Тарих укитишда техника воситаларидан фойдаланиш - Педагогиka - Рефераты

Тарих укитишда техника воситаларидан фойдаланиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

45 KB

Тарих ўқитишда техника воситаларидан фойдаланиш Режа: 1.Ўқитишда техника воситаларидан фойдаланиш усуллари ва унинг дарс саморадорлигини ўстиришдаги аҳамияти. 2. Тарих ўқитишда уқув фильмларидан фойдаланиш. Тарих ўқитишда фойдаланиладиган телеэшиттирш турлари.

Умуман тарих дарсларида таълимнинг техника воситаларидан фойдаланиш дарснинг самородорлигини оширади. Техника воситалари ўқитиш ва ўрганиш сифатини кўтаришга ўқувчиларнинг ўқув материалини қизиқиб ўрганишга ва пухта ўзлаштиришига хизмат қилади. Ўқитишнинг техник воситалари (Т.С.О) экран қўлланмалар яъни диафильмлар диапдитивлар кодопдитивлар, кинофильмлар, радио- телеэшиттиришлар киради. Техника воситаларининг ўқитувчи қўйидаги ўзига хос ўқув ңўлланмаси эканлиги ҳақида услубчи Н.М.Шахмаев ”Ўрта мактабларда ўқитишнинг техник воситаларини қўлланма дидактик талаблар” асарида кенг айтилади. Аммо техник воситалар ўқитиш жараенида ўқитувчининг ўрнини боса олмайди. Амалиетда қўйидагича ситуация юз бериши мумкин, яъни битта мавзудаги дарс бўйича дарсликда иллюстрациялар, деворий (таблица) жадваллар, доскага схематик куратлар ишланиши мумкин, яна бундан бошқа диафильм, кинофильм ва бошқа хиллари ҳам бўлиши мумкин. Масалан : Ўйғониш даври маданияти ҳақидаги дарсда дарсликдаги ( рангли ) иллюстрациялар , даврий таблицалар ( Никифоров Д . И . Картины по истории средних веков . М ., 1970) ” Ўрта аср маданияти тарихи бўйича альбом ” дан ( Никифоров Д . Н . М ., 1969) бетлар , диафильмлар (XV асрнинг охири -XVII асрнинг бошидаги “ арбий Европа маданияти ”, ” Монардо да Винчи ”, ” Музейлардаги жаҳон санъати индеврлари -I бўлим , Итальян ўйғониш санъати ”), кинофильм (” Ўйғониш даврининг буюк моҳирлари ”. қ - бўлим . М ., 1957, 1965) ва бошқа радио , телекўрсатувлардан ҳам фойдаланиш мумкин . ” Сталинград жанги ” диапозитивларда ( Ватан уруши , 4- бўлим 20 кадр , ” Волгоградни мудофаа қилиш ” ғ 0- кадр ), ” Волгадаги жанг ” фильмида , 2 бўлим . М .,1964 жанг қатнашчиларининг фонозаписьларида ( тарих бўйича фонохрестоматия . III “Улуғ ватан уруша”) тасвирланган.

Албатта, ҳеч бир дарсда буларнинг ҳаммасини фойдаланиш имконияти йўқ. Демак, нимани танлаш керак, ўлар билан ишлишни қандай ташкил қилиш мумкинЎ Бу саволларга ўқитувчи ўқитиш шароитини ва синфнинг хусусиятларини ҳисобга олиб жавоб беради. Даставвал бу қўлланмаларнинг мазмунлиги, қўлайлилига эътибор бериш керак. Масалан, итальян ўйғониш даврининг санъати бўйича дарсда кўпроқ рангли диапозитивлардан еки диафильмлардан парчалар деярли живопись асарнинг яхши қабул қилиш имкониятини бера олади. (Ўқув диафильмлари, оқ-қора тасвирдаги кинофильмларда тасвирий материаллар кўп берилган бўлади, ва ўларни бу мавзу билан биринчи бор таништиришда қийинчилик тўғдириши мумкин). Агарда рангли экран қўлланмалари бўлмаса, Д.Н.Никифоров альбомдаги таблицалардан фойдаланилади. Мавзуни уйда мустахкамлаш ва такрорлаш учун дарслик иллюстрациялари берилади. Кинофильмлар эса келгуси дарсларда парчаларда бўлса ҳам қўлланилиши мумкин. Унда ўқувчилар улардан янги бўлган томонларини англай олишлари керак. Экран кўрсатмалилигининг ўқитувчи учун энг қўлайлиси бу-диафильм ва дипозитивлардир. Тарихий вақеаларни қамраб олиш, сюжетларнинг ҳар хиллиги бўйича, тасвирий материалларга бойлиги билан бошқаларидан устун туради. Диапозитивларни кўрсатиш изчиллигини ўқитувчининг ўзи аниқлаб беради. Кадрларга таяниб ўқитувчи ҳикоя қилиш , тушунтириш ва суҳбат утказиш мумкин . Агар техник имкониятлар бўлса экранда иккита кадрни кўрсатиш мумкин . Бунда масалан таққослаш учун , ўзгаришларни аниқлаш учун керак бўлади , айтайлик шаҳарларнинг куринишида , меҳнат курсларидаги ҳар хил тарихий даврлардаги ўзгаришлар ва ҳокозоларни кўрсатиш мумкин бўлади . Мактаб амалиетида кодоскоплар фойдаланилади. Ў экранда еки синф доскасида матнларни, схематик расм, чизилма, диаграмма ва ҳ-ни кўрсатишда қўлланилади. Шунингдек Юкодоскоп билан ишлашда хонани

қаронғилотмоқ талаб қилинмайди. Бу ўқувчиларнинг материални нафақат кўришларини балки матнлардан керакли жойларини дафтарларига езиб олишларига ҳам имкон беради. Ўқитувчи ҳам ўқувчилар билан контактни йўқотмайди. Телеэшитиришлар, кинофильмлар қисқа вақт ичида кенг маълумот бера олади. Улар орқали тарихий воқеалар қатнашчиларининг (актерлар ижрасида) жонли овозини эшита олади. Телекурсатувлар фильмларга нисбатан (актуаль) долзрбликга эга. Улар орқали айниқса ўқувчилар яқин вақтлардаги воқеалар билан танишиб боради. Буларга нисбатан фильмларни ишлашнинг узига анча вақт кетади. Кинофильмни ўқувчиларга кўрсатишдан олдин, ўқитиувчининг ўзи уни синчиклаб курибчиқиши ва ўрганиши лозим. Тарих ўқитиш тажрибасида ўқув фильмларидан фойдаланишнинг бир қанча усуллари бор: а) ўқитувчи ўз баянини ўқув фильмининг энг муҳим ва ерқин саҳифаларини кўрсатиш билан боғлаб олиб боради; б) 10-15 минутда қисқа ўқув фильмларига бағишлаб дарс ўтказилади; в) массус кино дарслари ташкил этилади. Ҳозирги вақтда Ўзбекистон халқлари тарихи ва бошқа фанларни ўқитишда телеэшитиришларнинг икки хилидан фойдаланилмоқда: ə) синфда қабул қилиш учун бериладиган эрталабки телекўрсатувлар 2) ўқишдан ташқари вақтдаги телекўрсатувлар Ўқув телекўрсатувларини қабул қилиш учун махсус тарих хонаси бўлиши керак. Тарих дарсида ўқув телекўрсатувларининг икки хил тури қабул қилинади. а) 15 минутлик телекўрсатув

б) 30-40 минут давом u1101 этадиган янги материални баен қилишга бағишланган тематик теледарс еки такрорлаш дарси (Саъдиев А. Мактабда тарих ўқитиш методикаси.Т., 19ii, 192-бет). Ўқитувчи дарсда кинопарча еки телекўрсатувни киргазганда, уларнинг билим бериш жараенидаги функциясини аниқ билиш керак бўлади. Мураккаб ва маъсулиятлиси, бу кинофильм, телекўрсатувларни мавзу бўйича асосий билим манбаи сифатида қабул қилиш яъни амалда буни теле яъни кинодарс деб аташади. Бунга ўқитувчи ҳам ўқувчилар ҳам эътиборсиз қарамаслиги керак ва у катта тайергарликни талаб қилади. Дарс олдидан ўқувчиларни экрандан қандай маълумот олишлари кераклигини айтиб, тушундирилиб, тайерланиш ҳам яхши усул. Унда фильм (курсатув) кўриш пайтида бажаришлари лозим булган топшириқлар бериш мумкин. Бунга фильм бўйича саволлар, режа тузиш (улар доскага езиб қўйилади) киради. Ўқувчилар жавоб излаши керак. Куриш пайтида бундай топшириқлар кўпинча юқори синф ўқувчиларига берилади. Кўриш пайтида ўқитувчи муҳим кадрлар пайтида ўқувчиларнинг эътиборини жалб қилиб, таниш булмаган терминларга, географик атамаларга аниқлик беради, исмлар, саналар доскага езиб қўйилади. Шунингдек, телеэкран тарих ўқитишда кўрсатмалиликнинг самородорлигини янада оширади. Тарих ўқитиш тажрибаси теледарс ғоявий- тарбиявий ва дидактик жиҳатдан бошқа курсатмали воситалардан кўра анча қулай ва афзал эканлигини исботлади.

Адабиетлар: 1. Ғаффаров Я.Х, Ғаффарова М. Ўзхбекистон халқлари тарихини ўқитиш усуллари.Т., 1996 2.Саъдиев А.Мактабда тарих ўқитиш методикаси.Т.,1988 3. Шахмаев Н.М. Дидактические проблемы применения технических средств обучения в средней школе.М.,1973 4. Бабанский Ю.К. Ҳозирги замон умумий таълим мактабида ўқитиш методлари.Т.,1990 5. Методика преподования истории в средней школе.М.,1986

Похожие

Ўқитишда курсатма кулланмалар ва техника воситаларидан фойдаланиш

Ўқитишда кўрсатма, қўлланмалар ва техника воситаларидан фойдаланиш

Табиатшунослик фанини укитишда ноъананавий усуллардан фойдаланиш методлари

Тарих укитишнинг музей ва саёхатлар усулларидан фойдаланиш

Тарих ўқитишнинг оғзаки услуби