Odobnoma darslarida davlat ta’lim standarti talablarining tahlili - Педагогиka - Рефераты

Odobnoma darslarida davlat ta’lim standarti talablarining tahlili

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

41 KB

Odobnoma darslarida davlat ta’lim standarti talablarining tahlili Reja: 1. Davlat Talim Standarti nima? 2. Fanning maqsad va vazifalari. 3. Ta’lim negizini belgilovchi ko`rsatkichlar. 4. O`quvchilarning tayyorgarlik darajasiga qo`yilgan talablar.

O`zbekiston Respublikasining”Ta’lim to`g`risida”gi Qonuni hamda “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi ” talablari asosida ta’limning maqsadi, vazifalari, mazmuni, shakli, vositalari hamdaprinsiplari tanlanishi birinchi darajali ehtiyojga aylanadi. “Ta’limto`g`risida”gi Qonunning 7-moddasida belgilab berilganidek, “Davlat ta’lim standartlari umumiy o`rta, o`rta maxsus, kasb-hunarva oily ta’lim mazmuniga hamda sifatiga qo`yiladigan talablarni belgilaydi. Davlat ta’limstandartlarini bajarish Ozbekiston Respublikasining barcha ta’lim muassalari uchun majburiylaridir”. O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlangan “Davlat ta’limstandarti to`g`risidaginizom”ga binoan umumiy o`rta ta’lim, shu jumladan, boshlangich ta’lim bosqichi uchun ham alohida-alohida davlat ta’lim standarti talablari va me’yoriy ko`rsatkichlari belgilab qo`yildi. Boshlang`ich ta’lim bosqichi oldiga qo`yilgan vaiflarning bajailishini nazorat qilish ta’lim standarti orqali amalga oshiriladi. Ta’lim standarti asosida davlat boshlang`ich sinf o`quvchilaridan standartda belgilab qo`yilgan ko`rsatkichlarga erishishni talab qiladi va o`z navbatida, bu ko`rsatkichlarda erishish uchun zarur bo`lgan ta’limiy xizmatlar va vositalar bilan ta’minlaydi. Boshlang`ich ta’lim davlat standarti o`quv predmetlari bo`yicha emas, balki ta’lim sohalari bo`yicha belgilanadi. Ta’lim sohalari bo`yicha standart ko`rsatkichlari7(6)-11 yoshdagi bolalarning rivojlanish darajasi, ehtiyoj va imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda ijtimoiy talab taqozo qilgan ta’lim mazmunining miqdoriga asoslanib belgilanadi.Boshlang`ish ta’lim davlat ta’lim standartining belgilanishi shu bosqishda ta’lim mazmuni ko`lamini chegaralash,ta’lim sohalarini integratsiyalash imkonini beradi.Davlat ta’lim standartini belgilash boshlang`ish ta’lim mazmunini konseptual asosga tayangan holda modernizasiyalash(davr talablari nuqtai nazaridan yangilash)ni ko`zda tutadi. Davlat ta’lim standarti boshlang`ish ta’lim jarayoni oldiga qo`yilgan ijtimoiy talabga asoslangan holda o`quvshilar egallashlari lozim bo`lgan bilim, ko`nkma va malakalarga qo`yiladigan talablarni belgilab beradi.Bu esa,o`z

navbatida,o`quvchilarning egallagan bilim,ko`nikma va malakalarini baholash mezonlarini belgilashga imkon yaratadi.Boshlang`ich ta’lim standartining asosini davlat va jamiyatning dolzarb ehtiyojlarini hisobga olgan holda,ayni shu boshlang`ich sinf o`quvchilarida va malaka hosil qilishga qaratilgan ta’lim sohalarining mujassamlashgan parametrlari tashkil qiladi. Boshlang`ish ta’lim standarti ta’lim sohalariga qo`yilgan standart ko`rsatkishlarni mujassamlashtiradi.Standartning mezon va parametrlarini ta’lim sohalarida belgilab qo`yulgan ta’lim standartining ko`rsatkichlari tashkil etadi.Ta’lim sohalari bo`yicha ta’lim natijasining sifati xuddi mana shu ko`rsatkichlarga sasoslangan holda aniqlanadi.Bu o`rinda, belgilab qo`yilgan ko`rsatkichlar umumlashtiriladi,hamda aniq o`lchov birliklarida ifodalanadi. «Odobnoma» fani bo'yicha o'quvchi quyidagi bilim, ko'nikma va malakalarni egallashi lozim. - odob insoniy fazilatlarning ziynati eknaligini; - odib-axloqqa doir g'oyalarga o'z munosabatini erkin etish; - ijtimoiy hayotdagi xulq-atvorlarga befarq bo'lmaslik; - odobsizlik holati salbiy oqibatlarga olib kelishini anglash; - ota-ona olididagi farzandlik burchini his qilish; - gunoh va savob nima ekanligini anglash; - ajdodlarinmiz boy merosini o'rganish va ularni e'zozlash; - ilm-hunar egallash ezgu fazilat ekanligini bilish; - milliy qadryatlarimiz ma'naviy boyligimiz ekanligini anglash; - oila, mahalla-vatan ichra vatan ekanligini bilish; - milliy o'yinlar mustahkam sog'liq garovi ekanligini bilish; - muomala ma'daniyatiga o'rgatish; - kattalarga hurmat, kichiklarga izzatda bo'lish ko'nikma va malakalarini shakillantirish; - ehtiyotkorlik,ogohlik va hushyorlik borasidagi ilk tushunchalarni anglash.

Davlar ta'lim stanlartiga sharh. Fanning maqsad va vazifalari «Milliy istiqlol g'oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar» dasturni amalga oshirishhning birinchi bosqichi, boshlang'ich sinflarda «Odobnoma» fanidir. Barkamol odob birdaniga paydo bo'lmaydi. Xalqimizning axloqiy tarbiyadagi mezonlari ona zamindagi tarixiy taraqqiyot hosilasi sifatida kelib chiqqan manaviy yutuqlar, qadryatlar va milliy umummbashariy merosimizning avvloddan avlodga shakllanib kelishi natijasidir. Abu Nasr Farobiy: (Insonni go'zal amallar qilishga yo'naltiradigan odob mahsuli bo'lishi uchun xulq lozim) deb takidlagan. Odob va axloq qoidalarini saboq sifatida bundan ming yillar avval ham katta e'tiborga molik bo'lgan. Hatto buyuk bobolarimiz Imom Ismoil, Al- Buxoriy, Hakm At-Termiziy, Najmiddin Kubrolar ham ahloq va odob borasida yagona hisoblangan Hadis ilmini o'qish uchun o'z yurtidan chiqib, Misr, Arabiston mamlakatlariga borib ilm olganlar. Usha davrning muhaddislarini axtarib topganlar va ilm o'rganib, shogirt bo'lganlar. Bu buyuk bobokalonlarimizdan tashqari Abu Rayxon Beruniy, Abu Ali Ibn Sino, Yusuf Xos Xojib, Ahmad Yugunagi, Alisher Navoiy, Xusayin Voiz Koshifiylar ham ahloq- odob mavzusiga alohida e'tibor berib asarlar yaratganlar. Xalqimizda (bola boshidan o'g'lon yoshidan) degan naql bor. Yoshlikdagi to'g'ri tarbiya inson kamolotini ta'minlaydi. (Odobnoma) faning maqsad va vazifasi yosh avlod qalbiga odob ahloq meyorlarini singdirishdan iborat. Odob va ahloq fani farzandlarimizda insof, adolat, imon- etiqod, vijdon va mehr muhabbat hislarini tarbiyalashga qaratilgandir. (Odobnoma) darslari o'quvchilarni xalqimizning untilayozgan boy tarixi, madaniy va ma'naviy meroslari so'z sanati, xalq pedagogikasi va qadryatlari bilan tanishtirgan. Bu noyob boylikning yoshlar tarbiyasida bosh mezon ekanligini o'qtiradi, unga amal qilishga undaydi.

Bu ishda o'qituvchinga maktab, oila,mahalla va keng jamoatchilik yaqindan yordam berishi zarur. Mashg'ulotlarni innovatsion texnologiyalar asosida qiziqarli suxbat, o'yin, bayram, sayohat, saxnalashtirilgan lavhalar kabi shakil va usullarda, turli-tuman rasm, ertak, hikoya, akfsona, rivoyat, maqol va topishmoqlardan, audio video tasmalar, Quroni Karim, Hadis Sharf, buyuk alomalar ibrati halq pedagogikasida qadiryatlar va mustaqillik davri ommaviy axboprot vositalari materiallaridan unumli foydalangan holda o'tish maqsadga muofiqdir. Odibliylik dastlab ota- onaga mexr, vatan tuyg'usi, muomala madaniyati, oila his milliy urf-odat va an'analarga rioya qilishda halqiimz boy pedagogik merosi,ajddodlarimizni pand nasihatlari va xalq og'zoki ijodiyoti namunalari bo'lmish ertak, doston, rivoyat hamda buyuk shaxslar ijodi, xayotidan namunalar keltirish va ular o'gitlarini o'rganish orqali murg'ak qalbni tarbiyalashdir. «Ta'lim to'g'risida»gi Qonun va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» hamda 2004-2009 yillarda maktab ta'limni rivojlantirish davlat umummilliy dasturida o'quvchiga beriladigan bilim va tarbiya uzuviyligini ta'minlashga alohida e'tibor qaratilgan. Standartdga 1-4 sinflarda «Odobnoma» fanini o'qitishgna o'quvchiga qo'yiladigan bilim, ko'rikma va malakalar, uning yosh xususiyatlarini hisobga olgan holda oddiydan murakkabga qarab boriladi, mavzular biri ikkinchisini to'ldiradi, boyitadi. 1-sinfda dastlab o'quvchiga salomlashish odobi o'rgatilsa, 2-sinfda «So'zlashish odobi», 3-sinfga «orastalik-yaxshi odob» ekanligi haqidagi yanada kengroq tushunchaga ega bo'lishi nazarda tutilgan insonlarning bir biriga yaqinlashtiruvchi vosita, ularning odobi, ochiq chexrali bo'lish ekanligi haqidagi tushunchalar yanada kengaytirilib, bu tushunchalar 4-sinfda «Odob-inson ziynati» ekanligi, salomlashish, xushxulqlilik, insonlarga odoblilik yuksak fazilat ekanligi haqidagi bilimlari yanada boyitilib, bu bilimlar kundalik hayot bilan taqqoslangan holda va kuzatish, namoish etish singari metodlar orqali ko'nikma va malakalarga aylantirib boriladi.

Shuningdek, bolalarga yoshligidanoq nima savobu nima gunox, nima xalolu, nima xorom kabi o'zbekona turmush tarziga xos tushunchalarni o'rgatishga ahamiyat beriladi. 1-4-sinflarda «Odobnoma» darslarida kerak bo'lgan o'rinda Quroni Karim, Hadis ilmidan foydalanilgan holda, diniy aqida parastlik oldini olishga doir ilk tushunchalar ham berib boriladi. Odob va ahloq darslari namunali, qiziqarli, sermazmun o'tkazilishda ota- onalarning yaqindan ko'maklashishlari taqqozo etiladi. Darslardagi har bir mavzu bolalarning kundalik hayoti, turmush tarzi bilan uzviy bog'langan. Har bir bo'lim va mavzular tarbiyaviy jarayonida ayricha emas, o'qituvchi mavzularni o'zi yashaydigan mahalli sharoitda ham olishi mumkin. Tarixiy, madangiy obidalar, rasm-rusmlar dars yo'nalishini tashkil qiladi. «Odobnoma» darslarini maktabning tajribali, bilimdon, zukko, oq-qorani yaxshi tanigan, iymon-e'tiqodli, tajribali o'qituvchilari o'tishi, ayrim hollarda shoiru yozuvchilar, olimu fuzalolar, yituk shaxslar olib borishlari maqsadga muvofiqdir. Buyuk hazrat Alisher Navoiy «Haqiqiy sharaf hayo va odobdan keladi», - degan edi. Darhaqiqat, odob muammosi kishilik jamiyati paydo bo'lgan davrdan boshlab, xalq ijodining mahsuli – afsona, ertak, doston, maqol, rivoyat va hikoyalarda o'z ifodasini topgan. Bu fanni o'qishdan maqsad: bolalarni sog'lom turmush tarziga tayyorlash ularda ota-onadan mamnun bo'lish hissini uyg'otishdan iborat. Muddoimiz o'quvchiga hayotimizdagi yaxshilik va yomonlik tushunchalari mazmunini anglashdan iborat ekan, biz bunga erishmog'imiz, kelajagi buyuk yurtning har tomonlama yetuk, barkamol shaxslarini tarbiyalab voyayaga yetkazmog'imiz, bu yo'lda «Odobnoma» fani mavqeini oshirmog'imiz lozim. «Odobnoma» darslarida o'quvchiga amaliy mashg'ulot, mustaqil ishlash uchun muammoli topshiriqlar berish orqali ijodiy ishlash ham nazarda tutiladi.

1-4-sinflarda o'quvchilardan «Odobnoma» fani boshlang'ich sinfdagi integratsiyalashgan fanlar majmuasi bo'lganligi sababli, o'quvchini turli fanlardan olgan bilimiga sayqal baxsh etadi. «Odobnoma fanidagi mavzular hayotiy haqiqatga, insoniy kechinmalarga yaqin. U o'quvchilarni o'ylantiradi, o'ziga tegishli xulosalar asosida mustaqil fikrlashga o'rgatadi. Xulosa sifatida ta'kidlash joizki, ta'lim berish jarayonida o'quvchilarning ongini oshirish lozim. Toki u qanday jamiyatda yashayotganini bilish, ma'naviyatini oshirish lozim, ajdodlari, millati tarixini ardoqlasin, tabiatga muhabbat uyg'otish lozim, uning go'zalligini, o'simlik, hayvonot dunyosini asrab qolsin. Qanda havodan nafas olayotganini his qilish, uning sofligi uchun kurashsin. Tejamkorlikni o'rgatish lozim, toki o'quvchi tejamkorlik hissini tuysin. Ftrofdagi inson kim ekanligini bilishi lozim, toki yomon niyatli insonni ajrata bilsin. Ona Vatanga mehr uyg'otsin, uning kelajagi uchun yonib yashasin. O'quvchi qalbiga ezgulik urug'i sochilishi lozim, undan pok niyatlar unib chiqsin. El-yurt, ota-ona uchun mas’ul hissini shakllantirish lozim, toki kelajagimiz ishonchli qo'llarda bo'lsin. «Odobnoma» ta'limi sohasi Mazkur soha kichik yoshdagi maktab o'quvchisida ma'naviy ma'rifiy tomondan yuksak ahloqiy sifatlarni shakllantiruvchi ta'lim sohasidir. «Odobnoma» integratsiyalashgan fan bo'lib. U jamiyat va tabiatdagi voqia-hodisalarga insoniylik nuqtai nazardan ijodiy munosabatni tarbiyalaydi. «Odobnoma» fani ta'lim sohasining maqsadi bolani vatanni sevishga, milliy g'ururni anglashgatabiat va insonlarga munosabat, madaniy muomala qilish, mehnatsevarlik fazilatlarini egallashga o'rgatishdir. Sohaning vazifasi esa ta'lim- tarbiya birligini mustahkamlash, milliy urf-odatlarga rioya qilish, oilada, jamoat joylarida o'z-o'zini idora qila bilish kabi shaxsiy sifatlarga ega etib tarbiyalashdir.

Shuningdek, u Davlat ta'lim standartlari ko'rsatkichlari asosida o'quvchilarning yoshi, uning psixologik xususiyatlari hamda o'zlashtirish darajalarini e'tiborga olgan holda odob-axloq me'yorlarini milliy va umuminsoniy qadryatlarimiz asosida shakllantirishni nazarda tutadi

Похожие

Pedagogik texnologiyalar orqali odobnoma darslarida o`quvchilar ma’naviyatini o`stirish

Jismoniy madaniyat bo’yicha Davlat ta'lim standarti. Jismoniy madaniyat bo’yicha dastur

Odomnoma darslari orqali o’quvchilar ma’naviyatini o’stirish

Boshlang`ich ta`limning vazifalari va me`yoriy-uslubiy hujjatlari tahlili

Umumiy o’rta maktablarida tasviriy san’at mashg’ulotlarining mazmuni