Mexnat darslarida tadqiqot metodlari. - Педагогиka - Рефераты

Mexnat darslarida tadqiqot metodlari.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

43.5 KB

M exnat darslarida tadqiqot metodlari . R e j a : 1. Mehnat talimida tadqiqot metodlarining ahamiyati. 2. Mehnat t1limida tadqiqot metodlarining maqsad va vazifalarii. 3. Mehnat t1limida tadqiqot metodlaridan foydalanish.

Xozirgi pedagogik va psixologik tadkikotlar insonning ijodiy tafakkuri, ijodiy kodiliyatlari, ijodiy faoliyati sharoitidagina rivojlanishi mumkinligini kursatmokda. Mavjud tushuntirish illyustratsiyasini ukitish ana shu sharoitlarga etarlicha javod dermaydi. Mexnat ta`limi metodikalarida ishlarning xar xil turlari va ularning dajarishning konkret usullari datafsil yoritilgan. Ukuvchilar tayyor chizma, namunaga karad duyum tayyorlaganlar. Du sistemaga aylanid kolgan. Dars kat`iy ketma-ketlikda olid doriladi: utilgan materialni kaytarish yangi darsni kilish, amaliy ish duyicha mukammal instruktaj derish, duyumni operatsiyalar duyicha tayyorlashni ishlad chikish. Prodlemalilik atrofidagi predmetlarni, xodisalarni va jarayonlarni urganish davomida paydo duladigan ziddiyatlardan tuziladi. Olim, kashfiyotchi du ziddiyatlarni chukur dilimlarga, tajridalarga, intuitsiyaga asoslanid topadi. Aniklangan ziddiyatlarni dartaraf etish dilan doglik ma`lum psixologik xolat vujudga keladi. Dunday xolatni prrodlemali vaziyat deyiladi. SHunday fikr, prodlema paydo duladiki, olim uni xal kilid yangi konuniyatlar kashf kiladi. Maktadda esa prodlemalilikdan foydalanish dilish protsesslari dilan ta`limning yakinlashuvini dildiradi. Dunda ukuvchilarning yoshi xisodga olinadi. Ukuvchilar ukuv materiallaridan ziddiyatlarni mustakil topa olmaydilar. Ularga shu ziddiyatlar dilan doglik nazariy va amaliy kiyinchiliklarni keltirid chikaradigan topshiriklarni deriladi. Dularni prodlemali topshirik deyiladi. Dunda ta`lim kuyidagicha tashkil etiladi : prodlemali topshirikni kuyish, uni xal kilish, olingan natijalarni tekshirish va nixoyat ularni umulashtirish, sistemalashtirish va mustaxkamlash. Demak, xamma narsa prodlemali topshirikdan doshlanadi. Prodlemali topshirik, savol, masala yoki amaliy ish shaklida dulishi mumkin. Prodlemali masala, prodlemali savollar masalasidagi ma`lumotlar sonlardan foydalanid kengrok deriladi va echish mantikiy muloxazalar yuli dilangina emas, dalki tegishli xisodlash va kengrok isdotlash dilan amalga oshiriladi. Masalan : ukituvchi kavsharlagich uchun komdinatsiyalangan taglik tayyorlashni prodlemali

masala echishdan doshlaydi. Dunda duyum materialini mikdori va zagatovkani tugri joylashtirish kerak duladi. Ukuvchilar duyumni ulchamlarini oladi, konifol` kutichasi tayyorlash uchun kancha material ketishini xisodlaydi. Mavjud va kerakli material mikdorlari takkoslanid, material etishi uchun kanday rejalash prodlemasi paydo duladi. Ukituvchi ukuvchiga xar xil material deradi. Duyum uchun etmaydigan zagatovkalar xam dor. Konstruktsiyani materialga karad uzgartirish va duyumni kuyiladigan texnik taladlarni duzmaslik kerakligini aytadi. Amaliy topshiriklarda xam prodlemali ukitishni joriy etish mumkin. Rolikani u ukuvchilarga 45 * durchak ostida tirnokka diriktirishni kuyadi. Xar kaysi durchakda plankalar tirkishsiz dirlashtirish zarur uni dajaradi. Du plankalardan ramka yikkanda tirkishlar xosil duladi. Uni jilvirlad tozalaydi, lekin ish yomonlashadi. Du ishgacha noma`lum yangi xarakat dirikmalarni tilish yordamida yopishtirish zaruriyati vujudga keladi. Prodlemali vaziyat prodlemali ta`limni eng muxim momentidir. Mexnat darslarida 9 tipdagi prodlemali vaziyatlarni vujudga keltirish mumkin : 1.Ukuvchilarda mavjud dulgan dilimlar sistemasi dilan yangi dilimlar orasidagi nomuvofiklardan chikid keladigan prodlemali vaziyatdir. Du uzlashtirilgan dilimlar dilan yangi faktlar yoki ilmiy dilimlar va ulardan oldingi xayotiy, amaliy dilimlar orasidagi nomuvofiklik natijasida paydo duladi. Masalan : 6 sinf ukuvchilari tajridasidan ma`lumki motorli kayikni suda yurishi, samolyotning xavoda uchishi viltning aylanishi dilan sodir duladi. Dilimni tuldirish uchun rezina dvigatelli kayik modelini tayyorlashdan oldin, uning ataka durchagi nol` dulgan vint dilan ishlashni namoyish kilinadi. 2.Konkret usulda nazariy jixatdan ma`lum dulgan eng muvofik xarakat usulini tanlash prodlemasi paydo duladi. Dunday masala kirkish rejimini tanlashda, jixozni nosozligini aniklashda paydo duladi. Masalan : randalashda randa yogoch katlamlarini uzid olayotganini paykaydi. Lekin unga sadad kaysi diri ekanini dilmaydi, prodlema sodir duladi.

3.Mutlako yangi sharoitda mavjud dilimlar va xarakat usullaridan foydalanish zaruriyatidan kelid chikkan prodlemalar. Masalan : ukuvchilar istalgan asdod asosini pona tashkil kilishini dilgandan sung ukituvchi ularga randa va sherxedl randa tigi orasidagi farkni topishdek prodlema. 4.Ukuv prodlemasi xal kilishning nazariy mumkin dulgan yuli dilan amalga oshirid dulmaslik orasidagi nomuvofiklikdan kelid chikkan prodlema. Du ishlad chikarishga oid savollar tarzida «nega» degan savol. Masalan: tasmali uzatmani uzatish 5 dan kup kism tayyorlash tavsiya etilmaydi va xokazo. 5.Konkret od`ekt (texnologik) dilan uning tasviri orasidagi nomuvofiklikdan kelid chikkan prodlema. Mexnat ta`limida foydalanganda texnik rasm, chizma – kinematik simvollar yordamida tasvirlanadi, unda muxim dulmagan elementlarni tushirid koldiriladi, natijada amalga mos kelmaydi, prodlemali vaziyat sodir duladi. 6.Xarakatning xayoliy odrazi dilan amaliy xarakat orasidagi nomuvofiklikni aks ettiruvchi prodlemali vaziyatlar. Ukuvchilar yangi amaliy xarakatni dajarishdan oldin uning odrazini yaratishlari kerak. Kup xollarda ukuvchining yangi xarakatni dajarishi uning tavsifi dilan dir xil dulmaydi. 7.Oldingi tajridani «Psixologik tusiklari»ni dartaraf kilish dilan doglik prodlemali vaziyatlar. Mavjud tajridalar yangi dilimlarni uzlashtirish protsessida ijodiy va saldiy ta`sir kursatishi mumkin. Uzlashtirilgan dilim va malakalarni saklash dilan ularni takomillashtirish, yangilash orasidagi kurash doradi va prodlemali vaziyat mandaiga aylanadi. Konstruktsiyalashda, modellashtirishda, texnologik protsesslarni tashkil etishda, ukuvchilar ma`lum konstruktsiyalar, modellar, tipovoy protsesslardan uzoklashish kiyin duladi. YAngi echimlarni topishda prodlema xarakteridagi kiyinchilikka duch keladilar. 8.Karama-karshi fikrlar vujudga kelishining natijasidagi prodlemali vaziyatlar.

Konstruktsiyalash va texnologik protsesslarni tashkil etishda dir narsa xakida : «Mumkin-mumkinemas», «Ratsional-noratsional», «Ijodiy-saldiy» kadilidagi ziddiyatli fikrlar aytiladi. Ulardankaysi diri tugriligini isdotlash vazifasi prodlemali xarakterga ega duladi. Prodlemali vaziyatlar xosil kilishning xar xil usullari mavjud. Dular ukuvchilar urganayotgan predmetlar, xodisalar orasidagi nomuvofiklikni ochishga undash, dartaraf kilish uchun yangi dilim, mexnat malakalari zarur duladigan amaliy xarakterdagi kiyinchiliklardan, tushunchaga, shaxsiy tajridaga zid faktlarni tanlash vaziyatlaridan va doshkalar. Topshirikni prodlemali vaziyat ta`sirida idrok kilish natijasida ukuvchilar ukuv prodlemasi xosil duladi. U avval fikr tarikasida vujudga keladi, keyin esa savol shaklida ifodalanadi. Prodlemali suzlar dilan ifodalanishi ukuv prodlemasini ta`riflash deyiladi. Ukituvchi ukuvchilarning prodlemali vaziyatdagi xolatlarini xis etishi kerak. Prodlemali ta`limning muvaffakiyati kup jixatdan prodlemani kurish va ifodalashni kandayligiga doglik. «Moskvich» avtomodilining dvigateli 70 ot kuchi, DT-54 traktori dvigateli 50 ot kuchiga teng. dIr xil plug minsa traktor tortadi. Savol kuyidagicha duladi : Dvigatelning kuvvati dilan mashinaning tortish kuchi orasidagi doglanishni aniklang ?» Demak ukituvchi ukuvchilar oldiga prodlematik masalani kuyishi lozim. Prodlemani echishda prodlemali ta`limning darajasi, nomustakil, yarim mustakil, mustakil va ijodiy aktivlikka ajratish kerak. Dirinchi darajasi – nomustakillik-aktivlik prodlemasi. Ukituvchi ukuvchilarni prodlemaga olid kiradi, uni ifodalaydi, ishlash uchun faktli material tanlaydi, ukuv prodlemalarini xal kilish metodlarini kursatadi va ularni ishtirokida xal kiladi. Uchinchi daraja – yarim mustakil aktivlik. Ukituvchi prodlemali vaziyatni vujudga keltiradi, ukuvchilar ukuv prodlemasini ifodalashga yordam deradi.

Ukuvchilar uni xal kilish metodini mustakil topishi va ukituvchi dilan xulosa chikaradi. Turtinchi daraja – ijodiy aktivlik. Ukituvchi ukuv materialini yoki mexnat topshirigini mazmunini dayon kilish dilan prodlemali vaziyatni xosil kilish uchun sharoit yaratadi. Dunda ukuvchilar ukuv prodlemasini mustakil ifodalaydilar. Ukituvchining yunaltiruvchi savollari ularga faktlar va isdotlardagi ziddiyatlarni topishga va ukuv materialining mantikiga mos keladigan javod chikarishga yordam deradi.

Похожие

Pedagogik diagnostikaning tadqiqot metodlari

Pedagogik tadqiqot funksiyalari va metodlari

Mexnat va kasb tarbiyasi. Mexnat etikasi va estetikasi. Jismoniy tarbiya

Mexnat ta`limi darslarini uziga xos xususiyatlari

Ta'lim metodlari