Nuqsonli bolalar ta'lim-tarbiyasi bilan shug'ullanadigan muassasalar tarmog'i - Педагогиka - Рефераты

Nuqsonli bolalar ta'lim-tarbiyasi bilan shug'ullanadigan muassasalar tarmog'i

Загружено в:

22.09.2022

Скачано:

0

Размер:

41.5 KB

Nuqsonli bolalar ta`lim-tarbiyasi bilan shug ` ullanadigan muassasalar tarmog ` i R eja: 1. Nuqsonli bolalar ta`lim-tarbiyasi bilan shug ` ullanadigan muassasalarning paydo bo ` lish tarixi. 2. Nuqsonli bolalarga ta`lim-tarbiya berishda, ularning sog ` ligini saqlashda, xalq ta`limi, sog ` liqni saqlash, ijtimoiy ta`minot vazirliklarining o ` rni. 3. Nuqsonli bolalar ta`lim-tarbiya si bilan shug ` ullanadigan muassasalarning vazifalari. 4. Nuqsonli bolalar bilan ishlashda oligofrenopedagogikaning roli.

Tayanch iboralar va tushunchalar : g aranglar, yaxshi eshitmaydigan, ko ` rlar, ko ` zi xira ko ` radiganlar, tayanch-harakat apparatida nuqsoni bo ` lgan bolalar, oligofrenpedagoglar. Kamol topishda kamchiligi bor bolalarni kamchilig i ni o`z vaqtida bilish, kas alin i davolash, pedagogik ta`sir ko`rsatish , muayyan ijtimoiy natij al arga erishish imkonini beradi h amda bu bolalarni kamol topishini ta`minlaydi, ularni maktabda beradigan bilimlarni o`zlashtirib olishga, so`ngra esa jamiyatda shuning foydali a`zolari bo`lib еtishishga yordam beradi. Fan-texnika yutu q larini h ayotga tadbiq etish asosida turli xil yu q umli kasa l liklar umuman tu g atildi. Barcha maxsus maktablar, maktab-internatlar, maxsus bog`chalar, butunlay davlat ta`minotiga o`tkazildi. Nuqsonli bolalar ta`lim-tarbiyasi bilan shug`ullanadigan muassasalar tarmoqlari sobiq sho`ro hududida ayniqsa, 1920-yillardan keyin jadal sur`atda rivojlandi. Ko`r, kar, aqli zaiflar uchun maxsus, alohida maktablar ochila boshlandi. Maxsus o`quv rejalar, dasturlar, darsliklar, uslubiy adabiyotlar yaratildi. Aqliy va jismoniy rivojlanishida kamchiliklari bo`lgan bolalarni o`qitish, tarbiyalash va ishga joylashtirish haqidagi qaror 1975-yilda qabul qilingandan keyin, turli nuqsonli bolalarga bo`lgan munosabat bir muncha kuchaydi. Nuqsonli bolalar ta`lim-tarbiyasi bilan shug`ullanadigan yordamchi maktablar ommaviy maktablar singari yosh avlodga ta`lim-tarbiya berish, ularni jamiyatning foydali kishisi qilib еtishtirishga xizmat qiladi. L.S.Vigotskiyning 1924-yilda aytgan optimistik bashorati nazariyada real ekanligini hozir nuqsonli bolalar sohasida erishilgan yutuqlar ham ko`rsatib turibdi. “Ehtimol, insoniyat ertami-kechmi ko`rlik, karlik, aqli zaiflikni еngadi. Ammo ularni biologik va tibbiyot tomonidan ko`ra, ijtimoiy va pedagogik tomondan ancha ilgari еngadi”, - deb ta`kidlagan edi. Nuqsonli bolalarning atroflicha rivojlanishida ijtimoiy ta`lim-tarbiya nihoyatda katta ahamiyatga ega. Yunesko ma`lumotlariga ko`ra nuqsonlilarning uchdan bir qismigina maxsus ta`lim-tarbiya jalb qilingan.

Nuqsonli bolalarning ta`lim-tarbiyasidagi asosiy qiyinchilik nuqsonni aniqlashdan iborat. Mutaxassislarning ta`kidlashicha, 0-2 yoshda 15,2%, maktabgacha yoshda 17,7%, kichik maktab yoshida esa 49,6% nuqsonli bolalar aniqlanar ekan. Shundan ko`rinib turibdiki, 10 yoshli bolalar orasida ham 20% ga yaqin nuqsonlilar uchrar ekan. Buning sabablaridan biri diagnostik ishlarning takomillashganligi, еtarli, ishonchli psixologik-pedagogik metodikalarning еtishmasligidir. Nuqsonli bolalarga ijtimoiy ta`lim-tarbiya berish ishlari respublikamizda keyingi 20 yil ichida bir muncha takomillashdi. Xalq ta`lim qonunida ta`kidlashicha, “O`zining jismoniy va ruhiy nuqsonlari asosida umumta`lim maktablarida ta`lim-tarbiya olishga qodir bo`lmagan bolalar uchun maxsus umumta`lim maktablari va maktab-internatlari tashkil etiladi. Bu muassasalarda nuqsonli bolalar ta`lim-tarbiya olish va davolash bilan birga ijtimoiy foydali mehnatda qatnashishlari uchun ham imkoniyat yaratiladi”. Hozirgi kunda maxsus muassasalar o`zlarining yuzaga kelish, rivojlanish, takomillashishda ma`lum tarixiy yo`lni bosib o`tdi. 1930- yillardan boshlab turli joylarda 4-8 yoshli aqli zaif bolalar uchun bog`chalar, 8-15 yoshlilar uchun esa o`quv-ishlab chiqarish korxonalari tashkil etila boshlandi. Respublikamizda nuqsonlilarga yordam 3 yo`nalishda: xalq ta`limi, sog`liqni saqlash va ijtimoiy ta`minot vazirliklari orqali olib borilmoqda. Xalq ta`lim vazirligi qoshida: ko`r, zaif ko` ruvchi bolalar maktab-internatlari va ular qoshida maktabgacha yoshdagi bolalar uchun guruhlar: kar, qulog`i yaxshi eshitmaydigan bolalar uchun maktabgacha tarbiya muassasalari, maktab yoshidagilar uchun esa ular ta`lim-tarbiya oladigan maktab-internatlar: aqli zaif bolalar uchun maktabgacha muassasalar va o`quv kuni uzaytirilgan maktablar: maktab-internatlari; murakkab nuqsonlilar uchun maxsus ta`lim-tarbiya muassasalari; o`rta umumta`tim maktablar qoidalarida nutq sinflar: ruhiy rivojlanishi sustlashgan bolalar uchun maktab internatlari va kenglashtirish sinflari, harakat-tayanch sistemalari buzilgan bolalar uchun maktab-internatlar: umumiy ta`lim maktablarining Brayl sistemasi bo`yicha nashr etilgan darslik va

qo`llanmalari ishlatiladi. Ko`r bolalar uchun tashkil etilgan maktab-internatda bolalar 12 yil ichida 8 yillik umumiy ta`lim maktabi dasturini o`zlashtiradi. So`ngra kechki maxsus maktablarda o`qishni davom ettirishlari mumkin. Ushbu maktablarda xalq xo`jaligi uchun malakali ishchilar tayyorlash, hunar-ta`lim ishlari olib boriladi. Mehnat darslarida 5-7 o`quvchilar, umumiy ta`lim darslarida 12 bola qatnashishi kerak. Debil darajali kar bolalar esa maxsus tashkil etilgan yordamchi sinflarda ta`lim oladilar. Bu sinflarda bolalar 7-8 kishidan oshmasligi kerak. Qulog`i og`ir bolalar uchun tashkil etilgan maktab-internat 2 bo`limdan iborat bo`lib, amaliy nutqqa ega bo`lgan bolalar, ya`ni gapira oladigan bolalar birinchi bo`limda, ikkinchi bo`limda juda katta qiyinchiliklar bilan noaniq gapiradigan bolalar ta`lim- tarbiya oladilar. Birinchi bo`limda o`qish muddati 10 yil, ikkinchi bo`limda esa 11- 12 yil. Har bir sinfda 12 tadan bola o`qishi lozim. Aqli zaif, qulog`i og`ir bolalar 7-8 kishidan iborat bo`lgan maxsus sinflarda ta`lim oladilar. Og`ir nutq nuqsonlari bor bolalar uchun xalq maorifi vazirligi qoshida maktabgacha yoshdagi bolalarga mo`ljallab nutq bog`chalari yoki bolalar bog`chalari qoshida nutq guruhlari tashkil etilgan. Bu turdagi maxsus bog`chalarning asosiy vazifasi nutq kamchiliklarini iloji boricha barvaqt aniglab, ularni bartaraf etish va shu yo`l bilan nutq nuqsonlarining og`irlashib ketishiga yo`l qo`ymaslikdir. Xalq ta`limi vazirligi qoshida aqli zaif bolalar uchun maxsus bog`chalar tashkil etilgan bo`lib, bu еrga bolalar 4 yoshdan qabul qilinadilar. 7 yoshga to`lganda esa ular yordamchi maktablarga yuboriladi. Yordamchi maktab- internatlar, aqli zaif bolalar bog`chalarida barcha ta`lim-tarbiyaviy ishlarni amalga oshiruvchi, tashkil etuvchi o`qituvchi tarbiyachilar – oligofrenopedagoglar deb yuritiladi. Oligofrenopedagoglar o`qituvchi, tarbiyachi, psixolog, ilmiy bo`lim mudiri, tarbiyaviy ishlar bo`yicha direktor o`rinbosari, direktor vazifasida ishlashi mumkin. Oligofrenopedagoglar o`quvchilarni atroflicha pedagogik o`rganishi asosida butun ta`lim-tarbiya ishlarini rejalashtiradi, ularni jismoniy va ruhiy

nuqsonlarini tuzatadi, harakat sistemalarini to`g`rilab boradi, bilish faoliyatlarini shakllantiradi, xulq-atvor normalarini tarbiyalab boradi. Nuqsonli bolalar ta`lim-tarbiyasi bilan shug`ullanuvchi muassasalar tarmog`i nuqsonli bolalarni (ya`ni ko`r, kar, aqli zaif bolalarni) himoyalash, ularga ta`lim- tarbiya berish va ularning individual xususiyatlarini hisobga olgan holda ta`lim- tarbiyaning metodlarini ishlab chiqish hamda ularni jamiyatning foydali kishisi qilib tarbiyalashga xizmat qiladi.

Похожие

Maktabgacha ta'lim tashkilotining maktab bilan aloqa shakillari

Aql tarbiyasi

Sensor tarbiyasi

Oligofrenopedagogikaning umumiy masalalari

Oilada bola tarbiyasi