Маъруза ва семинар машғулотларини лойиҳалаштириш ва режалаштириш асослари - Педагогиka - Рефераты

Маъруза ва семинар машғулотларини лойиҳалаштириш ва режалаштириш асослари

Загружено в:

28.10.2022

Скачано:

0

Размер:

68.3857421875 KB

Маъруза ва семинар машғулотларини лой иҳ алаштириш ва режалаштириш асослари Режа: 1. Маъруза - ОУЮ таълим ташкиллаштиришнинг асосий шакли. 2. Маърузада ўқитиш технологиясининг жараёнли тузилмаси. 3. Маърузаларда таълим бериш технологияси.

1.Маъруза - ОУЮ таълим ташкиллаштиришнинг асосий шакли МАЪРУЗА Маъруза - давомли вақт ичида ўқитувчи томонидан катта ҳажмдаги ўқув материалини монологик баён қилиши. Усулнинг асосий вазифаси -таълим бериш. Белгилари: қатъий тузилма, оғзаки-мантиқий баён қилиш, берилаётган ахборотнинг кўплиги. Маърузалар муҳим лаҳзаларини ажратиб кўрсатиш имконини беради. Таълим олувчилар билан биргаликдаги фаолиятни ташкиллаштириш усулининг самарадорлик шартлари қуйидагилардан иборат: ✓ маърузанинг батафсил режасини тузиш; ✓ таълим олувчиларга маъруза мавзуси мақсади, вазифалари ва режани эшиттириш; ✓ ҳар бир режани ёритгандан сўнг қисқа умумлаштирувчи хулосаларни шакллантириш; ✓ маърузанинг бир қисмидан бошқа қисмига ўтганда мантиқий боғлиқликни таъминлаш; ✓ ёзиб олиш учун зарур жойларни ажратиб кўрсатиш (айтиб туриш); ✓ унинг алоҳида ҳолатлари батафсил кўриб чиқиладиган семинар, амалий машғулотлар билан маърузанинг тўғри келиши. ҲИКОЯ, ТУШУНТИРИШ Ҳикоя - ҳодиса, воқеа, ҳақиқат тўғрисида ўқитувчини монологик хабар бериши одатда у назарий ҳолатларни аниқлаштириш, ўрганаётган материалга қизиқишни уйғотиш учун қўлланилади. Ҳикоя қилишга асосий талаб-материални ҳиссий етказиб бериш, санъаткорона, таъсирчан баён қилиш. ЙЎРИҚНОМА БЕРИШ Йўриқнома бериш – касбий тайёргарликда кенг фойдаланиладиган мустақил усул бўлиб, у талабаларга аниқ ҳаракатларнинг вазифаларини, уларни амалга

ошириш йўлларини, амалий топшириқларни ечиш талабларини, кўникмалардан иборат тартибини, маълум типга хос бўлган вазиятлар тавсифи ва ҳарактлар уларни амалиётда қўллашни тушунтириш. Ўқув жараёнидаги ўрнига кўра йўриқнома бериш уч турда бўлади: 1) кириш ёки йўл-йўриқ бериш; 2) жорий; 3) якуний. Кириш йўриқномасини бериш қуйидаги ҳаракатларни ўз ичига олади: ➢ талабаларга бажарилдаган иш мазмуни, педагогик ўзаро ҳаракатнинг усул, восита ва шаклларини, техник ҳужжатлар ва якуний натижага, меҳнат маҳсулига бўлган талабларни етказиш; ➢ иш бажариш қоидаси ва изчиллиги ва алоҳида ҳаракатлар, усулларни тушунтириш; ➢ қийинчиликлар, хатоликлар, меҳнат хавфсизлиги тўғрисида огохлантириш. Жорий йўриқнома бериш қуйидаги ҳаракатларни ўз ичига олади: ➢ ишни бажаришга қийналаётган талабалар ишини тўғрилаш; ➢ ҳар бир талаба ишини кузатиш; ➢ иш турларини бажариш ва иш натижалари вақтидаги мустақилликни ўрнатиш. Якуний йўриқнома бериш қуйидаги ҳаракатларни ўз ичига олади: ➢ жамоавий ва гуруҳли меҳнат натижаларини баҳолаш; ➢ ўқув – билиш фаолиятнинг мустақиллик даражаси; ➢ меҳнат ҳаракатларини бажаришдаги алоҳида камчиликларни аниқлаш; ➢ касбий муҳим сифатлар, кўникма, ўзини тутишнинг одоб – аҳлоқий меъёрларини шаклланганлиги; ➢ баҳолар билан таништириш. Йўриқнома бериш шаклига кўра оғзаки, ёзма, кўргазмали ва аралаш бўлиши мумкин. Ёзма йўриқнома беришда энг катта самарага эришиш мумкин бўлиб, бунда турли йўриқномали, ишлаб чиқаришли, ўқув –ишлаб чиқаришли ва ўқув – услубий ҳужжатлардан (йўриқномали, технологик,

йўриқномавий – технологик ва ҳаракатлар харитаси, ишлар тартиби, қоидаси) фойдаланилади. Маъруза - ўқитишни ташкил этишнинг етакчи шакли ҳисобланиб, қуйидаги вазифаларни амалга оширишга имкон беради: 7. йўналтирувчилик-талабаларни ўқув материалининг асосий ҳолатларига, уни келгуси иш фаолиятидаги ўрни ва аҳамиятига диққат қилишларига имкон беради; 8. ахборотлилик- ўқитувчи маъруза вақтида ҳолат, асосий илмий далиллар ва хулосалар моҳиятини очиб беради; 9. методологиклик- маъруза вақтида ўқитиш усуллари таққосланади, илмий изланишнинг асослари намоён этилади; 10. тарбияловчилик-маъруза ўқув материалига ҳиссий-баҳолаш муносабатида бўлишни уйғотиш; 11. ривожлантирувчилик - билим олиш қизиқишларини, яъни мантиқий фикрлаш ва исботлаш қобилиятларини ривожлантиришга ёрдам беради. Технологик ва йўриқномавий – технологик хариталар ўқув –ишлаб чиқаришли ишларни бажаришда қўлланилади. Улар технологик изчилликдан ташқари, технологик талаб, тартиб, умумий ишларни бажариш воситалари, ишларни бажариш қоидасининг йўриқномали баёнидан иборат бўлади. Ҳаракатлар харитаси ва ишлар тартибидан ёзма йўриқнома бериш: хизмат кўрсатиш, носозликларни ташхислаш, мураккаб жиҳозларни созлашни ўргатишда фойдаланилади. Улар ишлаб чиқариш фаолиятида бажариладиган турли ишлаб чиқаришли кўрсатма ва қоидаларни ўз ичига олади. Иш ўрнида ҳар бир талабани ёзма йўриқномадан фойдаланиши энг самарали ҳисобланади. НАМОЙИШ Намойиш - таълим олувчиларни объект ва ҳодисалар, жараёнларни уларнинг табиий кўринишда кўргазмали-ҳиссий таништириш. Бу усулнинг етакчи вазифаси - ўқитиш ҳисобланади. Биз намойишдан ўрганилаётган ҳодисалар, ўзгарувчанликни очиб бериш учунгина фойдаланамиз, шу билан бирга бу усул таълим олувчиларни нарсаларни ташқи кўриниши билан унинг ички тузилиши ёки ўхшаш нарсалар қаторида тутган ўрни билан танишиш учун хизмат қилиши мумкин.

Намойишни кўриб чиқилаётган объектни ёзув тахтасида схемали расм чизиш ёки кўрсатиш, чизмаларни чизиб олиб бориш мумкин, бу намойиш этилаётган объект асосидаги тамойилларни тушунишни енгиллаштиради. Намойиш усулининг таълимий вазифаси самарадорлиги қуйидагиларни бажара олишни таъминлайди: • объектларни тўғри танлаш; • таълим олувчилар эътиборини намойиш қилаётган ҳодисанинг муҳим томонларига йўналтириш; • таълим олувчилар намойиш қилинаётган объектни яхши кўришлари ва имкон бўйича на фақат кўз, балки барча сезиш аъзолари билан қабул қилиш; • таълим олувчилар эътиборини имкони борича ўрганилаётган объектнинг муҳим томонларига жалб этиш; • таълим олувчиларга ўрганилаётган объект сифатларини мустақил баҳолаш. КЎРСАТИШ Кўрсатиш нарса, жараёнлар ва ҳодисаларни уларни тасвирий кў ринишда кўрсатиш ва қабул қилишни кўзлайди. Бу усулнинг асосий вазифаси - ўргатиш. Кўрсатишнинг воситаларига схемалар, жадваллар, расмлар, суръатлар, альбомлар, хариталар, ясси моделлар хизмат қилади. КЎРИШ УСУЛИ К ўриш усули ахборотни кўпроқ кўргазмали кодоскоп, проектор, киноаппарат, ўқув телевидениялар, шунингдек ахборотни дисплей билан акс эттирувчи компьютерлар б ўйича қабул қилишга асосланади. 2.2. Иккинчи гуруҳ таълим усуллари Иккинчи гуруҳ амалий таълим усуллари: эсда қолганларни тасвирловчи ўқув фаолияти ва таълим олувчиларга билим ва кўникмаларни 2 - даражада ўзлаштиришни таъминловчи, усуллар КИТОБ БИЛАН ИШЛАШ

Китоб билан ишлаш усули: таълим бериш, тарбиялаш, ривожлантириш ва қизиқтириш вазифаларини бажаради. Таълим олувчилар китоб билан ишлашлари мумкин: ➢ ўқув машғулотда сизнинг раҳбарлигингиз остида; ➢ уйда мустақил. Уйда китоб билан ишлаш вазифасини ўқувчилар олдига қўйишдан аввал китоб билан мустақил ишлаш усулларига эга эканликларига ишонч ҳосил қилинг: ➢ унинг тузилиши билан танишиш; ➢ кўз югуртириб чиқиш; ➢ алоҳида бобларни ўқиш; ➢ саволларга жавоб қидириш; ➢ реферат ёзиш; ➢ таянч конспектлар тузиш; ➢ мантиқий тузилмавий чизмаларни тузиш; ➢ мисол ва топшириқларни ечиш, машқларни бажариш; ➢ назорат тестларини бажариш; ➢ материални хотирада сақлаш. Агарда иш ўқув машғулотида олиб борилса, унда китоб бўйича ўрганадиган материални биз алоҳида қисмларга бўламиз ва уларни назорат қиламиз. ТАЖРИБА УСУЛИ Тажриба усули -бу шундай усулки, бунда таълим олувчилар таълим берувчи раҳбарлиги остида ва олдиндан тайёрланган режа бўйича тажрибалар ўтказадилар ёки амалий топшириқларни бажарадилар, шу жараёнда янги билимларни қабул қиладилар ва англаб етадилар. Усулнинг асосий вазифалари - ўргатиш ва ривожлантириш. Бу усул таълим олувчиларга қуйидаги имкониятларни таъминлайди: • жиҳоз билан ишлаш малака ва кўникмаларини эгаллаш; • маълум бўлганларни текшириш ва мустақил тадқиқотнинг йўлларини танлаш;

• амалий малакалаларни эгаллаш: ўлчаш ва ҳисоблаш; натижаларни қайта ишлаш ва аввалгилари билан солиштириш. Тажриба усули мураккабдир. У махсус, қимматли жиҳозларни бўлиши, нафақат сизни, балки таълим олувчиларнинг ҳам пухта тайёргарлигини талаб этади. Ундан фойдаланиш куч ва вақтни сарфлаш билан боғлиқ. Шунинг учун, тажриба усулини режалаштираётганда, мустақил тадқиқотнинг таълим самарадорлигини оширишига бўлишига ишонч ҳосил қилиш зарур, чунки бунга бошқа соддароқ, тежамлироқ усуллар билан эришиш мумкин. МАШҚ Ўрганилаётган материални амалиётда қўллаш мақсади билан мунтазам ташкиллаштирилган кўп такрорланувчан ҳаракат. Усулнинг асосий вазифаси - таълимий ва ривожлантирувчи. Машқнинг қуйидаги турлари мавжуд: ➢ махсус; ➢ шарҳлашга оид; ➢ ёзма; ➢ оғзаки; ➢ ишлаб чиқариш. Маъруза шаклида таълим беришнинг ўзига хос хусусиятлари Маъруза Ўзига хос хусусиятлари шакллари Маълумотли Маърузанинг энг анъанавий тури. Педагогик вазифалар: ўқув маълумотини баён қилиш ва тушунтириш Умумлаштиру вчи қисқа маълумотли Курсни ёки унинг катта бўлимларини баён этилган назорат ҳолатлари негизини, аввалом бор илмийтушунчавий ва концептуал асос ташкил этади. Педагогик вазифалар: Илмий билимларни тизимлаштиришни амалга ошириш. Ички ва фанлараро алоқаларни ёритиб бериш. Муаммоли Янги билимлар савол / вазифа / вазиятларни муаммолиги орқали амалга оширилади. Бунда талабалар билими ўқитувчи билан ҳамкорликда ва суҳбатда тадқиқотчилик фаолиятига олиб келинади. Педагогик вазифалар: янги ўқув маълумотини ёритиб

бериш; муаммони аниқлаш уни ечиш / жамлаш ва анъанавий ва замонавий нуқтаи назарни таҳлил қилишни ташкиллаштириш Кўргазмали Бундай маърузани олиб борилиши кўрилаётган материалларни очиқ ҳолда ва қисқа шарҳлашга олиб келинади. Педагогик вазифалар: маълумот мазмунини таълимнинг техникавий воситалари ёки аудио техникалар ёрдамида ёритиб бериш Бинарли Бундай маърузани олиб борилиши икки ўқитувчи / 2мактаб вакиллари / олим ва амалиётчилар, ўқитувчи ва талабалар ўртасидаги суҳбатни намоён қилади Педагогик вазифалар: янги ўқув маълумотларни икки томон нуқтаи назарларини таққослаш орқали ёритиб бериш Олдиндан кўзланган хатоликлар билан Ўқитувчи онгли равишда йўл қўйган мазмунли, методологик хатоларни: талабалар томонидан топишга қаратилган. Маъруза якунида талабаларнинг ташҳиси ва қўйилган хатоликлари таҳлили олиб борилади. Педагогик вазифалар: янги материал мазмунини ёритиб бериш; талабаларни таклиф этилаётган маълумотни доимо назорат қилишларига қизиқтириш Анжуман Ўқитувчи томонидан тайёрланган дастур миқёсида, олдиндан белгиланган муаммо ва маъруза тизими билан илмий-амалий машғулот олиб борилади. Педагогик вазифалар: янги ўқув маълумотини ёритиб бериш, талабаларни янги ўқув маълумотини излаш ва тизимлаштиришга ҳаракат қилдириш Маслаҳатли Турли йўл билан ўтказилиши мумкин. 1. “Савол-жавоб”. Ўқитувчи маъруза давомида бутун курс ёки бўлим бўйича талабаларнинг саволларига жавоб беради. 2. “Савол- жавобмунозара”. Янги маълумотни нафақат баён этади, балки ва қўйилган саволларга жавоб излаб топишни ташкиллаштиради. Педагогик вазифалар: талабалар билимини мустаҳкамлаш, ривожлантириш, уларни янги маълумотлар билан тўлдириш n... 2.Маърузада ўқитиш технологиясининг жараёнли тузилмаси. I босқич. Ўқув машғулотига кириш - ўқув машғулотининг мавзусини ифодалаш, мустақил ўқиш учун мавзу, мақсад, вазифа ва маъруза

режаси, адабиётларни, ушбу мавзу бўйича калитли тоифалар ва тушунчаларни, ўз-ўзини текшириш учун савол ва топшириқларни маълум қилиш. II босқич. Асосий, ахборотли - Маъруза машғулоти режасига қатъий риоя қилиш, ўқув машғулотининг технологик харитасига биноан таълим мақсадларини амалга ошириш бўйича таълим берувчи ва таълим олувчиларнинг тартибий ҳаракатлари. III боскич. Якуний – натижавий - якуний хулосалар қилиш, ушбу мавзу бўйича асосий ўқув ахборотига таълим олувчилар эътиборини қаратиш. Ўзаро баҳолаш ва ўзининг фаолияти ҳақида фикр юритишни ташкиллаштириш; бажарилган ишни келгуси касбий фаолияти учун аҳамиятлилиги тўғрисида маълум қилиш. 3. Маърузаларда таълим технологияси 3.1. Кириш маърузасида таълим бериш технологияси Анъанавий таълим бериш тизимида ўқув материалини тузиб чиқишнинг бирлиги “мавзу” ҳисобланади. Талаба учун ўқув материалининг ҳақиқий бирлиги бўлиб, ўқув машғулоти хизмат қилади, мавзу эса уни ўрганишнинг ўқитувчи томонидан эълон қилинадиган фақат номланишидир. Шу боис, талабалар алоҳида ўқув бирликлари ўртасидаги алоқа ва ўзаро алоқани аниқ англамасдан мавзуни ўрганадилар: бу ерда ўқув материалини “бўлаклаб-мазувий” ўрганиш хусусияти кўриниб турибди. Ҳозирги вақтда ўқув материалини тузилмага солиш модул асосида амалга оширилмоқда. Бу ҳам талабада бирданига ҳаракатнинг тўлиқ йўналишини, яъни барча қисмлар (ўқув ёки модул бирликлар) ўртасидаги алоқаларни аниқлаш улар томонидан берилган ўқув материали чегарасида БМК изчилликда эгаллаш дегани эмас. Ақлий ҳаракатларни босқичма-босқич шакллантиришнинг психологик назариясига мувофиқ, бу муаммо ўқитиш тузилмасига қизиқтирувчи босқични киритиш орқали ҳал этиш мумкин. Унинг вазифаси - таълим олувчиларда кутилаётган ўқув материалини эгаллаш учун қизиқиш (бизнинг ҳолатда-ўқув фани/курс) таъминлаш, модомики ҳаракатнинг тўлиқ йўналиши ўқув материалини барча ташкил этувчилари ўртасидаги алоқани аниқлаши мумкин. Олий мактабда таълим фан/курснинг қизиқтирувчи босқичи кириш маърузаси ҳисобланади. Унинг мақсади-ўқув фаниғкурси тўғрисида биринчи умумий тасаввурни бериш ва талабалрни иш жараёнида, олдиндаги ўқув фаолияти натижаларига ва уларни назорат тизими ва баҳолашига йўналтириш ҳисобланади.

Педагогик вазифалар қуйидагилардан иборат: ▪ талабаларни фан/курснинг аҳамияти, вазифаси ва унинг ўрни, ўқув фанлар тизимида ҳамда касбий тайёргарлигидаги ўрни билан таништириш; ▪ тузилмага қисқача шарҳ бериш, фанни ва амалиёт ривожланишини, бунда машҳур олимларнинг номини айтиб, бу соҳадаги эришилган ютуқларни ёритиб бериш; ▪ ушбу билимлар соҳасидаги тадқиқот истиқболлари йўналишларини баён этиш; ▪ фан/курс доирасида услубий ва ташкилий ишлар хусусиятларини ёритиш; тавсия этилаётган ўқув - услубий адабиётлар таҳлилини амалга ошириш; ▪ ҳисобот/баҳолаш шакллари ва вақтни аниқлаш. 3.2. Мавзувий маърузаларда таълим бериш технологиясининг вариантлари (Талабаларга олдиндан маъруза матнлари берилган) I босқич . Маъруза мавзусини эълон қилади, (талабаларга тарқатилган матнда мавжуд) асосий савол, аҳамиятли тушунча ва сўзларни эслатади. Маъруза машғулотининг кутилаётган ўқув натижалари ва уни олиб бориш режаси билан таништиради. II босқич . 2.1. Вазифани эслатади : Инсерт техникасидан фойдаланиб, маъруза матнини ўқиб чиқиш. Танишиб чиқиш учун ўртоғи билан матн алмашишни таклиф этади. 2.2. Талабаларни эркин бўлиш белгиси бўйича гуруҳларга бўлади . 1 - вариант 1) Мавзу бўйича “эксперт” бўлишларини маълум қилади. 2) Эксперт варақларини тарқатади - уларнинг матнини кодоскоп орқали намойиш этади ва шарҳлайди. 3) Гуруҳларда иш бошланганини маълум қилади: жамоавий ёки жуфтликларга бўлиниб саволларга жавоб тайёрлайдилар. (4) Тақдимот бошланганлигини эълон қилади. Гуруҳ сардори/гуруҳ аъзолари улар томонидан ўзлаштирган материални намойиш этувчи материаллардан фойдаланиб баён қиладилар; бошқа гуруҳ таклифига қўшилишлари ёки қўшилмасликларини асослайдилар; саволларга жавоб берадилар. Ўқитувчи маслаҳатчи вазифасини бажаради. 2 - вариант

1) хар бир гуруҳ аъзоси мавзу бўйича “эксперт” бўлишларини ва бошқаларни ўқитишларини (“Илон изи” техникаси) маълум қилади. 2) саволлар миқдорига боғлиқ ҳолда, ўзлаштириладиган материал бўйича, барча талабаларга ишлашлари кутилаётган, эксперт гуруҳи рақамини (1, 2, 3, 4, 5) тарқатади. 3) Ўзларини рақамларига мос равишда кичик гуруҳларга бирлашишларини айтади. Гуруҳларга эксперт рақамини тарқатади- уларнинг матнини кодоскоп орқали экранга чиқаради ва шарҳлайди. Худди шундай иш натижаларининг баҳолаш кўрсаткичлари ва мезонлари билан таништиради. 4) Гуруҳларда иш бошланганини маълум қилади: жамоавий ёки жуфтликларга бўлиниб, ўрганаётган материални камроқ график/жадвал шаклида тақдим этишга ҳаракат қилиб, саволларга (бундай ҳолатда натижалар албатта жамоавий муҳокама қилинади), жавоб тайёрлайдилар. 5) Экспертлар ўзларининг дастлабки гуруҳларига қайтадилар ва бошқаларни ўқитадилар. 6) Ўқитувчи томонидан таклиф этилган “ўзини текшириш учун саволлар рўйхати”га асосланиб, ўқув материалини ўзлаштириш даражаси текширувини олиб боради. 2.3. Ўқитувчи, агар иш 1 - вариант бўйича бажарилган бўлса, ҳар бир гуруҳ тақдимотининг якуни бўйича хулосалар қилади, талабалар диққатини асосийга қаратади. Ўқув материалини ўзлаштириш даражасини текшириш мақсадида тезкор-савол беради. Агар иш 2 - вариант билан бажарилган бўлса, умумлаштирувчи хулосалар қилади, талабалар диққатини асосийга қаратади. Ўқув материалини ўзлаштириш даражасини текшириш мақсадида тезкор-савол беради. III босқич. 3.1. Хулоса қилади, талабалар диққатини асосийга қаратади. 3.2 . Гуруҳларга ўзаро баҳолашнинг якунини маълум қилишларини айтади натижаларни шарҳлайди. Келгусидаги касбий иш фаолиятлари учун бажарилган ишларнинг муҳимлигини кўрсатиб ўтади. 3.3. Мустақил иш учун топшириқ беради ва тушунтиради. 3.3. Мавзувий маърузада таълим бериш технологиясининг вариантлари (Талабаларга олдиндан маъруза матнлари берилган) I босқич. Маъруза мавзусини эълон қилади, (талабаларга тарқатилган матнда мавжуд) асосий савол, аҳамиятли тушунча ва сўзларни эслатади. Маъруза машғулотининг кутилаётган ўқув натижалари ва уни олиб бориш режаси билан таништиради.

II босқич . 2.1. Танлаган вариантга (олтитадан биттаси) мувофиқ ҳаракат қилади. (Вариантни танлаш мақсадни белгилаш, вақт, ўқув ахборот мазмуни ҳажмига боғлиқ): Жалб савол ва топшириқлар беради: • билимларни долзарблаштириш ва қайта такрорлашга (масалан, “Мавзу бўйича қандай билимларга эгасиз?” ... айтиб беринг, ... баён этинг); • диққатни фаоллаштиришга (“Сиз нима деб ўйлайсиз, ... сизнинг келгуси касбий иш фаолиятингизда зарур бўладими?”); • талабаларни билганлари билан ва ушбу босқичда улар ўзлаштиришлари керак бўлганлар ўртасидаги алоқани аниқлаш. Муаммоли саволлар беради: ✓ уларни ечишни мустақил излашлари мақсади билан талабаларни қарама-қаршиликка олиб келувчи бир қатор саволлар; ✓ муаммони турли томондан кўриб чиқиладиган, саволлар; “Очиқ” саволлар беради (ёзув тахтасида тестни ёзиш/экранга чиқариш) ва “Ўйлаб кўришни/жуфтликларга бўлинишни/фикрлар билан алмашишни” таклиф этади. Қисқа, бир маънога эга жавоблар (“Ҳа” ва “Йўқ”, “Тўғри” ва “Нотўғри ”) беришни талаб этувчи, мавзунинг муҳим жиҳатларини ёритувчи бир қатор саволларни беради. “Кутиш йўлдоши” техникасини қўллайди. “Ақлий ҳужум” усулини қўллайди. Графикли ташкилотчилар : “Б/БХ/Б” жадвали, Инсерт жадвали, кластерлар, тоифали жадвални қўллайди. 2.2. Ўзининг хоҳишига кўра, уни олиб боришнинг хоҳлаган шаклини танлаб маъруза ўқийди. 1) Қуйидаги графикли ташкилотчиларни: муаммолар сабабини аниқловчи диаграмма; хронологик жадвал; кластер; тоифали жадвал; тузилмавий-мантиқий чизма; Т-чизма ва бошқ. қўллаши мумкин. 2) таълимни ташкиллаштиришнинг шундай шаклларини, яъни оммавий, жамоавий ёки гуруҳлардағ жуфтликлардаги ишлашни қўллаши мумкин. III босқич. 3.1. Хулоса қилади, талабалар диққатини асосийга қаратади.

3.2. Агар II босқичда “Кутиш йўлдоши” техникаси қўлланилган бўлса, унда талабаларга асосий тушунча ва атамаларни таклиф этилган маълумот ва уни баён этиш тузилмасининг қўлланиш тартиби билан уларнинг башоратларини таққослашни таклиф этади. Натижаларни шарҳлайди. 3.3. Келгусидаги касбий иш фаолиятлари учун бажарилган ишларнинг муҳимлигини кўрсатиб ўтади. 3.4. Маърузаларда намунавий моделлар ва технологик хариталар Маълумотли кириш - маърузасида таълим технологияси модели технологик хариталар Маълумотли кириш - маърузасида таълим технологияси модели Вақт : 2 соат Талабалар сони: 25 та Ўқув машғулотининг шакли Маълумотли кириш - маъруза Ўқув машғулотининг тузилиши 1. Ўқув курси ва машғулот мавзусига кириш 2. Билимларни фаоллаштириш - ақлий ҳужум 3. Маъруза матнини тарқатиш 4. Маърузани power Point тартибида олиб бориш. 5. Асосий атамаларни аниқлаш-пинборд 6. Якунлаш. Баҳолаш Ўқув машғулот мақсади: Ўқув фани тўғрисида умумий тасаввурларни бериш педагогик вазифалар : - ... фаннинг аҳамияти ва вазифалари, уни ўқув фанлар тизимида тутган ўрни билан таништириш; - ... ўқув фани тузилишини ва тавсия этилаётган ўқувуслубий адабиётларни шарҳлаш; - ...назария ва амалиёт соҳасидаги ютуқларни ёритиш; Ўқув фаолият натижалари : - ...фаннинг аҳамияти ва вазифаларини ифодалайдилар; - ... ўқув фани тузилишини ва тавсия этилаётган ўқув-услубий адабиётларни шарҳлайдилар; - ... назария ва амалиёт соҳасидаги ютуқларни ёритадилар; - ... фан миқёсидаги услубий ва ташкилий ишлар хусусиятларини, муддат ва баҳолаш шаклларини очиб берадилар;

- ... фан миқёсидаги услубий ва ташкилий ишлар хусусиятларини, муддат ва баҳолаш шаклларини очиб бериш; - ... ташкиллаштириш, ...жараённ инг умумий чизмасини тавсифлаш; - ... жараённи ташкиллаштиришнинг асосий босқичларини ифодалаш; - ... жараённи тушунтириш. - ... жараённинг умумий чизмасини тавсифлайдилар; - ... жараённи ташкиллаштиришнинг асосий босқичларини ифодалайдилар; - ...жараённи тушунтирадилар. Таълим усуллари Маъруза, пинборд, ақлий ҳужум Таълимни ташкиллаштириш шакли Оммавий, жамоавий Таълим воситалари Маъруза матни, компьютер, графикли ташкил этувчилар Таълим бериш шароити Махсус техник воситалар билан жиҳозланган хона Мониторинг ва баҳолаш Оғзаки сўров: тезкор - сўров. Маълумотли кириш - маърузасининг технологик харитаси Иш босқичлари ва вақти Фаолият мазмуни таълим олувчилар таълим берувчи 1 - босқич. Ўқув машғулотига кириш (20 дақ.) 1.1. Мавзунинг номи, мақсад ва кутилаётган натижаларни етказади. Экранга фаннинг тузилмавий- мантиқий чизмасини (№ илова) чиқаради, мавзуларнинг ўзаро алоқасини ёритади, уларга қисқа тавсиф беради, фан миқёсида бажариладиган услубий ва ташкилий ишлар хусусиятларини тушунтиради. Рейтинг-назорат тизими, жорий, Тинглайдилар, ёзиб оладилар.

оралиқ, ва якуний назоратни баҳолаш мезонлари (№ илова) билан таништиради. Мавзу бўйича асосий тушунчаларни; мустақил ишлаш учун адабиётлар рўйхатини айтади. 1.2. Биринчи ўқув машғулоти мавзуси, мақсад ва ўқув фаолият натижаларини айтади. 1.3. Ақлий ҳужум усули ёрдамида ушбу мавзу бўйича маълум бўлган тушунчаларни айтишни таклиф этади. Ақлий ҳужум усули қоидасини (№ илова) эслатади. Барча айтилаётган таклифларни ёзув тахтасига ёзиб боради. Ушбу иш машғулот якунида тугатилишини маълум қилади. Тушунчаларни айтадилар 2 - босқич. Асосий (50 дақ.) 2.1. Мавзу бўйича маъруза матнини тарқатади ва унинг режаси, асосий тушунчалар билан танишишни таклиф қилади. Ўқийдилар. Тинглайдилар, жадвал ва чизмаларни 2.2. Слайдларни Power point тартибида (№ илова) намойиш ва шарҳлаш билан мавзу бўйича асосий назарий ҳолатларни баён қилади. Жалб қилувчи саволлар беради; мавзунинг ҳар бир қисми бўйича хулосалар қилади; энг асосийларига эътибор қаратади; берилаётган маълумотларни дафтарга қайд этишларини эслатади. 2.3. Ёзув тахтасида ёзилган тушунчаларга қайтишни таклиф этади. Талабалар билан бирга фанга тааллуқли бўлмаган ва қайтарилувчи маълумотларни олиб ташлайди, муҳим асосий тушунчаларни (Пинборд) дафтарга кўчириб оладилар. Саволлар берадилар. Асосий тушунчаларни муҳокама қиладилар. Маълумотларни дафтарга қайд қиладилар.

киритади (№ илова). 3 - босқич. Якуний (10 дақ.) 3. 1.Мавзу бўйича якун қилади, қилинган ишларни келгусида касбий фаолиятларида аҳамиятга эга эканлиги муҳимлигига талабалар эътиборини қаратади. 3.2. Гуруҳлар ишини баҳолайдилар, 3.3. Мустақил иш учун топшириқ беради ва унинг баҳолаш мезонлари билан таништиради Ўз-ўзини, ўзаро баҳолашни ўтказадилар. Савол берадилар. Топшириқни ёзадилар Муаммоли - маърузада таълим технологияси модели ва технологик хариталар Муаммоли - маърузада таълим технологияси модели Вақт : 2 соат Талабалар сони: 25-50 та Ўқув машғулотининг шакли ва тури Муаммоли маъруза Маъруза режаси 1. 2. 3. Ўқув машғулот мақсади: ... тўғрисида умумий тасаввурларни шакллантириш Педагогик вазифалар : - ... моҳиятини тушунтириш; -... ҳаракатланиш шартлари турларини, асосларини, иқтисодий ўрни ва вазифаларини тавсифлаб бериш; - ... баҳолашни асосий усул ва кўрсаткичларини очиб бериш; - ... иборат бўлган, муаммони ифодалаш; -… муаммоларни кўрсатиш; -… муаммони ечиш жараёнининг изчиллигини тушунтириш; Ўқув фаолият натижалари : - ...моҳиятини тушунтирадилар; -... ҳаракатланиш шартлари турларини, асосларини, иқтисодий ўрни ва вазифаларини тавсифлаб берадилар; - ... баҳолашни асосий усул ва кўрсаткичларини очиб берадилар; - ... иборат бўлган, муаммони ифодалайдилар; - … муаммоларни кўрсатадилар;

- … муаммони ечиш йўлларини излаш имконини тақдим этиш. - … муаммони ечиш жараёнининг изчиллигини тушунтирадилар; - … муаммони ечиш тўғрисида якуний хулосалар қиладилар. Таълим усуллари Маъруза, муаммоли усул, ақлий ҳужум, мунозара,биргаликда ўқиш, тезкорсўров, тақдимот Таълимни ташкиллаштириш шакли Оммавий, жамоавий, гуруҳли Таълим воситалари Маъруза матни, компьютер, кўргазмали материаллар, чизмалар, А32 ўлчамли қоғоз, маркер, скоч Таълим бериш шароити Гуруҳларда ишлашга мўлжалланган, махсус техник воситалар билан жиҳозланган хона Мониторинг ва баҳолаш Оғзаки назорат: савол-жавоб, муаммони ечиш бўйича ўқув топшириғини бажариш

Муаммоли маърузанинг технологик харитаси Иш босқичлар и ва вақти Фаолият мазмуни таълим берувчи таълим олувчилар 1 - босқич. Ўқув машғулотиг а кириш (10 дақ.) 1.1. Мавзунинг номи, мақсад ва кутилаётган натижаларни етказади. Машғулот муаммоли маъруза шаклида боришини маълум қилади. Тинглайдилар, ёзиб оладилар 2.1. Талабалар билимини суҳбат шаклида фаоллаштиради (№ илова). Саволларга жавоб берадилар. 2 - босқич. Асосий (70 дақ.) Билимларни фаоллаштириш жараёнида ўқув муаммосини ечиш бўйича изланувчилик фаолиятида фаол иштирок этишлари учун талабаларнинг эгаллаган билимлари етарлилигини аниқлайди. 2.2. Фаоллаштирилган билимлар асосида талабаларни машғулотда ечиладиган муаммога “олиб киради”, ва уни ифодалайди. Уни ечишни ташкиллаштиради. Талабалар билан бирга таҳлил қилади, уларда пайдо бўлган қийинчиликларни аниқлайди. 2.3. Муаммони ечиш йўлларини излашни ташкиллаштиришга ўтади: биринчи кичик муаммони ифодалайди, сўнгра муаммоли саволларни бериб ва улар жавобларини муҳокама қилиб, талабаларни уни ечиш йўлини излашга, яъни биринчи оралиқ хулосага олиб келади. Шу тарзда кейинги муаммоларни ечиш йўлларини излашни ташкиллаштиради. Машғулотни ташкиллаштириш учун ёрдамчи савол ва хулосалар (№ илова), кўргазмали материаллардан (№ лова) фойдаланади. Муаммони ечиш бўйича ўз фикрларини берадилар. Кичик муаммони ечиш бўйича фикрлар билдирадилар, мунозара қиладилар, таҳлил қиладилар, хулоса чиқарадилар. Гуруҳларда тузилмавий- мантиқий чизма

2.4. Талабаларни кичик гурҳларга бўлади, тақдимот учун қоғозларни, маркерларни тарқатади,: муаммони ечиш “Ечимлар дарахти” тасвирлашни, беради. Гуруҳларда иш бошланганлигини маълум қилади. 2.5. Тақдимот бошланганлигини маълум қилади, гуруҳлар чиқишларини бошқаради. Тақдимот якунини қилади, энг яхши муаммони ечишнинг тузилмавий-мантиқий чизмасини дафтарга кўчириб олишни айтади ва якуний хулосани қилади “Ечимлар дарахти” тасвирлайдилар. Гуруҳ вакиллари тақдимот қиладилар, якуний хулосани берадилар, дафтарга ёзадилар 3 - босқич. Якуний (10 дақ.) 3. 1.Мавзу бўйича якун қилади, қилинган ишларни келгусида касбий фаолиятларида аҳамиятга эга эканлиги муҳимлигига талабалар эътиборини қаратади. 3.2. Мустақил иш учун топшириқ (№ илова) беради. Тинглайдилар. Топшириқни ёзадилар. Анжуман- маърузада таълим бериш технологияси модели ва технологик хариталар Анжуман- маърузада таълим бериш технологияси модели Вақт : 2 соат Талабалар сони: 25-60 та Ўқув машғулот шакли Анжуман - маъруза Ўқув машғулот режаси 1. 2. 3. Ўқув машғулот мақсади: ... тўғрисида билимларни шакллантириш. Педагогик вазифалар : - ...тушунчалар билан таништириш; - ... тавсифини бериш; - ... Ўқув фаолият натижалари : - ... тушунчаларни таърифлайдилар; - ... таснифлаб берадилар; - ... тушунтириб берадилар;

тушунтириб бериш; - ... мазмунини очиб бериш. - ... мазмунини очиб берадилар. Таълим усуллари Анжуман-маъруза, мунозара, тезкорсўров. Таълимни ташкиллаштириш шакли Оммавий, жамоавий, индивидуал. Таълим воситалари Маърузалар тизими, кўргазмали материаллар (слайдлар), лазерли проектор, ахборотли таъминот. Таълим бериш шароити Техник воситалардан фойдаланишга мўлжалланган хона. Мониторинг ва баҳолаш Оғзаки назорат: тезкор-сўров, назорат сўровлари Анжуман- маърузанинг технологик харитаси Иш босқичлари ва вақти Фаолият мазмуни таълим берувчи таълим олувчилар Тайёргарлик (1) Маъруза мавзулари (№ илова), маърузага тайёрланиш учун тавсия этилаётган адабиётлар рўйхатини беради. (2) Маърузачиларга мавзуларни беришни, тақризчи ва оппонентларни аниқлашни ташкиллаштиради. (3) Маърузачиларга танлаган мавзу бўйича реферат режасини батафсил тузиш топшириғини беради, маслаҳат беради, олиб борувчи, тақризчи, экспертлар вазифасини ва маъруза қилишга ажратилган вақт, баҳолаш кўрсаткичлари ва мезонлари билан таништиради. (4) Барча талабаларга маъруза ва қўшимча материаллар мазмунини ўрганиб чиқиш ва саволлар тузиш топшириғини беради. Маърузачилар мавзуни танлайдилар ва унинг режасини тузадилар. Қолганлар маъруза ва қўшимча материаллар мазмунини ўрганадилар, маърузачиларга саволлар тузадилар. Маърузачилар ўзгартиришлар, тўлдиришлар киритадилар, реферат ёзадилар, кўргазмали материал тайёрлайдилар

(5) Маърузачилар билан маъруза қилиш услуби ва тузилишини муҳокама қилади, маъруза мазмунига ўзгартиришлар киритади 1 - босқич. Ўқув машғулотиг а кириш (5 дақ.) 1.1. Ўқув машғулотининг мавзуси, мақсади, кўзланаётган натижалар ва уни ўтказиш режасини маълум қилади. Олиб борувчини таништиради. 1.2. Билимларни фаоллаштириш учун диққатни жалб қилувчи саволлар “...?” беради, тезкор- сўров ўтказади. 1.3. Ишга ажратилган вақт, мунозара ўтказиш қоидалари (№ илова), баҳолаш кўрсаткичлари ва мезонлари билан таништиради (№ илова ). Диққат билан тинглайдилар, ёзиб оладилар ва жавоб берадилар. Ишга ажратилган вақт, мунозара ўтказиш қоидалари, баҳолаш кўрсаткичлари ва мезонлари билан танишадилар 2.1. Талабаларни тайёрлаган маъруза ва маълумотлар билан таништиришларини ташкил этади. Материал мазмунини мантиқан ёритиб берилишини диққат билан кузатади. Маърузачи маълумот билан таништиради.Тақризч и маърузанинг ижобий жиҳатла- рини, 2 - босқич. Асосий (60 дақ.) 2.2. Тақризчиларга сўзга чиқишни ва саволлар беришни таклиф этади. 2.3. Маъруза мазмунини жамоа бўлиб муҳокама қилиш жараёнини ташкил этади: - оппонентларга ўз фикрларини билдиришларини, қўшимча саволлар беришни таклиф қилади; - саволлар беради (№ илова); - маърузанинг асосий моҳиятини аниқлаштиради; - билан ишонувчанлик руҳида суҳбатлашади. 2.4. Ҳар бир маърузани кучсиз томонларини айтиб ўтади. Оппоненлар ўз фикр- ларини айтадилар. Саволлар берадилар. Мунозаларда иштирок этадилар. Мунозара иштирокчилари жамоавий равишда маъруза мазмунини муҳокама қиладилар, мунозара иладилар.

қисқача умумлаштириш билан якунлайди. 3 босқич. Якуний (10 дақ.) 3.1. Ўқув фаолияти натижаларига якун ясайди. Фаол иштирокчиларни рағбатлантиради. Маъруза-анжуман маърузачилари ва иштирокчилари тайёргарлигини, мунозаралардаги фаоллигини баҳолайди. Олинган билимларни келажакдаги касбий ва ўқув фаолиятидаги аҳамиятини кўрсатади. 3.2. Мустақил иш учун вазифа беради (№ илова) 3.1. Тинглайдилар, аниқлаштирадилар, вазифани ёзиб оладилар

Фойдаланилган адабиётлар 1. Mihael Talbot-Smith, Sandra K. Abell. Ken Appleton, Deborah L. Hanuscin «Handbook of Rescearch on Science Education» Routladge, 2013. 2. Henri Poincare «Science and Method» Courier Cjrporethion, 2017. 3. Татур Ю. «Высшее образование: методология и опыт проектирования». Издательство Litres, 2016, 788 с. 4. Челышкова Марина, Звонников В. «Контроль качества обучения при аттестации: компетентный подход». Издательство Litres, 2016, 1543 с. 5. Бордовская Н.В. Реан А.А. «Педагогика». Учебное пособие. «Издательский дом Питер». 2014 г. 304с. 6. Методика преподавания экономических дисциплин: Учеб.пособие/ Н.Хужаев, П.З. Хашимов, Т.Т.Джураев, О.Б. Гимранова: Ташкент, 2005 –140 стр.

Похожие

Маъруза ва унга куйиладиган талаблар

Махсус фанларни ўқитишни лойиҳалаштириш ва режалаштиришда ўқитиш мақсадларини белгилаш йўллари

Психология курсидан семинар ва амалий машғулотларни режалаштириш ва уни ўтказиш олдига қўйиладиган педагогик-психологик талаблар

Ўқув жараёнини режалаштириш

Психология курсидан маъруза машғулотларига тайёрланиш ва уларни ўтказиш