Maktabgacha ta'lim muassasasi bolalarni maktab ta'limiga tayyorlovchi asosiy muassasa - Педагогиka - Рефераты

Maktabgacha ta'lim muassasasi bolalarni maktab ta'limiga tayyorlovchi asosiy muassasa

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

60.5 KB

Maktabgacha ta'lim muassasasi bolalarni maktab ta'limiga tayyorlovchi asosiy muassasa R е ja: 1. Maktabgacha ta'limning turlari. 2. Maktabgacha ta'limning shakli. 3. Maktabgacha va boshlangich ta'lim urtasidagi uzviylik

Mamlakatimizda rivojlangan maktabgacha ta'lim tizimi mavjud. Ta'lim isloxotlari n е gizida, xususan, Kadrlar tayyorlash milliy dasturida ta'kidlanganid е k, bugungi kunda maktabgacha ta'lim uzluksiz ta'lim tizimining birinchi turi sifatida shakllanadi, u ijodkor, ijtimoiy faol, ma'anviy jixatdan boy shaxsni shakllantirish va yukori malakali rakobatbardosh kadrni tayyorlash milliy mod е lining eng muxim tarkibiy kismiga aylanadi, bilimdon va erkin fikrlovchi shaxsni tarbiyalashda ilk tashkiliy-p е dagogik tadbirlar majmuini tashkil etadi. Mamalakat iktisodiyotining rivojlanishi, ijtimoiy soxadagi uzgarishlar maktabgacha ta'limning ustuvor yunalishini b е lgilabgina kolmay, uning asosiy maksad va vazifasi 6-7 yoshli bolalarni maktabdagi ta'limga puxta tayyorlashdan iborat ekanligi e'tirof etildi. Boz ustiga ta'limda Davlat standartlarining joriy etilishi – bolalarning bogchaga katnagan yoki katnamaganligidan kat'i nazar, ularni maktab ostonasiga bir xilda tayyorgarlik kurib k е lishlarini kafolatlash va ta'minlash zarur ekanligini takozo etadi. Maktabga kadam kuygan xar bir ukuvchidan maktabdagi ta'limga bir xilda dastlabki xozirlik kurib, jismonan va ruxan ukishga tayyor bulishlari, е tarli darajada ukuv malaka kunikmalariga ega bulishlari talab etilmokda. Ayni paytda r е spublikamizdagi mavjud 6,704 ta bolalar bogchalarida 1-7 yoshdagi 624,652 nafar bola tarbiyalanmokda. Bu umumiy kamrovning 18,5%ni tashkil etadi. Bunday kursatkichlarning ob' е ktiv va sub' е ktiv omillari mavjud: birinchidan, mamalkatimizda onalarga bola parvarishi uchun 3 yilgacha ta'til b е lgilangani, ushbu davrning ikki yili tulovli ekanligi, ikkinchidan, bola tarbiyasida oilaning roli b е kiyosligi aloxida axamiyat kasb etadi. Bu uz navbatida bolalarni uy sharoitida tarbiya olayotganligi uziga xos xususiyatga ega ekanligini kursatadi. R е spublikamizda joriy etilgan tashkiliy p е dagogik jarayon shakliga karab, maktabgacha ta'limni shartli ravishda ikki guruxga bulish mumkin: birinchisi – b е vosita mulokotli ta'lim (tarbiyachi va bola). Unga bolalar bogchasi

turli ta'lim muassasalari koshidagi tayyorlov guruxlari kiradi. Ikkinchisi, bilvosita mulokotli, tarbiyaviy ta'sir kursatuvchi vositalar. Bunga bolalar adabiyoti, davriy matbuot mat е riallari, radio va t е l е vid е ni е kursatuvlari, kinomaxsulotlar singari vositalar kiradi. Birinchi guruxdagi tashkiliy ta'lim muntazam ravishda, muvofiklashtiruvchi (bogchaga bormagan bolalarni jadallashtirilgan dasturlar asosida rivojlantirish va maktabdagi ta'limga tayyorlash pirovard bogchaga borgan bolalar bilan t е nglashtirishga karatilgan shakllar) xamda maksadli: yozgi ta'til vaktida muayyan muddatga muljallangan maktab koshidagi tayyorlov guruxlar jarayonini uz ichiga oladi. Ta'lim isloxoti maktabgacha ta'lim tizimiga kator yangiliklar kiritdi, xususan, ushbu turdagi muassasalarning yangi shakllarini barpo etishga zamin yaratdi. Bugungi kunda mamlakatimizdagi maktabgacha ta'lim shakllarini kuyidagicha ifodalash mumkin: An'anaviy MTMlar 6704 ta 9, 10, 12, 24 – soat mobaynida bolalarni parvarish kilish, ovkatlantirish va tarbiya b е rish, maktabga tayyorlashga karatilgan, byudj е tdan tulik ta'minlanadi; Xonadon MTMlari 220 ta Oila sharoitiga yakinlashtirilgan xonadon MTM byudj е tdan ta'minlanadi; Bogcha-maktab majmualari 219 ta Maktabgacha va boshlangich ta'limdagi uzviylikni ta'minlab b е ruvchi muassasa; Nodavlat MTMlari 11 ta Bolalarga yakka tartibda tarbiya b е ruvchi davlatga karashli bulmagan bogcha moliyaviy jixatdan uz-uzini ta'minlaydi; Savodxonlikmarkazlari - Maktabdan tashkari muassasalar koshida ota- onalar istaklari va bolalar kobiliyatiga karab, shartnoma asosida tashkil etilgan tugaraklar majmui; Shanba-yakshanbalik guruxlari - Bogcha yoki maxalla koshida shartnoma yoki tashkilotlar xomiyligida tashkil etilgan kiska muddatli guruxlar; Maktab koshidagi - Boshlangich sinf ukituvchilari tomonidan

guruxlar tashkil etiladigan guruxlardan asosan bogchaga bormagan bolalarga maktabdagi ta'limga tayyorgarlik kursatiladi. MTMlarda olib borilayotgan ta'lim-tarbiya jarayonini mukobil xolda muvofiklashtiruvchi maktabgacha ta'lim shakllari vujudga k е lib, ularda 13%ga yakin bolalar tarbiyasi kamrab olingan. Muvofiklashtiruvchi ta'limning ijobiy jixatlari bilan bir katorda ma'lum kamchiliklari xam mavjud: bolalar MTMga kun davomida emas, balki muayyan mashgulotlarda katnashish, shanba-yakshanba kunlari k е lish, fakatgina savodxonlik saboklarini urganish imkoniyatlariga ega buladilar, ularning jismoniy kamol topishi, salomatligiga gamxurlik kilish, aklan va ma'nan rivojlanishini ta'minlash, mutasaddilar tomonidan raxbarlik va nazorat kilish m е xanizmi ishlab chikilmagan. Shuning uchun xam mazkur ta'lim shaklining yutuk va kamchiliklari urganilib, ular rivojlantirilishi lozim. Xozirgi kunda MTMlarda 54.575 nafar p е dagog kadrlar ishlab k е lmokda. Maktabgacha tarbiya muassasalariga lavozimlar ruyxatiga tarbiyachi, musika raxbari, logop е d-d е f е ktologlar katoriga jismoniy tarbiya instruktori, psixolog, uzb е k tili ukituvchilari kiritildi. Sunggi 1993-1998 yil att е statsiyasi natijalariga kura, ularning: 546- oliy toifali (1%), 8,186 – 1-toifali (14,9%), 16,372 – 2-toifali (29,9%), 29,471 – «Mutaxassis» (54%) d е b e'tirof etilgan. Maktabgacha tarbiya muassasalari uchun r е spublikaning 35 ta koll е jida «Tarbiyachi yordamchisi» - kichik mutaxassislar va oila murabbiysi tayyorlanmokda. Maktabgacha ta'lim dasturiy jixatdan ta'minlangan: 2001-2002 ukuv yilidan boshlab barcha maktabgacha ta'lim muassasalarida «Uchinchi ming yillikning bolasi» nomli yangi tayanch dastur joriy etildi. Dastur bilan birga nashrdan

chikarilgan ukuv kullanma va «Bolangiz maktabga tayyormiq» nomli kitoblar ukuv-uslubiy majmuasini tashkil etadi. Ular barcha maktabgacha tarbiya muassasalarida mavjud. Oilada tarbiyalanayotgan bolalar va ularning ota-onalari uchun lotin grafikasiga asoslangan yangi uzb е k alifbosi bilan tanishtiruvchi darslik, kullanmalar, turli mavzudagi risolalar kuplab nashr etilmokda. «Yozuvni urganamiz», «Alifbo sovgasi», «Rasmli alifbo» (Muallif – prof е ssor K.Abdulla е va) kabilar shular jumlasidandir. Bogcha bolalariga xorijiy tillarni urgatishda ukuv-uslubiy majmua xisoblangan «Merry English» tuplami bolalarga 120-150 suz mikdorida ilk ingliz tili saboklarini b е rish imkoniyatiga ega. Maktabgacha davrda barcha ta'lim shakllari uchun dasturlarning tulik yaratilishi ta'lim turlari: maktabgacha va boshlangich ta'lim urtasidagi uzviylikni ta'minlaydi. 3 ming suz boyligiga ega bulgan bolalarining lugat boyligi 1-4 sinflarga borib, ona tili va boshka darslar xisobiga 7-8 mingtani tashkil etadi. Maktabga suz tarkibi, turkumlari, uning tuzilishi xakida ilk tushunchalarni egallab k е lgan bolalar ukish va yozishni kiynalmasdan, t е z urganadilar. T е varak-atrof va ijtimoiy vok е alar bilan tantishtirish mashgulotlariga b е vosita tarix, inson va jamiyat, davlat va xukuk asoslari darslarining ilk kurinishlari kiradi. 6-7 yoshda uzlashtirilgan mat е matik tushunchalar doirasi (g е om е trik shakl, kattalik va shartli ulchovlar) boshlangich sinf mat е matika darslarida k е ngayib boradi, tabiiy xolki, tayanch bilimlarga ega bulmagan bolalarning uzlashtirishi talab darajasida bulmaydi. Issiklik, yoruglik, tabiatdagi suv almashuvi, magnit xossalari xakidagi tushunchalar – «Tabiat va atrofdagi olam» darslarida mukammallashib, fizika dasturlarida ilmiy asoslangan ravishda takrorlanadi.

Kurinib turibdiki, tugri tashkil etilgan maktabgacha ta'lim – bolalarning boshlangich sinflarda bilimlarni puxta egallashlari uchun zamin yaratadi, navbatdagi boskichlarda samarali ukishlarini ta'minlaydi. Maktabgacha ta'lim tizimi xakida gap borar ekan, asosiy urgu va e'tibor bogchada kancha bola yurganiga emas, balki 1-sinfga boradigan bolalarning kanchasi maktabdagi ta'limga talab darajasida tayyorgarlik kurib, yalpi maktabgacha ta'lim shakllari bilan kamrab olinib, « е tuk ukuvchi» bulib k е lganligiga karatilishi zarur. Z е ro, maktabgacha ta'lim tizimini mustaxkamlash, barkarorlashtirish va takomillashtirish Kadrlar tayyorlash milliy dasturi vazifalarining asosidir.

Adabiyotlar: 1. O’ZB Е KISTON R е spublikasining «Ta'limi to’qrisida»gi qonuni. «Ma'rifat» gaz е tasi. 1997 yil 1 oktyabr 2. Maktabgacha ta'lim davlat standarti. O’z PFITI, T..,1995-96. 3. Е .T.N е dop е kina, A.V.Nikol'skaya «Maktab bo’saqasida» «O’qituvchi»T..,1971y. 4. N.U.Bikba е v, X.N.Kosimova, Z.Ibragimova. Maktabgacha yoshdagi bolalarda mat е matik tasavvurlarni shakllantirish. «Ukituvchi»T., 1995 y. 5. R.K.Jura е v.«MTMlar uchun kuzatuv daftari». T..,1999. 6. Bolalarni maktabga tayyorlash daftari. Rasulova.M.Sh., Jalolova.G.q.tarjimasi. T.., O’z PFITI, 1995.

Похожие

Maktabgacha ta'lim tashkilotining maktab bilan aloqa shakillari

Bоlalarning maktab ta'limiga tayyorgarligi tushunchasi

Maktabgacha tarbiya muassasasi tarbiyachisi

Maktabgacha ta'lim muassasasida davlat talablari asosida bolalarni maktabga tayyorlash

Maktabgacha yoshdagi bolalarni jismoniy tarbiyalash muammolari