Педагогика университетида таълим-тарбия ишларини ташкил этиш - Педагогиka - Рефераты

Педагогика университетида таълим-тарбия ишларини ташкил этиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

62 KB

Педагогика университетида таълим-тарбия ишларини ташкил этиш Режа 1 Махсус педагогикада “Дефектология мутахассислигига кириш" бўлими ва унинг вазифалари. 2. Дефектология мутахассислиги.

Олий мактабнинг асосий вазифалари назарияни мукаммал эгаллаган, уз мутахассислиги буйича ҳар томонлама чуқур ва мустаҳкам билимга эга бўлган, мустақил тафаккур қила оладиган, давлат сиёсатини халқ оммаси Ўртасида тарғибот қилишга лаёқатли, ғоявий эътикодли, ижодкор ва интизомда намуна бўла оладиган маънавиятли ва маърифатли етук кишилар тарбиялашдан иборат. Ёшларимиз фан-техника тараққиётини жадаллаштиришда мураккаб ускуналар билан иш юрита оладиган, билимдон бўлишлари давр талаби бўлиб қолмоқда. КЎп йиллик тажриба шуни курсатмоқдаки, I-II курс талабаларининг купчилиги олий мактаб методларини жуда секинлик билан узлаштиради, уз вақтини тўғри режалаштира олмайди, ундан унумли фойдаланишни билмайди. Баъзан эса узи танлаган касб ҳақида етарли тасаввурга эга эмас. Педагогика олий билимгоҳининг бакалавриат йўналиши бўйича В 142300- Дефектология Ўқув режаларида «Махсус педагогика» фани киритилган. Бу фан уз ичига бир нечта бўлимларни қамраб олган.»Мутахссисликка кириш» бўлими талабаларни олий мактаб ҳаётига тезроқ мослаштириш ,унининг шароитини узлаштириб олишда кумаклашиш,фанларни яхши узлаштиришда ёрдам бериш,касб ҳақида тўлиқ тушунча бериш, унга қизиқтириш , махсус педагогикалардан олигофренопедагогика, сурдопедагогика,тифлопедагогика ва логопедия фанларини узлаштиришга тайёрлаш мақсадида Ўтилмоқда. "Дефектология мутахассислигига кириш” фани I- курс талабаларини Ўқув юртларининг қисқача тараққиёти тарихи, уларнинг тузилиши ва вазифалари, Ўқув жараёнини илмий асосда ташкил этиш,Ўқитиш жараёнининг асосий шакллари, Ўқув дастурининг мазмуни илмий-текшириш ишлари, талабалар билимини назорат қилиш ва баҳолашнинг рейтинг тизими тўғрисида, талабаларнинг ҳуқуқ ва бурчлари, кундалик иш тартиби ва мустақил ишлашни ташкил этиш, китоб устида ишлаш кабилар билан таништиради.

Ушбу курсда материалларнинг пухта узлаштирилиши учун нималар қилиниши лозимлиги, узлаштиришни ҳисобга олиш, талабаларни рейтинг тизими асосида синовларга тайёрланиш ҳамда уларни Ўтказишни ташкил этиш, талаба турмуши, маданияти ва дам олишини ташкил этиш, Ўқув меҳнати сингари масалаларга ҳам алоҳида Ўрин ажратилади. Янги кишини камол топтирмай туриб, жамиятнинг моддий базасини яратмай туриб, мустақил давлатни такомиллаштириб бўлмайди. Бу вазифа ҳар биримизнинг зиммамизга катта масъулият юклайди. Бу улуғвор вазифани амалга ошириш учун янги кишини шакл- лантириш қонуниятларини аниқ ва равшан билиб олишимиз керак. Айниқса ёшларни Ўқитиш ва тарбиялаш билан бевосита шуғулланувчи кишилар буни чуқур билишлари зарур. Ушбу мураккаб вазифани адо этиш учун самимийлик, оддийлик, камтаринлик, юксак принципиаллик, дЎстона муносабат ва талабчанлик, кишиларга ҳурмат ва ишонч, уларнинг тақдири учун қаиғуриш кабиларни узлаштириш, узига сингдириб бориш ҳар бир киши учун ғоят муҳимдир. Юқорида баён этилган фазилатлар уз-узидан пайдо бўлмайди. Ьунинг учун фарзандларимизнинг юксак инсоний фазилатларини ҳаётининг биринчи кунлариданоқ бошлаб тарбиялашимиз лозим. Ёшларнинг умумии савиясини ошириш куп жиҳатдан уларнинг бўш вақтдан оқилона фойдаланишларига боғлиқ.Шунинг учун талабалар бўш вақтдан унумли фойдаланишни билишлари лозим. Талабалик йиллари бўлажак мутахассисларнинг ғоявий фуқаролик ва маънавий камол топиш давридир. Ватанпарварлик, жамиятимиз идеалларига садоқат, самимият, ҳалоллик ва инсонпарварлик - ана шу ажойиб ва ҳимматли фазилатлар мустақил узбекистонга ҳизмат қилаётган зиёлиларининг куркидир. Ана шу фазилатларни тарбиялашда иштирок этиш олий мактабдаги ҳар бир кишининг фахрли бурчидир.

Бугунги мутахассис - бу моҳир ташкилотчи, меҳнатни илмий асосда ташкил этиш ишларини амалга ошира оладиган ходим ҳисобланади. У одамлар билан ишлайди, жамоани бошкаради, жамоа тажрибасига таяниб иш куради, уз Ўртоқлари, касбдошларининг маслаҳатига қулоқ солади, қўлга киритилган ютуқларга танқидий ёндашади. Бундай киши юкори маданиятли, кенг мулоҳазали, тадбиркор, уз ишининг устасидир. Ўқитувчилик мутахассислиги тўхтовсиз Ўсиб бормоқда , такомил- лашмоқда ва янги мазмун билан бойимоқда. Педагоглик меҳнати уз маз-муни жиҳати билан чуқур диалектик меҳнатдир. Хар бир тарихий давр узига мувофиқ педагогни яратади. Киши жамияти уз тараққиётида қанчалик олга қараб борса, таълим-тарбиявий фаолият ҳам шунчалик куп илгарилашади. Жамият тузуми қанчалик юқорилаб борса, мактаб ва Ўқитувчининг жамиятдаги аҳамияти ҳам шунчалик ортади. Дефектология мутахассислигининг узига хос хусусияти, спецификаси нимадан иборат? Дефектология мутахассислиги - энг мураккаб, қийин, масъулиятли ва фахрли касбдир. Одамнинг меҳнат фаолияти бир қанча хилма-хил турга эга бўлиб, улардан ҳар бири муайян Ўринда туради ва ҳар бири узига хос вазифани бажаради. Одамлар ишлаб чикариш соҳасида (ишлаб чикариш фаолияти), давлатни идора қилишда (сиёсий фаолият), янги ҳодисалар ва янги қонунларни кашф этишда (илмий фаолият), коллектив ҳаёт соҳасида (ижтимоий фаолият), ёш авлодни тарбиялаш ва Ўқитишда (.педагоглик фаолияти), одамнинг соғлиғини муҳофаза қилишда (шифокорлар фаолияти), давлатни ҳимоя қилишда (ҳарбий фаолият), руҳий роҳатбаҳш этадиган нарсаларни яратишда (бадиий ва мусиқа соҳасидаги санъат фаолияти), жамият тартибини саклашда (адлия фаолияти), кишиларнинг эҳтиёжини қондириш учун ҳизмат қилиш соҳасида (савдо ва маиший ҳизмат фаолият), кишиларнинг маданий эҳтиёжларини қондириш соҳасида (мадании муассаса ходимларининг фаолияти) ва шунга Ўхшашларда меҳнат қиладилар. Инсон

фаолиятининг барча турлари узаро диалектик боғланган, бир-бирини тўлдиради ва бир-бирига таъсир этади. Педагоглик фаолияти – махсус тайёрланган, Ўсиб келаётган ёш авлодни ҳаётга, меҳнатга тайёрлаш учун халқ, давлат олдида жавоб берадиган; ёш авлодни тарбиялаш, Ўқитиш ва уларга таълим бериш борасида ҳар куни шуғулланадиган одамларнинг алоҳида меҳнат фаолиятидир. Ўқитувчи ва тарбиячиларнинг кундалик ва ҳар томонлама фаолияти мустақил давлат қурувчи ва уни ижод этувчи инсон шахсини шакллантиришга қаратилгандир.Ўқитувчи ва тарбиячининг янги киши тарбиялаш, унда ижобий ҳислат ва сифатлар таркиб топтириш вазифаси энг олийжаноб, юксак ва шу билан бирга, уз табиати ва фаолиятига кура, энг мураккаб вазифадир. Дефектология - педагогик фан. Бу фан жисмоний ёки рухий ривожланишида окамчиликларга эга бўлган болаларнинг психофизиологик ривожланишидаги хусусиятларини Ўрганади. уларнинг таълим-тарбияси билан шуғулланади. Дефектология сузи лотинча дефект - камчилик, нуқсон, юнонча логос - таьлимот, фан, Ўрганиш деган сузлардан олинган. Дефектология фанининг мавзу баҳси аномал болалардир. Аномал болалар – бу жисмоний ёки руҳий ривожланишида нуқсони бўлган, махсус ёрдамга муҳтож болалар. Дефектологиянинг вазифаси - аномалияларнинг келиб чикиш сабаблари, турларини, аномал болаларнинг психофизиологик ривожланишидаги хусусиятларини Ўрганиш, шулар асосида, дифференциал ва интеграциялашган таълимни ташкил этиш, уларнинг таълим-тарбияси билан шуғулланишдир. Болаларни тарбиялашда одамнинг узига хос хусусиятлари ниҳоятда мураккаб эканлигини, одамлар Ўртасидаги ижтимоий муносабатларнинг мураккаблигини узида акс эттирувчи специфик қонунлар иш куради. Ўқитувчи бевосита моддий маҳсулот яратиб бермайди, балки болалар шахсини таркиб топтиради. Ўқитувчи-дефектолог ҳам болаларнинг соғлом, Ўсишлари ва камол топиб боришлари учун, бахтли ҳаёт

кечиришлари, мустақил ҳаётда уз Ўрнини топиб кетишлари учун керак бўлган ҳамма зарурий тадбирларни куради. Дефектология мутахассислигини фақат лаёқатли ва танланган одамларгина эгаллашлари мумкин. Жамият, халқ ва ҳаётнинг узи де- фектолог касбига энг юксак ва мураккаб талаблар қўяди. Чунки аномал болаларни тарбиялаш, уларга таълим бериш, улардаги камчиликларни иложи борича коррекциялаш, компенсация этиш, яъни тузатиш ва бир анализаторнинг фаолиятини иккинчи анализаторга юклаш, адаптация ва реабилитация ишларини амалга ошириш Ўқитувчининг маҳорати, меҳнатсеварлиги, эьтиқодлари, уз шахсий намунасига, унинг хулқ- атвори,ҳиссиётлари,дунёқарашига ва аҳлоқий қиёфасига асосланади.Тарбия диалектикаси шундайки, тарбиячининг узи тарбияланган бўлиши керак. А.Авлоний,”битта яхши Ўқитувчи юз ва мингларча яхши одамлар ва бўлажак мутахассислардир ва аксинча, битта ёмон Ўқитувчи - жамиятда Ўнлар ва юзларча тарбияланмаган, хатто бузилган одамлар демакдир.”деб бежиз айтганлари йуқ. Ўқитувчи-дефектолог касбининг муҳим хусусиятларидан яна бири шуки, болаларни Ўқитиш ва тарбиялаш, коррекция ва компенсациялаш иши уларга таълим беришдек ягона бир жараёнга узвий равишда мазмунан қўшилиб кетади. Таълим жараёни тарбияловчи характерга эгадир. Мактабда Ўқувчиларни Ўқитиш сифати қанчалик юқори бўлса , ёш авлодга тарбия бериш вазифалари шунчалик яхши ва самарали ҳал этилади. Хар бир Ўқитувчи фақат Ўқитувчигина бўлиб қолмай, айни бир вақтда у ҳам Ўқитувчи, ҳам тарбиячидир. Ўқитувчининг иши ижодий характерга ва ижодий йуналишга эгадир. Педагог-дефектолог касбининг узига хос хусусияти шундан иборатки, болаларни Ўқитиш ва тарбиялаш жараёни укитувчи билан укувчи- нинг бир-бирига бўлган мураккаб узаро муносабатига асосланади ва бу муносабатнинг муайян психологик, ахлоқий ва ижтимоий қонуниятлари бор.

Муайян бир Ўқитувчи билан муайян бир Ўқувчи Ўртасида қандай конкрет муносабат пайдо бўлиши ва таркиб топиши, ҳар бир Ўқитувчи билан болалар жамоасининг муайян таркиби Ўртасида қандай конкрет муносабатлар туғилиши ва Ўсиб бориши ниҳоятда муҳимдир. Бу жараённи бошқара билиш Ўқитувчи учун муҳимдир. Дефектология мутахассислиги шу билан характерланадики, у узининг кундалик фаолиятида Ўқувчиларнинг оилалари билан, ота-оналар жамоатчилиги билан ҳамкорликда иш куради. У ҳамма вақт ҳам юзлаб одамлар билан боғланган. Болаларни Ўқитиш ва тарбиялаш манфаати мактаб, оила ва бутун жамоатчиликнинг биргаликда таъсир курсатишини, маслаҳатлашиб, биргаликда ишлашини талаб этади. Ўқитувчи уз ишининг мантиқига кура ҳар бир Ўқувчи яшаётган оилавий-маиший шароитини яхши билиши лозим бўлганлиги, ёш авлодга тарбия беришдаги умумий ишга ота- оналарнинг ижодий кучларини жалб эта билиши лозимлиги учун ҳам унинг иши анча мураккабдир. Дефектология мутахассислигининг узига хос айрим хусусиятлари ҳақидаги қисқа характеристика ана шулардан иборат бўлиб, буларнинг ҳаммаси биргаликда бу касбнинг фазилати, гузаллиги ва буюклигини ташкил этади. Дефектологнинг иши кишининг психикасига, аввало нерв системаси фаолиятига юкланадиган ишнинг кучи, ҳажми ва характери эътибори билан ниҳоятда сермеҳнат ишдир. Ўқитувчининг ақли, ҳисси, кузатувчанлиги, таъсир курсатиш кучи, муомаласи, узини тута билиши хислати, сабр-тоқати жуда Ўсган бўлиши керак. Ўқитувчи назарий билимларни чуқур ва мустаҳкам эгаллаши керак, яъни у таьлим-тарбия жараёнининг назарий асосларини, Ўқитадиган фанлар методикасини, анатомия-физиология, гигиена, ижтимоий фанлар, педагогик, психологик, медицина фанларини, адабиёт, ҳозирги замон узбек тилини, махсус дефектология фанларини, техника, санъат, этика, эстетика ва бошка фанларни эгаллаган бўлиши лозим.

Дефектолог-Ўқитувчи, тарбиячи фақат назарий билимларни эгаллаш билан чегараланмасдан, амалий малака ва куникмаларни ҳам эгаллаши зарур. Педагогик, психологик, дефектологик билимлар асосида Ўқвчиларни илмий билим, малака ва куникмалар билан қуроллантира билиш, дарс ва машғулотлар бера билиш, тарбиявий ишларни, индивидуал, группали ва фронтал машғулотларни режалаштира билиш, Ўқувчиларнинг коллектив, индивидуал фаолиятларини ташкил эта билиш, Ўқувчиларнинг жамоат ишларини ташкил қила билиш, педагогик раҳбарлик, синфдан ва мактабдан ташқари ишларни уюштира билиш ва уларга раҳбарлик қилиш, ота-оналар, жамоатчилик Ўртасидаги ишларни ташкил қила билиш, спорт, экскурсия, кузатишлар, амалий ишлар ва бошқа тарбиявий ишларни қила билиш ва олиб боришдан иборатдир. Бу малака ва куникмаларни талабалар систематик равишда уз устида ишлаши, махсус фанларни, илғор Ўқитувчиларнинг тажрибаларини Ўрганиш йўли билан узларининг маҳоратларини ошириб борадилар.

АДАБИЁТЛАР. 1. Узбекистон XXI аср бўсағасида (ҳавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёти кафолотлари). узбекистон 1997. 2. Кадрлар тайёрлаш миллий дастури. Т., 1997 3. узбекистон Республикасининг «Таълим тўғрисида»ги қонуни. Т., 1997 4. узбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2000 йил 15 февралдаги «Соғлом авлод» дастури тўғрисидаги 46 сонли қарорига асосан Халқ таълими вазирлигининг 2000-2005 йилларга мўлжалланган «Соғлом авлод» комплекс тадбирлари дастури. Маърифат газетаси 23 февраль 2000 йил 16 сон. 5. Н.Ражабов. Мутахассисликка кириш. Ўқитувчи, Т., 1991 6. А.Абдуазимов, Ф.Абдуллаева, Д.Асадуллаева, И.Тожиев, А.Шожалилов. Ўқитувчилик ихтисослигига кириш. Ўқитувчи, 1982.

Похожие

Укув – тадкикот ишларини ташкил этиш

Мактабда тарбия жараёнини ташкил этиш

Педагогика – тарбия хакидаги фан

«Жисмоний тарбия дарсларини ташкил этишнинг таълим методлари»

Мактабгача таълим муссасалари ва уларни ташкил этиш