Milliy istiqlol g`oyasi. Asosiy tushuncha va tamoyillar konsepsiyasi yaratilishining asosiy sabablari - Педагогиka - Рефераты

Milliy istiqlol g`oyasi. Asosiy tushuncha va tamoyillar konsepsiyasi yaratilishining asosiy sabablari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

70.5 KB

www.arxiv.uz Reja 1.Milliy istiqlol g`oyasi: asosiy tushunsha va tamoyillar Ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot barpo etishga xizmat qiladi. 2. Asosiy g`oyalar: Vatan ravnaqi. 3. Yurt tinchligi-barqaror taraqqiyot garovi. 4. Xalq faravonligi. 5. Komil inson. 6. Ijtimoiy hamkorlik. 7. Milliyatlararo totuvlik. 8. Diniy bag`rikenglik (tolerantlik)

www.arxiv.uz O`zbekiston xalqining milliy istiqlol g`oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillari konsepsiyasi - bu g`oya xalqimizning necha asrlik orzu - armonlari, ezgu - intilishlari, bunyodkorlik faoliyatining ma`no mazmunini ifodalagani, mustaqil taraqqiyotimizning asosiy maqsad-muddaolarini aks ettirgani uchun ham xalqimizning birlashtiruvchi bayroqdir. Xalqimizning mustaqil taraqqiyot yo`lidagi bosh maqsadi nima? Bu yo`ldagi bosh maqsad buyuk davlat barpo etishdir. Davlatning buyukligi, nima bilan belgilanadi? Davlatning buyukligi, avvalo, Vatanning ozodligi va obodligi, insonning komilligi, xalqning tinch va farovon hayoti bilan belgilanadi. Ozodlik barcha demokratik erkinliklarga erishihsning, fuqarolarning barcha haq-huquqlarini kafolatlangan va ta`minlangan jamiyat barpo etishning bosh sharti bo`lsa, Mustaqillik milliy davlatchilik asoslarini tiklash hamda uni rivojlantirishning bosh shartidir. Shuning uchun ham, bosh g`oyamizda “Ozodlik” so`zi birinchi o`rinda turadi.Ozodlik tushunchasining ustuvor va yetakchi o`rinda turishi Vatan mustaqilligi barcha orzu-intilishlarimiz, amaliy faoliyatimiz va yorug` kelajagimizning asosi ekanidan dalolat beradi. Obodlik esa davlatning qudratini bildiradi, Sohibqiron bobomiz Amir Temur: “Kimki qudratimizga shubha bilan qarasa, biz qurgan binolarga boqsin”,- deb xalqimizning kuch qudrati va aql zakovati vositasida barpo etilgan betakror obidalar bilan ruhlangani bejiz emas. Obod yurtda fayz-baraka bo`ladi, odamlar o`rtasida mehr-oqibat hukm suradi, ilm-ma`rifat, madaniyat rivojlanadi. Obod yurtning odamlari faqat yaxshilik haqida o`ylaydi. Obod yurtga Ollohning nazari tushadi. Shuning uchun ham Prezidentimiz: “Ona Vatanimiz Allohning nazari tushgan muqaddas diyordir”,- deb ta`kidlaganlar. Obodlik ham ozodlik singari, xalqimizning azaliy orzusidir. Siz o`qigan ertak qahramonlarining obod yurtlarni sayohat qilishi, bir-biridan go`zal shaharlarni ko`rishi, bog`larida suv o`rniga sharbat oqib yotadigan, daraxtlarida qishin-yozin mevalar pishib turadigan, odamlari urush nimaligini bilmaydigan yurtlarni sayr etishi buning yaqqol dalilidir.

www.arxiv.uz Erkinlik inson hayotining mohiyatidir. Ya`ni erkin bo`lmagan, qullik va qaramlikda hayot kechirgan odamni to`laqonli inson deb bo`lmaydi. Chunki erkin bo`lmagan odam o`zining moddiy va ma`naviy ehtiyojlarini to`liq qondirolmaydi, o`zicha fikr yuritib, o`zicha faoliyat ko`rsata olmaydi. Shuning uchun, erkin hayot insoniyatning orzusi, yuksak taraqqiyotning sharti bo`lib kelgan. Bugungi kunda biz erkin hayot deganda, avvalo, yurtimiz mustaqilligini, bu muborak zaminda demokratik qadriyatlarning to`liq qaror topishini, qonun asosidagi ongli faoliyatini, yuksak ma`naviyatini tushunamiz, inson kishilik jamiyati bosib o`tgan tarixiy tajribalarini, bilimlarini, bugungi zamonaviy tushunchalarini qancha ko`p egallasa, ma`naviyati qancha yuksak bo`lsa, shuncha erkin bo`ladi. Erkinlik farovonlik bilan bog`liq tushuncha, ya`ni inson erkin bo`lmog`i uchun ,avvalo, u moddiy ta`minlangan bo`lishi zarur. Bu o`rinda xalqimizning “Avval iqtisod, so`ngra siyosat” degan naqli juda mos tushadi. Boshqacha aytganda, iqtisodiy shart-sharoit har qanday hayotning negizi, poydevori hisoblanadi. Jumladan, erkin hayot ham iqtisodiy taraqqiyotga asoslanadi. Yevropa, Amerika va Osiyo qit`asidagi iqtisodiy jihatdan yuksak rivojlangan mamlakatlardagi hayot bunga yaqqol dalil bo`la oladi. Istiqlol mafkurasining asosiy g`oyalari mustaqil taraqqiyotimizning bosh g`oyasidan kelib chiqadi va o`zining ma`no-mohiyati, falsafasi, jozibasi bilan uni xalqimizning qalbi va ongiga chuqurroq singdirishga xizmat qiladi. Jumladan, Vatan ravnaqi, yurt tinchligi, xalq farovonligi g`oyalari o`z ma`no - mohiyati va falsafasiga ko`ra, avvalo, jamiyatimiz o`z oldiga qo`ygan ulug`vor maqsad- muddaolarni yaqqol aks ettiradi, binobarin, bosh g`oyamizni yanada kuchaytiradi. Vatan ravnaqi. Vatan insonning kindik qoni to`kilgan tuproq, uni kamol toptiradigan tabarruk maskandir. U ajdodlardan avlodlarga qoladigan buyuk meros, eng aziz xotira. Vatan ota-bobolarimizning hoki-poklari jo bo`lgan zamindir. Vatan insonning g`ururi timsoli. Har kim Vatani misolida o`zining, xalqining baxtini ko`radi, uning tabiati, havosi, odamlari yoshligimizdan har

www.arxiv.uz birimizni ma`naviyatimiz, fazilatlarimizni shakllantirishga xizmat qiladi. Vatan ozod bo`lsa, xalq ham ozod. Vatan ravnaq topsa, xalq ham farovon bo`ladi. Vatan inson uchun eng muqaddas maskan hisoblanadi. Shuning uchun Prezident Islom Karimov: “Vatan sajdagoh kabi muqaddasdir”,- degan. Shoirlarimiz Vatanni inson hayotining ma`no - mazmunini belgilaydigan qadriyat deb bilgan. Chunonchi, buyuk mutafakkir bobomiz Alisher Navoiy “Vatan tarkini bir nafas aylama, yana ranji g`urbat xavas aylama” deb nasixat qilganlar, ya`ni shoir Vatandan tashqarida baxt ham, tole ham yo`q, Inson faqat o`z yurtida murodga yetadi, demoqda. Vatan haqidagi hikmatli so`zlar, maqollar, ta`rifu tavsiflar ko`p. Odamlar o`z yurtini faqat boyliklari uchun sevmaydi.Har bir yurtdoshimiz “ Men nechun sevaman O`zbekistonni?” degan teran ma`noli savoliga o`zi javob topishi, ona tuprog`i xosiyatini qalban his etishi kerak. Vatanning ravnaqi deganda, mamlakatimiz hayotining hamma sohalari bo`yicha rivojlanish va yuksalishini, mamlakatimizning jahondagi obro`-e`tibori yanada ortishini tushunamiz. Bugungi kunda Vatanimizning ravnaq topishi uchun yurtimizda tub islohotlar amalga oshirilmoqda. Birinchi galda, iqtisodiyot rivojiga muhim ahamiyat berilmoqda. Chunki har qanday yuksalishning asosi iqtisodiy taraqqiyot bilan belgilanadi, Mamlakatimizning mustaqillik yillarida neft mustaqilligi va g`alla mustaqilligini qo`lga kiritgani, avtomobilsozlik sanoatiga ega bo`lgani, iqtisodiyotning boshqa ustuvor tarmoqlarida ham salmoqli natijalarga erishgani, Ozodlik Vatan ravnaqining muhum sharti ekanligini yaqqol tasdig`idir. Shuningdek, bugungi kunda mamlakatimiz ta`lim tizimi kadrlar tayyorlash milliy dasturi asosida takomillashtirilayotgani ko`plab litsey va kollejlar barpo etilayotgani, barcha o`quv yurtlarida ta`lim sifati ortayotgani, iqtidorli yoshlarning jahondagi nufuzi universitetlarga o`qishga yuborilayotgani, sog`lom va barkamol avlod tarbiyasiga, xalqning ma`naviy yuksalishiga katta e`tibor berilayotgani kelajakda yurtimiz taraqqiyotini ta`minlashda muhum ahamiyat kasb etadi.

www.arxiv.uz Vatanni ravnaq topdirish uchun asosiy shartlari quyudagilardan iborat: mamlakat mustaqilligi va tinchligi; davlatning yer osti va yer usti boyliklaridan samarali foydalanish, ajdodlarimizning boy me`rosini kelajak taraqqiyoti uchun xizmat qildirish, jamiyatning moddiy va intellektual salohiyatini, mehnatkash va bunyodkor xalqning ijodkorlik dahosini yanada oshirish va hokazo. Bizning mamalakatimizda shartlarning hammasiga to`liq javob beradigan imkoniyatlar mavjud.Shuning uchun vatanimiz taraqqiyoti o`z qo`limizda. Biz fidoiy bo`lsak Vatanimiz chaqirig`iga “labbay” deb javob beradigan farzandlar sifatida voyaga yetsak, yurtimiz yanada taraqqiy etadi. O`quvchi yoshlarga o`zbek urf-odatlarimiz va fazilatlarimizni singdirish zarur. Fazilatlardan biri - Milliy g`urur hisoblanadi. Vatanparvarlik tarbiyasi oiladan, ona sutidan boshlanadi. Bu tarbiya insonni tug`ilganidan boshlab uzoq davom etadigan jarayondir. Vatanparvarlik bugungi talabga javob bermayapti. Vatan bu ruhiy tushunchadir, Vatan bu - tilimizda, urf-odatlarimizda namoyon bo`ladi. Yoshlarni tarbiyalash bilan birga kattalarni ham qanday tarbiyalaymiz, biz birinchi navbatda o`z -o`zimizni tarbiyalashimiz kerak. Yurt tinchligi Tinchlik dunyodagi eng katta boylik hisoblanadi. Chunki tinchlik bo`lsa, hamma erkin nafas oladi., hamma o`z ishi bilan mashg`ul bo`ladi. Shuning uchun yurt tinchligi barqaror taraqqiyot garovi. Demak, istiqlol g`oyalari bir-biri bilan uzviy bog`lanib ketgan. Bundan oldin vatanimiz ravnaqi haqida gapirgan edik. Ana shu taraqqiyotning muhim sharti tinchlik ekan. Shu bois odamzoò yaralgandan buyon tinchlik-totuvlikka intilib keladi. Xalqimiz tinchlikni yuksak qadrlaydi, Uni o`z orzu - intilishlari, maqsad- muddoalari ro`yobga chiqishining kafolati deb biladi. Shuning uchun duoga qo`l ochganda yaratgandan, avvalo, tinchlik va omonlik tilaydi. Lekin dunyoga tinchlikni buzish, odamlarni sarson-sargardon qilish orqali g`arazli maqsadlariga yetishishni o`ylaydigan yovuz kimsalar, vaxshiy kuchlar

www.arxiv.uz ham bor. Ular insoniyatni hamisha nizo-adovat, urush va qirg`inlar domiga tortib keladi. Keyingi besh ming yil mobaynida bashariyat o`n besh mingdan ziyod katta - kichik urushlarni boshdan kechirganining o`ziyoq bunga misol bo`la oladi. Shuning uchun urush va tinchlik, xavfsizlikni ta`minlash masalasi bugun ham dolzarb masala bo`lib kelmoqda. Sohibqiron A.Temurning nabirasi Mirzo Ulug`bek Mavorounnahrga hukmronlik qilgan qirq yil mobaynida mamalakatda tinchlik, barqarorlik ustuvor bo`lgani sababli ilm-fan va madaniyat taraqqiy etgan, bunyodkorlik ishlari rivojlangan, ko`hna zaminimiz gullab yashnagan. Urush va nizolar chiqqan joyda fayz-baraka ketadi, xalq och, yalang`och bo`lib qoladi, bolalarni o`qitish, sog`lom qilib tarbiyalash imkoni bo`lmaydi. Afg`onistonda yigirma yildan ziyod davom etayotgan urush oqibatlarini ko`rib bunga hammamiz ishonch hosil qilganmiz. Shuning uchun biz vatanimizni ravnaq toptirish, bolalarni sog`lom va barkamol qilib tarbiyalash, ilm-fan va ma`naviyatni rivojlantirish, xalqimiz turmushini farovon qilish borasida ko`p yutuqlarga erishmoqdamiz. Xalq farovonligi Xalq farovonligi deganda odamlarning munosib turmush sharoiti, iqtisodiy jihatdan to`la-to`kis yashashni, taraqqiyot taqozo etgan eng zarur moddiy imkoniyatlarga ega bo`lishi tushuniladi. Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlar aynan ana shu maqsadga qaratilgan. Lekin xalq farovonligiga erishish uchun odamlarning bunyodkorlik salohiyatini ishga solish, ularning ongini islohotlar ishtirokchisiga aylantirish zarur., buning uchun esa ularning dunyoqarashini, hayotga, mehnatga, yerga munosabatini tubdan o`zgartirish muhim ahamiyat kasb etadi. Chunki farovon turmush asosi erkinlik, tadbirkorlik, tashabbuskorlikdir. Xalqimizda mulkka egalik hissini tarbiyalash, xo`jalik yurutishning zamonaviy usullarini o`zlashtirish o`z kuchiga ishonch tuyg`ularini kamol

www.arxiv.uz toptirish, bolalarga kasb-hunar o`rgatish, ularda mehnat ko`nikmalarini hosil qilish bu boradagi muhim vazifalarimizdan hisoblanadi. Ota - bobolarimiz qadim-qadimdan halol mehnatni, kasb-hunarni farovonlik asosi deb bilgan. Shuning uchun “Bir yigitga qirq hunar oz” degan maqol hozirgi kunda yanada dolzarb ahamiyat kasb etmoqda, chunki biz bugun nafaqat ota- bobolarimiz amal qilib kelgan an`anaviy kasblarni, texnik taraqqiyot bilan bog`liq zamonaviy kasblarni ham puxta egallashimiz kerak. Xususan, kompyuter texnikasi, murakkab texnologiyali ishlab chiqarish sohalari, biznes va tadbirkor turlariga doir kasblarni egallash bilan ham bog`liq. Xalqning farovonligi -davlatning qudratidan dalolat. Shuning uchun fuqarolarimizda har qaysi inson va oila badavlat bo`lsa, jamiyat va davlat ham kuchli va qudratli bo`ladi, degan tushunchani shakllantirish muhim ahamiyat kasb etadi. Komil inson g`oyasi Komillik -mukammallik deganidir. Inson mukammal bo`lishi uchun ozod va hur bo`lishi lozim. Chunki ozod va hur insongina erkin harakat qila oladi, o`zining jismoniy va ma`naviy sifatlarini oshirish yo`lida intiladi. Shuning uchun vatanimiz mustaqillikka erishgandan so`ng sog`lom va barkamol avlodni voyaga yetkazishga e`tibor kuchaydi. Kamillikni orzu qilmagan, barkamol avlodlarni voyaga yetkazish haqida qayg`urmagan xalqning, millatning kelajagi yo`q. Bunday xalq va millat tanazzulga mahkum. Komil inson g`oyasi azal-azaldan xalqimizning ezgu - orzusi, uning ma`naviyatining uzviy bir qismi bo`lib kelgan. Barkamol inson haqidagi yuksak g`oyalar Abu Nasr Farobiy va Alisher Navoiy kabi mutafakkirlarning asarlarida, ayniqsa, teran ifoda topgan. Erkin fuqarolik jamiyatini ma`naviy barkamol insonlargina bunyod eta oladi. Shuning uchun sog`lom avlodni tarbiyalsh, erkin fuqarolik ma`naviyatini shakllantirish, ma`naviy-ma`rifiy ishlarni yuksak darajaga ko`tarish orqali barkamol insonlarni voyaga yetkazishga muhum e`tibor berilmoqda.

www.arxiv.uz Kadrlar tayyorlash milliy dasturi asosida ta`lim - tarbiya tizimining tubdan isloh etilayotgani ham ana shu ulug`vor maqsadni amalga oshirish yo`lida muhim qadamlardir. Ijtimoiy hamkorlik Jamiyatga turli toifalar - siyosiy kuchlar va partiyalar o`rtasidagi ijtimoiy hamkorlikdir. Ijtimoiy hamkorlik - Murosa falsafasi bo`lib, xilma-xil qarashlar va fikrlarga ega bo`lgan, turli millat, irq va dinga mansub shaxs va guruhlarning umumiy maqsad yo`lidagi hamjihatligini ta`minlaydi. Bu quyidagi shakllarda amalga oshiriladi: 1. Jamiyatning eng ustuvor maqsad va manfaatlarini o`zida mujassam etadigan ilg`or g`oyalar milliy taraqqiyotni harakatga keltiruvchi kuchga aylanadi. 2. Jamiyatdagi har bir ijtimoiy toifa yoki guruh o`zining dasturiy maqsadlari va amaliy faoliyatini ana shu g`oyalar bilan uyg`unlashtirishi milliy taraqiyotning zaruratiga aylanadi. 3. Har bir shaxs jamiyatning ustuvor maqsad va manfaatlarini aks ettiradigan milliy g`oyalrni amalga oshirish uchun o`zini mas`ul deb bilishi bu jarayonning asosiy tamoyili hisoblanadi. Ijtimoiy hamkorlik har bir yurtdoshimiz manfaatlaridagi maqsad va shunga erishishga qaratilgan harakat birligidir. Masalan, bizning har birimiz mustaqillikni mustahkamlash ishida ishtirok etishni, O`zbekistonning buyuk kelajagini ko`rishni va bu bilan faxr-iftixor qilib yashashni istaymiz. Hamma kasb egasi: dehqon ham, chorvador ham, tadbirkor ham yurtimizda doimiy barqarorlik va hamjihatlik bo`lib, o`z mulkini ko`paytirish, barcha orzu-niyatlariga erishishni istaydi. Ijtimoiy hamkorlik kuchaysa, milliy g`oyani, milliy taraqqiyotni harakatga keltiruvchi kuchga aylanishi ham ortadi. Shuning uchun aholining turli qatlamalari o`z dasturiy maqsadlarini amalga oshirishda o`zini mas`ul deb bilishi lozim. Chunki yagona O`zbekiston manfaati 26 million insonni birlashtiradi. Bu birlik milliy g`oya asosida mustahkamlansa va ulkan vazifalarga yo`naltirilsa, yurtimizda

www.arxiv.uz yashayotgan barcha insonlar uchun, tili dini, millati va ijtimoiy mansubligidan qat`iy nazar, saodat keltiradi. Millatlararo totuvlik (hamjihatlik) Jahonning aksariyat mamlakatlari kabi, O`zbekiston ham ko`p millatli davlat. 130 dan ortiq millat va elat vakillari O`zbekistonni o`z vatani deb biladi. Shuning uchun, bu muborak zamin barchamizniki, chunki barchamizning baxt- saodatimiz mana shu vatan ravnaqi bilan bog`liq. Jahonda1600 ta millat va elat vakillari istiqomat qiladi. Respublikamizda 7 ta tilda (o`zbek, qozoq, tojik, qirg`iz, turkman, qoraqalpoq va rus tilida) o`qish olib boriladi. Millatlararo totuvlik -umumbashariy qadriyat, u yagona maqsad yo`lida mehnat qilayotgan jamiyatdagi turli millat va elat vakillari hamjihatligining ma`naviy asosidir, har bir millat vakili o`z iste`dodini umumilliy maqsad yo`lida safarbar qiladi. Bu esa fuqarolar birligini yanada oshiradi, shuning uchun Prezident I.Karimovning fikrlari ulkan ahamiyat kasb etadi: “Vatan ravnaqi, xalq manfaati barchamiz uchun birdek muqaddas bo`lishi shart. Tom ma`noda mana shunday olijanob tuyg`ular milliy g`oya va milliy mafkuramizning ma`no-mazmuniga, mana shu yurtda yashaydigan har qaysi insonning hayot dasturiga aylanishiga erishish darkor”. Shuning uchun ham, milliy istiqlol mafkurasi har qanday millatchilik, va boshqa elat va xalqlarni mensimaslik qarashlaridan mutlaqo holi. Shuningdek, quyudagilar tushuntiriladi: O`zbekiston millatlararo do`stlik va totuvlikning konstitutsiyaviy asolari. O`rta Osiyo xalqlarining tarixiy, madaniy, ma`naviy, ruhiy urf-odatlari, fe`l- atvori va taqdiridagi mushtarakliklar. Mintaqa xalqlarining o`zaro totuvlik va hamkorlikda yashash zarurligi. “Turkiston - umumiy uyumiz” shiorining mohiyati va ahamiyati.

www.arxiv.uz Millatlararo muloqot madaniyati va uning namoyon bo`lishi misolllar yordamida tushuntiriladi. Dinlararo bag`rikenglik (Tolerantlik) Dinlararo bag`rikenglik g`oyasi-xilma-xil diniy e`tiqodga ega bo`lgan kishilarning bir zamin, bir vatanda, olijanob g`oya va niyatlar yo`lida hamkor va hamjihat yashashini aynglaydi. Dunyodagi dinlarning barchasi ezgulik g`oyalariga asoslanadi, yaxshilik, tinchlik, do`stlik kabi fazilatlarga tayanadi. Odamlarni halollik va poklik, mehr-shafqat va bag`rikenglikka da`vat etadi. Hozirgi zamonda bu g`oya ezgulik yo`lida nafaqat dindorlar, balki butun jamiyat a`zolarining hamkorligini nazarda tutadi, tinchlik va barqarorlikni mustahkamlashning muhum sharti hisoblanadi. Azal-azaldan diyorimizda islom, nasroniylik (xristiyan), iudaizm (yaxudiylar) kabi dinlar yonma-yon yashab keladi. Asrlar davomida yirik shaharlarimizda masjid, cherkov (ruslar uchun), va sinagogalarning (yaxudiylar uchun) mavjud bo`lishi, turli millat va dinga mansub qavmlarning o`z diniy amallarini erkin ado etib kelayotgani buning tasdig`idir. Tariximizning eng murakkab, og`ir davrlarida ham ular o`rtasida diniy asosida mojarolar bo`lmagani xalqmizning dinlararo bag`rikenglik borasida katta tajriba to`planganidan dalolat beradi. Hozirgi kunda mamlakatimizda 16 konfessiyaga mansub dinlar faoliyat ko`rsatmoqda. Ularning o`z faoliyatini amalga oshirishi va mamlakat hayotida faol ishtirok etishi uchun hamma shart-sharoitlar yaratilgan. Bu boradagi xuquqiy asoslar O`zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida (1992 - yil 8 -dekabr), yangi tahrirdagi “Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to`g`risida”gi O`zbekiston Respublikasi qonunida (1998 - yil 1 - may) o`z ifodasini topgan. Ana shu asoslar mamlakatimizdagi barcha din vakillarining hamkor, hamjihat bo`lib, ulug` va mushtarak g`oyalar uo`lida harakat qilishi uchun imkon yaratadi.

www.arxiv.uz O`zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi 31-moddasida hamma uchun vijdon erkinligi kafolatlanadi deyilgan. Har bir inson xohlagan dinga e`tiqod qilish yoki hech qaysi dinga e`tiqod qilmaslik huquqiga ega. Diniy qarashlarni majburan singdirishga yo`l qo`yilmaydi. Yangi tahrirdagi “Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to`g`risida”gi O`zbekiston Respublikasi qonuni Oliy Majlisining 1998 - yil 1-maydagi qarori bilan tasdiqlangan buyon diniy bag`rikenglik uchun barcha huquqqiy asoslar yaratilgan. Jahondagi eng yirik dinlardan bo`lgan islom musulmon dunyosida va hatto undan tashqarida ham so`nggi o`ng yilliklar mobaynida ro`y bergan voqealar jahon “Islom ovozasi” deb atalgan hodisa haqida gapirish imkonini beradi. Dunyoda musulmonlar hozirgi kunda 1 milliard 300 millionni tashkil etadi. Shundan: sunniylar 92,5% ni tashkil etadi, shialar 7,5% ni tashkil qiladi. Yer sharida 200 dan ortiq mamlakat mavjud bo`lib, ularning 31 mamlakatida islom diniga e`tiqod qiluvchilarning 50% dan ortig`i yashaydi. Shialar mazhabidagi musulmonlar asosan Eron, Saudiya, Iroq kabi mamalakatlarda yashaydi. Sunniy musulmonlarning mazhabi: - Hanafiylar asoschisi Abu Hanifa 47% - Sufiylar asoschisi Abu Abdullo 27% - Molikiylar asoschisi Molik Ibin Xonnos 17% - Hanbaliylar 1,5% tashkil etadi. Jamiyatda din hukumron davlatdan ajratilgan. Din davlatdan, maktab esa dindan ajragan O`zbekistonda diniy asosda siyosiy partiya va siyosiy harakatlar bo`lishi mumkin emas.O`zbekistonda din siyosatga aralashmasligi kerak. Lekin Davlat Diniy akademiya ochgan. Islom so`zi arabcha “Hudoga o`zini topshirish”, “Itoat”, “Bo`ysunish” ma`nosini beradi.Islomning kelib chiqishi VI asr ohiri va VII asr boshlarida Arabiston yarim orolida boshlanadi.

www.arxiv.uz Islom dini ibodatgina emas balki ahloq - odob manbalaridir. Keyingi yillarda tarbiya masalasi izdan chiqqan edi. Hozirgi kunda tarbiya mezonini o`zgartirish zarurdir. Odob va ahloqni ya`ni maktabga o`tgan Payg`ambarlarimizning sifatlarini olib kirish lozim. 1.Din faqat ibodat emas, ilmdan ham iboratdir. Shu sababli ham hozirgi kunda bolaga hayot sabog`i berish kerak. Chunki ota-onalarimiz hayot sabog`i berib kelgan. O`tmishda, masalan: Imom At-Termiziy hadislar to`plamida salom berish odobida Qur`oni karim Nur surasining 27 - oyatida salom berib ruxsat so`rab kirishlik aytiladi. 2. Niso surasining 86 - oyatida salom va alik olish to`g`risida aytiladi. Assalomu - alaykum, salom Allohning yerdagi nomi, Allohning salomini sizga yo`llayman, Salom berish sunnat amalllaridandir. Ota-ona hurmati Islom nuqtai nazaridan Isro surasining 22-24 - oyatida quyidagicha aytiladi: “ Avvalo Allohga itoat qil, so`ng ota-onani hurmat qil. Ota- onani xurmat qilishlik farzdir. Allohning roziligini olish bu ota-onaning roziligini olishdir. O`zbekistonning mustaqilligi insonning ham, u yashaydigan jamiyatning ham ma`naviy jihatdan boyib borishi uchun keng yo`l ochdi. Ma`naviy yo`riqlar o`zgardi. Ayniqsa, vijdon erkinligi masalasi bilan borliq yo`riqnomalar o`zgardi. Davlatning puxta o`ylab o`tkazayotgan oqilona siyosati juamiyatning dinga munosabatini ancha o`zgartirib yubordi. Hozirgi vaqtda O`zbekistonda to`rtta diniy markaz- Movarounnahr musulmonlar boshqarmasi, O`rta Osiyo rus Pravoslav Cherkovi Boshqarmasi, O`rta Osiyo Injil Nasroniy -Boptistlari Markazi va O`rta Osiyo yettinchi kun Adventistlari Cherkovi konfessiyalari yagona huquqiy maqom asosida ish olib bormoqda. Respublika hukumati bilan diniy tashkilotlar o`rtasida, ta`bir joiz bo`lsa, amaliy munosabat o`rnatilgan. Davlatning musulmonlar markaziy idorasiga munosabati bunga misol bo`la oladi.

www.arxiv.uz Islom dinining eng muqaddas kitobi- Halifa Usmoniy Qur`onu Movarounnahr Musulmonlari idorasiga topshirildi. Diniy adabiyotlarni chiqarishda yordam berilmoqda. Tarixda birinchi marta bundan bir necha yil muqaddam Qur`oni karim o`zbek tilida nashr etildi. “Islom nuri” gazetasi hozirgi paytda har haftada chiqib turibdi. Dindorlar yilning har choragida “Movarounnahr musulmonlari” jurnalini oladilar. Prezidentimiz farmoni bilan Ro`za va Qurbon hayitlarining 1-kunlari umumxalq bayrami sifarida dam olish kuni deb e`lon qilindi.

www.arxiv.uz Foydalanilgan adabiyotlar 1. “Ta`lim to`g`risida“gi Qonun. 1997-yil 29-avgust. 2. Kadrlar tayyorlash milliy dasturi. 1997-yil 29- avgust 3. 2004-2009 - yillarda maktab ta`limini rivojlantirish Davlat umummilliy dasturi. 4.I.Karimov. “Bunyodkorlik yo`lidan”, 4-jild, Toshkent, “O`zbekiston” nashriyoti. 1996-yil. 5.I.Karimov. “Bizdan ozod va obod Vatan qolsin”, 2-jild, Toshkent, “O`zbekiston” nashriyoti, 1996-yil. 6. I.Karimov. “Ma`naviy yuksalish yo`lida” Toshkent, “O`zbekiston” nashriyoti, 1998-yil. 7. I.Karimov. ”Jamiyatimiz mafkurasi xalqni-xalq, millatni-millat qilishga xizmat qilsin”, ”Tafakkur” jurnali bosh muharriri savollariga javoblari, 1998-yil, 2-son. 8. I.Karimov. “Tarixiy xotirasiz kelajak yo`q”, “Muloqot” jurnali, 1998-yil. 5-son. 9. I.Karimov. “Olloh qalbimizda, yuragimizda”, Toshkent, “O`zbekiston” nashriyoti, 1999-yil. 10. I.Karimov. “Milliy istiqlol mafkurasi -xalq e`tiqodi va buyuk kelajakka ishonchdir”, “Fidokor” gazetasi muxbiri savollariga javoblar. Toshkent, “O`zbekiston” nashriyoti, 2000-yil. 11. Milliy istiqlol g`oyasi: asosiy tushuncha va taomyillar. - T. O`zbekiston 2001-yil. 12. O`zbekiston Respublikasi XTV ning 2005-yil 10-noyabrdagi 35-sonli Hay`at qarori. 13. www.ziyonet.uz

Похожие

Milliy istiqlol g'oyasi asosiy tushuncha va tamoyillar turkumiga kiruvchi Odobnoma, Vatan tuyg'usi, Milliy istiqlol g'oyasi

Umumiy o`rta ta`limning “Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari”

O’quvchilar ongi va qalbiga milliy istiqlol g’oyasini singdirish yo’llari

Pеdagogikada asosiy tushunchalar

Sinf rahbari ishini tashkil etish metodikasi