Ўзбекистонда таълимни бошқаришнинг мақсади, вазифалари ва ошқариш фаолиятини ташкил этиш - Педагогиka - Рефераты

Ўзбекистонда таълимни бошқаришнинг мақсади, вазифалари ва ошқариш фаолиятини ташкил этиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

63 KB

Ўзбекистонда таълимни бошқаришнинг мақсади, вазифалари ва ошқариш фаолиятини ташкил этиш Режа: 1. Ўзбекистонда таълимни бошқаришнинг ҳозирги аҳволи. 2. Ўзбекистонда таълимни бошқариш тарихи ва анъаналари. 3. Таълимни бошқаришнинг моделлари ва тамойиллари. 4. Ўзбекистонда таълимни бошқариш муаммолари ва кадрлар тайёрлаш миллий дастури талабларига мувофиқ уларни ҳал қилиш йўллари.

Ўзбекистон Республикаси ҳукуматининг таълимни ижтимоий иқтисодий тараққиётининг устивор соҳаси деб эълон қилиши, ижтимоий ҳаётнинг барча соҳаларини демократлашуви, инсонпарварлашуви, КТМД нинг қабул қилиниши таълим тизимини ривожланишига ва таълим муассасаларининг янги турлари пайдо бўлишига асос бўлди.

Ў з. Респ. ХТВ Қ Р, вилоятлар ХТБ лари Туман, ша ҳ ар ХТБ лари Таълим муассасала риИжтимоий воқелик таълимни бошқариш муаммоларини кўриб чиқиш ва ҳал қилишни мустақил йўналиш сифатида ажратиб олиш, ўқув-тарбия жараёнини бошқаришнинг асосланган услуб ва воситаларини ишлаб чиқиш ва жорий қилиш заруратини белгилаб берди. Бошқарув жараёни барчага таниш ва маълум, ҳаётимиз давомида ҳар биримиз бу жараёнда у ёки бу даражада кўп марталаб иштирок этамиз. Кейинги пайтларда корхона, фирма, муассаса, бошқарувчи-ларини «менежер» сўзи билан, улар фаолиятини эса менежмент (французча « menejement » - хўжалик фаолияти билан шуғулланиш) сўзи билан атамоқдалар. Менежер ривожланган мамлакатларда нуфузли касблардан бири ҳисобланади. Бу сўз бизда ҳозирча кенг қўлланилмаётганлигини инобатга олиб, биз бошқариш ҳақида сўз юритамиз. Бошқариш деганда, одатда, раҳбарлик лавозимига расман тайинланган шахсларнингишигина тушунилади. Бошқариш – бу мавжуд минимал имкониятлардан максимал натижалрга эришиш мақсадида алоҳида бир ҳодим, гурухга таъсир қилиш, улар билан ҳамкорлик қилиш жараёнидир. Бошқаришнинг самарали бўлишининг шартларидан бири кичик тизим ва унинг бўғинлари ўртасида бевосита ва қайта алоқанинг ўрнатилганлигидир. Масалан, халқ таълими вазирлигига нисбатан қўлланилганда қуйидагича ифодаланади. Ўзбекистонда таълимни бошқариш тарихи ва анъаналари. Маълумки, Ўзбекистон қадимий тарихга эга. Аждодларимиз бизга фан, адабиёт, санъат асарларини мерос қолдирганлар. Буюк ёдгорликлар - мақбаралар, расадхоналар, миноралар, ва бошқа ёдгорликлар асрлар оша яшамоқда. Машхур аждодларимиз бизга бошқаришга оид кўп ёзма ёдгорликлар қолдиришган. Амир Темур ўгитларида, Абу Наср Фаробий, Ал Хоразмий, Абу Райҳон Беруний, Аҳмад Фарғоний ва бошқа кўплаб аждодларимизнинг юз йиллар аввал ёзилган асарларида хозирги бошқарувчилар учун ҳам ўз аҳамиятини йўқотмаган фикрлар битилган. Ҳукумдор қандай ҳаракат қилиши, қўл остидагиларга қандай талаблар қўйиши, айниқса ёш авлод тарбиясида нималарга эътибор берилиши ҳақида тавсиялар берилган

Шўролар даврида таълимни бошқариш марказлаштирилган тизим шаклида олиб борилди. Давлат мустақилликка эришгандан сўнг таълим тизимини бошқаришни демократлаштириш, бошқаришнинг янги концепциясини яратиш зарурати туғилди. Бу ўз навбатида халқ таълими бошқарув органларининг барча бўғинларида мустақиллик ва ташаббусга кенг йўл очиб беради. (“Таълим тараққиёти” 2000 йил, 3-сон, 12-17 бетлар.) Шу муносабат билан рационал бошқарув вазифалари ва ваколатларини юқоридан қуйига берилишини таъминлаш, марказлашган бошқаришни эса ягона давлат таълим сиёсатини таъминловчи энг муҳим йўналишларда таъминлаш зарур. Бошқа ривожланган мамлакатлар тажрибасидан сабоқ олишимиз керак. Францияда марказлаштирилган тизим қўлланади. АҚШ, Англия, Германияда марказлаштирилмаган тизим анъаналари шаклланди. Ўзбекистонда давлатнинг таълим соҳасидаги сиёсати КТМД да баён қилинган ўз моделига асосланган. Бу модел: - таълим устуворлигини таъминлаш; - бозор иқтисоди шароитларида ишлаш учун юқори малакали кадрларни тайёрлаш; - турли кўринишдаги ва мулк шаклидаги таълим муассасаларини уларни ДТС талабларига мувофиқ бўлиши таъминланган ҳолда қўллаб - қувватлаш; - ўқувчи ва ўқитувчиларни ижтимоий ҳимоя қилиш бўйича чора-тадбирларни амалга ошириш, - таълим муассасаларининг моддий-техника ва ўқув-услубий базаларини мустаҳкамлашни такомиллаштиришга қаратилган. Қайд этиб ўтилган анъаналарни эътиборга олган ҳолда таълимни бошқариш тизими ҳам демократлаштириш, инсонпарварлаштириш ва марказлашувдан чиқариш тамойиллари асосида ислоҳ қилинмоқда. Жумладан, таълим муассасаларини молиявий- хўжалик фаолиятини амалга оширишда ва ўқитиш жараёнини ташкил қилишда уларнинг ҳуқуқ ва мустақиллигини кенгайтиришни таъминлаш, васийлар кенгаши ва назорат кенгашлари тузиш орқали таълим муассасаларида жамоат бошқарувининг самарали тизимини жорий этиш белгиланмокда. Ўзбекистонда таълимни бошқаришга комплекс ёндашув жараёнидан фойдаланамиз. (бу биз танлаган йўл). Бу модел буюртмачи эҳтиёжларини батафсил таҳлил қилишдан бошланувчи бошқариш жараёнидир.

Буюртмачининг эщтиёжлари Ма қ садлар ва сиёсат Бахолаш Режалаштириш ва молиялаштириш Руёбга чи қ ариш ва жорий қ илишЎқитувчилар ва мактаб директорлари учун мижоз, уларга ишониб топширилган ўқувчилардир. Мактабни бошқаришда бошқа манфаатдор шахслар, масалан, ота-оналар, маҳалла ёки туман ҳокимликлари ҳам мавжуд, албатта. Туман учун мактаб директорлари, шунингдек,солик тўловчилар мижоз ҳисобланади. Буюртмачи талабларини юқори ўринга қўйиб, биз режалаштиришни амалга оширишда уларга кўмаклашамиз. Оқилона менежмент туркуми. Ўзбекистон таълим тизимида бошқаришнинг қандай усули кўп қўлланилади? Ўзбекистонда «Х» назарияси «бошлиқдан бўйсунувчи ходимга» шакли кенг тарқалган. Ҳозирги пайтда таълим тизимини бошқарувчилари олдида «У» назарияси асосларини жорий қилиш вазифаси турибди. Бошқарув ҳодимларини 4 турга бўлиш мумкин: «Х» назариясига дахлдор турлар: - бошлиқ (раҳбар) қўл остидаги ҳодимларга буйруқ беради. - насихатгўй, асос – далиллар келтириб, қўл остидаги ҳодимларни маълум тарзда иш тутишга ишонтиради. «У» назариясига дахлдор турлар: - маслахатлашувчи – фаолият режасини ишлаб чиқиш учун қўл остдаги ҳодимларнинг фикр-мулоҳазаларини эшитади. - ваколатларнинг бир қисмини ҳодимларига берувчи фаолият режаси тузишни ва сиёсатни ишлаб чиқишни ўз қўли остидаги ҳодимларга ишонади. Бошқарув ҳодимларининг бу турлари раҳбарликнинг вазиятга қараб раҳбарлик қилиш машхур назарияси асосида ишлаб чиқилган. Бу назария турли ҳолатларда раҳбарликнинг турли усулларидан фойдаланиш зарурлигини таъкидлайди. Масалан: турли вазиятларда қандай усулдан фойдаланиш бўйича мисоллар келтирилади. «Таълим тараққиёти» 2000 йил, 3-сон, 28,34-бетлар). Ўзбекистонда таълимни бошқариш муаммолари.

КТМД ўз мазмунига кўра: a) тармоқ ёки муассаса тараққиётининг илк ҳолатини. b) кутилаётган бўлажак аҳволи қиёфасини. c) Ҳозирги замондан келажакка ўтиш бўйича ҳатти-ҳаракатлар тизими ва тартибини аниқловчи фаолиятнинг меъёрий моделидир. Муаммолар: 1) Режалаштиришни «кўр-кўрона» амалга ошириш. 2) Ахборот оқимлари ва коммуникациялар муаммоси. 3) Мотивация ва назорат қилиш муаммолари. 4) Вақтдан унумли фойдаланиш муаммоси. 5) Таълимни стандартлаштириш – самарали бошқарув омили ва воситаси. 6) Касбий тайёргарлик муаммоси. Юқоридаги муаммоларни ҳал қилиш йўллари ҳақида «Таълим тараққиёти» нинг 2000 йил, 3-сонида, 34-93 бетларда баён қилинган.

Фойдаланилган адабиётлар 1. Ўзбекистон Республикасининг «Таълим тўғрисида» ва Кадрлар тайёрлаш миллий дастури тўғрисида Қонунлари. 1997 йил. 29 август. 2. Р.Ахлиддинов ва бошқалар. «Ўзбекитонда таълимни бошқариш: муаммолар, изланишлар, ечимлар». «Таълим тараққиёти» 2000 йил 3-сон. 3. М.Мирқосимов. «Мактабни бошқаришнинг назарий ва педагогик асослари». Т. «Ўқитувчи». 1995 йил. 4. «Таълим тараққиёти». Т. «Шарқ». 1998 йил 1-сон. 5. «Таълим тараққиёти». Т. «Шарқ». 2001 йил 5-6 сонлари. 6. «Ўқувчи маънавиятини шакллантириш». қўлланма. Т. «Шарқ». 2000 йил. 7. www.ziyonet.uz

Похожие

Таълимни ташкил этиш шакллари

Таълимни ташкил этиш шакллари ва турлари

Таълимни ташкил этиш турлари ва шакллари

Мустақил таълимни ташкил этиш мавзулари

Синф раҳбарининг тарбиявий ишларини ташкил этиш методикаси курси предмети, мақсади ва вазифалари