Маънавият соҳаси ривожи - Педагогиka - Рефераты

Маънавият соҳаси ривожи

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

106.5 KB

Маънавият соҳаси ривожи Йигирма беш йил давомида мустақиллик биз учун энг улуғ, энг азиз қадрият бўлиб, миллий ўзлитимиз, ор- номусимиз, ғурур-ифтихоримиз тимсоли, эзгу орзу-инти лишларимиз, ютуқ ва марраларимизнинг ҳаётбахш манбаи сифатида шу муқаддас заминда яшаётган барча ватандош ларимиз қалбидан мустаҳкам ўрин эгаллади. Халқимиз ўз мустақиллигини қўлга киритгач, мамлакат ўтмишига, бой тарихий меросига, маънавий қадриятлар ва анъаналарга бўлган муносабат тубдан ўзгарди. Давлатимиз раҳбарининг «Юксак маънавият - енгилмас куч» китобида таърифланганидек, инсонни руҳан покланиш, қалбан ул ғайишга чорлайдиган, одамнинг ички дунёси, иродасини бақувват, иймон- эътиқодини бутун қиладиган, виждони ни уйғотадиган беқиёс куч - маънавиятга энг устувор йўна лишлардан бири сифатида эътибор қаратилди. Мустабид тузум даврида миллатимиз ва халқимизни камситувчи бу зиб кўрсатилган тарихий ҳақиқатлар тикланди. Миллий байрамлар ва урф- одатлар асл ҳолига қайтди. Азиз авлиёла римизнинг қаровсизликдан нураб, деярли йўқ бўлиб ке тиш арафасига келиб қолган мақбаралари, масжид ва мад расалар тубдан таъмирланди. Ўзбекистоннинг мустақилликка эришиши миллий ма даниятимиз тарихини ўрганиш, у ҳақда холисона фикр бил дириш борасида катта имкониятлар яратди. Осори-атиқала римизни асраш, миллий қадриятларимизни тиклаш, қади мий бой тарихимизни тўлақонли ёритиш имконияти туғилди. Жаҳон маданиятига ўзининг муносиб ҳиссасини қўшган аждодларимиз таваллудларини нишонлаш мустақиллик ту файли изчил анъанага айланди. Истиқлол шарофати билан ҳамда Президентимизнинг ташаббуслари билан алломала римиз таваллуд саналари нишонланди. Жумладан, 1991 йили Алишер Навоий; 1993 йили Аҳмад Яссавий, Заҳириддин Муҳаммад Бобур, Баҳовуддин Нақшбанд; 1994 йили Мирзо Улуғбек; 1995 йили Феруз,

Нажмиддин Кубро; 1996 йили Амир Темур; 1998 йили Имом ал-Бухорий, Аҳмад ал-Фар ғоний; 1999 йили Жалолиддин Мангуберди; 2000 йили Бурҳонуддин ал-Марғиноний, Камолиддин Беҳзод, Имом Абу Мансур ал- Мотурудий каби мутафаккирларимизга бағишланган тантаналар ўтказилди. Шу ўринда давлатимиз раҳбарининг қуйидаги сўзлари ёдга келади. «Бу каби тантаналарни ўтказишдан ният ва мақсадларимиз, муқад дас қадамжоларни обод қилишимиз сабаблари... энг аввало бу ишларни амалга ошириш замирида савоб деган олижа ноб тушунча ётади. Савоб - улуғ инсоний фазилат, юксак исломий қадриятлардан биридир. Менинг комил ишон чим шуки, савоб ишни ҳар ким қилиши керак, савоб ишни ҳар куни қилиш керак. Савобли амаллар қилиш эса халқимизга хос азалий хислатдир. Савобли ишларни қилган одамга, унинг эл-юртига, албатта Аллоҳнинг раҳматлари ёғилади. Муқаддас Қуръо ний оятда таъкидланганидек, «Яхшиликнинг мукофоти фақат яхшилиқдир». Биз эзгу ишларни қанча кўп қилсак, улуғ аждодларимизнинг иззат-икромини жойига қўйсак, уларнинг табаррук номларини бутун дунёга тараннум эт сак, Яратганнинг ўзи - бизни бало- қазолардан асрайди, бизга куч-қудрат ато этади, йўлимизни очиб беради» 1 . Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг «Амир Темур таваллудининг 660 йиллигини нишонлаш тўғрисида»ги Қарорига асосан, 1996 йилда Соҳибқирон Амир Темурнинг 660 йиллиги тантаналари ўтказилди. Ушбу тадбирлар кенгайиб, бутун жаҳон ҳамжамияти томонидан ҳам юқори даражада ўтказилди. Маданият, санъат, маориф, матбуот, спорт соҳаларида улуғ аждодимизга бағишлаб, турли йўналишдаги китоб, мақола, рисолалар чоп этилди, турли фильм ва спектакл лар намойиш этилди. Спорт соҳасида эса улоқ, кўпкари, кураш ўйинлари қайта тикланиб, кенг миқёсда оммалаш тирилди. Мустақиллик туфайли истиқлолнинг дастлабки йилла риданоқ 1 Каримов И.А. Биз келажагимизни ўз қўлимиз билан қурамиз. Т. 7. - Т: Ўзбекистон, 1999. - Б. 183-184.

аждодлар меросини ўрганиш, хусусан жадидчилик намоёндалари Мунаввар қори, Убайдулла Хўжаев, М.Беҳ будий, А.Авлоний, А.Фитрат, Чўлпон, Исҳоқхон Ибрат, Ҳ.Ҳ.Ниёзий, А.Қодирий меросини тиклаш давлат сиёсати даражасига кўтаридди. Аждодлар меросини ўрганишнинг маънавий ва ҳуқуқий асослари ишлаб чиқилди ва ҳаётга татбиқ этила бошланди. Қомусий олим Аҳмад ал-Фарғо нийнинг 1200 йиллигини нишонлаш ўзлигимизни, қадри ятларимизни англаш йўлидаги яна бир воқеа бўлди. Улуғ аждодларимиз таваллудларини ўтказиш бўйича ижтимоий- сиёсий, маърифий тажрибалар вужудга кедди. Ресггублика миздаги бу тажрибалардан қўшни мамлакатларда ҳам фойдаланиш кўзга ташланди. Шунингдек, қадимги аждодларимизнинг эзгу ғоялари, миллий давлатчилик анъаналари, турмуш тарзи ва мента литетини акс этгирган «Авесто» китоби фақат мустақиллик йилларида ўзининг ҳақиқий қадр- қимматини топди. Пре зидент Ислом Каримов раҳбарлигида амалга оширилган маънавий меросимизни тиклаш, ҳар томонлама ўрганиш ва тарғиб этиш борасидаги кенг кўламли ишлар доирасида «Авесто» китоби ҳам халқимизнинг маънавий мулкига ай лантирилди. Китобнинг халқимиз ва миллий давлатчили гимиз тарихи, умумбашарий цивилизация ривожидаги улкан аҳамиятини ҳисобга олган ҳолда, 2001 йили «Авесто» яратилганининг 2700 йиллиги юртимизда халқаро миқёсда кенг нишонланди. Шу муносабат билан китобнинг тўлиқ матни ўзбек тилига таржима қилиниб, чоп этилди. Истиқлол йилларида маънавий-маърифий ишларнинг янги, давр талаби ва манфаатларига мос такомиллашган тизими шакллантирилди. Юзлаб музейлар, маданият уйла ри ва саройлари, ахборот ресурс марказлари, маданият ва истироҳат боғлари оммавий муассасалар сифатида ватандош ларимизга маънавий-маърифий хизмат кўрсата бошлади. Республика «Маънавият ва маърифат маркази» ташкил этилди (1994) ва унинг вилоятлар, туманлар ва шаҳарлар даги бўлимлари ишга туширилди. Марказга Республика Маънавият ва маърифат кенгаши раҳбарлик қила бошлади. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2006 йил 25 ав густдаги

«Миллий ғоя тарғиботи ва маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш тўғрисида»ги қарорига биноан Республика Маънавият ва маърифат кенгаши фао лияти ва таркибий тузилиши қайта кўриб чиқилди. Республикамиздаги маҳалла оқсоқоллари ва фуқаролар йиғинлари раисларининг маънавий-маърифий ишлар бўйича маслаҳатчилари тизими шакллантирилди. Маънавий- маърифий ишларни ривожлантириш ва самарадорлигини ошириш борасида яна қатор ижобий чора-тадбирлар амалга оширилди. Республиканинг барча вилоятлари, йирик ша ҳарлари ва туманларида фаолият юритаётган маънавий-маърифий муассасалар иштирокида катта халқ сайиллари, ҳосил байрамлари, «Мустақиллик», «Наврўз», «Меҳржон» байрамлари, «Шарқ тароналари» халқаро фестивали, хонандалар, раққосалар, энг яхши касб усталарининг кўрик танловлари, «Ўзбекистон Ватаним маним», «Энг улуғ, энг азиз», «Келажак овози» ва бошқа кўрик-танловлар ўтка зилмоқца. Истиқлол йилларида биргина Тошкент шахрида «Тур кистон» саройи, Алишер Навоий номидаги Миллий боғ, Темурийлар тарихи Давлат музейи, Миллий академик те атр биноси ва ғоят гўзал, маҳобатли кошона - Ўзбекистон Давлат консерваториясининг янги биноси, бошқа кўплаб иншоотлар барпо этидци. 2000 йили пойтахтимизнинг Юнусобод туманида қата ғон йилларида халқимизнинг минглаб асл фарзандлари қатл этилиб, ном-нишонсиз кўмиб ташланган, неча йил лар давомида қаровсиз қолиб келган Бўзсув канали соҳи лидаги Алвастикўприк деб ном олган жарлик ўрнида «Ша ҳидлар хотираси ҳиёбони» ва кейинчалик шу номда музей ва жамғарма ташкил қилинди, 2001 йилдан эътиборан 31 август юртимизда Қатағон қурбонларини ёд этиш куни сифатида нишонланадиган бўлди. Ҳар йили 31 август тон гида бу масканда халқимизнинг қадимий урф-одатларига кўра ош тортилиб, Қуръон тиловат қилиш, давлат ва ҳукумат раҳбарлари, кенг жамоатчилик вакилларининг бу ерга келиб, марҳумларни ёд этиши, уларнинг руҳига ҳурмат бажо келтириши ибратли анъанага айланди.

Ҳозирги кунда мамлакатимизда аҳоли ўртасида тарғибот ва ташвиқот ишлари билан бевосита шуғуллана диган Ўзбекистон Республикаси Маданият ва спорт ишлари вазирлиги тизимида 2143 та клуб муассасалари, 87 та му зей, жумладан 18 та тарихий, 25 та ўлкашунослик, 10 та бадиий, 16 та мемориал ва 18 та бошқа йўналишдаги му зейлар ва 60 дан ортиқ маданият ва истироҳат боғлари ҳамда 37 та профессионал театр жамоалари фаолият кўрсатиб кел моқда. Маданият ва маърифат масканлари жамиятда ўзига хос ўрин тутади, айниқса, мамлакатда амалга оширилаёт ган иқтисодий, ижтимоий, сиёсий ислоҳотларни аҳоли ўрта сида тушунтиришда муҳим омил бўлиб хизмат қилмоқда. Мустақилликни қўлга киритишимиз шарофати билан мустабид тузум даврида топталиб келинган миллий урф- одат, анъана, қадриятларимиз қайта тикланиб, бугунги миллий-маънавий тараққиётимизга хизмат қилмоқда. Юртбошимиз «Юксак маънавият - енгилмас куч» асарида таъ кидланганидек: «Айни пайтда юртимизда миллий тикла ниш жараёни қарийб бир ярим аср давом этган ижтимоий- сиёсий қарамликдан кейин дастлабки пайтларда мутлақо табиий равишда ўзига хос «инкорни инкор» қонунияти асо сида кечганини айтиш лозим. Лекин биз собиқ тузумнинг мафкуравий қарашларини умуман инкор этишнинг ўзи ҳеч қандай бунёдкорлик дастурига эга бўлмаган сиёсий ва маданий экстремизм хавфини туғдириши эҳтимолини яхши англар эдик. Шу билан бирга, тарихий қадриятлар, урф- одат ва анъаналар, турмуш тарзига орқа олдини ўйламасдан, ёппасига бетартиб қайтиш бошқа бир кескинлик, дей лик, бугунги давр ҳаётини қабул қилмаслик, жамиятни янгилаш заруратини инкор эташ каби номақбул ҳолатларга олиб келиши мумкинлигани ҳам унутмаслик зарур эди. Бар чамизга маълумки, миллат ва халқнинг руҳи, дунёқараши ва турмуш тарзини ифода этадиган миллий маънавиятга муносабат, уни замон талаблари асосида ривожлантириш, одамларнинг дунёқараши ва тафаккурини ўзгартириш ма саласи ҳар томонлама чуқур ва пухта ўйлаб иш юритишни талаб қилади». Президентимиз маънавиятнинг миллий та раққиётдаги ўрни ва аҳамияти, уни

ўзлаштириш зарурлиги ҳақида тўхталиб, таъкидлаганидек: «Маънавият ўз халқи нинг тарихини, унинг маданияти ва вазифаларини чуқур билиш ва тушуниб етишга суянгандагина қудратли кучга айланади». Бу концептуал ғоя бугунги кунда миллий маъ навиятни ривожлантиришда давлат сиёсатининг устувор та мойилларидан бири сифатида хизмат қилиб келмоқда. Бугунги кунда ОАВ, хусусан телевидение маданиятни оммалаштиришнинг асосий воситаси ва манбаи бўлиб хиз мат қилмоқда. Аммо глобаллашув жараёнлари ва унинг йўналишларидан бири бўлган оммавий маданият экспан сияси таъсирида қадриятлар тизимида содир бўладиган туб ўзгаришлар инсонда муайян ўзгаришларни келтириб чи қариши, инсон ва жамият ўз маънавий-ахлоқий таянчлари дан маҳрум этилиши мумкин. Шу маънода, Президент Ислом Каримов таъкидлаганидек, «... коммунистик маф кура ва ахлоқ нормаларидан воз кечилганидан сўнг жа миятда пайдо бўлган ғоявий бўшлиқдан фойдаланиб, четдан биз учун мутлақо ёт бўлган, маънавий ва ахлоқий ту банлик иллатларини ўз ичига олган «Оммавий маданият» ёпирилиб кириб келиши мумкинлиги барчамизга аён бўли ши керак... Айниқса, ҳозирги вақтда дунёда кучайиб бораётган турли маънавий таҳдидларнинг олдини олиш, «ом мавий маданият»нинг зарарли таъсиридан фарзандлари мизнинг онгу тафаккурини ҳимоя қилишда илму фан ва маданият жамоатчилиги, ижод ахлининг ўрни ва роли то бора ортиб бормоқда. Нега деганда, бизнинг миллий руҳи миз ва табиатимизга ёт ва бегона бўлган ана шундай «мада ният» намуналарини фақат танқид ва инкор қилиш ёки уларни тақиқлаш билан бирон натижага эришиб бўлмайди. Бундай хатарлардан ҳаётимизни асраш, маънавий бўшлиққа йўл қўймаслик учун, авваламбор, эзгу инсоний ғоялар ва юксак маҳорат билан яратилган асарлар орқали халқимизнинг маданий савиясини юксалтириш, бошқача айтганда, бугун жаҳон майдонида юз бераётган кескин ақл-заковат ва истеъдод мусобақасида беллашувга қодир бўлишимиз шарт». Давлатимиз раҳбарининг ушбу фикр-мулоҳазаларида оммавий маданиятнинг мазмун-мохияти, оқибатлари ҳамда унга қарши курашишнинг

изчил восита ва омиллари аниқ баён этилган. Хуллас, бугунги глобаллашув шароитида турли шаклда ги, хусусан, «оммавий маданият» кўринишидаги мафкура вий хуружларга қарши кураш, бунинг учун «халқни - халқ, миллатни - миллат» қилиш Ўзбекистон мустақиллигини асраб-авайлаш, жамиятдаги барқарорликни сақлашнинг муҳим воситасидир. Ёдда тутиш лозимки, маданият, маъ навият одамлар уларда мужассам бўлган қадриятларнинг ҳаётдаги устуворлигини тан олган ва уларга амал қилиб яшагандагина яшайди. Бир-бири билан чамбарчас боғлиқ маданият ва маънавият инсоннинг инсоният олдидаги, халқ олдидаги, қолаверса, ўзи олдидаги масъулиятидир. Шу маъ нода, маданиятни инсон хатти-ҳаракатлари ва фаолиятининг ички тамойилларига айланган чекловлар тизими си фатида талқин этиш мумкин. Эзгуликка, инсонийликка зид ишни, қандай шароитга тушган бўлмасин, қилмайдиган одам ҳақиқий маданиятли инсон даражасига кўтарилади. Диний қадриятларнинг тикланишига оид қуйидаги ми соллар мамлакатимизда маънавий ҳаёт тўлақонли ва ранг- баранг кечаётганлигидан далолатдир: 2008 йил 14-15 август кунлари Тошкент ва Самарқанд шаҳарларида хорижлик ва маҳаллий уламолар, олимлар ва кенг жамоатчилик иштирокида «Ўзбекистоннинг ислом цивилизацияси равнақига қўшган ҳиссаси» мавзуидаги халқаро конференция; 13-14 ноябрь кунлари Самарқанд ва Бухоро шаҳарларида «Ўзбекистон - ислом дунёсининг буюк мутафаккирлари юрти» мавзуидаги анжуман ташкил этилди. 1993 йил сентябрь ойида Баҳоуддин Нақшбанднинг 675 йиллиги нишонланди. 1995 йил ноябрь ойида Маҳмуд аз-Замахшарийнинг 920 йиллиги ва Нажмиддин Кубронинг 850 йиллиги нишон ланди. Рус Православ черкови Тошкент ва Ўрта Осиё епархия сининг 125 йиллиги муносабати билан 1996 йил 9-12 но ябрь кунлари тантанали тадбирлар ўтказилди. Тантаналарда черков тарихида илк бор Москва ва Бутун

Русь Патриархи Алексий II Марказий Осиё ҳудудига ташриф буюрди. 1996 йил 17 декабрь куни Ўзбекистон Евангель-люте ран жамоаси Марказий Осиёдаги ягона лютеран Кирхаси нииг 100 йиллигини нишонлади. 1998 йил октябрь ойида Имом ал-Бухорийнинг ҳижрий тақвим бўйича 1225 йиллиги нишонланди. 2000 йил ноябрь ойида Имом Абу Мансур ал-Мотури дийнинг 1130 йиллиги ва Бурхониддин ал-Марғиноний нинг 910 йиллиги нишонланди. 2001 йил 25-26 ноябрь кунлари Рус Православ черко ви Тошкент ва Ўрта Осиё епархиясининг 130 йиллигига бағишланган тантанали йиғилиш ва илмий конференция ўтказилди. 2002 йилда Рим-католик черкови католикликнинг Мар казий Осиёда қайта тикланганлигига 100 йил тўлиши му носабати билан байрам тадбирлари ташкил этди. 2003 йил 5 октябрь куни Самарқанд шаҳрида Арман Апостоллик черкови қурилганлигининг 100 йиллигига ба ғишланган тантаналар ўтказилди. 2003 йил ноябрь ойида Абдуҳолиқ Ғиждувонийнинг 900 йиллиги нишонланди. 2003 йил 27 декабрь куни Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг 60 йиллиги нишонланди. 2004 йил декабрь ойида Ҳожа Аҳрор Валийнинг 600 йиллиги нишонланди. Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А. Каримовнинг махсус фармонлари билан Қурбон ва Рамазон ҳайитла рининг биринчи кунлари дам олиш кунлари деб эълон қи линди. 1992 йил 2 апрель куни Вазирлар Маҳкамасининг «Ўзбе кистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита ташкил этиш тўғрисида»ги Қарори қабул қилинди. 2003 йил 11 август куни Вазирлар Маҳкамасининг «Ўзбе кистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Тош кент Ислом

университети битирувчиларини молиявий жиҳатдан қўллаб-қувватлаш тўғрисида»ги Қарори қабул қилинди. 2003 йил 22 август куни Вазирлар Маҳкамасининг «Дин соҳасидаги маънавий-маърифий, таълим ишларини ва фаолиятини янада такомиллаштиришда ижтимоий кўмак ва имтиёзлар бериш тўғрисида»ги Қарори қабул қилинди. 2003 йил 17 сентябрь куни Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Имом Бухорий ёдгорлик мажмуини ас раб-авайлаш ва янада ободонлаштириш, аллома меросини ўрганиш ва тарғиб қилиш ишларини такомиллаштириш тўғрисида»ги Фармони эълон қилинди. 2004 йил 27 май куни Вазирлар Маҳкамасининг «Баҳо уддин Нақшбанд ёдгорлик мажмуаси марказини ташкил этиш тўғрисида»ги Қарори қабул қилинди. 2004 йил 16 июль куни Вазирлар Маҳкамасининг «Шоҳи Зинда ёдгорлик мажмуасида қайта тиклаш ва ободонлаш тириш ишларини ташкил этиш тўғрисида»ги Қарори қабул қилинди, 2006 йил 28 август куни Ўзбекистон Республикаси Пре зидентининг «Ҳаж ва Умра тадбирларини ташкил этиш ва ўтказиш масалалари бўйича Жамоатчилик кенгаши тузиш тўғрисида»ги Фармони эълон қилинди. 2007 йил 8 июнь куни Вазирлар Маҳкамасининг «Ус мон Мусҳафи»ни талаб даражасида сақлашни таъминлаш тўғрисида»ги Қарори қабул қилинди. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2008 йил 20 майдаги қарорига асосан Ўзбекистон Республикасининг Саудия Арабистонидаги Бош консуллиги таркибида Хаж ва Умра масалалари билан шуғулланувчи атташе лавозими ташкил этилди. 2008 йил 23 май куни Ўзбекистон Республикаси Прези дентининг «Имом Бухорий халқаро марказини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида»ги Қарори эълон қилинди.

2008 йил 7 август куни Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Ўзбекистон мусулмонлари идораси ҳузурида муқаддас қадамжоларни сақлаш ва обод этиш хайрия жам ғармасини ташкил қилиш тўғрисида»ги Қарори эълон қи линди. 2002 йил 30 май куни Навоий шахрида Рус Православ черковининг тантанали очилиш маросими ўтказилди. 2007 йилда Тошкент шаҳрининг «Ҳастимом» даҳасида қисқа муддатда - тўрт ой ичида ўз ичига «Хазрати имом» масжиди, «Бароқхон» мадрасаси, «Муйи муборак» зиё ратгоҳи, Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг янги би носи ва бошқа масканларни олган янги мажмуа қуриб бит казилди. 2004 йил 22-23 март кунлари Франциянинг Париж шаҳ рида «Ўзбекистон ва Францияда диний бағрикенглик» ва «Ўзбекистон ва Франция халқаро муносабатлар тизимида» мавзуларида Халқаро конференциялар ўтказилди. 2004 йил 3-10 октябрь кунлари АҚШ нинг Вашингтон шаҳрида Р.Никсон маркази томонидан ташкил этилган «Давлат ва дин, конфессиялараро бағрикенглик: Ўзбекис тон мисолида» мавзусида конференция бўлиб ўтди. 2007 йил 31 май куни Буюк Британиянинг Лондон шаҳ рида «Уч дин форуми» халқаро ташкилоти томонидан таш кил этилган «Конфессиялараро тотувликка эришишда Ўзбе кистон тажрибаси» мавзуидаги семинар уюштирилди. 2001 йил 30 март куни Ўзбекистон Библия китоб жамияти томонидан амалга оширилган «Сулаймоннинг ҳик матлари китоби»нинг ўзбекча таржимаси тақдимот мароси ми ўтказилди. Мустақиллик йилларида республикамизда Қуръон (уч марта), Қадимги Аҳднинг 16 китоби ва Янги Аҳд тўлали гича ўзбек тилига ўгирилиб, нашр этилди. 2004 йил 21 декабрь куни Ўзбекистон мусулмонлари идорасида Республика Кўрлар жамияти билан ҳамкорлиқда тайёрланган Брайл ёзувидаги Қуръони карим китоби тақ димот маросими ўтказилди. Ўзбекистон мазкур

хайрли ама лиётни амалга оширган жаҳоннинг учинчи мамлакати бўлди. Бугунги кунда мамлакатимизда 24 мингга яқин кўзи ожизлар истиқомат қилмоқда. Эндиликда махсус мактаб-интер натлар, кутубхоналар ҳамда барча истак билдирганлар мазкур Куръондан фойдаланишлари мумкин. Мустақиллик туфайли мусиқа, маданият, амалий ва тас вирий санъат каби йўналишлар ривожига катта эътибор бе рилди. Ўзбекистон машҳур мусиқа ва театр фестивалларига, ижрочилар танловлари ва кўргазмаларга ҳам мезбонлик қилмоқда. Хусусан, йил сайин иштирокчилар сони кўпайиб бораётган «Шарқ тароналари» халқаро мусиқа фестивали бутун жаҳон маданий жамоатчилиги ўртасида кенг шуҳрат қозонмоқда. Ўзбекистон раҳбарияти аҳолининг кўпмиллатлилигини ҳисобга олиб, мустақилликнинг илк йилларидан бошлаб миллатлараро тотувлик ва ҳамжиҳатликни мустаҳкамлашга алоҳида эътибор қаратмоқда. Давлатимиз миллий сиёса тининг асосий йўналишлари Ўзбекистон Республикаси Конституциясида баён этилган. Миллий сиёсат қуйидаги тамойилларга асосланади: — Ўзбекистон Республикаси ўз ҳудудида истиқомат қилувчи барча миллат ва элатларнинг тиллари, урф-одат лари ва анъаналари ҳурмат қилинишини таъминлайди, улар нинг ривожланиши учун шароит яратади; — Миллатидан қатъи назар фуқароларнинг қонун ол дида тенглиги; — Давлат ва жамият бошқарувининг барча бўғинларида этник ўзига хосликларни ҳисобга олиш; — Миллатчиликнинг ҳар қандай кўринишларига нисба тан муросасизлик; — Ижтимоий ва сиёсий ҳаётда барча миллат ва элат ва килларининг ҳар томонлама иштирокини таъминлаш; — Республикада ижтимоий, миллий, ирқий ва диний адоватни тарғиб қиладиган партиялар ва жамоат бирлашма лари тузилиши ҳамда уларнинг фаолияти тақиқланган. Республикада ҳозирги пайтда 27 миллат вакиллари то монидан тузилган

150 га яқин миллий маданий марказ (МММ) фаолият олиб бормоқда. 14 МММ республика мақомига эга. 31 МММ корейслар, 23 МММ руслар, 10 МММ то жиклар, 9 МММ қозоқдар, 9 МММ татарлар (3 таси татар- бошқирд МММ) томонидан тузилган. Озарбайжонлар 8, туркманлар 7 та МММга эга. Украинлар ва қирғизларда 6, туркларда ва Европа яҳудийларида 5 тадан МММ бор. Немислар, поляклар ва арманлар 4 тадан МММ тузишган. Уйғурлар ва Бухоро яҳудийлари 3 тадан МММга эга. Белоруслар ва қрим татарлар 2 тадан МММ га эга. Араблар, болгарлар, бошқирдлар, греклар, грузинлар, литваликлар, қорақалпоқлар, хитойлар ва дунганлар 1 тадан МММ тузишган. Республика байналмилал маданият маркази ва МММ фаолларидан 71 киши юксак давлат мукофотлари билан тақдирланган. Шу жумладан, 32 киши «Дўстлик» ордени билан, 2 киши «Меҳнат шуҳрати» ордени билан, 13 киши «Шуҳрат» медали билан мукофотланган. 7 кишига фахрий унвонлар, 17 кишига Ўзбекистон Республикасининг Фах рий ёрлиқлари берилган. Мукофотланганлар орасида 24 миллат вакиллари бор. Бугунги кунда Ўзбекистон Қаҳрамони Вера Борисовна Пак Хоразм вилояти корейс МММ бошқаруви аъзосидир. Республика рус маркази раиси Светлана Ивановна Гераси мова эса сенатор, Ўзбекистон Халқ ўқитувчиси. Телевидение ва радиода 10 тилда (ўзбек, қорақалпоқ, рус, қозоқ, қирғиз, тожик, туркман, татар, уйғур, озарбайжон) кўрсатув ва эшиттиришлар олиб борилади. Газеталар 10 тилда (ўзбек, қорақалпоқ, рус, қозоқ, қир ғиз, корейс, тожик, туркман, украин, инглиз), журналлар эса 8 тилда (ўзбек, қорақалпоқ, рус, инглиз, қозоқ, қир ғиз, тожик, туркман) босилади. Ўрта ва олий таълим 7 тилда: ўзбек, қорақалпоқ, рус, қозоқ, қирғиз, тожик, туркман тилларида амалга ошири лади.

Ўзбекистон диёрида қадимдан турли цивилизация ва киллари, маданий қатламлар, хилма-хил эътиқод ва дунё қарашлар ёнма-ён яшаб келган. Бу ерда яшовчи халқ, Юрт бошимиз таъкидлаганидек, бошқа жойдан кўчиб келиб, ўрнашиб қолган эмас. Бу замин ота-боболаримиз яшаб ўтган азалий ва муқаддас макондир. Бу замин Шарқ ва Ғарб нинг, Шимол ва Жанубнинг, қадим ўтмиш ва буюк кела жакнинг туташган жойи, Марказий Осиёнинг юраги, ин соният тафаккури, фан ва маданиятининг энг кўҳна ўчоқ ларидан биридир. Бу тупроқда жаҳонни ҳайратга солган цивилизациянинг илдизлари вужудга келган, инсоният тарихининг энг қадимги даврларига мансуб диний ва фалса фий анъаналар шаклланган. Қадимги юнон файласуфи Гераклит бу юртни «фалсафий тафаккур бешиги», деб бекорга таърифламаган. Шуни таъкидлаш жоизки, бизнинг цивилизация ўзига хос толерант тафаккур услубига таяна ди. Бундай тафаккур услубига бизнинг заминимизда узоқ вақт ҳам оташпарастлик, ҳам буддавийлик, ҳам яҳудийлик, ҳам христианлик, ҳам ислом динлари бўлганини мисол келтириш мумкин. Ана шундай анъаналар Ўзбекистонда яшовчи барча мил лат ва элатлар вакилларининг туб манфаатларини, халқи мизнинг асрлар мобайнида интилиб келган орзу-умидлари, олижаноб мақсад-муддаоларини ўзида мужассам этади. Ушбу анъана ва тафаккур тарзининг таркибий қисми миллатлараро тотувлик ғояси бўлиб, умумбашарий қад рият, турли халклар биргаликда истиқомат қиладиган мин тақа ва давлатлар тараққиётини белгилайди, шу жойдаги тинчлик ҳамда барқарорликнинг кафолати бўлиб хизмат қилади.

Х У Л О С А Бугунги кунда халқимиз томонидан истиқлол йиллари да босиб ўтилган тарихий йўл, эришилган улкан ютуқ ва марралар, уларнинг моҳияти ва аҳамияти ҳар томонлама тарғибот-ташвиқот қилишда, яъни ҳаёт ҳақиқатини ёри тишда, эришилган ютуқларни жамоатчиликка етказишда биз баъзан ҳаётдан ортда қолмоқдамиз. Хусусан, истиқлол йилларида Ўзбекистонда амалга оширилган ўзгаришлар, уларнинг замини ва омилларини кўрсатишда дадилроқ ва қатьийроқ бўлишимиз даркор. Истиқлол ўзбек халқига туҳфа тариқасида берилмаганини ҳар тарафлама чуқур ёритиб ва исботлаб беришга қаратилган илмий изланиш ва тахлил лар бугунги кунда ўта долзарбдир. Шунинг учун ҳам мам лакатимизнинг 18 йиллик мустақил тараққиёт йўлини бу тун мураккаблиги ва қамрови билан ёритиб бериш Ватани мизнинг истиқлол тарихини ўрганишда, уни тарғиб этишда, ҳеч шубҳасиз, мустаҳкам асос бўлиб хизмат қилади. Ушбу қўлланмада келтирилган фикр ва далиллар асоси да тегишли хулосалар чиқариш мумкин. Биринчидан, Ўзбекистоннинг мустақиллиги осон ва ўз-ўзидан қўлга киритилмаган, балки Юртбошимиз раҳна молигидаги собитқадамлик ва сермашаққат фаолиятнинг натижаси бўлган эди. Шу маънода истиқлол кимнингдир инъоми эмас, балки кўплаб курашлар натижасида қўлга киритилган қонуний натижа, халқимизнинг улкан ютуғидир. Иккинчидан, тарихан қисқа бу давр, бир ўспирин воя га етгудек бир вақт давомида ёш давлатимиз учун ҳар то монлама ривожланиш ва юксалиш даври бўлганлиги бугун ҳеч кимга сир эмас. Учинчидан, бугунги кунда халқаро ҳамжамиятнинг эъти рофига кўра, Президент Ислом Каримов томонидан асос лаб берилган жамият ҳаётини тубдан ислоҳ қилиш, жаҳон да молиявий-иқтисодий инқироз бўлиб турганига қарамай иқтисодий ривожланиш ва ижтимоий ҳаётни эркинлашти риш, жамиятни демократлаштириш ва босқичма-босқич модернизациялаш модели

амалда ўзини тўла оқламоқда. Тўртинчидан, Ўзбекистонда фаол демократик янгила нишлар ва мамлакатни модернизация қилиш давом этмоқ да. Бунда жамиятимизнинг барқарор ривожланиши, сиёсий ҳаётни, давлат ва жамият қурилишини янада ислоҳ этиш, хусусан Конституцияда белгилаб берилган инсон ман фаатлари, эркинлиги ва фаровонлигини тўла таъминлаш, парламентаризм ва кўппартиявийликнинг сиёсий ҳаётда тўлароқ жорий этилиши ғоят муҳим роль ўйнамоқда. Бешинчидан, мустақилликнинг илк кунларидан бошлаб мамлакатимизда ижтимоий йўналтирилган бозор иқтисоди ётига асосланган очиқ демократик давлат барпо этиш ва фуқаролик жамиятини шакллантиришда амалда ўзини тўла оқлаган ислоҳотларнинг машҳур беш тамойили ишлаб чи қилди ва жорий этилди. Олтинчидан, мазкур тамойиллар мамлакатимизни ислоҳ этиш бўйича аниқ мақсад ва вазифаларни белгилаб олиш имконини яратди, дунёда юз бераётган молиявий- иқтисодий инқирозлар даврида ҳам мамлакатимизнинг барқарор ривожланишига асос бўлди. Айнан ана шу тамо йиллар асосида пайдо бўлган «Янги уй қурмай туриб, эс кисини бузманг», «Ислоҳотлар – ислоҳот учун эмас, авва ло инсон учун, унинг манфаатлари учун» деган шиорлар бугун кўпчиликка ёд бўлиб кетди. Тараққиётнинг ўзбек модели ривожланиш тамойилла рини тўғри танлаб олишда асос бўлиб хизмат қилди. Ўзбекистонда демократик тараққиёт йўлини танлашда республиканинг ўзига хос хусусиятлари, халқ анъаналари ва мил лий урф-одатлари, турмуш тарзининг ҳисобга олингани ўз йўлимизни топа олишимизга асос бўлди. Президент Ислом Каримов томонидан адолатли, демократик ҳуқуқий давлат қуришнинг беш асосий тамойилининг илгари сурилиши ҳам шундан. Бу эса республикада янги ижтимоий тузумга ўтиш нинг пухта ўйланган стратегиясини ишлаб чиқиш имкони ни берди. Албатта, бунда давлатимиз раҳбари томонидан демократик давлат қуришда ўзини оқлаган жаҳон тажриба си чуқур ўрганилди. Шарқона босиқлик асосида олиб

бо рилган саъй-ҳаракатлар туфайли Ўзбекистонда демократик давлат қуриш стратегиясининг миллий давлатчилик, иқти содиёт ва маънавиятни юксалтиришга қаратилишига эри шилди. Мамлакатимизнинг мавжуд табиий-иқтисодий, минерал хом-ашё ва инсоний салоҳиятини холисона баҳола ган ҳолда жаҳон хўжалик алоқалари тизимида муносиб ўрин эгаллашга муваффақ бўлинмоқда. Демократик давлат қуриш тамойиллари, яъни иқтисод нинг сиёсатдан устуворлиги, давлатнинг бош ислоҳотчи лик фаолияти, қонун устуворлигига эришиш, кучли ижтимоий ҳимояни амалга ошириш, бозор иқтисодиётига эво люцион йўл билан, босқичма-босқич ўтиш Ўзбекистоннинг стратегик ривожланиши учун асос бўлди. Шу тариқа жами ят ҳаётининг сиёсий, иқтисодий ва маънавий соҳаларида тараққиётнинг ўзбек модели намоён бўлмоқда, демократик давлат қуриш жараёнларида инсон эркинлиги, ҳуқуқлари ва манфаатлари таъминланмоқда. Пухта ўйланган изчил ташқи сиёсат туфайли давлатимизнинг жаҳон ҳамжамияти томонидан эътироф этилиши, халқаро майдонда обрў- эътиборининг ортиб бориши аста-секин, аммо муттасил давом этиб келмоқда. Лекин бунинг ўзи етарли эмас. Мамлакатимиз халқаро ҳамжамият олдида турган долзарб муаммоларни ҳал этиш ишига қўшган салмоқли ҳиссаси, ташаббуслари эвазига, халқаро ташкилот лар ва тузилмалар фаолиятидаги самарали иштироки орқали ҳам ўзига обрў орттирмоқда. Хуллас, эришилган ютуқлардан фахрланиш бугунги кун да фуқароларимизда келажак учун масъулият билан бирга Ватан тақдири ва келажагига дахлдорлик туйғусини ҳам шакллантирмоқда. Ўтган ўн саккиз йил давомида муста қиллик биз учун энг улуғ, энг азиз қадрият бўлиб, мил лий ўзлигимиз, ор-номусимиз, ғурур-ифтихоримиз тимсо ли, эзгу орзу- интилишларимиз, ютуқ ва марраларимизнинг ҳаётбахш манбаи сифатида шу муқаддас заминда яшаётган барча ватандошларимиз қалбидан мустаҳкам ўрин эгалла мокда.

Похожие

Ижтимоий педагогика асослари. Ижтимоий педагогика алоҳида фан ва амалий фаолият соҳаси сифатида

Президент И.А.Каримовнинг “Юксак маънавият-енгилмас куч” асарининг мазмун-моҳияти

Президент И.А.Каримовнинг “Юксак маънавият-енгилмас куч” асарининг мазмун-моҳияти

Ислом Каримовнинг “Юксак маънавият енгилмас куч” асарининг мазмун ва моҳияти

Миллий истиқлол ғояси ва маънавият асослари фанининг яратилишининг асосий сабаблари