Касбни ўйлаб топиш Trouver la profession - Педагогиka - Рефераты

Касбни ўйлаб топиш Trouver la profession

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1795 KB

Касбни ўйлаб топиш Trouver la profession Режа : 1. Аквариум ўйини 2. Феъллар ўйини 3. Сифат ўйини .

Бугунги кун одамлари (Today’s people. Leute von heute). Les gens d’aujourd’hui. Ҳар бири 3-4 кишидан иборат бўлган гуруҳлар ташкил қилинади. Ҳар бир гуруҳ синфдаги бирон бир ўқувчини танлаб олади. Танлаб олинган ўқувчининг исмини айтмасдан унинг ҳарактерини, қизиқиш-ларини ва бўш вақтини қандай ўтказишини тасвирлаб беради. Лекин ташқи кўринишни тасвирлаш ман этилади. Гуруҳларга тайёргарлик кўриш учун 10-15 дақиқа вақт берилади. Сўнгра ҳар бир гуруҳ тасвирлаган ўқувчини бошқа гуруҳлар топиши лозим. Касбни ўйлаб топиш (Finding professi о n. Beruf raten) . Trouver la profession . Барча ўқувчилар доира шаклида ўтиради ва ўқитувчи ўқувчиларга турли касбларни акс эттирувчи расмлар тарқатади . Лекин хеч ким олган расмини бошқаларга кўрсатмаслиги лозим. Ўқитувчи ўзи истаган ўқувчини ўртага чиқаради ва бошқалар унга қуйидаги саволларни бериши мумкин. Станок олдида Очиқликда Бюрода Ўтириб Туриб ишлайсизми? Кечқурунлари ҳам Тунлари ҳам Ёлғиз Ҳамкасблар билан биргаликда Кўп пул Оз пул ишлаб топасизми? Иш жойингиз тинчми? Иш жойингиз шовқинми? Касб-ҳунар мактабида

Лекин тўғридан-тўғри касби ҳақида савол берилмаслигилозим.

Масалан: Сиз ўқитувчимисиз? Фақатгина берилган саволлардан кейингина касбини айтиш мумкин. Ўртада турган ўқувчи фақат ҳа ёки йўқ деб жавоб беради. Аквариум ўйини Бу ўйин асосан ўтилган мавзуни мустаҳкамлаш учун қўлланилади. Барча ўқувчилар доира шаклида турадилар. Ўртага ўтилган мавзу бўйича жавоб бериши лозим бўлган 3 та ўқувчи стулларни бирбирига рўбарў қилиб ўтирадилар. Айтайлик, ўтилган мавзу “Менинг ор-зуимдаги касбим”. Ўқувчи ўзининг орзуидаги касби ҳақида гапи-риб беради. Сўнгра агар атрофда турган ўқувчиларнинг саволлари бўлса жавоб берган ўқувчининг стулини ушлаб туриб савол беради. Жавобни олиб бўлгандан кейингина ўз жойига бориб туради. Бу ҳаракат шуни билдирадики, гўё ўртада ўтирганлар балиқлар. Улар-га савол бериб балиқни тутгандай кўринади. Ўртадаги ўқувчилар савол беришлари мумкин эмас. Грамматик-таржима методи бўйича ўқувчилар жавоб бераётган ўқувчига диққат билан эътибор беришмас эди. Бу усулда эса ўқувчилар эътибор билан туришади. Мантиқли, ўринли ва ҳатосиз саволлар бериб фаол қатнашган ўқувчилар ҳам баҳоланадилар. Ўртада ўтирган учта ўқувчи жавоб бериб бўлгандан кейин, яна бошқа уч ўқувчи ўтириб ўйинни давом эттириши мумкин. Феъллар ўйини Ўқувчилар доира шаклида турадилар. Ўтилган мавзу ҳозирги замон деб фараз қиламиз. Ўқитувчи ўйинни ўзи бошлаб, бирон-бир феълни ҳозирги замонда айтиб ҳаракатда кўрсатиб беради. Ёнида турган ўқувчи эса ўқитувчининг айтган феълини исми билан ҳаракатда кўрсатиб, ўзи ҳам бошқа бир феълни ҳаракат билан кўрсатади. Учинчи ўқувчи эса аввалгиларни такрорлаб яна бошқа бир феълни ҳаракат билан кўрсатади. Масалан : ( Po’latov is thinking, Ahmedov is writing and I am reading. Пўлатов denkt, Аҳмедов schreibt und ich lese). Ўйин шу тариқа давом этади . Бу ўйин орқали ҳозирги замон ва тахминан 20 та феъл мустаҳкамланади . Бу ўйинни барча феъл замонларида қўллаш мумкин .

Simon айтяпти ўйини . Бу ўйинни ҳаракатда кўрсатиш мумкин бўлган феъллар учун қўллаш мумкин. Ўқитувчи ўтилган феълларнинг кўламига қараб қўллаши мумкин. Масалан: ўтилган матндан сўнг, маълум бир бобдан ёки ҳар бир чоракдан сўнг ва ҳоказо. Барча ўқувчилар синфнинг бир томонида ҳаотик(тартибсиз) тарзда турадилар. Ўқитувчи ўқувчиларга қарата агар маълум бир феълни Симон айтяпти деса, ўша феълни ҳаракатда кўрсатишларини, агар Симон айтяпти демаса, феълни ҳаракатда кўрсатмасликларини тушунтиради. Масалан : Simon is speaking,writing. Simon sagt, schreibt! Simon is speaking, thinking. Simon sagt, denkt! Simon is speaking, jumping. Simon sagt, springt! Or running. ёки lauft! ва ҳоказо . Қуёш , ой ва юлдуз ўйини . Бу ўйин ўқувчиларнинг хотирасидаги барча сўзларни такрорлаш учун имкон яратади. Бунинг учун ўқитувчи ўқувчиларни иккига бўлади ва улар бир-бирларига қарама-қарши ҳолатда турадилар. Юқоридан ўртага учта стул қўйилади. Ўқитувчи ўйинни ўзи бошлаб ўртадаги стулга “Мен қуёшман” -деб ўтиради. Бошқа бир ўқувчи “Мен ойман” ва яна бири “Mен юлдузман” -деб ўқитувчининг ёнидаги икки стулга ўтиради. Ўқитувчи хоҳлаганини, масалан: “Mен ойни яхши кўраман” деб ойни танлаган ўқувчини олиб ўқувчилар сафига қўшиладилар. “Мен юлдузман” деган ўқувчи яна бир марта “Мен юлдузман” деб ўртадаги стулга ўтириши лозим. Қолган ўқувчилар “юлдуз” деган парадигма (уя)га яна қандай сўзлар оид бўлса ўша сўзларни айтиб ёнига ўтиришлари лозим. Масалан: “Мен осмонман”, “Mен булутман” деб. Ўртадаги “Mен юлдузман” деган ўқувчи улардан бирини “Мен осмонни яхши кўраман” деб яна ўқувчилар сафига қўшиладилар. “Мен булутман” деган ўқувчи яна бир марта “Mен булутман” деб ўртага ўтиради. Қолган ўқувчилар булутга қандай сўзлар оид бўлса шуни айтиб ёнига ўтиришлари лозим. Ўйин шу тариқа давом этади. Бу ўйинда пассив қўлланиладиган сўзлар ҳам фаоллашади. Сифат ўйини.

Сифат ўйинини ўтказишдан олдин ўқитувчи ўқувчиларга ўз исмини бош ҳарфи билан бошланадиган сифат ва шаҳар номини ўйлашни буюради. (Тили ўрганилаётган мамлакатнинг шаҳарлари бўлса ёки дунё мамлакатларининг номлари бўлса мақсадга мувофиқ бўлар эди). Ўйинни ўтказиш учун ўқувчилар доира шаклида турадилар. Ўқитувчи ўйинни ўзи бошлаб, ўз исмининг бош ҳарфи билан бошланадиган сифат ва шаҳар номини айтиб қўлидаги тўпни истаган ўқувчига улоқтиради. Масалан : Courageus Matluba from Magdeburg. Mutige Matluba aus Magedurg. Courageuse Matlouba de Magdebourg. ( Магдебурглик жасур Матлуба ). Тўпни олган ўқувчи ҳам ўз исмига сифат ва шаҳар номини айтиб бошқа ўқувчига отади . Масалан : Hardworking Farhod from Frankfurt. Fleißiger Farhod aus Frankfurt. Studieux Farkhode de Francfort. ( Франкфуртлик тиришқоқ Фарҳод ). Ўйин шу тариқа давом этади . Ўйинда ҳамма ўқувчилар бир мартадан қатнашиши лозим . “ Мен кўраётган нарсани сен кўрмаяпсан ” (You don’t see what I see. ўйини . “Du siehst nicht, was ich sehe”. Tu ne vois pas ce que je vois. Бу ўйинни ўтказишда ўқувчилар П шаклида ўтирганлари маъқул . Ўқитувчи ҳар галгидек ўйинни бошлаб “ Мен кўраётган нарсани сен кўрмаяпсан ” деб айтади . Ўқувчилар предметни номини тўғридан-тўғри айтмасдан қуйидаги саволларни беради. У девордами? У партанинг устидами? У полнинг устидами? У тўртбурчакми? У учбурчакми? ва хоказолар. У девордами? деб сўраганда ўқувчи “ ҳа” деса, ўқувчилар фақат деворда осиғлиқ турган нарсаларни сўрайдилар. Саволларга “ҳа” ёки “йўқ” деб жавоб бериш керак. Нималигини ким топса, ўша ўқувчи ўйинни давом эттириб “Мен кўраётган нарсани сен кўрмаяпсан” деб айтади. Ўйин шу тариқа давом этади. “Менинг географик ҳаритам” ўйини. Маълумки, ўқувчилар ўқитувчининг шахсий ҳаётига жуда қизиқадилар. Бу ўйинни ўқитувчи бирон-бир синфга биринчи бор кирганида

ёки таниқли шоир ва ёзувчиларнинг ҳаёти ва ижодига бағишланган матнларни ўтганида қўллаши мумкин. Ўқитувчи ўзининг ҳаётида муҳим рол ўйнаган саналарни ўзининг ҳаритасига маълум бир кетма-кетликда жойлаштириб ёзади. Ўқувчилар бу саналарни сўроқ сўзсиз сўроқ гаплар билан сўрайдилар. Масалан: 1965-йилда туғилганмисиз? Сиз 1972-йилда мактабга борганмисиз? ва ҳоказолар. Ўқитувчи фақатгина ҳа ёки йўқ деб жавоб беради. Сўз ўйини. Бу ўйинда ўқувчилар доира шаклида турадилар. Ўқитувчи қўлидаги тўпни истаган ўқувчига отиб масалан, китоб деб айтади. Тўпни олган ўқувчи китоб сўзининг охирги ҳарфига сўз айтиб бошқа ўқувчига айтади. Мисол: Баланд. Навбатдаги ўқувчи эса д ҳарфига сўз айтиши лозим. Ўйин шу тариқа давом этади. Сўз тополмаган ўқувчи ўйиндан чиқади. Охирги қолган ўқувчи ғолиб ҳисобланади. “ Мевал a р салати ” Fruit Salad. La salade des fruit. ( Obstsalat) ўйини. Ўқувчилар доира шаклида стулга ўтирадилар. Ўқитувчи ўқувчиларни шу ўтирган ҳолларида 4 гуруҳга бўлади. 1961 1968 1978 1979 1984 1985 1987 1990 2009 1996 2001 2004 2003 2008

Масалан: Биринчи гуруҳ ёнма-ён ўтирган ўқувчиларни гилослар, иккинчи гуруҳни олмалар, учинчи гуруҳни анорлар, тўртинчи гуруҳни узумлар деб атайди. Ўқитувчи доира ўртасида туриб ўйинни бошлайди. Агар ўқитувчи олмалар сўзини гапда қўлласа, барча олмалар гуруҳида бўлган ўқувчилар ўринларидан туриб жойларини алмаштиришлари, гилослар сўзини ишлатса, барча гилослар бўлган ўқувчилар ўринларидан туриб жойларини алмаштиришлари ёки “мевалар” сўзини ишлатса, барча ўқувчилар ўринларидан туриб жойларини алмаштиришлари лозим. Масалан: Ўқитувчи “кеча мен бозордан 2 кг олма сотиб олдим” деса, барча олма гуруҳидаги ўқувчилар ўринларидан туриб жойларини алмашадилар. Ана шу вақтда ўқитувчи ҳам стулга ўтиришга ҳаракат қилади. Кимга стул етмаса, ўша ўқувчи ўйинни давом эттиради. Лекин ўқитувчи гаплар бир хил бўлмаслигини, турлича гаплар тузиш лозимлигини уқтиради. Комплимент (хушомад) ўйини. Бу ўйинни кўпроқ эрталабки соатда ўтказиш мумкин. Ҳамма доира шаклида стулда ўтиради. Ўқитувчи ёнида турган ўқувчига комплимент қилиб ўйинни бошлаб беради. Масалан: Кўйлагинг бугун ўзингга жуда ярашибди. Ўз навбатида ўқувчи ёнида турган ўқувчига қараб ўйинни давом эттиради. Масалан: Бугун кўринишининг жудаям бошқача. Ўйин шу тариқа давом этади. “Мен кимман?” ўйини. Ўқитувчи бу ўйинда дарсликлардан ўрин олган буюк ёзувчи ва шоирларнинг номларини “тож”га ёзиб қўяди. Ўқитувчи ўзи истаган “тож”ни ўқувчига кўрсатмасдан бошига кийгиздиради, ўқувчи эса ўқувчиларга “Мен кимман?” деб сўрайди. Ўйин қоидасига кўра ўқувчилар унинг номини айтмасдан, унинг қаерда туғилганини, оиласи қандайлигини, қандай асарлар ёзганини, қайси юртларда бўлганини ва умуман олганда бутун ҳаёт ва ижод йўлини тасвирлайдилар.(Қачонки ўқувчи “Мен И.В.Гётеман ёки Генрих Гейнеман”деб кимлигини топганида ўйин тугатилади. Сўнгра навбатдаги

шоир ёки ёзувчи номи ёзилган “тож” бошқа ўқувчига кўрсатмасдан кийгизилиб ўйин шу тариқа давом этади. “Баҳсли мунозара” ўйини. Ўқувчилар ўртасида баҳсли мунозара ўйинини ўтказиш учун танланган мавзу баҳс юритишга мос бўлиши лозим. Масалан: Қуйидаги мавзулар бўйича баҳс юритиш мумкин: Шаҳар ёки қишлоқ, телевизор, автомобил ва ҳоказолар. Ўқувчилар икки гуруҳга бўлинадилар ва бир-бирларига қарамақарши ҳолда ўтирадилар. Айтайлик, биринчи гуруҳ шаҳарнинг фақат ижобий томонини айтса, иккинчи гуруҳ фақат салбий томонини айтади. “Дарёдан ўтиш” ўйини. Ҳар бири етти кишидан иборат бўлган гуруҳлар тузилади ва ўқитувчи қуйидаги вазиятни тушунтиради. Деҳқон аёл дарёнинг нариги қирғоғига эчки, карам, бўри ва айиқни олиб ўтиши керак. Кўприк йўқлиги учун фақатгина кичкина қайиқда ўтиши лозим. У ўзининг хизматчисини ёрдамга чақиради. Фақат бўри ва айиқ аёлдан қўрқишади-ю, лекин хизматчидан қўрқишмайди. Қайиқ кичкина бўлганлиги учун, деҳқон аёл ўзидан ташқари фақат иккита ҳайвон ёки бир ҳайвон ва карам ёки хизматчи ва бир ҳайвон ёки карамни олиб ўтиши мумкин. Бундан ташқари деҳқон аёл яна кўп нарсаларга эътибор бериши лозим. Эчки билан карамни ёлғиз қўймаслиги керак, чунки эчки карамни еб қўйиши мумкин. Бўри, айиқ ва эчкилар ҳам ёлғиз қолмаслиги керак, чунки бўри ва айиқ эчкини ўлдириб қўйишлари ёки еб қўйишлари мумкин. Бўри билан айиқ ҳам ёлғиз қолмаслиги керак, бир-бирлари билан уришишлари мумкин. Айиқ билан карам ҳам ёлғиз қолмаслиги керак, чунки у карамни еб қўйиши мумкин. Шундай қилиб деҳқон аёл дарёнинг у юзидан бу юзига етти марта ўтгандагина ҳаммасини олиб ўтишга эришади. Ҳар бир гуруҳ аъзосига биттадан расм берилади. Аввал ҳар бир гуруҳ аъзоси ўзи олган расмни тасвирлаб беради. Сўнгра биргаликда ана шу

расмлар кетма-кетлигини тўғри жойлаштириб ва ҳикоя қилиб беришганда ўйин тугатилади. Қуйида ана шу расмларни тўғри жойлаштирилганини ҳавола этамиз.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. «Umumiy o‘rta ta’limning davlat ta’lim standarti va o’quv dasturi. «Sharq» nashriyoti. 1999 yil. 2. Chet til o’qitish metodikasidan ocherklar. Saidumar Saidaliyev. 2004. “Namangan” nashriyoti. 3. Проблемы содержания обучения иностранному языку. Джалолов Дж.Дж. 1987. Т. Фан. 4. Chet til o’qitish metodikasi. Jalolov J.J. 1996. 5. Die kommunikative Methode. Rainer Bohn. 2000. Goethe-Institut, Munchen. 6. Gruppenarbeit und innere Differenzierung. Inge C.Schwerdtfeger. 2001. Goethe-Institut Inter Nationes, München.

Похожие

Чет тили ўрганишда ахборот воситаларининг роли

Чет тили ўрганишда лойиҳа усулларини қўллаш

Ўқув материалини ўйлаб чиқарилган тушунчалар, умумий схема асосида тақсимлама, уни ҳар доим ҳар томонлама кўриб чиқ!

Китобларни библиогарфик тавсифлаш. Китоблар билан ишлаш

Китобларни библиогарфик тавсифлаш. Китоблар билан ишлаш