Малака оширишнинг самарали тизимини яратиш. Малака ошириш ва метод бирлашма фаолиятини уйғунлаштириш - Педагогиka - Рефераты

Малака оширишнинг самарали тизимини яратиш. Малака ошириш ва метод бирлашма фаолиятини уйғунлаштириш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

73.5 KB

Малака оширишнинг самарали тизимини яратиш. Малака ошириш ва метод бирлашма фаолиятини уйғунлаштириш М.О.нинг самарали тизимини яратиш мактаб таълимини ривожлантириш Давлат умуммиллий дастурида қўйилган асосий вазифалардан биридир. Мазкур тизимни яратишда педагогнинг малака оширишдан қайтгандан сўнги фаолиятини тўғри уюштириш мухим ўрин тутади. Педагог малака ошириш курсидан қайтгач курс давомида олган билимларини амалда қўллай олса ҳамкасбларига ўргатса малака ошириш самарадорлиги юқори бўлади. Малака ошириб қайтган педагогнинг курсдан кейин самарали фаолиятини кўрсатишда метод бирлашмалар мухим ўрин тутади. Унда ҳар бир ўқитувчи ўз имкониятларини намойиш этиш фикр мулохазаларини ҳамкасблари билан ўртоқлашиши, муносабатларини эшитиш мумкин бўлади. Метод бирлашмадаги ишлар УЎТ мактаби фан методика бирлашмалари тўғрисида низом асосида олиб борилади. Низомга мувофиқ метод бирлашма аъзолари эхтиёжга қараб илғор тажрибаларни кузатадилар, тахлил қиладилар. Ўз сохалари бўйича педагогик амалиётдаги илғор янгиликларни жамоа бўлиб ўрганадилар. Маслахатлашадилар тадбирлар белгилайдилар. Жамоа бўлиб ўқиб ўрганадилар ижод қиладилар. Баъзи мутахасислар фан методбирлашмаларини мактаб ичидаги кичик институт, ёки метод академия деб айтишадилар. Фақат бу академияда малака ошириш, узлуксиз, мунтазам йил давомида фаолия юритадиган жараёндир. Илғор мактабларда иш фаолияти М.ОИ таълим марказлари билан муқобиллашган тарзда ташкил қилинади. Шунингдек метод бирлашма аъзоси ўзинг шахсий малака ошириш дастурини ёки ижодий иш режасига эга бўлиши керак ва бу малака

оширишда мухим ўрин тутади. Аслида бу дастур ўқитувчининг малака оширишга шахсий буюрмасидир. Чунки шахсий дастурда ўзи билмайдиган ёки ўзи қизиқадиган мавзуларни ифодалайди. Метод бирлашма аъзолари мазкур дастурда мактаб муаммосидан ва эхтиёжидан келиб чиққан холда айрим масалаларни қўшадилар ва тўлдирадилар. Методи бирлашмада хисобот тинглаш ва семинарлар ташкил этиш. Барча мактабларда малака оширишдан қайтган ўқитувчини хисоботи тингланади. Хисобот методбирлашмада ёки методик йиғилишда эшитилади. Янгиликлар баён этилади. Кейинги фаолият мухокама қилинади унга тегишли ўзгартиришлар киритилади, тасдиқланади. Ўқитувчиларнинг саволларига жавоб берилади. Баъзи мактабларда очиқ дарслар ва тренинглар ҳамда семинарлар ташкил этилади. Семинар – мактаб жамоаси иштирокида ёки туманда бошқа мактаблардан ўқитувчилар таклиф этилади. Метод бирлашмада хисобот тинглаш ва семинарлар ташкил этишга олдиндан тайёрланади. Метод билашмадаги энг илғор тажрибали ўқитувчининг тажрибаси асосида семинар ташкил этилади.тажрибали ўқитувчи семинарга алохида тайёрланади кўргазмалар, адабиётлар, карталар, суратларни олдиндан синф хонасига осиб қўйилади. Семинар хақидаги эълон бир хафта олдин осиб қўйилади. Семинардан мақсад яратилган илғор тажрибани ўрганиш, тавсиялар ишлаб чиқиш ва уни татбиқ этиш ва оммалаштиришдан иборат бўлади. Семинарда иштирок этганлар тажрибани ижобий томонлари билан танишадилар, ундан фойдаланиш йўлларини ўрганадилар. Семинардан сўнг тажрибани татбиқ этиш йўллари изланади. Кейинга вақтда методбирлашма фаолиятида семинар тренинг каби янги услублар пайдо бўлди. Бу услублар иннавацион услублар бўлиб, тайёрланиш учун кўп вақт ва харажат талаб қилади. Илғор тажрибаларни ўрганиш ва оммалаштириш 2

Илғор тажрибаларни ўрганишни ташкли қилишни қатор шакллари бор. Булар очиқ дарслари дарс тахлилида қатнашиш, плакатлар, китобчалар чиқариш, методик мақолалар чиқариш видеотасвирга тушириш, ижодий хисоботлар ташкил этиш, тажриба ўрганишни ташкил этиш. Кейинги даврда имкониятига қараб видеофилмлар яратиляпти ва баъзи жараёнлар видеотасмага туширилиб бошқа мактабларда намойиш этиляпти. Мактабда ўқиш йили бошидаги методбирлашмада педагогик хамкорлик ғоялари акс этган қуйидаги йўналишлар ишлаб чиқилши мумкин. Булар: - Инсонпарварликка асосланган мажбур қилмасдан, онгли тарзда ва эркин ўқиш жараёнини шакллантириш. - Ўқувчида мувафоқият қозонишга бўлган ишончи тарбияланади ва ўзига ишонч хосил қилади. Ўқишга ўрганиш, ўзини ортда қолаётганини хис этиш ва уни бартараф этишга интилиш жараёнини яратиш. Ушбу йўналишлар билан танишган ўқитувчилар ўз фаолиятида тегишли тадбирларни белгилайдилар. Жумладан хамкорлик педагогикасига тегишли адабиётлар йиғадилар тажрибаларни ўрганадилар, таълим жараёнига татбиқ этадилар, янги тажрибалар яратадилар бу тизим узлуксиз давом этади такомиллашади. Метод бирлашма йиғилишларида услубий марузалар тинглаш. Бунда бирлашма аъзолари аввалдан режалаштирилган ёки кундалик эхтиёж ўрнига танланган мавзуларда марузалар тайёрлайдилар ва бирлашма йиғилишларида марузалар тингланиб мухокама қилинади. Бирлашма йиғилиши бу марузаларни янгидан ишлаб пишитиш учун қайтариши уни туман методика хонаси қошидаги методик уюшмага, шуба йиғилишларига тавсия қилиши мумкин. Уюшма шуба йиғилишлари эса ўқитувчининг марузасини вилоят пед ўқишлари дастурига киритишга, алохида тажриба сифатида чоп этишга тавсия этади. маруза тайёрлаш ўқитувчига танланган мавзу бўйича ўзининг мулохазаларини бир тизимга солиш, шу йўналишидаги фойдали маслахатлар ва тавсиялар ишлаб чиқиш имконини беради. 3

Бирлашма аъзолари ўзлари яратган дарс сценарийлари, ишланмалари кўргазмали қуроллар, тестлар ва бошқа методик махсулотларни бирлашмадаги касбдошлари, мухокамасига қўйдилар. Бирлашма мазкур материалларни чоп этишда, ёйишда муаллифга тегишли ёрдамни кўрсатади ва методик махсулотлар методбирлашма томонидан танловга ҳам тавсия этилади. Баъзи мактабларда методик марузалари ҳар йили янгилаб туриш тавсия этилади: Бундан мақсад ўқитувчилар ҳар йили янги мавзуларни устида ижодий ишлаши кўзда тутилади. Шу билан бирга методик мавзулар танлаб олиниб, бир неча йил давомида тажриба тўплаб янгилик киритиш тавсия этилади. Бунда марузалар мазмуни такомиллашади, мазмун кенгаяди. Намунали ва очиқ дарслар ташкил этиш. Бирлашма режа асосида аъзоларнинг намунали ва очиқ дарсларини ташкил этади. одатда аввалдан эълон берилади ва бундай дарсларга мактаб раҳбарлари метод бирлашма азолари, хохловчилар таклиф этилади. Дарсдан сўнг дарсни батафсил тахлили ўтказилиб, ҳар бир киши дарс хақидаги ўз мулохазасини эркин айтади ва умумий хулосага келинади. Бундан бирлашма азолари ҳам, очиқ дарс ўтиб берган педагог ҳам бирдай наф кўради. Бирлашма маълум тартиб асосида аъзолар ўртасида, ўзаро дарсга киришни йўлга қўяди. Одатда тажрибали ўқитувчилар нисбатан тажрибасиз ўқитувчилар дарсига кириб тахлил асосида тегишли методик ёрдам кўрсатадилар. Ёш ўқитувчилар тажрибали ўқитувчиларни тажрибасини ўрганадилар. Баъзан бирлашма аъзолари шу фанни ўқитилишини ахволи, жумладан рейтинг тизимини жорий этилиши муаммолари ёки бошқа муаммоларни ечимини топиш ва ахволини ўрганиш мақсадида ҳам дарс тахлил қиладилар. Метод бирлашма фаолиятида кейинги йилларда анжуманлар, семинарлар бир қаторда тренинг ўқувлар ўтказиш шакллари пайдо бўлди. Метод бирлашма ноананавий дарс усулини ўз азоларига ўргатиш мақсадида рахбарият билан келишган холда тренинг ўқувлар ҳам ташкил этади. бундай 4

ўқувни ўтказувчи тренер мактабнинг ўзидан бўлиши ёки четдан таклиф қилиниши мумкин. Тренинг ўқув шароит ва эхтиёждан келиб чиқиб турли муддатларда ўтказилиши мумкин. Тренинг ўқувчларида турли дарс намуналаридан мисолларни этиборингизга хавола қиламиз. А)Мижозлар бўйича – ролли ўйин мижозлар хусусиятлари ёзилган қоғозлар конвертларга жойланган ҳар бир гуруҳ турли характерда бўлган ўқувчилар харакатларини такрорлайди. Ўқитувчи уларга турли саволлар беради. Жумладан Африка нима учун иссиқ? Турли характердаги ўқувчилар хаёлларига келган жавоб берадилар. Ўйиндан мақсад ҳар бир ўқувчини билимини ва қизиқишини аниқлаш. Б) Ақлий хужум ўтказиш қоидалари. 1. Ақлий хужум давомида ижтирокчиларга танқид қилиш, салбий гапларни айтиш тақиқланади. Чунки танқид инсон фикрини жамлашга халақит беради, уни чалғитади. Айтилган барча фикрлар қўллаб қувватланади. 2. Қисқа вақтда кўпроқ ғоялар йиғиб олиш керак. Бунинг учун ғоялар жуда шиддатли оқим билан ёғиши керак. Ўз-ўзидан келиб чиқадиган фикрлар ўганилганда инсонда рационал филтр бўлади. Ушбу холатни йўқотмаслик учун, ақлий хужумга ўтиш йўлида келиб чиқадиган муаммоларни енгиб ўтиш лозим. В) Кластер усули – бу ғоялар ва саволлар ахборотлар харитасини тузиш усулидир. Ноананавий усулларни ўтказиш қоидалари - Ўзаро хурмат - Самимийлик - Шахсни танқид қилмаслик - Очиқ эркин фикр - Хазил мутойиба - Фикрларни ўзига қабул қилиш Мониторинг натижаларини мухокама қилиш 5

Ўқув йилининг ҳар чораги якунлари методбирлашмаларда мухокама қилинади ва мониторинг натижалари тахлил этилиб, ўқув жараёнини олиб бориш амалиётига у ёки бу ўзгариш критиш юзасидан тадбирлар ишлаб чиқилади. Бу вазифа ўқувчилар таълим тайёргарлиги даражаси рейтинг тизимини жорий этишда айниқса асқотади. Рейтинг тизими низомига кўра ўқувчилар таълим тайёргарлиги даражаси ва ДТСлари талабларини бажариши мониторинги аниқланади. Бунда чарак давомида ўргатилган билим кўникма ва малака тушунчаларини қанчаси ўрганилганлиги аниқланади. Ёки ДТСлари ўқувчилар билим савиясини минимал даражасини қанчаси ўрганилганлиги аниқланади. Метод бирлашма аъзолари ушбу натижаларни ўрганадилар ва тегишли амалий тадбирлар белгилайдилар. Натижаларни яхшилаш чорасини кўрадилар. Таянч мактабларида ёш педагогларни тажрибали ўқитувчиларга шогирд қилиб беркитиб қўйиш билан ҳам метод бирлашмалар шуғулланади чунки бирор фан мутахасиси бўлган ёш педагогни айнан шу фан мутахасиси бўлган тажрибали ўқитувчига беркитиш кўпроқ самара беради қолаверса устоз-шогирд ишларининг боришга таъсир кўрсатиш имкониятлари метод бирлашмада кўпроқ. Малака ошириш ва метод бирлашма ҳамкорлиги. Хозирги вақтда таълим сохасида методбирлашмалар турли босқичда фаолият кўрсатмоқда. 1. Мактаб метод бирлашмалари. Бази мактабларда методик кенгашлар ҳам фаолият кўрсатмоқда улар методик масалаларни мухокамаси билан шуғулланадилар. 2. Худудий метод бирлашмалар. Қишлоқ, туман худудидаги бир неча ўзаро яқин мактаблар шохоб методбирлашма, худудий метод бирлашмага бирлашадилар Метод бирлашмага раҳбарлик қайси мактабда тажрибали ташкилотчи ўқитувчи бўлса, шароитга қараб шу мактабга белгиланади. 6

Табиийки худудий метод бирлашмалар иш туман методика хоналари диққат марказида бўлади ва тегишли моддий манавий кўмак беради. Метод бирлашмалар фаолиятини мувофиқлаштириш, уларга тегишли услубий ёрдам бериш мақсадида методика хонаси қошида барча мактаблар метод бирлашмалари, худудий метод бирлашмалар раҳбарлари аъзо бўлиб кирган методик уюшма ҳам яхши самара беради чунки метод бирлашма йиғилишларида турли лавозимдаги ўқитувчилар қатнашса мавжуд муаммоларни ечимлари ҳам топилади. Малака ошириш институтлари кафедралари таянч мактаблардаги фан методика бирлашмалари билан ҳамкорлик қилиш йўлларини ахтармоқдалар. Профессор ўқитувчилар жойларда метод бирлашмалар иши билан танишиб тегишли маслахатлар беришади. Шунингдек фан ўқитувчиларини фикр мулохозалари ўрганилиб, институт фаолиятига тегишли ўзгаришлар киритилмоқда. Жумладан малака ошириш курсларида педтехнологияларни жорий қилиш лойихалари. Рейтинг тизими компютерларидан фойдаланиш тажрибаси, география фани ўқув режасини тузиш, глобал таълим масалалари юзасидан марузаларга янги мазмун бахш этмоқдалар. Ўқитувчиларни фикр мулохазалари ўрганиб, мақсадли курслар ташкил этиляпти. Хулоса қилиб айтиш мумкинки МОИ ва методбирлашмалар хамкорлиги таълим сохасида долзарб масалаларни ойдинлаштиришга хизмат қилади. Айниқса сентябр ойидан бошлаб МОКлар амалиёт кунларини киритиши метод бирлашмаларни масулиятини яънада оширади. Бунда тингловчини ижодий ишига рейтинг бали қуйилиши самарасини ўрганмоқ лозим. Хулоса қилиб айтганда метод бирлашмалар долзарб муаммоларни хужжатларни, методик янгиликларни, фармонлар ва қарорларни ўрганиш маркази бўлиб хизмат қилади. 7

Матбуотда эълон қилинган йўриқномалар, метод бирлашмада кўриб чиқилади, мухокама қилинади тегишли хулосалар чиқарилади. Белгиланган тадбирлар ўтказиш ўзаро келишиб олинади. Мактаб методбирлашмаларини йиллик намунавий режаси (ярим йиллик) Август 1. Ўқитувчиларни август методбирлашмаларига тайёргарлиги Маъсул: фан ўқитувчилар 2. Фан хонасини янги ўқув йилига тайёрлаш. Маъсул: фан ўқитувчилар 3. Матбуот услубий янгиликлари билан танишиш ва мухокама қилиш. Маъсул: фан ўқитувчилар 4. Навбатдагилар. Сентябр 1. Янги ўқув йили режасини тузиш ва мухокама қилиш. Маъсул: Методбирлашма раҳбари, илмий бўлим мудири. 2. Методбирлашма иш режасини тузиш. А. ижодий иш мавзуларини танлаш В. очиқ дарслар режасини тузиш. С. янги дарсликлар билан танишиш ва мухокама қилиш. Маъсул: фан ўқитувчилар методбирлашма раҳбарлари. 3. Навбатдагилар. Октябр 1. ______ ______ синфида ___________ фанидан очиқ дарс ва уни тахлили. Маъсул: _____________ фан ўқитувчиси ______________ нинг 2. Ижодий марузасини тинглаш. Маъсул __________________ 3. Фанларда М.С.НИларига тайёргарлик ва ўтказиш. 8

Маъсул _______________________ 4. Навбатдагилар. Ноябр 1. Синфларда чорак МСНИ лар ўтказиш ва уни тахлили ЧХРБ чиқариш масаласи. Маъсул _________________ 2. Мактаб олимпиадаларини ўтказиш ва туман шаҳар олимпиадаларига тайёргарлик. Маъсул __________________ 3. Ижодий марузаларни тинглаш очиқ дарслар тахлили. Маъсул __________________ 4. Навбатдагилар. Декабр 1. Туман, шаҳар олимпиадаси якунлари, вилоят олимпиадасига тайёргарлик. 2. очиқ дарс тахлили, ижодий марузани тинглаш. 3. матбуотда чоп этилган фан янгиликлари мухокамаси. 4. Малака ошириш курсида иштирок этган ўқитувчи хисоботи. 5. Навбатдагилар. Мактаб методбирлашмаларида инновацион услубда мухокама қилишга тавсия этиладиган муаммоли мавзулар. 1. Мактаб ўқувчиларини билим олиш масулиятини шакллантириш услублари. 2. Ўқувчиларда мустақил фикрлаш қобилиятини тарбиялаш масалалари. 3. Ўқитувчи махоратига боғлиқ бўлмаган холда ўқувчиларга юқори билим бериш масалалари. 4. Замонавий география дарсини қандай тушунасиз? 5. Замонавий илғор тажриба нима? 9

6. Аълочи ўқувчи қиёфаси ўрнига рейтинги баланд ўқувчи қиёфасини қандай шакллантирамиз? 7. Ўқувчиларда экологик маданиятни шакллантириш масалалари. 8. Худудий фикрлашдан глобал фикрлашга ўтиш масаласи. 9. Ўқитувчи ва ўқувчи муносабатларини ўзгартириш нима? 10. Таълимни либераллаш ва миллий тарбия уйғунлиги. 10

Похожие

Малака ошириш тизимида ОУЮ укитувчиларининг касб билимлари ва куникмаларини янги педагогик технологиялар

Укувчиларнинг эгаллаган билим, малака ва куникмаларини бахолашда рейтинг тизимини куллаш ва тест топширикларини тузиш

Болаларни мехнат малака ва куникмаларини шакллантириш оркали мактабга тайёрлаш

Касбий таълимни бошқариш

Мехнат таълимида намойиш килиш, мехнат малака ва куникмаларини шакллантириш методлари