logo
  1. Главная страница
  2. Рефераты
  3. Педагогиka
  4. Уқув мақсадларни технологик усулда лойиҳалаш

Уқув мақсадларни технологик усулда лойиҳалаш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

29.3251953125 KB
Скачать
Уқув мақсадларни технологик усулда лойиҳалаш Юқорида таъкидланганидск, саноат тсхнологиясида, энг авва-ло, маҳсулотни тайёрлашнинг аниқ, ҳар томонлама мукаммал ишланган, барча деталлари ҳисобга олинган лойиҳа ишлаб чиқи-лади, техник хужжатлар яратилади ва ундан кейин ишлаб чиқариш ташкил этилади. Маҳсулотни тайёрлаш бўйича кенг кўламли ишлар амалга оширилади. Таълим технологиясида ҳам ўқув мақсадларини лойиҳалаш, дидактик материалларни яратиш, ўқитиш жараёнини ташкил этиш ва охирги кафолатланган натижа самарали ўзлашти-рилишига эришишга эътибор каратилади. Таълим технологияси қуйидаги таркибга эга бўлган кўриниш-ни ўз ичига олади (К. Ишматов, Илғор педагогик технологиялар, Наманган, 2000 й): • ўқув мақсадларининг кетма-кетлик қаторини ишлаб чиқиш ёки педагогик мақсадлар таксономияси (грекча — тартиб билан жойлаштириш) тизимини яратиш; • ўкув мақсадларини назорат топшириқларига айлантириш; • мақсадларга эришиш йўлларини қўллаш; • коррекция (тузатиш); • натижани баҳолаш. Ўқув мақсадларини технологик усулда лойиҳалаш ёки педаго гик мақсадлар таксономияси тизимини яратиш қандай амалга оши рилади? Бу масалани осонроқ тушуниб олишимиз учун эски анъ-анавий ўқитишдаги мақсадларни белгилаб олиш усуллари ҳақида фикр юритиб олсак. Амалиётдаги анъанавий ўқитиш усулидан ўқув мақсадлари асосан қуйидагича белгилаб олинади: 1. Мақсадларни ўрганиладиган ўқув мазмуни орқали белгилаш. Масалан. Ньютоннинг биринчн қонунини ўрганиш". Бу — фақат битта даре ёки бир неча дареларда ўтиладиган матсриални ўргатиш- га ишора холос. унда ўқув жараёнини ташкил этиш учун аниқ йўналиш йўқ. Шунингдск мақсадга эришишнн қандай ўлчаш, белгилаш мумкинлиги кўрсатилмаган. 2. Педагогик фаолият орқалн мақсадни белгилаш. Масалан .Ички ёниш двигателининг ишлаш приннипи билан ўқувчиларни таништириш" ёки „Двигатель чизмасидан шартли белгиларни ўқиш усулларини намойиш қилиш". Ўқув мақсадларини бундай белги лаш, ўқитувчининг шахеий фаолиятига қаратилган бўлиб. ишдаги тартиб ва тушунтириш ҳақида таассурот қолдиради, холос. Ўқувчи ўқитишнинг натижаларини таққослаш имкониятига эга бўлмаган ҳолда ҳаракат қилади, чунки олинадиган натижанинг ўзи аниқ ифодаланмаганлиги кўриниб турибди. 3. Мақсадларнинг ўқувчи ривожланишидаги ички интеллекту ал, ҳиссий жараёнлар орқали қўйилиши. Масалан, „Кузатилаётган ҳодисаларни таҳлил қилиш кўникмасини шакллантириш", „Мате матик масалаларни мустақил ечиш кўникмасини ривожлантириш" ва ҳ.к. Бундай шаклдаги умумлаштирилган таълимий мақсад мазкур ўқув юрти, ўқув фани ёки предметлар туркумидаги мақсалларнинг ечимига қаратилган, холос. Ҳатто даре ёки бир нечта дарелар доирасида ҳал этиладиган аниқ мақсадларни ҳам англатмайди. 4. Ўқувчиларнинг ўқув фаолиятлари орқали мақсадни белгилаш. Масалан, „Квадрат тенгламада илдизни топиш бўйича масалалар ечиш". Дастлаб қараганда ўқув мақсадининг бундай қўйилиши машғулотни режалаштириш ва ўтказишда маълум аниқлик кири-тилаётганга ўхшайди. Лекин бу ерда энг муҳим ҳолат назардан тушиб қолган, яъни ўқитишдан кутилаётган натижа ва унинг оқибати ҳисобга олинмаган. Таълим технологияси тарафдорлари у'қитишнинг юқоридагидек мақсадларини бслгилашга қарши чиқадилар. Дарҳақиқат, уларнинг фан. ўқитувчи ва ўқувчи фаолияти орқали ўқув мақсадларини белгилаш ўқитишнинг натижалари тўғрисида тўлиқ тасаввур бер-майди, дсган фикрига қўшилиш мумкин. Бундай ҳолатда, улар ўқув мақсадларини аниқлашнинг қандай усулларини таклиф эта- дилар? Уларнинг исботлашларича, биринчидан, ўқув мақсадларининг шундай тизимини яратиш керакки, унинг ичида ўқув мақсадлари нинг тоифалари ва даражалари кетма-кетлиги аниқ белгиланган бўлсин. Иккинчидан, ўқув мақсадларини ифодхчаш учун шундай аниқ ва тушунарли тилни топиш керакки, ўқитувчи бу тил орқали мақсадни аниқ ифодалайдиган бўлсин. Таълим технологиясининг одатдаги ўқитиш усулларидан туб-лан фарқ қилувчи ва унинг ластлабки муҳим жиҳатларидан ҳисоб-ланган юқоридаги биринчи ҳолатда айтилган тизим — педагогик мақсадлар таксономияси деб юритилади. (Объектларни, уларнинг табиий ўзаро боғлиқлигига асосланиб ва тоифалари мураккаблашиб борадиган кетма-кетликда жойлаштириб туркумлаш ва системапаш-тириш, биология фанида. таксономия дейилади. Шу мазмун педа гогика фанига ҳам маълум маънода мослаштириляпти.) Педагогик мақсадларни бундай схема бўйича тузишга биринчи марта АҚШ олимлари эътибор берганлар. Иккинчи жаҳон уруши-дан сўнг коллежларга кириш имтиҳонларини қабул қилиш қўми-тасининг бир гуруҳ педагог ва психологлари машҳур психолог Б. Блум раҳбарлигида педагогик мақсадларни қатьий ифодалаш ва тартиблаштириш бўйича кўп йиллик изланишлар олиб бордилар. 1956 йилда ''Таксономия"нинг биринчи қисми нашрдан чиқди. Унда ўқув мақсадларини билиш (когнитив соҳа)да ифодаланиши баён этилган эди. Ўқув мақсадларининг бу системаси кенг халқаро миқёсда машҳур бўлиб кетди ва ўқитишни режалаштириш ва натижасини баҳолашда асосий услуб бўлиб ҳисобланди. Кейинги ўн йилликда Д.Кратвол ва бошқалар томонидан педагогик мақсадлар таксономиясининг иккинчи (аффектив соҳа) кисми яратилди. 1996 йилда ЮНЕСКО Блум таксономиясининг 40 йиллигини нишонлади. Бу ўринда Б.Блум таксономиясининг мазмуни ва унинг ўқитув-чн учун қандай инструментал ёрдам бериши ҳақида тўхталамиз. 1. Когнитив (билишга оид) соха. Бу — ўқилган материални эслаб қолиш ва уни такроран айтиб беришдан бошлаб, то ўзлаш-тирилган билимларни тўла англаб. уларни олдин ўрганилган ғоя. метод ва ҳаракат усуллари билан уйғунлаштириб тасаввур этиш ҳамда билимларни эгаллашгача бўлган муаммоларни ҳал этишни ўз ичига олади. Экспертлар баҳоси ҳамда Б. Блум ва унинг ходимлари таъкидлашича ва ўқитувчилар ўртасида ўтказилган суров натижа-сида адабиётчилар таҳлили, дастурлар, дареликлар, даре бериш амалиётидаги ўқув мақсадларининг аксарияти когнитив соҳага тегишли бўлиши аниқпанган. 2. Аффектив (ҳиссиётли — қадриятли) соҳа. Унга олдий идрок қилиш, қизиқиш, қадриятлар йўналишлари ва муносабатларни узлаштиришга тайёр бўлишлан бошлаб. то ўқувчининг атроф-дунёга нисбатан ҳиссий-шахеий муносабатда бўлишини шакллан-тирувчи мақсадлар киради. Кизиқиш ва мойиллик, у ёки бу кечинматарга ҳамдард була олиш. воқеатарга бўлган муносабат, уни англаш ва фаолиятда намоён бўлишини шакглантириш мақ- садлари ана шулар жумласидандир. 3. Психомотор (ҳаракатга оил) соха. Бу соҳага у ёки бу ҳаракат (моторли) фаолиятда манипуляция (ҳаракат йўнатишларини тез ва чаққон ўзлаштириш), асаб-мускулларни мувофиқчаштириб бош-қариш (координапия)ни шакллантирншга опт мақсадлар киради. Бу ўрта мактаблаги ўқув мпқсалларннинг жуда оз кисмини қамраб олади, холос. Ёзув. оғзаки нутқ малакалари ҳамла жисмоний тар-бия ва меҳнат (касб) таълими доирасидаги матакатар ана шулар жумласидандир. Касб-ҳунар коллежпарида ўқувчиларга касб ўрга-тиш жараёнининг мақсадлари ҳам шу мақсадларга киради. Ўқув мақсадларининг қатьий ва ишончли тизимини яратишни фақат назаристчи олимларни қизиқтирадиган мавҳум (абстракт) вазифа, деб ҳисоблаб бўлмайди. Мақсадларининг аниқ, тартибли туркумини яратиш, энг аввало, аматиётчи педагоглар учун жуда муҳимдир. Бунинг сабаблари қуйидагича: 1. Ўқув жараёнида эътиборни асосий мақсадга қаратиш. Ўқитув- чи таксономиядан фойдаланган ҳолда нафақат ўқув мақсадларини, балки асосий вазифаларни, бундан кейинги фаолиятнинг тартиби ва боришини ҳам белгилаши мумкин. 2. Ўқитувчи ва ўқувчилар ҳамкорликдаги фаолиятининг аниқ-лиги ва ошкоратиги. Аниқ ўқув мақсадлари ўқитувчн учун ўқув чиларга, уларнинг умумий фао'лиятидаги асосий йўнатишларни тушунтириш, муҳокама қгша олиш ва ихтиёрий қизиқувчи шахс-лар (ота-оналар, текширувчи) учун \ам аниқ ва тушунарли бўли шини таъминлаш имкониятнни беради. 3. Ўқитиш натижапарини баҳолаш андозаси (этатон)ни яратиш. Фаолият натижалари орқаш аниқ ифодатанган ўқув мақсаллари. уларни холисона баҳолаш имкониятини яратати. Бундай этатон фақат ўқитувчи томонидан яратилиши шарт эмас. Уни ўқувчилар билан ҳамкорликда (дсмократик) яратиш ҳам мақсадга мувофиқ бўлади. 4. Когнитив мақсадларга бир ёки бир нсча даре жараёнида эри-шиш мумкин. Аффектов мақсадлар эса, шахе ички ривожланишига боғлиқ бўлиб, чуқурроқ хусусиятга эга. Унга қисқа вақг ичида (айниқса, юқори босқичлагиларга) эришишни амалга ошириб бўлмайди. Когнитив мақсадларни моддийлаштириш, уларни фао-лият тури кўринишида ифодалаш осонроқ. Шунинг учун \ам, аф-фектив мақсадлар таксономияси, асосан, тарбия натижасини педагогик диагностика қилишда қўлланади, ўқитиш технологиясига оид ишланмалар кўпроқ когнитив мақсадлар бўйича яратилади. Сўнгги 20 йиллар давомида педагогик мақсадлар таксономиясини такомиллаштириш бўйича изланишлар олиб борилдн. Натижада: когнитив, аффектив. психомотор ва операцион фаолиятли мақсад лар таксономиясининг бир неча хил вариантлари яратилди. Пекин бугунги кунда Б.Блумнинг когнитив соҳасидаги системаси пухта ишланган бўлиб, у нисбатан оммавий тарзда ейилган. Унинг амалда қўлланиши ҳам мукаммал ўрганилган. 5. Когнитив (билишга оид) соҳалаги ўқув мақсадлари тоифалари Ўқув мақсааларининг Ўқув мақсадлари 1 2 1.БИЛИШ Бу тоифа ўтнлган материални эслаб ЎҚУВЧИ Қўлланадиг ан ибораларни 2. ТУШУНИШ Қуйидагилар ўтнлган материал аҳамиятини тушуниш қобилнятинннг кўрсаткичлари бўлиши ЎҚУВЧИ Далиллар, қоида ва принципларни тушунали, оғзаки Жадва.шинг давоми 1 2 3. ҚЎЛЛАШ Бу тоифа ўрганилган материаллардан аниқ ЎҚУВЧИ Тушунча ва принципларни 4.ТАҲЛИЛ Бу тоифа материални алоҳида қисмларга ажрага ЎҚУВЧИ Яширин (моаниқ) тахминлар 5. СИНТЕЗ Бу тоифа ўзида янгиликни акс этгирган яхлнтликни вужудга келтириш УҚУВЧИ Материалн инг мантиқий тузилишини ёзма матн шак- 6. БАҲОЛАШ Бу тоифа у ёки бу материал (қонуи. бадиий асар. изланиш натнжалари) ниш ЎҚУВЧИ Материалн инг маптиқий ТУЗИЛИШИН И ёзма матн Аффектяв соҳада ўқув мақсадлари тоифаларн 1 2 1. ИДРОК Ушбу тоифа ўраб турган ташқи дунёдан рағбатлар, у ёки бу ҳодисаларни қабул ЎҚУВЧИ Ўқитишни нг муҳимлигини англаб 2. МУНОСАБАТ БИЛДИРИШ Бу тоифа ўқувчининг ўзидан чиқупчи ҳолатга фаол ЎҚУВЧИ Ўқитувчн берган уй аазифа-сини бажарали.Мак 3. ҚИММАТЛИ ЙЎНАЛИШЛАРНИ ЎЗЛАШТИРИШ Ушбу тоифага ЎҚУВЧИ Саводли огзаки ва ёзма нутқ 4. ҚИММАТЛИ ЙЎНАЛИШЛАРНИ ТАШКИЛ ЭТИШ ЎҚУВЧИ Ўзининг суюкли 1. Билиш: — далилларни билиш, атамаларни билиш; — далилларни танлаш усулини билиш; — белгиларни билиш: — ривожланиш тенденциясини билиш; — туркумлашни билиш; — тскшириш ва баҳолаш мсзонларини билиш; — муайян бир ёки бир неча муаммони ҳал қилишда қўлла-надиган методларни билиш. — умумий тушунча. таркиб назарияларини билиш; — ҳодисаларни тушунтириш ва уларни олдиндан кура олиш приннипларини билиш. Тушуниш: — мазмунни бир хил тизимдан бошқасига айлантириш; — изохлаш; — олинган натижашрни ёйиш ёки татбиқ этиш. 3. Қўллаш — методлар, қоидалар ва умумий тушунчаларни вазият ва топишриқларни хал қилишда қўллаш. 4. Тахлил қилиш: — бир бутун нарса (ҳодиса)ни қисмларга ажратиш, бу қисм-ларнинг ёйилмасини ва улар ўртасилаги боғланишларнп тузиш; — қисмларни таҳлил қилиш; — яхлитликни ташкил қилиш принципларини билиш. 5. Синтез, яъни янги таркиб ҳосил қилиш мақсадида берилган қисмларни уму.млаштириш: — асар ёзиш; — иш фаолияти режасини тузиш; — берилганларга асосланиб яхлит қиёфани яратиш; — иншо ёзиш. 6. Баҳолаш, яъни мақсадга мувофиқ ҳолда қўлланган материал ёки методларни баҳолаш (муносабат билдириш): — ички мезонлар асосида баҳолаш. „Ёзма матн аҳамиятини тушуниш" мавзуси бўйича аниқташ-тирилган ўқув мақсадларини қуйидагича ифодалаш мумкин: 1. Ёзма матн аҳамиятини тушуниш. 1. Асар парчасидаги энг муҳим маълумогларни ажратиш. 1. Конкрст дсталларни ажратиб кўрсатиш (номлар, саналар, воқеалар). 2. Ушбу асар парчасидаги фикрни тўлароқ ифодаловчи фикрни танлаб олиш. Асар парчасидаги асосий фикрни тасдиқтовчи фактларни санаб ўтиш. 2. Асар парчасидаги бош фикрни ажратиш. 2.1. Асосий фикрни ифодаловчи гапнинг тагига чизиш. 2.2. Асар парчасини сарлавҳалаш. 3. Асар парчасида мавжуд бўлган фикрни хулосалаш. 3.1. Асар парчасини конспект ҳолда ёзиш. 4. Асар парчасидаги мазмундан, унчалик очиб берилмаган ғоя ва муносабатларни ажратиб олиш. 4.1. Асар парчасидаги ҳаракатлар ёки воқеалар кейинги риво-жини айтиб бериш. 4.2. Асар парчасида айтиб ўтилмаган, лекин тахмин қилинаёт-ган (| >икр, фаолият, воқеатарни айтиб бериш. 4.3. Парчада баён этилган фаолият ва воқеатарнинг келиб чиқиши мумкин бўлган оқибатларини танлаб олиш. 4.4. Мазкур парчада келтирилган ғоя, ҳодиса, предмстлар ўртасида қандай боғлиқлик ва яқинлнк борлигини тушунтириш. Эътироф этиш керакки, якуний натижага эришишда юқори-даги ўқув мақсадларшш хатти-ҳаракатлар тушунчалари билан ифодалаш ҳақидаги тасаввурнинг ўзи етарли эмас. Эҳтимол ўқувчи вақг. ахборотлар стишмаслиги, ташқи омилларниниг етарли дара-жада эмаслигндан кутилаётган натижани намойиш этмаслиги мум кин. Бундай ҳолатларда дидактларимиз гаклиф этаетган диагностик ўқув мақсадларининг 4 компонентли таркибидан фойдаланиш мумкин: а) ташқи шароитлар тавсифи: б) кутиладиган натижа ёки хатти-ҳаракат; в) уларнинг эталонга хос белгилари (мезонлари); г) баҳолаш (ўлчаш) методлари. Масалан, математика фанидан мисол келтирайлик. Умумий ўқув мақсадларидан бири — геомстрик масалаларни счишда ижо-дий ва тизимий ёндашишни уйғунлаштиришдан иборат бўлсин. Этачон — мақсад қуиидагилардан иборат бўлади: Шарт-шароит: 1) ўқувчи учун янги турдаги геометрик масатани яхшилаб шакллантириш (тузиш); 2) масалани ечиш учун зарур бўлган теоремани олдиндан ўзлаштириш. Кутиладиган мақсад: 1) масата ечишга оид бир неча тенг куши (альтернатив) усулларни илгари суриш; 2) қўлланалиган теоремага мое келадиган „чиройлн" усулни танлаш. Баҳолаш мезони ва усули: 1) миқдори жиҳатидан бир соат давомида камида икки хил ечиш усулини эгатлаш, сифат мезони: 80 фоиз туғри ечиш, 60 фоиз ўртачадан кўра юқорироқ энг „ажойиб" ечимлар (малакали эксперт — ўқитувчи мулоҳазаси бўйича). Энди тарих фанидан мисол келтирайлик, Умумий мақсадлар-дан бири тарихни замонавий воқеалар билан боғлаб ўрганиш ва ўзининг бундан манфаатдорлигини англаш. Эталон — мақсад қу-йидагича ифодаланади: Шарт-шароит: 1) ҳозирги замон сиёсий ва иқтисодий воқеаларини билиш; 2) тегишли тарихий воқеаларни олдиндан ўрганиш. Қўйиладиган мақсад: 1) тарихий замонавий ўхшашлик ва фарқ қилувчи томонларни кўрсатиш; 2) замонавий воқеалар оқибатини, тахминини олдиндан ту-шунтириш ва айтиб беришни илгари суриш; 3) буларни тарихий воқеалардан фойдаланган ҳолда асослаш. Баҳолаш мезони ва усули: 60 фоиз жавобнинг ҳақиқатга ёки ўқитувчи фикрига мое келиши, қолган (40 фоиз) ҳолларда эса, ўқитувчи фикрига би-ноан ўртача баҳоланади. Шуни алоҳида таъкидлаш керакки, ўқитиш икки ёқлама жараёндир. Шу нуқтаи назардан ўқув мақсадлари фақатгана ўқувчи томонидан аниқчаштирилган бўлмасдан, ўқитувчи томонидан ҳам идентификанияланган бўлиши керак. Қуйида ўқитувчининг аниқ-лаштирилган ўқув мақсадларини белгилаши намуна сифатида кел-тирилади: 1. Таълим (ўқув) мақсадларининг дастлабки рўйхатини тузинг. 2. Тахлил килинадиган мақсадларни ёзув тахтаси (варақ)га езинг. 3. Олдин эълон қилинган қоида бўйича „мия ҳужуми"ни ўтка-зинг. Барча иштирокчилар (экспертлар, ўқувчилар) бирор бир тартибга амал қилмаган ҳолда. эркин вазиятда мақсадга эришиш аломатларини бемалол айтадилар. Бу босқичда гурух бошлиғи ай-тилган ҳар қандай таърифни маъқуллайди ва рағбатлантириб берди. Таъриф ким томонидан ва қай тарзда айтилишидан қатъий назар, уни ва эгасини танқид қилиш қатьиян ман қилинади. Мақсадга эришишнинг таклиф этилган аломатлари, уларнинг биринчи марта айтилган шакли бўйича езилади. 4. Олдиндан рўйхатни тартибга солинг. Ёзувларни кузатиб, такрорланган фикрларни ўчиринг. Муҳокамадан сўнг мазкур мақ садга яққол тегишли бўлмаганларини ҳам ўчиринг. Сўнгра ҳар бир аломатнинг айнан шу мақсадга тегишли бўлиши мумкинлиги ҳақида пухта ўйлаб кўринг. 4. а) Агар рўйхатда қўшимча умумий мақсадларни ифодалай-диган янги иборалар борлиги аниқланса, уларни ҳам рўйхатдан чиқариб, алоҳида тарзда муҳокама қилинг. Рўйхатнинг тўлақонли ифодаланганлигини тскширинг. Уни мақсадга эришишнинг ишончли ҳужжати сифатида қабул қилиш мумкинлиги ҳақида гуруҳ аъзоларининг ҳар бирининг фикрини сўранг. Бу операиияни навбатдаги мақсадлар учун такрорланг. 5. а) Рўйхатни айтилган қўшимча аломатлар билан тўлдиринг, сўнфа 4- босқичга қайтинг, чунки қўшимча тартиблаштириш за-рур бўлиб қолиши мумкин. Шундай қилиб, ўқув мақсадларини тсхнологик усулда лойи-ҳ&ташда бош, етакчи ҳолат тўла-тўкис аниқланган, идентифика-циялашган ўқув мақсадларини ишлаб чиқишдан иборат. Бу мақсад-ларнинг қанчалик даражада амалга ошгани ва эришилгани ҳақида фикр юритиш учун уларни қатъий ва аниқ ўлчаш мумкин бўлган натижа — топшириқаарга айлантириш зарур. Фойдаланилган адабиётлар 1. И.А.Каримов, „Баркамол авлод — Ўзбекистон тараққиётининг пойдсвори" Т.Шарқ" нашриёт-матбаа концерни, Тошкснт. 1997 йил 2. И.А.Каримов. „Ўзбекистонпинг Уз нстиқлол ва тараққиёт йўли" Т. „Ўзбекистон" 1992 йил. 3. И.А.Каримов. „Баз келажагнмнзни Ўз қулимиз билан қурамиз" 7- том, Т. „Ўзбекистон" 1998 йил. 4. И.А.Карнмов, „Жамиятимиз Мафкураси халқни халқ. миллатнп миллат қилишга хизмат қилсин" Тошкснт. „Ўзбекистон" 1998 йил. 5. И.А.Каримов. „Ўзбекистон XXI асарга интилмоқа" Президент- нинг Олий мажлне Биринчи Чақириқ 14- сессиясидаги маърузасн 1999 Пил 14 апрель Тошкент. „Ўзбекистон" — 1999 йил. 6. И.А.Каримов, Ўзбекистон Реснубликаси Вазирлар Махкамаси- нинг йиғилишида 2007 йилда иқгисодий ислоҳотларни чуқурлаштириш- нинг устувор йўналишлари ҳақида қилинган маъруза. Тошкснт, февраль 2007 йил.

Похожие

Педагогик мақсадларни белгилаш технологияси
Таълим жараёнларини комплекс лойиҳалаш
Педагогик технологияларни лойиҳалаштириш
Педагогик технологиялар бўйича изоҳли таянч сўз ва иборалар
Янги педагогик технологик тадбик этиш боскичлари