Захриддин Мухаммад Бобур педагогик ва таълим тарбиявий карашлари - Педагогиka - Рефераты

Захриддин Мухаммад Бобур педагогик ва таълим тарбиявий карашлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

122.5 KB

Захриддин Мухаммад Бобур педагогик ва таълим тарбиявий карашлари /1483-1530/ Бобур ота томонидан Амир Темурнинг, она томонидан Чингизхоннинг авлодидир. Унинг томирида Марказий Осиёдаги икки буюк фотиҳнинг қони оққан. Заҳриддин Муҳаммад Бобур 1483 йилда отаси Мирзо Умар Шайх ҳукмронлик қилган Ôарғонада туғилган. 11 ёшида отадан етим қолган. У “Бобурнома” китобининг илк сатрларида шундай ёзган: “... сарвари коинотнинг шафоати билан ва чаҳориёри боса-фоларнинг ҳиммати билан сешанба куни рамазон ойининг бошида тарих секкиз юз тўқсон тўққузда, яъни 1494 йил июнида Ôарғона вилоятида ўн икки ёшда подшоҳ бўлдим”. Бобур ёшлик чоғлариданоқ жуда кўп мушкуллик ва қийинчи-ликларни бошидан кечиришга мажбур бўлган. Ўзининг бобо мерос мулки ҳисобланмиш Самарқандни икки марта забт этган ва икки мартасида ҳам қўлдан берган. Ниҳоят, у йигирма бир ёшида ота юртини тарк этиб, Хиндикуш оша Қобулни ишғол қилган. 1511 йилда Бобур Самарқандни қайтариб олишга яна бир бор уринган. Бу гал ғалаба нашъасини сурган бўлса ҳам, келгуси йил-даёқ Самарқандни қўлидан чиқарган. Шу тариқа Бобур Самарқанд-ни уч карра забт этиб, уч карра бой берган. Бобур Хиндистонда йирик давлат тузган ва ўзи подшоҳ бўлиб, Жамна Ямуна дарёси бўйидаги Агра шаҳрида пойтахт қурган. Бобур 1530 йил кузида қаттиқ хасталаниб, подшоликни катта ўғли Хумоюнга топширган ва 26 декабрда ўз қароргоҳида вафот этган. Бобур ажойиб саркардалиги билан бирга маърифатпарвар шоҳ ва нозик дидли шоир ҳам бўлган. У ўз асарларида гўзалликни куйлаган, инсонларни яхшилик қилишга, ҳунар, илм-фанни ўрганишга даъват этган. Бобур асарларининг мавзучи ранг-баранг бўлиб, уларда инсоннинг маънавий қиёфаси, илм-фаннинг фойдаси, муҳаббат, яхшилик ва ёмонлик

тасвирланган. У яратган “Хатти Бобруий” асари араб ёзувини осонлаштиришга қаратилган. Бобур араб ҳарф-ларининг ости ва устига қўйиладиган диакритик белгилар зол-забар ўрнига ҳарфлар киритишни таклиф қилган. Буюк адиб халқни осонроқ саводли қилиш йўлини излаб яратган мазкур алифбо амалга ошмади. Чунки уни исломга шак келитриш билан баробар деб ҳисобланди. Бобур Хиндистонда маданият ва маърифат ўрнатди. У жуда эрта ҳаётдан кўз юмган бўлса-да ўзининг ишлари билан “Бобур-нома” деб аталган асари билан тарихда унутилмас ном қозонди. “Бобурнома” асосан Хиндистонда Бобурийлар салтанатини барпо этган шоҳ Бобурнинг таржимаи ҳоли бўлиб, унда муаллиф оддий ва жонли тил билан ўзининг ёўл қўйган хатоларини, қозон-ган ғалабаларини, юксак орзу- умидларини, тушкунлик ҳолатларини ҳикоя қилган. Асар Авлиё Августино ва Руссонинг кашфиётлари, Гиббон ва Нüютоннинг ёдномалари қаторидан ўрин олган. Мазкур китоб умри давомида кўпдан-кўп юксалишлар ва таназзулларни бошидан кечирган инсоннинг ибратли тарихидирки, унинг юксалишлари қанчалик сарбаланд бўлса, таназзуллари шунчалик тубсиздир. Бобур қирқ етти йилу ўн ой умр кўрган бўлса, “Бобурнома” унинг ҳаётидан атиги ўн саккиз йилини қамраган. Китоб Бобур-нинг ўз қўли билан туркий тилда ёзилган. Унда Бобур ижодиётида таълим-тарбия, одоб-ахлоқ масалалари кенг ўрин олган. Бир асарида: Хулқингни рост қилғил ҳар сориғаки борсанг, Ахсанта дер бари эл гар яхши от чиқарсанг,- деб ёзган Бобурнинг ўзи умр бўйи ана шу гапига риоя қилган. Кўп ғазалларида ахлоқнинг барча нормаларига риоя қилиш кераклигини ва шундагина киши эл ҳурматига, катта бахтга сазовор бўлишини уқтирган. Инсонларга ҳурматни, меҳр-оқибат ва бошқа эзгу фази-латларни доимо улуғлаган. Қуйидаги рубоий Бобурнинг камтарли-гидан, фикр- мулоҳазалилигидан далолат беради:

Эй, ел, бориб аҳбобқа номимни дегил, Хар ким мени билса, бу каломимни дегил. Мендин демагил, гар унутилган бўлсам, Хар кимки мени сўрса, саломимни дегил. Бобур шеърларида ҳақиқий, баркамол инсон тимсоли мадҳ этилади, улуғланади. Энг аввало, инсоннинг қадр-қимматини юқори тутиш, амал ва давлатга эришиб ғурурланмаслик, камтарин-лик каби хислатлар тарғиб этилади. Бобур таълим-тарбия ҳақида ғояларини ўзининг “Бобурнома”, “Мубаййан”, “Рисолаи волидия” каби асарларида баён этган. Бобур инсон камолотининг биринчи остонаси оила эканлиги-ни уқтириб, у жараён ниҳоятда қийин ва мураккаблигини ҳис этган эди. Болаларнинг ахлоқ-одоб қоидаларини ўрганиши кўп жиҳатдан атрофдаги шахсларга боғлиқлигини яхши билган Бобур ўз фарзанд-ларини тарбиялашда тадбиркор, билимдон одамлар билан маслаҳат-лашиб, тажрибали фозил ва тарбия кўрган кишилар билан кенгашиб иш тутган. У ўзининг “Эътиқодиййа” асарида болаларни ёшликдан бошлаб эътиқодли, имонли қилиб тарбиялаш масалала-рига эътибор берган. Ôарзанддаги бахт-саодат келтирувчи бош фазилат иймонидир, деб бундай ёзган эди: Бобур, аввалиға фарз қил таъриф Ким, бор инсонга аввал ул таклиф. Шудир – иймон мен айтайин, эшитинг, Харна дер – мен, ани кўнгулга битинг... У фарзанд тарбиясида қўлланиши лозим бўлган усуллар деб: 1. Ота-онани фармони фарзанд учун вожиблиги. 1. Барча инсонларга яқинлигини ўргатиш. 2. Хар бир пайтда ўзингизни ибрат айлаб кўрсатиш. 4.Мустақиллик, қатъийлик ва уддабуронлик учун болага доимий талабларни қўйиш ва унинг ижросини кузатиш. Унинг бу иш услубини ўғли Хумоюнга қилган насиҳатидан кўрса бўлади. У ўғли Хумоюнга доимо ақл-

заковат ва билимга таяниб ҳаракат қилиш кераклигини таъкидлаган: “... Яна улуғ иш устига борасен, иш кўрган, рай ва тадбирлиқ беклар била кенгашиб, аларнинг сўзи била амал қилгайсен. Агар мени ризомни тиларсен, хилватниши-лиқни ва эл била кам ихтилотлиқни бартараф қилғил. Кунда икки навбат инингни ва бекларни ихтиёриға қўймай қошинга чорлаб, маслаҳат бўлса кенгашиб, бу давлат халқларининг иттифоқи билан ҳар сўз унга қарор бергайсен”. Бобур фарзанди Хумоюннинг камчиликларини кўрган заҳоти уларни тузатиш учун огоҳлантирган. Унга ёзган мактубида: “Хатингни худ ташвиш бирла ўқуса бўладур, вале асру муғлақтур. Насри муаммо ҳеч киши кўрган эмас... Шундин нари бетакаллуф ва равшан ва пок алфоз била бити, ҳам сенга ташвиш озроқ бўлур ва ҳам ўқуғонга”, - деб таъкидлаган. Бобур шеърларида инсон камолоти учун илмнинг нақадар зарурлиги қайта-қайта уқтирилган: Ким ёр анга илм толиби илм керак, Ўргангали илм толиби илм керак. Мен толибу илму толиби илм йўқ, Мен бор мен илм толиб илм керак. Бобур илм толиблари “ҳамиша юксак фазилатларга эга бўлиши лозим” деб ҳисоблаган, уларнинг камтар, софдил, халқни ҳурматлайдиган фазилатларга эга бўлишини истаган: Шори элга яхшилик қилгилки, мундин яхши йўқ, Ким дегайлар даҳр аро қолди фалондин яхшилиқ. Шобурнинг таълим-тарбиявий қарашларидаги бош масала ватанга чексиз муҳаббатдир. Унинг шу мавзудига шеърлари китоб-хонни она- Ватанни севишга, унга фидойи, содиқ бўлишга, ўз халқига хизмат қилишга чорлайди, ўқувчининг қалбида юксак инсонпарварлик туйғуларини уйғотади: Толе йўқ жонимға балолиғ бўлди, Хр ишники қилдим хатолиғ бўлди.

Ўз ерни қўюб ҳинд сори юзландим. ¡раб, нетайин, не юзи қаролиғ бўлди. Кўпдин бериким ёру диёрим йўқтур, Бир лаҳзау бир нафас қарорим йўқтур. Келдим бу сари ўз ихтиёрим бирла Лек боруримда ихтиёрим йўқдур. Бобур таълим-тарбияга доир ғояларини ўз бошидан кечирган, кўрган ва билган воқеалардан хулосалайди. У ўз замонасидаги бадхулқ, бемеҳр уқубатсиз инсонларга қарата шундай ёзган эди: Қолмади ҳурмат аҳли оламда, Оламу олам аҳлидин бу илик. Бобур икки подшоҳлигидин, Яхшироқ бу заминда бир беклик. Бобур ҳамма вақт ижобий инсоний фазилатларни юксак қўяди. Лекин шу инсонларга халақит берувчи салбий сифатларни у ўзининг маснавий ва рубоийларида танқид қилади: Давлатқа етиб меҳнат элин унутма, Шу беш кун учун ўзингни асру тутма... Беқайд мену хароби сим эрмасен... Хам мол йиғиштирур лаим эрмасмен. Бобур рубоийларида нафс хоҳишларига берилмасликка ундай-ди. Чунки нафс инсонни ёмон йўлларга олиб киради. Ўз нафсини тия олиши, ақлга асосланиб режали иш олиб бориш зарурлигини таъкидлайди: Нафсинг касбидур ҳавою ҳавас, Руҳ олдидадир булар ярамас. Нафс душман дурур, яқин билгил, Дўстим бу сўзни чин билгил.

Бобур ёш авлодни тўғрилик, меҳрибонлик, вафодорлик, эзгу-лик ҳамда яхши киши яхшилик кўради, ёмон киши ёмонлик кўради қоидасига асосланиб шундай ёзган эди: Хар кимки вафо қилса, вафо топқусидир, Хар кимки жафо қилса, жафо топқусидир. Яхши киши кўрмагай ёмонлиғ ҳаргиз, Хар кимки ёмон бўлса, жазо топқусидир. Бобур табиатдаги мўъжиза ва гўзалликнинг шайдоси эди. Бобур ўз ватанини чуқур билганлиги сабабли ҳандаса илмига жуда катта янгиликлар киритди. У ёнлаб ҳайвонларни ўрганиб фойда-зиённи, инсон парваришига муҳтожлигини алоҳида уқтирди ҳамда уларни тавсифлаб берди. Қуруқликдаги ҳайвонлар, сув ва сув ёқаларида яшайдиган қушлар, сув ҳайвонлари, ҳатто дарахтлар, мевалар ва гулларни табиатшуносларга хос илмий асослаб берган. Бобур ўзининг буюк асар “Бобурнома”да Ватаннинг табиати ва иқлимини чуқур билганлигини намойиш этган. “БОБУРНОМА” (Парча) Валодат ва насаби саккиз юз олтмишда Самарқандда эди. Султон Абусаид мирзонинг тўртинчи ўғли эди. Султон Аҳмад Мирзо. Султон Муҳаммад мирзо Султон Маҳмуд мирзодин кичик эди. Султон Абусаид мирзо Султон Муҳаммад мирзонинг ўғли эди. Мироншоҳ мирзо Темурбекнинг учунчи ўғли эди. Умар Шайх мирзо била Жаҳонгир мирзодин кичик Шоҳруҳ мирзодин улуғ эди. Султон Абусаид мирзо аввал Қобулни Умар Шайх мирзоға бериб, Шобон Қобулийни бек атка қилиб, рухсат бериб эди.

Умар Шайх мирзо (менинг падари бузруворим) паст бўйлуқ, тегирма соқоллик, қўба юзли танбал киши эди. Тўнни бисёр тор куяр эди, андоғким, боғлатурда қорнини ичига тортиб боғлатур эди, боғ боғлағондин сўнг ўзини қўя берса, бисёр бўлур эдиким, боғлари узулур эди. Киймоқат ва емакта бетакаллуф эди. Дасторни дасторпеч чирмар эди. ¡злар ғайри девонда аксар мўғулий бўрк кияр эди. Ахлоқ ва атвори: ҳанавий, мазҳаблик, покиза эътиқодлик киши эди, беш вақт намозни тарк қилмас эди, умрий қазоларини тамом қилиб эди, аксар тиловат қилур эди. Хазрат Хожа Убайдуллоға иродати бор эди, суҳбатлариға бисёр мушарраф бўлиб эди. Хазарт Хожи ҳам фарзанд деб эрдилар. Равон саводи бор эди. “Хамсатайн” ва маснавий китобларни ва тирхларни ўқуб эди. Аксар “Шоҳнома” ўқур эди. Табъи намзи бор эди, вале шеърға парво қилмас эди. Адолати бу мартабда эди... Бисёр саҳовати бор эди. Хулқи дағи саҳоватича бор эрди, хушхулқ ва ҳарроф ва фасиқ ва ширин забон киши эрди, шужоъ ва мардона киши эрди. Авлоди: уч ўғил, беш қиз мирзодин қолиб эди. Шори ўғлонла-ридан улуқ мен – Заҳиридддин Муҳаммад Бобур эдим, менинг онам Қутлуқ Нигорхоним эди. Аксар қазоқликларда ва Ôатаротлар-да менинг билан бир эдилар. Қобулни олғондин беш-олти ой сўнгра тарих тўққуз юз ўн бирида тангри раҳматиға бордилар. ... Ушбу йилнинг охирида сешанба кечаси ойининг тўртида офтоб хут буржида эди. Қобулнинг аркида Хумоюн (913 йилда) мутаваллид бўлди. Тарихи валодатини Мавлоно Сайидий шоир “Султон Хумоюнхон” топиб эди. Қобул шоирчаларидин биров, “Шоҳи Ôеруз қадр” топиб эди, уч-тўрт кундин сўнг Хумоюн исми била мавсум бўлди. ... Одина куни ойнинг ўн тўртида хат ва китоблар тайёр бўлуб (Баёншайхқа топшуруб, рухсат берилди. Шанба куни ойнинг ўн бешида Оградин узади. Хумоюнга битилган хатнинг саводи: “Хумоюнга муштоқлик-лар била соғиниб салом дегач, сўз улким, душанба куни рабиул аввал ойининг ўн

Шеккина била Баёншайх келдилар. Хатлардин ва арзадоштлардин ул юздаги, бу юздаги кайфият ва ҳолат мушаххас ва маълум бўлди Шукр, бермиш сенга ҳақ фарзанде, Санга фарзанду, менга дилбанде. Тенгри таоло мундоқ севинчларни манга ва санга ҳамиша рўзи қилғай, омин ё раббал-оламин. Отини Алъамон қўймишсен. Тенгри муборак қилғай. Вале бовужудким, ўзунг битибсен, мундин ғофил бўлубсенким, касрати истиъмол билан авом Алъамо дерлар, е Эл Амон дерлар, ўзга мундоқ алиф- лом отта кам бўлур. Тенгри отини ва зотини фархунда ва муборак қилғай, манга ва санга кўп йиллар ва бисёр қарнлар Алъамонни давлат ва саодат била тута бергай. Тенгри таоло ўз фазлу карама била бизнинг ишимизни ясайдур. Мундоқ қопу қарнларда топилмас. Яна сешанба куни ойнинг ўн бирида арожиф хабар келдиким, Балх эли Қурбонни тилаб Балҳқа киюрмишлар. Яна Комронға, Қобулдағи бекларга фармон бўлдиким, бориб, санга қўшиулуб, Хисор ё Самарқанд ё ҳар сориғаким салоҳи давлат бўлса, юругайсиз. Тенгрининг инояти била ёғийларни босиб, вилоятларни олиб, дўстларни шод, душманларни нигунсор қилғай-сиз, иншоолоҳу таоло. Сизларнинг жон тортиб, қилич чопмоқ маҳалларингиздур. Қопуда келган ишни тақсир қилмангиз. Гаронжонлиқ била коҳиллик подшоҳлиқ била рост келмас. Жаҳонгире таваққуф бар наёбад, Жаҳон онро бувад кў беҳ шитобад, Хама чизи зи рўи кадхудой, Сукун меёбад илло подшоҳй 1 . 1 “Жаҳонгирлик тўхтаб турмайди, ким яхши тиришса, жаҳон ўшаники бўлади, ҳаётда ҳар бир нарсанинг тўхташи мумкин, аммо подшоҳлик (иши) тўхтамайди”. Агар тенгри инояти била Балх ва Хисор вилояти муяссар ва мусаххар бўлса, Хисорда сенинг кишинг бўлсун, Балхта Комрон-нинг кишиси бўлсун.

Агар тенгри инояти била Самарқанд ҳам мусаххар бўлса, Самарқандта сен ўлтурғил. Хисор вилоятини, иншоллоҳ, холиса қилғумдур. Агар Комрон Балхни озирғанса, арзадошт қилинг, иншооллоҳ анинг қусурини ўшал вилоятлардин ўқ рост қилғумиздур. Яна сен ўзинг билур эдингким, доим бу қоида маърий эди: олти ҳисса санга бўлса, беш ҳисса Комронға бўлур эди. Хамиша бу қоидани маръий тутуб, мундин тажовуз қилманг. Яна ининг била яхши маош қилғайсан. Улуқлар кўтаримлик керак, умидим борки, сен ҳам яхши ихтилот қилғайсан. Анинг ҳам муташарриъ ва яхши йигит қўюбтур, ул ҳам мулозамат ва якжиҳатлиқта тақсир қилмағай. Яна сендин озроқ гинам бор, бу икки-уч йилдин бери бир кишинг келмади. Мен йиборган киши ҳам рост бир йилдин сўнг келди. Мундоқ бўлурми? Яна хатларингда ёлғузлуқ, ёлғузлиқким, деб сен, подшоҳликта айбдур, нечукким дебтурлар: Агар пой банди ризо пеш гир, Ва гар яксувори сари хеш гир 1 . Хеч қайде подшоҳлик қайдича йўқтур. Подшоҳлик била ёлғузлуқ рост келмас. Яна мен дегандек, бу хатларингни битибсен ва ўқумайсен, не учунким, агар ўқур хаёл қилсанг эди, ўқуйолмас эдинг. Ўқийолмагандин сўнг албатта тағйир берур эдинг. Хатингни худ ташвиш билан ўқуса бўладур, вале асру муғлақтур. Насри муаммо ҳеч киши кўрган эмас. Имлонг ёмон эмас. Агарчи хейли рост эмас, илтифотни “То” била битибсен. Қулунжни “ё” била битибсен. Хатингни ҳуд ҳар тавр қилиб ўқуса бўладур, вале бу муғлақ алфозингдин маҳсуд тамом бўлмайдур. ¢олибо хат битирда қоҳиллиғинг ҳам ушуü жиҳаттиндур. Такаллуф қилай дейсен, ул жиҳаттин муғлақ бўладур. Шундин нари бетакаллуф ва равшан ва пок алфоз била бити: ҳам санга ташвиш озроқ бўлур ва ҳам ўқуғучиға.

1 Агар оёғинг банд бўлса, ризони олдинга қўй, танҳо сувори бўлсанг, ўз бошингча бор, яъни жаҳонга боғланган бўлсанг, бошингга келган ҳар нарсага рози бўл, агар ҳеч нарсага боғланмаган киши бўлсанг йўлингдан қолма, кета бер. Яна улуқ иш устига борасен, иш кўрган, рай ва тадбирлиқ беклар била кенгашиб, аларнинг сўзи била амал қилғайсен. Агар менинг ризомни тиларсен, хилватнишинлиқни ва эл била кам ихтилотлиқни бартараф қилғил. Кунда икки навбат инингни ва бекларни ихтиёрлариға қўймай, қошингға чарлаб, қар маслақат бўлса кенгашиб, бу далатхоқларнинг иттифоқи била ҳар сўз-унга қарор бергайсен. Яна Хожа Калон менинг била густихона ихтилот қила ўрганиб эди, сен доғи, нечукким Хожа Калон била ихтилот қилур эдим, ўшундоқ ихтилот қилғайсен. Тенгри инояти била ул сорилар иш озроқ бўлса, Комронға эҳтиёж бўлмаса, Комрон Балхта мазбут кишиларни қўюб, ўзи менинг қошимға келсун... Мусаввиди авроқ (варақларни қораловчи) айтадурким, тўққиз юз ўттуз еттида жумодил аввал ойининг олтисида чаҳорбоғидкаим, ўшул подшоҳ ўз қўли билан обод қилиб эрди, ҳоли мутағайир бўлур, бу олами бевафони падруя қилди. ... Ва Муҳаммад Хумоюн Санбалғаким, анинг жойгири эрди, рухсат берилди. Олти ойгача анда эди: зоҳиран, ани ер ва суйи ҳушёқмади. Иситма тутар экандур, бора-бора узоққа тортар. Тоноки биз эшиттук, фармон берилдиким, Деҳлиға келтуруб. Деҳлидан кемаға солиб келтурсунларким, ҳакими ҳозиқлар кўруб, дардиға даво қилсунлар. Бир неча кунда дарё йўли билан келтурди-лар ва табиблар ҳар неча дору-дармон бердилар, яхши бўлмади. Мир Абулқосимким, улуғ киши эрди, арзға еткурдиким, ушмундоқ дардларға дармон будирким, яхши нимарсалардин тасаддуқ қилмоқ керак. Тоинки тенгри таоло сиҳҳат бергай. Менинг кўнглимга келдиким, Муҳаммад Хумоюн (нинг) мендин ўзга яхшироқ нимар-саси йўқ. Мен ўзум тасаддуқ бўлайин, худой қабул қилсун. Хожа Халифа, ўзга муқарраблардин арзға тегурдиларким, Муҳаммад Хумоюн сиҳат топар, сиз бу сўзи нечун тилингизга келтурасиз. ¢араз будурким, дунё молидин яхшисини тасаддуқ

қилмоқ керак. Бас ўшал олмоским, Иброҳимни урушида тушуб эрди. Муҳаммад Хумоюнға иноят қилиб эрдингиз, тасаддуқ қилмоқ керак. Тилга келдиким, дунё моли анинг ивазиға нечук бўлғай, мен анинг фидоси қилурменким, ҳол анга мушкил бўлибтур... Ва андин ўтубтурким, мен анинг бетоқатлиғини тоқат келтурғаймен. Ўшал ҳолтаг кириб, уч қатла бошидан ўргулуб, дедимким, мен кўтардим харне дардинг бор. Ўшал замон мен оғир бўлдум, ул енгил бўлди. Ул сиҳат бўлуб қўпти. Мен нохуш бўлуб йиқилдим. Аъёни давлат ва аркони мамлакатни чарлаб, байъат қўлларини Хумоюнни қўлиға бериб, жойнишинлиғиға ва валиаҳдлиғиға насб қилдим. Ва тахтни топшурдум. Ва Хожа Халифа ва Қанбар Алибек ва Турдибек ва Хиндубек ва ўзга халойиқ ҳам бу насойиҳда бор эрдилар, боиси қабул қилиб, банд бўлдилар. РУБОИЙЛАР Мен неча жафоу жаврингга сабр этай, Бир зарра вафоу меҳр йўқ Сенда нетай, Чун бошим аёғинга қўярга ярамас, Бошимни олиб оёқ етганча кетай, * * * ¡д этмас эмиш кишини ғурбатда киши. Шод этмас эмиш кўнглини меҳнатда киши. Кўнглум бу ғарибликда шод ўлмади, оҳ, ¢урбатда севинмас элиù албатта киши. * * * Кунгли тилаган муродиға етса киши, ¡, барча муродларни тарк этса киши. Шу икки иш муяссар ўлмаса оламда, Бошини олиб бир сориға кетса киши.

* * * Аҳбобга ҳар хатни савод этгайсен, Бизни дағи ул битикда ёд этгайсен, Мақсудки қосиди агар келса бу ён. Бир нома била кўнгилни шод этгайсен. * * * Жисмимда иситма кунда маҳкам бўладур, Кўздин учадур уйқу, чу оқшом бўладур. Хар иккаласа ғамим била сабримдек, Борғон сайн бу ортадур, ул кам бўладур. “МУБАЙЙИН” РИСОЛАСИ Закот фаройизнинг баёни Бил, адосида бўлди ният фарз, Ният авқотини қилай сенга арз, Бири молини ойирур чоғдур, Масрифиға яна берур чоғдур. Масрифиға берур маҳалда бу мол, Қилмасанг ният анда будур ҳол. Қилмоғон бўлса харж олғонлар, Бор раво, ният ўлғоч, этсанг агар. Яна иккинчи фарз будур бил, Масрифиға бу мол еткургил.

Похожие

Алишер Навоий педагогик ва таълим тарбиявий карашлари

Тарбия максади ва вазифалари

XIV-XVI ( 14-16 ) асрларда тарбия, мактаб ва педагогик фикрлар (Амир Темур, Улуғбек, Заҳириддин Муҳаммад Бобурларнинг

Хозирги тарихий таълим тизими. Тарих курсларининг таълим-тарбиявий

Турли тарихий даврларда тарбия ва педагогик фикр тараккиёти