Узлуксиз таълим тизимида шахс ҳуқуқий маданиятини шакллантириш - Психология - Рефераты

Узлуксиз таълим тизимида шахс ҳуқуқий маданиятини шакллантириш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

86.5 KB

Узлуксиз таълим тизимида шахс ҳуқуқий маданиятини шакллантириш Шахснинг психик ривожланиш қонуниятлари ва динамикаси, шунингдек, ўзига хос хусусиятларини билиш узлуксиз таълим тизимида ҳуқуқий таълим- тарбияни самарали йўлга қўйиш, унда ҳуқуқий маданият элементларини тўғри шакллантириш учун ниҳоятда зарур. Муайян ёш давридан навбатдаги босқичга ўтиш чоғида шахс руҳиятида кечаётган ўзгаришларни англаш, унинг ёш хусусиятларини инобатга олиш, унга ижобий таъсир кўрсатиш (ҳуқуқий билимларни эгаллашга бўлган эҳтиёж, қизиқишни юзага келтириш, уни ҳуқуқий фаолият жараёнида фаол иштирок этишга рағбатлантириш) шахс ҳуқуқий маданиятини шакллантиришга йўналтирилган ижтимоий фаолият самарасини таъминлайди. Ҳуқуқий таълим динамикаси шахс томонидан тобора мураккаблашиб бораётган ижтимоий муносабатлар моҳияти ҳамда ҳуқуқий билим асосларининг чуқур англаниш имкониятини юзага келтиради. Турли ёш даврларида тўпланиб бораётган ҳаётий тажриба, ҳуқуқий тушунчаларнинг ўзлаштирилишидан ҳосил бўлган билимлар мажмуи ҳуқуқ оламида кечаётган ҳодисаларнинг моҳиятини тўғри идрок этиш, баҳолашга имкон беради ва ижтимоий муносабатларга онгли ёндашувни қарор топтиради. Шахсда ҳуқуқий маданият элементларини ҳосил қилиш: 1) ёш хусусиятлари; 2) таълим-тарбия ишларининг мазмунига боғлиқ. Психологик ва педагогик ғояларга кўра узлуксиз таълим тизимининг турли босқичларида шахс томонидан ҳуқуқий билимларни ўзлаштиришда қатъий чегара йўқ. Шундай бўлса-да, боланинг ақлий, руҳий ривожланиш даражасини инобатга олган ҳолда муайян ёш босқичлари учун ҳуқуқий билимларни белгилаш уларни руҳий ва жисмоний зўриқишдан сақлайди ва уларда ҳуқуқ фанларига нисбатан ижобий муносабатни шакллантиради. Кенг кўламли таълимий ислоҳотлар доирасида узлуксиз таълим тизимининг турли босқичларида таълим олувчиларга берилиши мақсадга мувофиқ деб топилган 1

ҳуқуқий билимлар мажмуини ёритувчи Давлат таълим стандартлари ишлаб чиқилди ва ҳуқуқий таълим модели асосланди. Моделга кўра ҳуқуқий таълим қуйидаги босқичларда амалга оширилади: 1. Оилада ҳуқуқий тарбияни ташкил этишда маънавий-ахлоқий ҳамда ҳуқуқий билимларнинг интеграциясини таъминлашга алоҳида эътибор қаратилади. Бинобарин, оилавий муносабатлар, оила аъзоларининг ҳаётий қарашлари, шунингдек, турмуш тарзини йўлга қўйишда миллий қадриятлар (урф-одат, анъана ва маросимлар, халқ оғзаки ижоди намуналари, халқ педагогикаси қарашлари) моҳиятининг ўзлаштирилиши асосида болада шаклланган дастлабки, содда, бироқ, моҳиятан унинг келгуси ривожланиши учун «ядро» вазифасини бажарувчи маънавий-ахлоқий қарашлари бир қадар мураккаб бўлган ҳуқуқий меъёрларнинг қабул қилинишини осонлаштиради. Шу боис оилада ҳуқуқий тарбиянинг самарали кечиши учун болада маънавий-ахлоқий фазилатларни тарбияловчи шакл, метод ва воситалардан фойдаланиш мақсадга мувофиқ. 2. Мактабгача ва бошланғич таълим муассасаларида тарбияланувчи (ўқувчи)ларга ҳуқуқий билимларни беришда уларни образли ифода этиш мақсадга мувофиқ. Боланинг ақлий, ҳиссий ва иродавий ривожланишида кўзга ташланаётган муҳим ўзгаришларни ҳисобга олган ҳолда бошланғич таълимнинг сўнгги (3-4- синфлари)да ҳиссий билишдан мантиқий билишга ўтиш таъминланади. Бу эса уларнинг фикрлаш қобилиятларини тарбиялайди. Мазкур ёш даврида таълим олувчиларнинг ўқув предметларига бўлган муносабатлари ҳам шаклланади. Ҳуқуқий билимларни беришда боланинг ақлий ва руҳий жиҳатдан зўриқмаслигига алоҳида эътибор бериш зарур. Имкон қадар ўйин технологиялари, жамоавий фаолиятнинг турли кўринишларидан фойдаланиш ҳуқуқий таълим сифатини таъминлайди. Мактабгача таълим муассасалари тарбияланувчилари ва бошланғич синф ўқувчиларини тизимли ёндашув асосида ҳуқуқий билимлар оламига олиб кириш педагогик фаолият муваффақиятини кафолатлайди. Бу даврда болаларда интизом ва атрофдагилар шахсини ҳурмат қилиш каби сифатларни тарбиялаш муҳим аҳамиятга эга. 2

Мактабгача таълим муассасаларида ҳуқуқий тарбияни бевосита ахлоқий тарбия билан уйғунликда амалга ошириш ижобий натижаларни беради. Зеро, ёш хусусиятига кўра тарбияланувчилар ижтимоий-ҳуқуқий меъёрларнинг моҳиятини етарли даражада англамайдилар. Бироқ, беш ёшга тўлган бола ўзининг ҳамда бошқаларнинг хатти-ҳаракатларини баҳолаш лаёқатига эга бўлади. Болаларнинг мавжуд маънавий-ахлоқий сифатлари эса шахс ҳуқуқий маданиятининг шаклланиши учун асос бўлиб хизмат қилади. Шахс ҳуқуқий маданиятини шакллантиришда бошланғич таълим даври муҳим босқич саналади. Бу босқичда ўқувчиларнинг ҳуқуқий маданиятини шакллантириш йўлида қуйидаги вазифалар ҳал этилади: 1) бошланғич синфларда ўқувчиларга ҳуқуқий билимлар бериш, уларда ҳуқуқий саводхонликни қарор топтириш, ўқувчиларнинг ўз хатти-ҳаракатлари ҳуқуқий моҳиятларини англашларига эришиш; 2) уларда жамият томонидан тан олинган ахлоқий ва ҳуқуқий меъёрлар доирасида ҳаракатланиш кўникмаларини шакллантириш. Бошланғич синф ўқувчиларига ҳуқуқий билимларни беришнинг ўзига хос жиҳатлари мавжуд бўлиб, улар қуйидагилардан иборат: — содир этаётган хатти-ҳаракатларининг ҳуқуқий асослари мавжудлиги тўғрисида етарли маълумотларга эга эмасликлари; — аксарият ижтимоий муносабатларни жиддий қабул қила олмасликлари (турли объект ёки субъектларга нисбатан ўйин ёки «ўртоқ» сифатида ёндашишлари); — бошланғич синфларда ўқувчиларга ҳуқуқий билимларни беришда ўқитувчи ролининг етакчи ўрин тутиши; — ў қувчилар томонидан ҳуқуқий билимлар моҳиятининг образли англанилиши ; — а қлий ривожланиш и нуқтаи назаридан республика қонунларида баён этилган талаблар моҳиятини англай олмасликлари. Бу каби ҳолатлар бошланғич синфларда ҳуқуқий билимлар тарғиботини ташкил этишда муайян қийинчиликлар мавжуд эканлигидан далолат беради. 3

қийинчиликларни бартараф этиш ва сўз юритилаётган жараёнда маълум ютуқларни қўлга киритиш ўқувчиларга уларнинг хатти-ҳаракатлари, иштирок этадиган муносабатларининг ҳуқуқий моҳиятини англатиш, уларда жамият томонидан тан олинган ахлоқий ва ҳуқуқий меъёрларга амал қилишнинг дастлабки кўникмаларини шакллантириш ҳисобига ҳал этилади. Бошланғич синфларда ўқувчиларнинг ҳуқуқий билимлари даражасини ўрганиш асосида шундай хулосага келинди: бошланғич синф ўқувчилари ўртасида ахлоқий-ҳуқуқий тарбияни ташкил этишда жамоанинг роли беқиёс бўлиб, бу даврда ўқувчиларни фуқаролик ва унинг элементлари билан таништириш ҳамда фаннинг асосий мақсадини ўқувчиларда фуқаролик дунёқарашини шакллантиришдан иборат этиб белгилаш мақсадга мувофиқдир. Шахс ҳуқуқий маданияти ҳуқуқий билимларни ўзлаштириш билангина шаклланмайди. Шу боис ҳуқуқий билимлар тарғиботини йўлга қўйишда инсон фаолияти, хатти-ҳаракати ва уларнинг ҳуқуқий жиҳатлари (қонунларга бўйсуниш, уларга нисбатан ҳурмат, қонунларни ижтимоий муносабатларни тартибли кечишини таъминловчи асос сифатида тан олиш)ни ифода этувчи ҳаётий воқеликлар билан тўлдириб бориш мақсадга мувофиқ. Шахс ҳуқуқий маданияти узлуксиз таълим тизимини ҳосил қилиш асосида шакллантирилади. Бошланғич таълим даври шахс ҳуқуқий маданиятини шакллантиришга хизмат қилувчи узлуксиз таълим жараёнининг дастлабки босқичи ҳисобланади. Бу даврда ўқувчиларда ҳуқуқий маданият унсурлари (ижтимоий муносабатлар жараёнида ўзини тутиш, жамият томонидан маъқулланган хатти- ҳаракатларнигина амалга ошириш, фуқароликни ҳис этиш, ўз қадр-қимматини англаш, фуқаролик бурчларини ихтиёрий равишда бажариш, мавжуд ҳаётий вазиятларга мослаша олиш ва б.)ни ҳосил қилиш зарур. Бошланғич синф ўқувчилари ҳаётий тажрибаларига кўра муайян хатти- ҳаракатларни содир этишда уларга нисбатан «мумкин» ва «мумкин эмас» тарзида ёндашиш талаб этилишини (гарчи мавжуд вазиятларда нима учун «мумкин» ва «мумкин эмас»лигини тўла билмасаларда) яхши англайдилар. Ўқитувчиларнинг асосий вазифалари уларга «мумкин» ва «мумкин эмас» тушунчаларининг 4

моҳиятини тушунтириш, турли вазиятларда маълум хатти-ҳаракатларни содир этиш нима учун мумкин-у, нима учун мумкин эмаслигини ҳаётий мисоллар ёрдамида очиб бериш, уларни ижтимоий фаолиятларга жалб этишдан иборатдир. Узлуксиз таълим тизимининг бошқа босқичларидан фарқли (мактабгача таълим босқичидан ташқари) тарзда бошланғич синф ўқувчиларига ҳуқуқий билимлар беришда қуйидаги ҳолатлар кўзга ташланади: ҳуқуқий билимларни тарғиб этишда ўқитувчининг ўрни ва роли беқиёс; таълим жараёнининг кўрсатмалилик ва тарбия жараёнининг амалий характер касб этиши; фанлараро алоқадорлик ва ўзаро боғлиқлик тамойилига амал қилиш. Ҳуқуқий таълимни ташкил этишда маънавий-ахлоқий, экологик ва иқтисодий тарбия имкониятларидан маҳорат билан фойдаланиш, улар ўртасида муайян тизимни қарор топтириш ҳам бошланғич синф ўқувчиларида ҳуқуқий маданият элементларини ҳосил қилишда муҳим омил бўлиб хизмат қилади. 3. Ҳуқуқий манбалар билан танишиш вояга етмаган ёшлар ўртасида ўсмирлар томонидан кўплаб жиноятлар содир этилишини кўрсатди. Бунинг сабаби «катта бўлиб қолган бола»нинг катталар томонидан қабул қилинмаслиги, ўсмирнинг шахсий, жисмоний ва ақлий имкониятларига ортиқча баҳо бериши, организмдаги биологик ўзгаришлар ҳисобига уларнинг асабий, ўжар бўлиб қолишлари, ўз хатоларини тан олмасликлари, шунингдек, уларнинг атрофдагилар томонидан билдирилаётган танқидга кескин муносабатларидир. Аксарият ҳолларда амалга оширган хатти-ҳаракатининг катталар томонидан танқид қилиниши ўсмирни «ўзга бир муҳитда ўзини синаб кўриш»га ундайди. Шуниси ҳам эътиборлики, ўсмирларнинг саргузаштларга «ўчлиги», «жасорат кўрсатиш»га уринишлари уларни маънавий-ахлоқий қадриятларга асосланган муҳитга эмас, аксинча, криминоген хусусиятни намоён этувчи гуруҳга жалб қилади. Шу боис ўсмир ёшида ўқувчиларга ҳуқуқий билимларни беришда уларни юксак ишонч билдириш асосида ҳуқуқий фаолиятга жалб этиш, зиммаларига ҳуқуқий масалаларни ҳал этишда масъулиятли топшириқларни юклаш, қонунларга мажбурийлик нуқтаи назардан эмас, балки уларни ижтимоий муносабатларни тартибга солувчи асосий мезонлар сифатида ёндашишга одатлантириш мақсадга мувофиқ. 5

Ўспиринлик ёши (XI-XII синфлар ёки ўрта махсус, касб-ҳунар таълими босқичи) ўқувчиларда ҳуқуқий маданиятни шакллантириш учун энг қулай ёш даври ҳисобланади. Чунки бу ёшда ўқувчиларда турмушда ўз ўрнини топиш, касб-ҳунар эгаллаш, ихтисослик танлаш ва истиқбол режаларини тузиш, келажакка жиддий муносабатда бўлиш хусусиятлари кўзга ташланади. Бироқ бу давр жўшқин куч- ғайрат, шижоат, қаҳрамонлик кўрсатишга интилиш, ҳаётда эркин дунёқараш асосида мустақил ҳаракат қилиш, жамоага, жамиятга ва табиат ҳодисаларига романтик муносабатда бўлиш каби хусусиятлари билан бошқа даврлардан кескин ажралиб туради. Мустақил ҳаёт остонасида турган ўқувчиларга табиат ва жамият қонунлари, шунингдек, ижтимоий муносабатлар мазмунини тўғри англатиш, йўл- йўриқ кўрсатиш муҳим, шундагина улар ҳуқуқий билимларнинг аҳамиятини тўғри таҳлил эта оладилар. Ўспиринларнинг яна бир хусусияти - бу уларда мураккаб шахслараро муносабатларда акс этувчи бурч, виждон ҳиссини англаш, ўз қадр-қимматини эъзозлаш, сезиш ва фаҳмлаш майлининг мавжудлигидир. Шу боис ўспиринларга чуқур ҳуқуқий билимларни бериш, уларда ҳуқуқий фаолият кўникма ва малакаларини яратиш мақсадга мувофиқдир. Ўспириннинг психологик ва ёш хусусиятларига таянилган ҳолда уларда қуйидаги ҳуқуқий маданият унсурларини шакллантириш мумкин: - инсон ва жамият ўртасидаги узвий боғлиқлик ва ҳуқуқий муносабатлар мазмунини англаш, назарий-ҳуқуқий билимларни эгаллашга интилиш чоғида- ҳуқуқий тасаввур, идрок, тафаккур ва саводхонлик; - содир бўлаётган ҳуқуқий ислоҳотлар ва уларнинг мазмунини англашга интилиш жараёнида ҳуқуқий тафаккур; - қонунлар мазмунини ўрганиш, уларга амал қилиш, фуқаролик ҳуқуқ ва бурчларини билиш жараёнида ҳуқуқий масъуллик, ҳуқуқий эътиқод; - ҳар қандай кўринишдаги ҳуқуқбузарлик ҳолатларига қарши курашни ташкил этиш чоғида ҳуқуқий фаоллик; 6

- ижтимоий- ҳуқуқий меъёрларга амал қилиш жараёнида онглилик, эркинлик, мустақиллик, ҳуқуқий масъуллик, ҳуқуқий фаоллик, ҳуқуқий эътиқодлилик ва ҳуқуқий салоҳият. Ўспиринлик ёшининг муайян қисми олий таълим муассасаларида таълим олиш даврига тўғри келади. Талабаларнинг энг муҳим характерли хусусияти уларнинг мустақил ҳаётга қадам қўйганликлари, ҳуқуқий лаёқатга эга бўлганликларидир. Бу ёшдаги шахс катталарнинг ижтимоий тажрибаларини фаол ўзлаштиради. Унинг ақлий ривожланишида кескин ўзгаришлар содир бўлади. Олий таълим муассасаларида таълим олаётган ўспиринлар ўзлари эга бўлган ҳуқуқ ва бурчларидан тўла хабардор бўлишга интиладилар. Бу интилиш табиий эҳтиёж билан боғлиқ, зеро, ўспирин кенг кўламли таълим ва меҳнат фаолиятини (айрим ҳолларда уларни ўзаро уйғунлаштирган ҳолда) йўлга қўяди. Шу боис улар муайян шароитларда таълим (шартнома асосида таълим олувчиларнинг молиявий операцияларнинг ҳуқуқий асосларини билишга бўлган эҳтиёжлари), меҳнат ва ишлаб чиқариш жараёнида юзага келувчи зиддиятларнинг олдини олиш ёки ҳуқуқбузарликларга қарши норозилик билдиришни ҳуқуқий меъёрлар талабларига мувофиқ ташкил этишни истайдилар. Юқори ўспиринлик ёшида ўқувчилар олдида молиявий, фуқаролик, меҳнат, оилавий муносабатларни ташкил этиш имкониятининг юзага келиши уларни ҳуқуқий билим асосларини пухта ўзлаштиришга ундайди. Талабаларда ҳуқуқий маданиятни шакллантиришда қонун чиқарувчи орган фаолиятини ёритувчи ҳужжатли материаллар, видео ёзувлардан фойдаланиш, Интернет ахборот тармоғи орқали эса ривожланган хорижий мамлакатлар фуқароларининг қонунларга бўлган муносабатларини ўрганиш, «Ўртоқлик суди», «Касбим – адвокат», «Сиз қонунни биласизми?», «Агар ҳуқуқингиз поймол этилса ...» каби ролли ўйинлардан фойдаланиш мақсадга мувофиқдир. Узлуксиз таълим тизимининг барча босқичларида шахсга чуқур ҳуқуқий билимларни бериш, унда ҳуқуқий фаолият кўникмалари, шунингдек, ҳуқуқий маданият элементларини шакллантиришда ўқитувчининг алоҳида ўрни мавжуд. 7

Ўқитувчининг шахсан ҳуқуқий маданият элементларига эгалиги таълим олувчилар учун алоҳида намуна бўлиб хизмат қилади. Турли ёш даврлари учун характерли бўлган ҳолатлар негизида шахс ҳуқуқий маданиятини самарали шакллантириш мумкин. қуйидаги жадвалда энг муҳим ёш хусусиятлари ва уларга мувофиқ келувчи ҳуқуқий (шунингдек, маънавий-ахлоқий) сифатлар ёритилади: Шахсда узлуксиз таълимнинг турли босқичларида шакллантирилиш лозим бўлган ҳуқуқий маданият элементлари Ёш даврлари Шахсга хос бўлган муҳим хусусият ва ёш даври учун аҳамиятли бўлган руҳий ўзгариш, асосий таъсирлар Шахсда шакллантирил увчи ҳуқуқий маданият элементи Мактабгача таълим даври Борлиқни образли қабул қилиш, катталар билан эмоционал мулоқот, предметли ҳамда воситали фаолият, шўхлик, ўжарлик, ўз истагини қондиришга уриниш, ўйинни яшаш тарзининг асосий шакли сифатида қабул қилиш, сюжетли-ролли ўйинлар Интизом, тартиблилик, атрофдагиларга ҳурмат Бошланғич таълим даври Ўйин фаолияти ўрнини ўқиш фаолияти эгаллаши, борлиқни образли, ҳиссий қабул қилишдан мантиқий қабул қилишга ўтиш, билиш фаолиятининг беихтиёр ташкил этилиши, меҳнат (ўқиш) кўникмасининг шаклланиши, мулоқотнинг аниқ мақсадга Интизом, тартиблилик, меҳнат кўникмаларига эга бўлиш, фаолиятга нисбатан масъулият, жамоада бўлишга интилиш, ўз-ўзига баҳо бериш, мустақиллик, ўз-ўзига 8

йўналганлиги, жамоа таъсирига жавоб бериш ва унинг фикри билан ҳисоблашиш, фаолият мақсади ва вазифаларини мустақил белгилаш ишонч Умумий ўрта таълим даври (ўсмирлик) Ижтимоий омилларнинг етакчилиги, биологик омилларнинг билвосита таъсири, жисмоний ва ақлий имкониятларига юқори баҳо бериш, жинсий етилиш, хулқда айрим негатив ҳолатлар (сўзга кирмаслик, ўжарлик, танқидни қабул қилмаслик, ўз хатосини тан олмаслик кабилар)нинг кўзга ташланиши, адолатсизликка қарши норозилик, шахсий фикрга эгалик гуруҳ ёки жамоада бўлиш истаги Мустақиллик, ҳуқуқий жиҳатдан тўғри фикрлаш, воқеа-ҳодисаларга реал баҳо бериш, меъёрлар моҳиятини онгли тушуниш, адолатли бўлиш, ўз- ўзини англаш ва ўз- ўзини ҳурмат қилиш, шахсий ҳуқуқ ва бурчларни англаш, ҳуқуқий муносабатлар жараёнида фаол иштирок этиш Ўрта махсус, касб-ҳунар таълими даври (ўспиринлик) Касбий йўналишнинг аниқ танланиши, барқарор темперамент, характер ва қобилият ва муайян дунёқарашга эгалик, билиш жараёнидаги фаоллик, воқеа- ҳодисаларни ноадекват баҳолаш, ижтимоий фаоллик элементларининг намоён бўлиши, ахлоқий-ҳуқуқий қарашларнинг шаклланиши Касбий фаолиятнинг ҳуқуқий асосларини билиш, маънавий- ахлоқий сифатлар (адолатли бўлиш, интизом, масъулият, атрофдагиларнинг ҳуқуқ ва бурчларини ҳурмат қилиш, уларнинг ҳуқуқларини 9

камситмаслик), ҳуқуқий вазиятларга тўғри баҳо бериш, қонунларни ҳурмат қилиш Олий таълим даври Аниқ белгиланган касбий фаолият, барқарор темперамент, характер, қобилият, дунёқараш ҳамда ахлоқий-ҳуқуқий қарашларга эгалик, билиш жараёнидаги фаоллик, воқеа-ҳодисаларни адекват баҳолаш кўникмаларининг шаклланиши, ижтимоий фаоллик, шахсий «идеал»га эга бўлиш Мустақиллик, эркинлик (ҳуқуқий асослардан келиб чиққан ҳолда), касбий фаолиятнинг ҳуқуқий асослари (энг камида мутахассисликка оидлари)ни билиш, фаолиятни қонун талаблари доирасида амалга ошириш, қонунларга ҳурмат билан муносабатда бўлиш, юридик органлар фаолиятидан фойдаланиш кўникма ва малакаларига эгалик Олий таълимдан кейинги таълим даври Муайян ҳаётий тажриба, барқарор дунёқараш, маънавий-ахлоқий ва ҳуқуқий қараш ҳамда касбий малакага эгалик Энг муҳим ижтимоий муносабатларнинг ҳуқуқий асосларини пухта ўзлаштириш, ҳуқуқий муносабатлар жараёнида фаол 10

иштирок этиш, қонунбузарликларга қарши курашиш, ҳуқуқий органлар хизматидан фойдаланиш малакасига эгалик Шундай қилиб, шахсда ҳуқуқий маданият элементларини шакллантиришда турли ёш даври хусусиятларига таяниб иш кўриш мақсадга мувофиқдир. Ўқитувчининг ёш даври хусусиятлари тўғрисидаги педагогик ва психологик билимларга эга бўлиши, шахснинг ички имкониятлари асосида назарий ва амалий ҳуқуқий билимларни тарғиб этишга йўналтирган фаолияти муайян ушбу соқада самарага эришишни кафолатлайди. 11

Фойдаланилган адабиётлар руйхати 1.Узбекистон Республикаси Кадрлар тайёрлаш миллий дастури. Т.1997й. 2.И.Каримов. Баркамол авлод Узбекистон тараккиётининг пойдевори. Т.1997й. 3.И.Каримов. Узбекистон буюк келажак сари. Т.1998й. 4.Энтони Гидденс. Социология. Т.2002й. 5.Гуниар Скирбекк,Нилс Гильс. Фалсафа тарихи. Т.2002 й. 6.В.Б.Миронов. Век образования. М.1990г. 7.Б.Саймон. Общество и образование. М.1992г www.pedagog.uz www.ziyonet.uz 12

Похожие

Шахс психологияси психологияда шахс тушунчаси

Шахс психологияси. Психологияда шахс муаммоси. Шахс ҳақидаги анъанавий назариялар

Шахс психологияси

Мулоқот психологиясининг предмети, мақсади ва вазифалари

Ҳозирги замон психологиясининг тузилиши ва тадқиқот методлари