning normal namligida o’tkazilishi kerak bunda diametri 10 sm dan katta kesaklar hosil bo’lmasligi kerak. Sug’orish egatlari qatorning o’rtasidan olinishi kerak. Mineral o’g’itlar o’simlik qatoridan 12 sm uzoqlikgacha va 5-16 sm chuqurlikda berilishi talab etiladi. Kultivatorning o’g’itlash apparatlari bir tekis o’g’it sepishi talab etiladi, apparatlarning notekis o’g’it sepishi 5 % ko’p bo’lmasligi kerak. Texnik ekinlarga ishlov berishda ishlov beruvchi agregat seyalkaning qamrash kengiligiga mos bo’lishi kerak hamda ekish agregatining izidan xarakatlanib ish bajarilishi kerak. Qator orasiga ishlov beruvchi kultivator ishchi organlari texnik talablarga mos bo’lishi kerak. Bunda ularning tig’lari o’tkir, o’rnatilish burchaklari talab darajasida, gryadlarning yon siljishlari 1 sm ko’p bo’lmasligi kerak. Har bir kultivatorning ishchi seksiyasi tayanch g’ildirak bilan ta’minlangan bo’lishi kerak. Agar ishchi organlarga o’simlik qoldiqlari ilashib yoki kesaklar tiqilib qolsa ulardan organlarni tozalamasdan ishlashga yo’l qo’ymaslik kerak. 3. Texnik ekinlar qator oralariga chopiq kultivatorlari yoki kultivator oziqlantirgichlar yordamida ishlov beriladi. KXU-4, KRT-4, KRN-2.8, KRN-4. 2, KOR-4,2 va KON – 2,8 rusumli kultivatorlar yoki kultivator oziqlantirgichlar mos ravishda TTZ-80,11, MTZ-80X, MTZ-80, MTZ-82, T-40AM, TTZ-80,10 kabi bir qator traktorlaga osma ravishda o’rnatilib ishlatiladi. Bu kultivator argegatlari yordamida keng qatorlab ekinlgan yoki o’tkazilgan ekinlar qator oralariga ishlov beriladi. Bu chopiq kultivatorlari umumiy holatda quyidagi qismlardan tashkil topgan: osma burs rama ga – barcha ishchi seksiyalar va o’g’itlash apparatlari hamda seksiyalarni ko’tarish tushirish mexanizmlari mahkamlangan bo’ladi, burs rama orqali kultivator traktorga o’lanadi; ishchi seksiyalar – pasaytirgich, tayanch g’ildirak, parallelogramm mexanizmi torqilari ishchi organlar o’rnatiladigan gryadillardan tashkil topib burs ramaga xomitlar yordamida mahkamlangan bo’ladi;

ko’tarish tushirish mexanizmlari KXU- 4 kultivatorida ishchi seksiyalarni ish holatiga yoki transport holatiga o’tkazish uchun hamda belgilangan holatda ushlab turish uchun xizmat qiladi. KRN-2.8, KRN-4. 2, KOR-4,2 va KON – 2,8 kultivatorlari traktorning ketingi o’rnatish qurilmasiga o’rnatilish sababli ularda ko’tarish tushirish mexanizmlari bo’lmaydi. Ishchi seksiyalarning belgilangan me’yordan pastga tushib ketmasligini har bir seksiyaga o’rnatilgan zanjirlar bajaradi; O’g’itlash apparatlari burs ramaga mahkamlangan bo’ladi xarakatni kultivatorning yetakchi tayanch g’ildiraklaridan yoki traktorning yon sinxron quvvat olish validan zanjirli uzatmalar yordamida oladi. Chopiq kultivatorlariga dala sharoitidan kelib chiqib, uch turiga mos ravishda bir necha xil turdagi ishchi organlar o’rnatilib ishlatilishi mumkin. Kultivatorlarga quyidagi almashuvchan ishchi organlar qo’yiladi. Bajariladigan ish turiga qarab kultivatorlarga quyidagi ishchi or-ganlari o’rnatiladi: o’toqbop panjalar, yumshatuvchi panjalar, maxsus ishchi organlar. Bir tomonlama yotiq qirquvchi panja - pichoqlar begona o’tlarning ildizlarini qirqish, tuproqni 6...8 sm chuqurlikda yumshatishda ishlatiladi. Panja

gorizontal va vertikal tig’dan iborat. Panja tig’i begona o’tlarning ildizini qirqadi va tuproqni uvalab yumshatadi, vertikal jag’ esa nihollarni tuproq ostida qolishdan saqlaydi. Shuning uchun bu panjalarni g’o’za nihollariga yaqinroq, ya’ni himoya zonasini kam qoldirib joylashtirish mumkin. Panjalar har qaysi qatorning ikki tomoniga o’rnatilganidan ular chapaqay va o’naqay qilib yasaladi. Panjalarning tig’i yuqori tomondan 8...10° burchak yasab charxlanadi. Panjaning qamrash kengligi 165 va 182 mm. Yotiq qirquvchi o’qyoysimon panja - begona o’t ildizlarini qirqadi, tuproqni 18 sm gacha chuqur yumshatadi, tuproqni joyidan bir oz siljitadi. Panjaning qamrash kengligi 145-..260 mm. Tig’lar yuqori tomondan 8...12° ga-cha o’tkirlab charxlanadi. Tig’lar qalinligi 0,3 mm. Aylanma panjalar - (naralniklar) qalinligi 7...10 mm, eni 35...55 mm po’latdan tayyorlanib, ularning ikki uchi charxlanadi. Bir uchi yeyilganda panja boshqa uchi bilan aylantirib qo’yiladi. Panja ba’zan tor yumshatuvchi panja deb ham ataladi. Ishlash chuqurligi 12...15 sm. Uzunligi N=260 mm. Panjaning tumshug’i bilan egat tubi orasida hosil bo’ladigan tuproqqa bo-tish burchagi «=38. ..41°, Ninali disk-yulduzchalar - kultivatorlarda va aylanuvchi motiga-larda o’rnatilib, tuproq qatqalog’ini ushatib, yumshatish uchun ishlatiladi. Chopiq kultivatorlariga o’rnatilib, g’o’za nihollari atrofidagi begona o’tlarni yo’qotishda ishlatiladi. Harakat vaqtida diskning ninalari g’o’za nihollarining himoya zonalarida tuproqqa 5 sm gacha botib aylanadi va uning ustki qatlamini 1...2 sm siljitadi. Shunda tuproq qatqalog’i sinadi, begona o’tlar ildizi uzilib, suliydi. Disklarning diametri uch xil: 350, 450, 540 mm. Oziqlantirish soshnigi - tuproqni yumshatuvchi iskanasimon panja va o’g’it o’tadigan truba voronkadan iborat. Okuchnik egat olgich - chopiq qilinadigan ekinlar qator oralarida egat hosil qilish, o’simlik atrofiga tuproq uyumlash uchun mo’ljallangan.

4. Ishlov berish chuqurligini o’zgartirish uchun ishchi qism ustunini grya- dilga mahkamlaydigan qulflar yechilib, uning g’ildirakchaga nisbatan ba-landligi o’zgartiriladi. Ishchi qismlarni joylashtirish tartibi ular bajaradigan texnologik jarayonga qarab aniqlanadi. Kultivator ishchi qismlarini bir yo’la to’g’ri joylashtirish uchun maxsus shablondan foydalaniladi ( 3 -rasm). Shablon betonlanib tayyorlangan tekis maydonchada chizilgani maqul. Traktor shab-lon ustiga chiqarilib, gryadil ishchi qismlar rasmda ko’rsatilganidek o’rnatiladi. Vertikal tekislikda tishlar har bir gryadilda alohida-alohida o’rnatiladi. Shu maqsadda, gryadil g’ildirakchasining ostiga qalinligi tish-larni tuproqqa maksimal botirish chuqurligiga teng bo’lgan taglik qo’yiladi.Ishchi qismlarni kerakli chuqurlikka o’rnatishda gryadil bo’ylama gorizontal holatda bo’lishi lozim. Bunga parelllogramli mexanizm ustki tortqisining uzunligini o’zgartirish orqali erishiladi. Tishning uchi g’ildirakcha tegib turgan sathga nisbatan berilgan chuqurlikka tushirilib, uning ustuni qulf yordamida mahkamlanadi. Ishchi qismlar shablon yordamida joylashtirilgan agregatning ishi da- lada tekshirilib ko’riladi va zarur bo’lsa, o’zgartirishlar kiritiladi. Gryadilga ishchi qismlar muayyan ketma-ketlikda o’rnatiladi.

Birinchi qatorda yulduzcha yoki disklar o’rnatiladi. Rotasion yulduzcha-lar g’o’za qatori o’qiga eng yaqin masofada (3...5 sm) qo’yilib, himoya zonasini keskin toraytirish imkoniga ega bo’linadi. Birinchi kultivasiyada yulduzcha 3...5 sm, keyingilarida 5...8 sm chuqurlikka o’rnatiladi. Tuprog’i zich bo’lgan yerlarni kultivasiya qilishda rotasion yulduzcha-lar o’rniga sferik disklar ishlatilgani maqul, chunki ular o’tkir tig’i bilan zich yerni tilib, himoya zonasi chegarasini aniqlab beradi. Natijada, orqada kelayotgan boshqa tish ta’sirida ajratilib olinayotgan katta kesaklar ko’chat ildizlari joylashgan tuproqni ko’chirmaydi, ildizlarni shikastlantirmay-di. Bundan tashqari, tuproqqa botgan disklarni yon tomonga surish qiyin bo’lganligi sababli, ular zich tuproqlarda gryadilning ko’ndalang yo’nalishda surilishiga yo’l qo’ymasdan, to’g’ri yo’nalishdan burilmay yurishini ta’min-laydi.Sferik disklarni ko’chatlar qatorining o’qidan 6...8 sm masofada (bu himoya zonasining yarmidir) va 6...8 sm chuqurlikda o’rnatish kerak. Gryadildagi ikkinchi qatorga, disk yoki rotasion yulduzchadan so’ng, yassi o’toqlovchi tishlar ko’chat qatori o’qidan 10 sm qoldirib va 6...8 sm chuqurlikda o’rnatiladi. Uchinchi qatorda, o’toqlovchi tishlardan so’ng, o’qyoysimon tish jo’yakning o’rtasida 12... 14 sm chuqurlikda o’rnatiladi. O’g’itlash soshnigi eng oxirida, tuprog’i yumshatilgan joydagi qatorga o’rnatiladi. Agar asosiy vazifa tuproqni yumshatish bo’lsa, kichik yumshatuvchi tish- larning har birini 4...6 sm chuqurlikda jo’yak profiliga moslab pog’analab o’rnatib, ishlov berish maqsadga muvofiqdir. Ishchi qismlarni gryadilda joylashtirishda quyidagi qoidalarga rioya qilish kerak: 1.Ekin qator oralig’idagi tuproqqa ishlov berib, qo’l mehnati sarfini kamaytirish maqsadida himoya zonasini ko’chatlar ildiziga zarar tegmaydi-gan qilib, kamaytirishga intilish kerak.

2.Jo’yak chetida, ya’ni ko’chatlarga yaqin joylashgan ishchi qism eng sayoz, jo’yak o’rtasidagi tish esa eng katta chuqurlikka o’rnatilib, qolganlari esa - jo’yakning profili (ko’ndalang kesimini shakli)ga moslab, pog’analab joy- lashtiriladi. 3.Gorizontal yo’nalishda esa begona o’t ildizlarini to’liq kesib keti-shi uchun o’toqlovchi va universal (o’qyoysimon tishlar) qamrov kengliklari o’zaro qoplanadigandek joylashtiriladi. 4.Har qanday tishni yerga ishlov berish chuqurligini tayinlashda mahalliy tuproq xususiyatlarini e’tiborga olish kerak. Qator oralig’i 60 va 90 sm bo’lgan paxtazordagi begona o’tlarni yo’qotish va tuproqni qisman yumshatish maqsadida kultivator ishchi qismlarini har bir jo’yakda joylashtirish sxemasi 4, 5, 6, 7, 8 va 9 - rasmlarda keltirilgan.

O’g’it sepish apparatini o’git sepish me’yoriga sozlash. Apparatlar shkala bo’yicha bir xil o’g’it sepish me’yoriga o’rnatiladi. Buni tekshirish uchun har bir o’g’it yo’naltirgich soshnikdan olinadi va ular-ning uchiga qopchalar bog’lab qo’yiladi. Agregat 100 metr masofaga yurgizilib tekshiriladi. So’ngra qopchalardagi o’g’it tarozida tortib ko’rib gektariga sarflanadigan o’g’it miqdori quyidagi formula bilan hisoblanadi: Q = 10000 q / V L , kg/ga Bu yerda: q - apparatlardan tushgan o’g’it og’irligi, kg V- kultivatorning ishlash kengligi, m L - o’tilgan masofa, m Bunda gektariga sepiladigan o’g’it miqdori belgilangan me’yoridan farqi 8% dan ortiq bo’lmasa apparatlar to’g’ri sozlangan hisoblanadi. Aks holda apparatlar qayta sozlanib tajriba takrorlanadi. 5. MVX - 5,4 seksiyali aylanadigan motiga qator oralari 60 sm qilib to’rt va sakkiz qatorli seyalkalar bilan ekilgan, shuningdek qator oralarini 90 sra qilib to’rt va olti qatorli seyalkalar bilan ekilgan paxtazorlarda qatqaloqni yumshatishda qo’llaniladi. Disk ignalarining ishlash (sanchilish) chuqurligi shpilkalarni shtanga teshiklarida joydan-joyga ko’chirish yo’li bilan o’zgartiriladi, chunki bunda prujinaning bosish kuchi o’zgaradi. Chilpish moslamasi. o’o’zaning o’sish nuqtasi va yon shoxlarining uchi chekanka (chilpish) qilinsa o’simlikning o’sish ma'lum vaqtgacha to’xtaydi. Bunda oziq moddalar mavsum oxirigacha pishib ulgurmaydigan yangi o’suv organlari hosil qilishiga enas, balki ko’saklarning oziqlanishi uchun sarflanadi, Chilpish qilish muddati paxta navlariga har bir daladagi g'o'zaning holatiga qarab belgilanadi, ChVX-4 moslamasi g'uzaning faqat tepa shoxlarini qirqadi. Bu moslamaning asosiy uzel va mexanizmlari: rama, apparatlar osmasi, ish organlariga osilgan brus, pichoqlarni harakatga keltiruvchi yuritma va tup yo’naltirgichlardir. Moslamaning qirquvchi pichoqlari radial yo’nalgan gorizantal

ikkita pichoqdan tashkil topgan bo’lib, bir soniyada 25 m tezlik bilan aylanadi. Moslamaning ish organlari aylanma harakatni traktorning quvvat olish validan kardan vallar, konussimon reduktor, tasmali uzatmalar, tasmali uzatmalar orqali oladi.

Adabiyotlar: 1.Shoumarova M., Abdillayev T. Qishloq xo’jaligi mash i nalari. Toshkent, O’qituvchi 2002Y. 2.A.I. Komilov, Q.A. Sharipov, N.T. Umirov, I.M.Marupov, R.T. Rustamov Traktor va avtomobillar. Toshkent «Talkin» -2003.(lotin alifbosida) 3.F.B.Yevdokimov Umumiy elektrotexnika T.O’qituvchi.1995. 4.N.I.Vershagin i dr. Organizasiya i texnologaya mexanizirovannыx rabot v rastenivodstve, Ucheb, posb № IRPO; Izd.sentr «Akademiya», 2000 5.E.Oyxo’jayev, X.Qo’shnazarov «Qishloq xo’jalik ishlab chiqarishini mexanizasiyalash» Toshkent «Mehnat», 1988.

Похожие

Tuproqqa asosiy ishlov berish mashinalari

Tuprokka mеxnik ishlov bеrish usulari. Tuprokga asosiy ishlov bеrish mashinalari

Transmissiya va yurish qismi detallarini, yerga ishlov berish va o’rim-yig’im mashinalari asosiy ishchi organlarni remont qilish

Yerga ishlov berish. Kuzgi va bahorgi shudgor. Lalmiкor yerlarda shudgorning turlari

Bog’larni qator orasiga ishlov berish sistemasi, bog’ larni sug’orish va o`g’itlash