Beda va dukkakli don ekinlari kasalliklari va ularga qarshi kurash choralari - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Beda va dukkakli don ekinlari kasalliklari va ularga qarshi kurash choralari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

59 KB

Beda va dukkakli don ekinlari kasalliklari va ularga qarshi kurash choralari Reja 1. Beda barglarining qo‘ng‘ir dog‘lanish kasalligi, tarqalishi, alomatlari, biologiyasi va qarshi kurash choralari. 2. Bedaning un-shudring kasalligi, tarqalishi, alomatlari, biologiyasi va qarshi kurash choralari. 3. Bedaning zang kasalligi, tarqalishi, alomatlari, biologiyasi va qarshi kurash choralari. 4. Beda zarpechagi, tarqalishi, biologiyasi, qarshi kurash chora - tadbirlari. 5. Beda barglarini sariq dog‘lanish kasalligi, tarqalishi, biologiyasi, alomatlari va qarshi kurash choralari. 6. Beda, no‘xat va ko‘k no‘xatning askoxitoz kasalligi, tarqalishi, zarari, asosiy alomatlari, biologiyasi va qarshi kurash choralari. 7. Antraknoz kasalligi, tarqalishi, zarari, biologiyasi, asosiy alomatlari, qarshi kurash choralari. 8. Dukkakli don ekinlarining un shudring kasalligi, tarqalishi, zarari, asosiy alomatlari, biologiyasi qarshi kurash choralari.

Beda barglarining qo‘ng‘ir dog‘lanish kasalligi Pseudopeziza medicaginis. Fekl Bedaning bu kasalligi hamma joyda uchraydi, asosan ko‘p yog‘ingarchilik bo‘ladigan hududlarda va bahor sernam kelganida kasallik har xil joyda har xil vaqtda paydo bo‘ladi: masalan kasallik O‘rta Osiyo bedazorlarida aprel-may oylarida kuchli ko‘rinadi. Koraqalpog‘iston Respublikasida esa ko‘proq avgust sentabr oylarida kuchli rivojlanadi. Birinchi o‘roq bedalarining kasallik ta’sirida bargi to‘kilib ketishi hosilni ko‘plab nobud bo‘lishiga olib keladi, natijada pichan hosili 5,2 s/ga gacha kamayadi, hosilning sifati keskin buziladi. Agarda urug‘li beda bu kasallik bilan kasallansa yo‘qotiladigan hosil ko‘lami kattagina miqdorni tashkil etadi. Agarda kuchsiz kasallansa 25 %, kuchli kasallansa 95 % hosil nobud bo‘ladi. Kasallik alomatlari: Kasallik asosan bedaning pastki barglarida qo‘ng‘ir yumaloq dog‘ hosil qilib ko‘rinadi, dog‘lar avvalo mayda bo‘ladi, keyinchalik kattalashadi va diametri 2-3 mm ga yetadi. Dog‘larning cheti notekis tishchali bo‘ladi. Dog‘larning o‘rtasida 1 yoki 2 tadan zamburug‘ning mevali tanasi apotetsiylari hosil bo‘ladi. Kasallik alomatlari bargdan tashqari bedaning poyasida va dukkaklarida ham namoyon bo‘ladi. Kasallik alomatlari poyada cho‘zinchoq qo‘ng‘ir dog‘ hosil qilib ko‘rinadi. Bedani bu kasalligini qo‘zg‘atuvchi zamburug‘ xaltali zamburug‘ Pseudopeziza medicaginis dir. Apotetsiylari nam havoda namiqadi va diskasimon ko‘rinishida yoriladi, xaltalari bulavkasimon shaklda, o‘lchamlari 60-80 x 10-14 mm atrofida bo‘ladi, xaltalari o‘rtasida to‘siqlari (parafiyalari) bor, har bir xaltada 8 ta dan bir hujayrali rangsiz sporalari bo‘ladi. Harorat bir meyorda bo‘lgan hududlarda zamburug‘ ikki marta avlod beradi (xaltali spora hosil qiladi). O‘zbekistonda esa zamburug‘ yiliga 3-4 marta avlod beradi. M.N.Rodigin va L.G.Juravlevaning (1959 yil) ma’lumoti bo‘yicha bu zamburug‘ mevali tana apotetsiy hosil kilishdan tashqari jinssiz yo‘l bilan piknosporali piknidiy ham hosil qiladi. Zamburug‘ Markaziy Osiyoda piknidiyli piknospora holida kasallangan o‘simlik qoldiqlarida, hatto yovvoyi o‘simliklarda ham saqlanadi. Qarshi kurash choralari: 1. Chidamli navlar ekish; 2. Sog‘lom o‘simliklardan urug‘ tayyorlash; 3. Urug‘larni ekishdan oldin tozalash; 4. O‘g‘itlash, fosforli va kaliyli o‘g‘itlardan foydalanish;

5 .Vegetatsiya davrida oltingugurt changlash 30 kg/ga, bordo suyuqligining 1 % eritmasini purkash. Bedani un shudring kasalligi Erysiphe communis f. medicaginis; Leveillula taurica Arnaud. f. medicaginis Jacz. Bedaning bu kasalligi hamma joyda uchraydi, ammo Markaziy Osiyo jumladan O‘zbekistonda ko‘p va kuchli tarqalgan. Bu kasallikdan keladigan zarar shundan iboratki kasallangan o‘simliklarni bargi oq g‘ubor bilan qoplanishi natijasida ularni vaqtidan oldin qurib qolishi sababli bargning assimilyatsiya sathi kamayadi. Bu kasallik pichan hosilini 20-25 % kamayishiga olib keladi. Kasallik odatda yozning ikkinchi yarmida paydo bo‘ladi. Yer ustki qismi bargi, barg bandi va poyasi kasallanadi. Bu organlarda oq tusli yumaloq ko‘rinishdagi g‘ubor paydo bo‘ladi. Keyinchalik bu g‘uborlar orasida avvalo sariq, keyinchalik qorayadigan, nuqtasimon ko‘rinishdagi zamburug‘ning mevali tanasi kleystotetsiylari hosil bo‘ladi. Kasallik issiq jazirama kunlar kelishi bilan kuchli rivojlanadi, bu davrda o‘simlikni kasallikka bo‘lgan chidamliligi pasayadi. Inkubatsion davri 2-4 kunda o‘tib bo‘ladi. Bedaning bu kasalligini xaltalilar sinfiga kiruvchi zamburug‘ qo‘zg‘atadi. O‘simliklarni zararlaydigan maxsus formalari bor. Bedada f. medicaginis esparsetda f. onobrichidis sebargada – f. trifoli zamburug‘lari kasallikni qo‘zg‘atadi. Markaziy Osiyoda bedadagi un shudring kasalligini xaltali zamburug‘ Leveillula taurica Arnaud. f. medicaginis Jacz qo‘zg‘atadi. Yozda ikkala zamburug‘ ham ko‘plab zanjirsimon ko‘rinishdagi konidiya hosil qiladi, oddiy konidiya bandlarda konidiyalari bir hujayrali, rangsiz, ellips, yoki bochka ko‘rinishida bo‘ladi. Zamburug‘ shu hosil bo‘lgan konidiyasporalar yordamida o‘simlikning vegetatsiya davrida tarqaladi Ikkala zamburug‘ning ham mevali tanalari ya’ni kleystotetsiylarida ipsimon o‘simtalari bor, bu o‘simtalari mitseliydan kam farq qiladi. Erysiphe communis f. medicaginis ning kleystotetsiylari sharsimon, har birida 48 tadan xaltasi bor, har qaysi xaltada 4-6 tadan spora bo‘ladi. Leveillula taurica Arnaud. f. medicaginis ning kleystotetsiylarida 8-36 xalta hosil bo‘ladi, har kaysi xaltada 2 tadan xalta spora yetiladi. Un shudring kasalligini qo‘zg‘atuvchi zamburug‘ kleystotetsiy holida qishlaydi. Birlamchi o‘simliklarni zararlanishi xaltasporalar yordamida bahorda ro‘y beradi, ammo O‘zbekistonda mitseliy holida qishlaydi va bulardan bahorda konidiyasporalar hosil bo‘ladi.

Qarshi kurash choralari: O‘simlik qoldiqlarini yo‘qotish; Bedazordan tirmalanib olingan beda qoldiqlarini yig‘ib yoqib tashlash; Z.Oltingugurt bilan changlash har gektarga 15-20 kg hisobidan yoki 1% kolloid oltingugurt bilan purkash 6-8 kg/ga hisobidan. Bedaning zang kasalligi Uromyces striatus Schroter (Uromyces medicaginis Pass.) Hamma joyda uchraydi, asosan iyun, iyul oylarida ko‘rinadi. Kasallangan o‘simlik poyalari kam mahsulot beradi, o‘simlik ko‘plab protein va uglevodni yo‘qotadi. Beda urug‘ hosili 30-60 % kamayadi. Markaziy Osiyoda, jumladan O‘zbekistonda sug‘oriladigan bedazorlarda kasallikni zarari nihoyatda katta va namgarchilik ko‘p bo‘lgan mintaqalarda ham bu kasallik ko‘p zarar yetkazadi. Zamburug‘ bedani hamma turini zararlaydi. Kuchli kasallanganda barg yaxshi rivojlanmaydi, tez quriydi va to‘kilib ketadi. Yoz oylarida beda barglarida va boshqa yer ustki organlarida qo‘ng‘ir tusli uvalanuvchi yostiqchalar-urediniopustulalar paydo bo‘ladi. Vegetatsiya davrining oxiriga borib qora tusli yostiqchalar (pustulalar) paydo bo‘ladi, bularga teleytopustula deyiladi. Bedaning zang kasalligini qo‘zg‘atuvchi zamburug‘ bu ikki uyli bazidiyali zamburug‘ Uromyces striatus Schroter (Uromyces medicaginis Pass.) Uredinales tartibiga mansub. Bedada faqat uredinio va teleytosporali davrlarini o‘taydi. U. striatus ning urediniosporalari sharsimon ko‘rinishda, teleytosporalari och qo‘ng‘ir tusli, ellipssimon yoki tuxumsimon ko‘rinishda. Teleytosporalarning po‘stlog‘i ko‘ndalang chiziqlidir. Qishlab chiqqan teleytosporalar bahorda o‘sib bazidiyasporali bazidiya hosil qiladi. Bu hosil bo‘lgan bazidiosporalar tarqalib sutlama o‘tning Euphorbia cyparissial, E. vizgata, E. gerarbiana larning uyqudagi kurtagini zararlaydi. Sutlama o‘tda zamburug‘ diffuziyali mitseliy hosil kiladi, bargning orqa tomonida esa etsidiyali davri och-oq massa rangli yostiqchalar hosil qiladi. V.M.Lopatinaning (1958 yil) ma’lumotlariga ko‘ra bir tup sutlama o‘tda 100000 donagacha etsidiopustulalar hosil bo‘ladi. Etsidiosporalarning tarqalishi 2- 3 hafta davom etadi, keyin sutlama o‘t nobud bo‘ladi. Etsidiosporalar sutlama o‘tdan chiqib tarqalganidan keyin bedani zararlaydi, bedaga avvalo urediniopustulalar hosil qilib, urediniopustulalarda urediniosporalar hosil bo‘ladi, keyinchalik teleytosporali teleytopustulalar hosil qiladi. Markaziy Osiyoda zamburug‘ bedada urediniomitseliy, hatto urediniospora holida ham kishlab chiqadi.

Qarshi kurash: 1. Sutlama o‘tlarni doimo yo‘qotib borish; 2. Bahorda bedazordagi tirmalangan va yig‘ib olingan o‘simlik qoldig‘ini yo‘qotish 3. Zang kasalligi paydo bo‘lishi bilan 80 % li sineb (2-2,4 kg/ga) purkash yoki har gektarni 15-20 kg/ga hisobidan oltingugurt bilan changlash; 4. Zang kasalligi ko‘plab ko‘payganida bedani tez o‘rib olib daladan tezlik bilan tashib ketish; 5. Bedani boshqa ekinlar bilan ekish; 6. Urug‘li bedani o‘z vaqtida yig‘ib olish va bedani tez o‘rish . Zarpechak Bu gulli parazit bilan asosan beda, sebarga, esparset kasallanadi, hamma joyda tarqalgan bo‘lib dukkaklilarni hosilini keskin kamayib ketishiga sababchi bo‘ladi. Zarpechakni barg va ildizi yo‘q, u fakat zararlangan o‘simlik hisobiga yashaydi. Urug‘lari juda mayda, bahorda unib chiqadi, ularning o‘simtasi o‘simlikka o‘ralib o‘zining gaustoriya (so‘rg‘ichlari) bilan o‘simlik to‘qimasi ichiga kirib oladi va shirasini so‘radi. O‘simlikka yopishib olganidan keyin tuproqdan ajraladi, parazitlik qilib yashashga o‘tadi. Zarpechak vegetativ tanasini ustki qismida (yuqori) generativ poyada gul va urug‘ hosil qiladi. Urug‘ tugish paytida zarpechakning parazitlik qilishi to‘xtaydi, vegetativ poyasida bo‘lgan oziqali modda bilan oziqlanadi Zarpechakning quyidagi turlari uchraydi: 1. Sebarga zarpechagi – Cuscuta trifolii. Yozning ikkinchi yarmida parazit poyasi pushti-sariq tusli gul hosil qilib gullaydi, gullari bir joyga to‘plangan poyada o‘tiradi, poyasi juda shoxlangan, ipsimon, 0,8-1 mm qalinlikda. Guli qizil, pushti-sariq yoki qoramtir tusli, urug‘lari yumaloq, kamdan-kam ellips ko‘rinishida. Sebargani zararlaydi, nam havoda bedani ham zararlaydi. 2. Yevropa zarpechagi – Cuscuta europaea L. Poyasining yo‘g‘onligi 2,5 mm ga yetadi, qizil rangli, uch tomoni okish tusli. Gul to‘plami yirik, yumaloq. Urug‘lari sharsimon yoki noksimon, sebargani, bedani va esparsetni zararlaydi. 3. Janub zarpechagi – Cuscuta breviflora Vis. Poyasi sariq yoki malla tusli, guli sariq. Ko‘pincha suv bosadigan joylarda bo‘ladi, beda va sebargani zararlaydi. 4. Timyan (pidana) zarpechagi – Cuscuta epithymum Murr. Poyasining yo‘g‘onligi 0,3- 0,5 mm qizg‘ish, gullari pushti oq tusli, asosan sebargani va bedani zararlaydi. 5. Ingichka poyali zarpechak – Cuscuta approximata Bab. Poyasi ingichka tukli, pushti sariq tusli yoki yashil rangli, silliq yalong‘och. Gullari oq, qattiq bir joyga to‘plangan, bedani zararlaydi. Zarpechak urug‘i 10 yilgacha saqlanadi,

tuproqda 3 oy saqlanadi. Ingichka poyali zarpechak bedaning ildiz bo‘g‘zida qishlashi mumkin. Zarpechak ichki karantin obyekti bo‘lib hisoblanadi. Hosildorlikni kamaytirib yuboradi. Chorva mollarini zaharlashi, hatto o‘limga ham olib kelishi mumkin. Ko‘pincha gullash va urug‘ tugish davrida zaharli hisoblanadi. Zarpechakli xashakni chorva mollariga berish juda ham xavfli bo‘lib hisoblanadi. Ayniqsa sut beruvchi va bo‘g‘oz sigirlar tez kasallanadi va hatto o‘lib qoladi. Qarshi kurash choralari : 1. Faqat zararlanmagan dalalardan urug‘lik tayyorlash; 2. Urug‘ni elektromagnitli moslama bilan zarpechak urug‘idan tozalash; 3. Z.Zarpechak tushgan maydonlar bedasini zarpechak gullaguncha o‘rish, o‘rilgan xashakni tezlik bilan daladan chiqarib molga berish yoki yoqib tashlash; 4. Qolgan qismini 20 % li ammiak selitrasi eritmasi bilan ishlash yoki 0,6 - 0,7 % nitrafen (25 - 30 kg/ga) yoki 0,5 - 0,6 % pentaxlorfenolyat natriy bilan purkash 500 - 600 l/ga hisobidan; 5. Almashlab ekish; 6. Yo‘l chetlaridagi zarpechakka qarshi kurashish; 7.Mol yegan taqdirda ham zarpechak urug‘i hazm bo‘lmasligini inobatga olib, go‘ngni issiq kompost qilish lozim, 45-50 daraja issiqda 10-15 kun ichida unib chiqish qobiliyati yo‘qoladi, 55-60 daraja issiqda 1-3 soat ichida uning unish qobiliyati yo‘qoladi. Beda barglarining sariq dog‘lanish kasalligi Pseudopeziza Jonesii - xaltali davri , Sporonema phacidioldes - konidiyali davri. Tarqalishi. Kasallik Markaziy Osiyoda, jumladan O‘zbekistonda, Ukrainaning junubida, Moldaviya, Rossiyaning Rostov viloyatida uchraydi, asosan yillik yog‘in miqdori 500 mm dan kam bo‘lgan hududlarda keng tarqalgan. Zarari. Kasallangan o‘simlikning bargi vaqtidan ilgari to‘kilib ketadi, natijada ko‘k massa hosili kamayadi, pichan sifati buziladi. Kasallangan o‘simlik yaxshi qishlay olmaydi.

Alomatlari. Bedani bargi va poyasi kasallanadi. Bargida katta och-sariq yoki malla rangli shaklsiz dog‘ hosil bo‘ladi, dog‘lar barg tomirlari bo‘ylab cho‘zilib ketadi. Bargda hosil bo‘lgan dog‘larning ustki va ostki tomonidan ko‘plab qora tusli bir joyga to‘plangan psevdopiknidiyalar hosil qiladi. Konidiyasporalari bir hujayrali rangsiz, yangi konidiyabandlarda hosil bo‘ladi, ammo N.N.Salunskiyning aytishicha konidiyasporalari kasallikni tarqalishida va o‘simlikni zararlashida ahamiyati yo‘q. Bu kasallik bilan kasallangan beda bargi qo‘ng‘irlashadi, buralib qoladi. Qoraygan dog‘larda yomg‘irdan keyin qora tusli apotetsiylar hosil bo‘ladi. Bularda ko‘plab xaltalar, ularda esa xaltasporalar hosil bo‘ladi, shu xaltasporalar yordamida vegetatsiya davrida tarqaladi. Inkubatsion davri 15-20 kunga teng. Zamburug‘ o‘simlikning quruq, qoraygan qismida, bargida pishib yetilmagan apotetsiy holida qishlaydi. Qishlash vaqtida xaltalarda xaltasporalar pishib yetiladi, keyin o‘simlikni zararlaydi, Kasallik asosan urug‘ni to‘lish paytida kuchli rivojlanadi. Qarshi kurash: qarshi kurash tadbirlari beda barglarini qo‘ng‘ir dog‘lanish kasalligiga qarshi kurashdek. Askoxitoz Ascochyta pisi, As. pinodes, As. pinodella, As. pseudopinodella, As. imperfesta Kasallik dukkakli o‘simliklar yetishtiriladigan hamma joyda keng ko‘lamda tarqalgan va ushbu o‘simliklarning eng xavfli kasalliklaridan biri bo‘lib hisoblanadi. Kasallangan o‘simlik o‘sishdan, rivojlanishdan orqada qoladi, maysalar nobud bo‘ladi, dukkaklarini pishishi sekinlashadi bir meyorda pishmaydi. Kasallangan barglar to‘kilib ketadi, kasallangan dukkaklaridagi don pishib yetilmaydi, puch bo‘lib, unib chiqish qobiliyati pasayib ketadi. Hosildorlik o‘rtacha 3-3,5 s/ga kamayadi. Zararlangan dondan kasal o‘simlik paydo bo‘ladi. Ko‘k no‘xatda askoxitozning uch xili uchraydi: oqimtir, qoramtir va bir-biri bilan qo‘shiluvchan. Oqimtir askoxitoz asosan dukkaklarni zararlaydi kamdan-kam hollarda o‘simlik bargi va poyasida doimo och-jigar rangli, qoramtir jigarrang hoshiyali dog‘ hosil qiladi. Bargi va dukkagidagi dog‘ doimo yumaloq, poyasi va barg bandida esa cho‘zinchoq bo‘ladi, dog‘ markazida esa qoramtir jigarrangli piknidiy hosil kiladi. Vegetatsiya davrini oxiriga borib zararlangan o‘simliklarda ko‘plab dog‘ paydo bo‘ladi. Dog‘lar markazida esa piknidiylar hosil bo‘ladi. Zamburug‘ dukkak qobig‘idan o‘tib donni ham zararlaydi. Don tirishib qoladi bunday urug‘lardan kasal o‘simliklar paydo bo‘ladi . Ascochyta pisi faqat jinssiz piknidiyli piknospora beradi, piknidiylari sharsimon kamgina puchuq. Piknosporalari cho‘zinchoq 1-2-3 hujayrali faqat ko‘k no‘xatni zararlaydi.

Qoramtir askoxitoz - As. pinodes, As. pinodella, As. pseudopinodella larning kasallik alomatlari bargda, poyada, dukkagida qoramtir-jigar rangli noto‘g‘ri shakldagi har xil kattalikdagi dog‘ hosil qilish bilan namoyon bo‘ladi. Doimo qoramtir rangli piknidiylari katta dog‘larda paydo bo‘ladi, dog‘ bo‘ylab notekis joylashadi. Poya kasallanganda yara hosil qiladi; maysada paydo bo‘lsa ildiz bo‘g‘zi chiriydi, o‘simlik nobud bo‘ladi. As. pinodes jinssiz va jinsiy spora beradi. Piknosporalari rangsiz, silindrsimon, piknidiylari noto‘g‘ri yalpoq-sharsimon shaklda, sporalari 1-3 hujayrali. Jinsiy sporalari odatda quriyotgan o‘simlik qismlarida mayda qoramtir- jigar rangli, hatto qora tusli nuqta ko‘rinishdagi peritetsiy hosil kiladi. Bulardagi maxsus xaltalarda xaltasporalar yetishadi. Har qaysi xaltada 8 tadan yumaloq ellips shaklidagi ikki hujayrali sporalar yetishadi. As. pinodella ning piknidiylari tarqoq, noto‘g‘ri shaklda, piknosporalari tuxumsimon yoki uzunchoq, bir hujayrali, rangsiz bo‘ladi. As. pseudopinodella ning piknidiylari qora rangli, piknosporalari silindr shaklida rangsiz 1-2 hujayrali. Ascochyta pisi sporalari faqat bir tomchi namlikda boshqalariniki esa 90 % namlikda o‘sadi. As. pinodes uchun optimal harorat 16-20 daraja boshqalari uchun 18-20 daraja hisoblanadi, namlik yetarli bo‘lsa, havo harorati 20-25 daraja bo‘lganida askoxitoz kuchli rivojlanadi. Inkubatsion davri As. pinodes 2-4 kun, boshqalar uchun 6-8 kun davom etadi. Zamburug‘ o‘simlik qoldiqlarida mitseliya va piknidiy holatida qishlaydi, ammo dala sharoitida bir yildan ortiq saqlanmaydi. Qarshi kurash choralari: Almashlab ekish, faqat sog‘lom o‘simliklardan urug‘lik tayyorlash, urug‘larni tozalash, saralash, qulay muddatlarda ekish. Yozda 80 % sineb bilan har gektarga 3-4 kg/ga hisobida purkash. Birinchi marta purkash dukkaklar tugish paytida, takroran 10-15 kundan keyin o‘tkaziladi. O‘simlik qoldiqlarini yo‘qotish. Loviyaning antraknoz kasalligi Colletotrichum Lindemuthianum Br.et.cav. Bu kasallik asosan Yevropada, Sibir va Uzoq Sharqda kuchli tarqalgan bo‘lib, loviyaning asosiy kasalligi bo‘lib hisoblanadi. Antraknoz bilan loviya unib chiqish va yosh maysalik davrida kasallansa nobud bo‘ladi, mahsulotning sifati buziladi, urug‘lik sifati yomonlashadi, o‘simlikning yer ustki qismi hajmi (massasi) kamayadi, natijada hosildorlik keskin pasayadi.

Kasallik alomatlari o‘simlikning hamma yer ustki qismida va hamma rivojlanish davrlarida asosan dukkaklar tugish davrida yaqqol ko‘rinadi. Maysada antraknoz urug‘ palla bargida urug‘ nishida qizg‘ish-jigar rangli konsentrik dog‘ hosil qiladi. Nam havolarda bu dog‘larda pushti tusli yostiqchalar hosil bo‘ladi, to‘qima chiriydi, o‘simlik nobud bo‘ladi. Katta o‘simliklarda antraknoz bargda, barg bandida, poyada ko‘rinadi. O‘simlikning bu qismlarida tartibsiz joylashgan qo‘ng‘ir hatto qora tusli dog‘ hosil qiladi, bulardan keyin ko‘rinadigan yoriqlar paydo bo‘ladi, natijada nam havoda, suvli qismi chiriydi, poya, barg bandi sinadi. Dukkaklarida, avvalo mayda, keyinchalik kattalashib boruvchi dog‘ hosil qiladi, ular ko‘pincha yumaloq shaklda bo‘ladi, ular och-qo‘ng‘ir yoki qizil tusli halqa bilan halqalangan (chegaralangan) dir. Ko‘pincha dog‘lar bir-biri bilan qo‘shilib ketadi va yaraga aylanadi. Bularning uzunligi 1 sm ga yetadi natijada urug‘ ham kasallanadi, kasallangan don qotib tirishib qoladi, qorayib, unib chiqish qobiliyatini yo‘qotadi. Antraknozni - Melanconiales tartibiga kiruvchi zamburug‘ qo‘zg‘atadi. Uning mitseliysi rangsiz, loja ko‘rinishdagi konidiya davrini hosil qiladi. Konidiya bandi rangsiz silindr shaklida bo‘lib shoxlanmagan. Konidiyalari cho‘zinchoq - silindr ko‘rinishda bo‘lib ikkala tomoni o‘ralgan to‘g‘ri yoki egilgan, ayrim paytda o‘rtasi qisiq. Konidiya bandlar orasida to‘g‘ri yoki egilgan kilga joylashgan 1-4 bo‘lakli. Zamburug‘ o‘suv davrida konidiyasporalar yordamida tarqalib bir tomchi namlikda 10-29 °C daraja haroratda unib chiqadi, Eng qulay harorat 15-20 °C daraja bo‘lib hisoblanadi. Havo namligi 60 % dan ko‘p va harorat 15-19 °C daraja bo‘lsa zamburug‘ yaxshi rivojlanadi. Infeksiya mitseliy holida urug‘da va o‘simlik qoldig‘ida saqlanadi, bular infeksiyani tarqatuvchi asosiy manba bo‘lib hisoblanadi . Qarshi kurash choralari : 1. Faqat sog‘lom o‘simliklardan urug‘lik tayyorlash; 2. Urug‘larni yaxshi tozalab dorilash; Z.O‘suv davrida kasallikka qarshi 80 % sineb 2-2,4 kg/ga sus-penziyasini ishlatish, yoki 90 % misning xlorli oksidini 1,8-2 kg/ga yoki 1 % bordo suyuqligi 400-800 l/ga ishlatish tavsiya etiladi; 4. Almashlab ekish; 5.Kuzgi shudgor; 6. O‘simlik koldiklarini yo‘kotish.

Un shudring kasalligi Erysiphe communis. Jrev. ва Leveillula taurica. Arnand Bu kasallik bilan no‘xat, ko‘k no‘xat, loviya, yovvoyi no‘xat, mosh va boshqa dukkakli ekinlar kasallanadi. Kasallikning asosiy alomati shuki, bunda o‘simlikning barg va poyalarida unsimon, oq va ba’zan o‘simliklarda (no‘xatda) kigizsimon g‘ubor hosil bo‘ladi, u asta-sekin kul rang tusga kiradi va keyinchalik g‘uborlarda qora rangli nuqtalar (zamburug‘ning mevali tanasi kleystokarpiylari) paydo bo‘ladi. O‘simlikning zararlangan qismi sarg‘ayadi va qurib qoladi. Un shudring kasalligini xaltali zamburug‘lar sinfiga kiruvchi Erysiphe communis. Jrev. va Leveillula taurica. Arnand larning har xil formalari tug‘diradi. Bu zamburug‘lar o‘simliklarning o‘suv davrida konidiyalar bilan tarqaladi va mevali tana holida o‘simlik qoldig‘ida kishlaydi. Qarshi kurash choralari : Almashlab ekish; O‘simlik qoldiqlarini yig‘ib, kuzgi shudgorni sifatli qilib o‘z vaqtida o‘tkazish; O‘simliklarni o‘suv davrida oltingugurt va ohak aralashmasini (1:1) nisbatga olib changlash, har gektariga 20-30 kg hisobidan.

Похожие

Boshoqli don ekinlari kasalliklari va ularga qarshi kurash choralari

Poliz ekinlari kasalliklari va ularga qarshi kurash choralari

Boshoqli don ekinlarining zang kasalliklari va ularga qarshi kurash choralari

Tok kasalliklari va ularga qarshi kurash choralari

Pomidor kasalliklari va ularga qarshi kurash choralari