Shasxlararo munosabatlar psixodiagnostikasi 1 - Психология - Рефераты

Shasxlararo munosabatlar psixodiagnostikasi 1

Загружено в:

25.02.2024

Скачано:

0

Размер:

61.5 KB

Shasxlararo munosabatlar psixodiagnostikasi Reja: 1. Oila rasmi metodikasi 2. “Jil film testi” proektiv metodika s i

“Oila rasmi” strukturasini taxlil qilish va chizilgan hamda real oila tarkibini taqqoslash Odatda , oilada ijobiy emotsiyalarni his qiluvchi bola oilani to ’ laligicha aks ettiradi . Tadqiqotlarda ko ’ rsatilishicha , 6-8 yoshli , normal intellektga ega bo ’ lgan bolalarning 85 %(oilasi bilan yashovchi) rasmda oila a ’ zolarining to ’ liq rasmini chizadi . Agar oila a ’ zolaridan birortasi tushib qolgan bo ’ lsa , bunga alohida e ’ tibor berilishi talab qilinadi . Chunki u emotsional ziddiyat , oiladagi mavjud vaziyatdan qoniqmaslikdan dalolat beradi . Ba ’ zi hollarda rasmda umuman odamlar aks ettirilmasligi yoki oilaga umuman aloqasi bo ’ lmagan odamlar aks ettirilganligini ko ’ rish mumkin . Bunday holatlar juda kam uchraydi . Buning sababi – oila bilan bog ’ liq bo ’ gan salbiy kechinmalar , rad etilganlik hissi , himoyasizlik hissi , Yuqori darajadagi havotirlanish hamda psixologning o ’ rganilayotgan bola bilan yahshi aloqa o ’ rnata olmaganligi bo ’ lishi mumkin . Ba ’ zan bolalar oila a ’ zolaridan birini tushirib qoldirishlari ham uchrab turadi . Buning sababi - o ’ sha oila a ’ zosining emotsional yoqimsizligi , u bilan nizoli munosabatning mavjudligidir . Ko ’ proq aka yoki singillar rasmi chizilmay qoladi . U yoki bu oila a ’ zosi rasmi nima uchun chizilmagan degan savolga himoya javobi beriladi - masalan , “ joy qolmagani uchun chizmadim ”. Ba ’ zida esa ochiqdan- ochiq “ Chizgim kelmadi , chunki u men bilan urishadi ”. Ba ’ zan real o ’ ila a ’ zolari o ’ rniga bola biror hayvoncha , qushcha rasmini chizishi mumkin . Bunda psixolog uchun bola ular bilan kimni identifikatsiya qilayotganligi muhim ”. Ba ’ zi rasmlarda bola o ’ z rasmini chizmaydi yoki oilasi o ’ rniga faqat o ’ zini aks ettiradi . Bu bolaning o ’ zini oila tarkibiga qo ’ shmasligidan , oilada hamjihatlik mavjud emasligidan dalolat beradi . Rasmda “ Men ” ning mavjud bo ’ lmasligi qabul qilinmaslik , rad etilish hissini boshidan kechirayotgan bolalar uchun xarakterli .

Oila tarkibining kattalashtirilishi ham bizga ba ’ zi ma ’ lumotlar berishi mumkin . Odatda bu psixologik ehtiyojlarning qondirilmaganligi bilan bog ’ liq . Oilada yolg ’ iz farzand bo ’ lsa , affiliyatsiya ehtiyojlari qondirilmasa , qarindosh yoki qo ’ shni bolalar yoki ba ’ zida kuchukcha , mushukcha rasmini aks ettirishi mumkin . Oila a ’ zolarining joylashishi Rasmda oila a ’ zolarining joylashishi oiladagi o ’ zaro munosabatlarning psixologik xususiyatlaridan darak berishi mumkin . Oilaning jipsligi , oila a ’ zolari bir-birlari bilan qo ’ l ushlashib turishi , umumfaoliyat bilan birlashuvi oilaning normal psixologik muxiti ko ’ rsatkichi hisoblanadi . Bunga qarama-qarshi xarakteristikali rasmlar emotsional aloqaning past darajaligidan dalolat beradi . Oilaning bir qismi bir guruhda chizilgan , bitta yoki bir necha shaxs alohida tasvirlangan rasmlar psixologik jihatdan qiziqarlidir . Agar bola o ’ zini alohida ajratib qo ’ ysa , bu unda ajralib qolganlik hissi mavjudligini bildiradi . Agar oila a ’ zolaridan birortasi alohida qilib chizilsa , bolaning unga nisbatan salbiy munosabati , undan bolaga kelayotgan xavf haqida taxmin qilish mumkin . Rasmda oila a ’ zolarini guruhlarga birlashtirish oilaning psixologik mikrostrukturasini aniqlash imkonini beradi . Chizilgan figuralar xususiyatlari taxlili Oila a ’ zolarining grafik tasvir xususiyatlari bolaning ayrim oila a ’ zosiga nisbatan emotsional munosabatini , bola uni qanday idrok etishi , bolaning “ Men obrazi ”, uning jinsiy identifikatsiya kabi keng qamrovli ma ’ lumotlar berishi mumkin . Bolaning oila a ’ zolariga emotsional munosabatini baholashda quyidagilarga alohida e ’ tibor berish zarur : 1) Tana detallari miqdori : bosh , soch , quloqlar , ko ’ zlar , ko ’ z qorachig ’ i , kipriklar , qosh , burun , yuz , og ’ iz , bo ’ yin , yelka , qo ’ llar , kaft , barmoqlar , oyoq , tovonning mavjudligi .

2) Kiyim detallari va bezaklar : bosh kiyimi , yoqa , galstuk , bant , chontak , kamar , tugmacha , soch turmak elementlari , yani kiyimning murakkabligi , bezaklar . 3) Figurani chizishda qo ’ llanilgan ranglar miqdori . Odatda ijobiy emotsional munosabat uning rasmini chizishda ijobiy kontsentratsiyada namoyon bo ’ ladi yani tana detallarining miqdori , kiyim detallari va bezaklari hamda turli ranglar qo ’ llanilishida ifodalanadi . Aksincha , insonga negativ munosabat sxematik tasvir , ba ’ zida tananing muhim qismlari tushub qoldirilishida ham aks etadi . Odatda bolalar ota yoki onasining rasmini kattalashtirib chizishadi . Bu haqiqatga yaqin . Ba ’ zida esa chizilgan figuranu munosabati oila a ’ zolari real munosabatlariga mos kelmaydi . Masalan , 7 yoshli bola o ’ z ota-onalaridan kattaroq tasvirlanishi mumkin . Bu bola uchun figuraning kattaligi kuch , ustunlik , ahamiyatlilikni ifodalash vositasi bo ’ lib hizmat qilishidan dalolat beradi . Masalan , 6 yoshli qiz rasmida onasi otasidan 3 marta katta qilib chizilgan . Bu oilada ona avtoritar rahbar bo ’ lib , dominantlik qiladi . Ba ’ zi bolalar o ’ zlarini hammadan katta yoki ota-onalari bilan teng qilib chizadilar . Bu esa – bir tomondan , bola egotsentrizmidan , ikkinchi tomondan qarama-qarshi jinsdagi ota yoki onaga “ raqobatchi ” ekanligini tasdiqlash maqsadida qilinadi . S р u bilan birga “ raqibini ” kichraytirish yoki umuman chizmaslik hollari ham uchrashi mumkin . O ’ zlarini ahamiyatsiz ortiqcha deb his qiluvchi hamda ota-onalari tomonidan mehribonchilik , g ’ amxo ’ rlik talab qiluvchi bolalar o ’ zlarini boshqa oila a ’ zolariga nisbatan ancha kichik hajmda tasvirlaydilar . Shuningdek , impulsiv , o ’ ziga ishongan , ustunlikka moyil bolalar o ’ zlarini juda katta , hatto butun daraxt hajmida tavirlasalar , xavotirlanish , himoyasizlik hissi mavjud bolalar o ’ zlarini haddan tashqari kichik qilib chizadilar . Oila a ’ zolarining xususiyatlarini taxlil qilishda tananing ayrim qismlari tasviriga alohida e ’ tibor berish lozim . Chunki , tananing alohida qismlari muayan faollik sohasi bilan bog ’ langan bo ’ lib muloqot , nazorat , xavotirlanish vositasi bo ’ lib xizmat qiladi .

Qo ’ llar dunyoga ta ’ sir qilish , boshqa odamlar xulq-atvorini jismoniy nazorat qilish vositasi hisoblanadi . Agar bola qo ’ llarini baland ko ’ targan holda tasvirlangan bo ’ lsa , barmoqlari uzun bo ’ lsa , bu ko ’ pincha uning agressiv istaklari bilan bog ’ langan boladi . Ba ’ zida tashqi ko ’ rinishdan yovvoyi ko ’ ringan bolallar ham shunday rasm hizadilar . Bunday bolallar atrofdagilarga nisbatan dushmanlikni his qiladilar , ammo uning asressiv xulq-atvori bosilgan . Ba ’ zida bola barcha oila a ’ zolariga qo ’ l chizadi , o ’ ziga esa chizishni unutadi . Agar bunda bola o ’ zini noproportsional tarzda juda kichik tasvirlasa , bu kuchsizlik , oiladagi o ’ zining ahamiyatsizliga , atrofdagilar uni haddan ziyod nazorat qilishi , uning faolligini bo ’ g ’ ishi hissidan darak beradi . Bosh “ Men ” lokalizatsiyasi , intellectual va pertseptiv faoliyat markazi . Yuz – tananing muloqot jarayonidagi eng muhim qismi . Agar 5 yoshdan oshgan bolallar rasmda tana qismlari - ko ’ z , og ’ izni tushirib qoldirsalar , bu muloqot sohasidagi jiddiy buzilishlardan dalolat beradi . Agar boshqa oila azolarini chizishda bosh , yuz belgilarini qoldirib ketsa yoki yuzni shtrix bilan chizsa , bu shu tasvirlangan shaxs bilan nizoli munosabatlar mavjudligini ko ’ rsatadi . Tish va og ’ izni alohida ajratish agressiyaga moyil bolallarga xos . Agar bola o ’ zini emas , oila a ’ zolaridan birortasini shunday tasvirlasa , ko ’ pincha bu odamning bolaga nisbatan dushmanchilik munosabati hamda bolaning qo ’ rquv hissi bilan bog ’ langan bo ’ ladi . Rasm chizish jarayoni taxlili Bunda asosiy e’tibor quyidagilarga qaratilishi zarur: a) Oila a’zolari rasmini chizishda ketma-ketlik; b) detallarni chizishda ketma-ketlik; c) o’chirish; d) o’chizib bolingan o’bektlar, detallar va figuralarga qaytish; e) pauzalar; f) spontan izohlar.

Bolallar rasmda birinchi bo ’ lib emotsional jihatdan eng yaqin odamni aks ettiradi . O ’ zlarini birinchi bo ’ lib tasvirlash bolalarga xos bo ’ lgan yosh xususiyati – egotsentrizm bilan bog ’ liq . Agar rasm onasi yoki o ’ zidan emas , boshqa oila a ’ zolaridan boshlansa , bu shaxs bola uchun qadrli bo ’ lib unga bog ’ langan bo ’ ladi . Agar bola eng oxirida onasini chizsa , bu bolaning unga nisbatan negativ munosabatini bildiradi . Oila a ’ zolarini chizishdagi ketma-ketlik taxlili figuralar grafik tasviri xususiyatlari taxlili bilan birgalikda amalga oshirilsa , ishonchli ma ’ lumotlar olish mumkin . Agar birinchi tasvirlangan figura hajm jihatdan katta , biroq sxematik tarzda , bezatilmagan holda ifodalansa , bu shaxsning bola uchun ahamiyati , oiladagi ustunligi , kuchidan dalolat beradi , ammo bolaning unga nisbatan hissiyotlari ijobiy emas . Ko ’ pincha bolalar oila rasmi chizish vazifasini olishgach , oila a ’ zolarini chiza boshlaydilar . Ba ’ zi bolalar esa avval turli ob ’ ektlarni quyosh , mebel rasmini chizib , keyin odamlarni tasvirlashga kirishadilar . Bu o ’ ziga xos himoya reaktsiyasi bolib , bola o ’ ziga yoqimsiz vazifani bajarishni bir oz orqaga suradi . K o ’ pincha bu noqulay oilaviy vaziyat , y omon munosabatlar , shuningdek , ba ’ zida psixolog bilan bolaning aloqasi yomon bo ’ lganida kuzatiladi . “Jil film testi” proektiv metodika s i Jil film testi ni 1959 yilda Rene Jil kashf etgan . Jil film testi uchun qo ’ zg ’ atuvchi material bo ’ lib bolalar va kattalar tasvirlangan 69ta kartinkalar hizmat qiladi . Bunda bolaning boshqalar bilan munosabatlari o ’ rganiladi . Masalan , rasmda stol atrofida o ’ tirgan oila tasvirlangan . Bola o ’ ziga stol atrofida joy tanlashi lozim . Test topshiriqlarida ba ’ zi vaviyatlarda xulq-atvorning tipik shakllarini tanlash taklif etiladi . Masalan : -Kim bilan o ’ ynashni xohlaysan ? Tengdoshlaring bilanmi , sendan kattalar bilanmi , kichiklar bilanmi ? Tadqiqot psixologni qiziqtirgan savollarga aniqlik kiritish bilan yakunlanadi . Jil film testi bolaning ikki xil shaxslararo munosabatlari tizimini tavsiflash imkonini beradi :

1. Bolaning boshqa insonlar bilan aniq- shaxsiy munosabatlarini tavsiflovchi ko’rsatkichlar : a)onasi ; b)otasi;c) ota-onasi; d)aka-singillari; e) buvi- buvasi; j) do ’ sti ; z) o ’ qituvchisi . 2. Bolaning o ’ zining xususiyatlarini tavsiflovchi xususiyatlar : a) qiziquvchanlik ; b)guruhda ustunlik qilishga intilish ; c) katta guruhlardagi boshqa bolalar bilan muloqot qilishga intilish ; d)yolg ’ izlikka intilish ; e)xulq-atvorning ijtimoiy mosligi . Olingan natijalar sifat va miqdor jihatidan taxlil qilinadi .

Adabiyotlar: 1. Z.T.Nishonova, Z.Qurbonova, Sh.To‘lyaganova, A.Abdiyev Psixolodiagnostika T. Fan va texnologiyalar 2008 2. Z.T.Nishonova Z.Qurbonova, D.S.Qarshiyeva, N.B.Atabayeva Psixodiagnostika va eksperimental psixologiya T. Fan va texnologiyalar 20014 3. V,N.Drujinin, Eksperimentalnaya psixologiya M SpB 2001 4. P.Press, Eksperimentalnaya psixologiya M SpB 2003 5. Mirziyev.SH.M.Tankidiy taxlil kat’iy tartib intizom va shaxsiy javobgarlik xar bir rahbar faoliyatini kundalik qoidasi bo‘lishi kerak. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar maxkamasining 2016-yil yakunlari va 2017- yil istiqbollariga bag‘ishlangan majlisidagi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining nutni Halq so‘zi gazetasi 2017-yil 16-yanvar №11 6. Mirziyev.SH.M. Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz ” O‘zbekiston” 2016 7. Mirziyev.SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan birga quramiz. ” O‘zbekiston” 2017 8. A.A. Ivin Logika M: 2002 (uchebnoye posobiye ) 9. R. S. Nemov Prakticheskaya psixologiya M 1998 (uchebnoye posobiye )

Похожие

Shasxlararo munosabatlar psixodiagnostikasi

Intellekt psixodiagnostikasi 1

Shaxs psixodiagnostikasi 1

Shaxslararo munosabatlar psixodiagnostikasi

Shaxslararo munosabatlar psixodiagnostikasi