Ўқитишнинг айрим замонавий шакллари - Педагогиka - Рефераты

Ўқитишнинг айрим замонавий шакллари

Загружено в:

22.09.2022

Скачано:

0

Размер:

114.5 KB

Ўқитишнинг айрим замонавий шакллари РЕЖА: 1. Масофавий ва модулли ўқитиш ва уларнинг ривожланиш босқичлари 2. Масофавий таълим тизими ва ўқитишнинг техник воситалари 3. Масофавий ўқитишнинг ахборот-технологик асослари.

Масофавий ва модулли ўқитиш ва уларнинг ривожланиш босқичлари Масофавий ўқитиш-янги ва анча прогрессив бўлган ўқитиш шаклидир. Бу усулнинг турли хил таълим муассасаларига, хусусан, иқтисодий, ижтимоий, ҳуқуқий соҳаларга тадбиқи ўқувчи-талаба ва ўқитувчи(педагог)ларни дунёнинг илғор илмий мактабларининг юқори сифатли ўқув-услубий ишланмалари, замонавий ва сўнгги ахборотларидан, қаерда бўлишидан қатъий назар, тўғридан-тўғри фойдаланиш имкониятини беради. Буларнинг барчасини эътиборга олган ҳолда Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги «Устоз» фонди қиёфасида жаҳон институтлари билан олий таълимда масофавий ўқитиш усули компонентларини татбиқ қилиш ҳақида келишув тузилди. Бундай лойиҳа, нафақат Ўзбекистон учун, балки Ўрта Осиёнинг барча ҳудудлари ва Қозоғистон ҳамда ҳамдўстлик давлатлари учун масофавий ўқитиш соҳасида жаҳон банки институтининг илғор лойиҳаларидандир. Жаҳон банки лойиҳаси масофавий ўқитиш тизимини ривожлантириш учун бошланғич майдон бўладиган масофавий ўқитиш тармоқлари инфратузилмаси база элементларини яратиш, масофавий ўқитиш усулларини қўллаш соҳасини кенгайтириш ва масофавий ўқитишни амалга оширувчи замонавий технологияларни ривожлантиришни кўзда тутади. Тошкент шаҳрида жойлашган университетларда жаҳон банки лойиҳасининг муваффақиятли қўлланилиши унинг ҳаётийлиги ва юқори кўрсаткичга эришилганлигини тасдиқлади. Олий ўқув юртларидан 30 нафардан ортиқ етук ўқитувчилар танлаб олиниб, улар масофадан ўқитишлар бўйича қайта тайёрланди. 2000 йилда жаҳон банки ташаббуси билан Москва ва Бишкекда ўқитиш марказлари ташкил этилиб, унга таклиф этилган қатнашчилар янги ўқув методологиясини масофадан режимли бошқариш ва электрон курслари методлари бўйича қайта тайёрланди. Лойиҳанинг университет иштирокчилари учун иқтисодий йўналишлар бўйича масофавий ўқитиш тартибида машғулотлар ўтказиш учун техник база воситалари ташкил этилди. Интернетга уланиш йўллари изланмоқда. Буларнинг

барчаси берилган технология турларининг истиқболлари тўғрисида гапиришга имкон беради. Масофавий ўқитишнинг анъанавий ўқитиш шаклларидан қуйидаги хусусиятларини фарқлаш мумкин; Эгилувчанлик . Ўзига қулай вақтда, жойда ва шароитда ўқитиш имкониятини беради. Модуллик . Ўқув курсига боғлиқ бўлмаган ҳолатда шахсий ҳамда гуруҳ талабига жавоб берадиган ўқув режасини амалга оширади. Қуршов . Бир вақтда кўп иштирокчиларга ўқув ахбороти бўйича мурожаат қилиш, тармоқ ёрдамида ўзаро ахборот алмашинувини тўғри ташкил этиш имконини беради. Тежамкорлик . Ўқув майдонлари, техник воситалар, моддий ва маънавий ашёлардан унумли фойдаланиш, ўқув ахборотларини тўпланган ва бир хилликка келтирилган ҳолда ифодалаш ҳамда уларни ўзлаштирувчи мутахассисларни тайёрлаш бўйича харажатларни камайтиради. Технологиклик . Таълим бериш жараёнида инсонни жаҳоннинг индустриал фазосига киритишга имкон берадиган янги ахборот ва телекоммуникацион технологиялардан фойдаланиш. Ижтимоий тенг ҳуқуқлилик. Ўқитувчининг турар жойидан, саломатлиги, моддий таъминланганлигидан келиб чиқиб, катта кўпчиликка мустақил таълим учун тенг имконият яратилади. Байналмилаллик . Таълим хизматлари бозорида эришилган ютуқларнинг экспорти ва импорти таъминланади. Ўқитувчи(педагог)ларнинг янги вазифалари . Масофавий ўқитиш ўқитувчи(педагог)нинг вазифаларини кенгайтиради ва янгилайди. Ўқитилаётган курсларни доимо такомиллаштириш, тингловчиларнинг ижодий фаоллигини ва уларнинг малакасини ошириш, киритилган янгилик ва инновацияларга мос билим бериш жараёнларини мувофиқлаштириш зарур. Масофавий ўқитиш талабага ижобий таъсир этади. Ўзини ўзи ташкил этишда, билим олишга интилишда, компьютер техникаси билан ўзаро ишлаш

ва мустақил маъсулиятли вазифаларни ҳал қилишда унинг ижодий ва тафаккур салоҳиятини ўстиради. Масофавий ўқитиш сифати кундузги таълим олиш тартибидан сифат жиҳатидан қолишмайди. Масофавий ўқитиш қуйидаги ижтимоий аҳамиятли масалаларни ечишга таъсир этиши лозим: - таълим хизматларида аҳолининг эҳтиёжини амалга ошириш; - сифатли тайёрланган мутахассислар билан давлат эҳтиёжларини қондириш; - аҳолининг ижтимоий ва профессионал ҳаракатчанлигини ошириш; - тадбиркорлик ва ижтимоий фаоллиги, ўзлигини англаши теварак-атроф тўғрисидаги билимларни кенгайтириш; - давлатимизнинг олий мактабларида йиғилган билимлар ҳамда кадрларнинг моддий салоҳиятини сақлаш ва кўпайтириш; -бутун жаҳон ҳамжамияти чегарасида таълим фазосининг ҳар бир нуқтасида нострификацияланган таълим олиш имкониятини таъминлашни ўз ичига олган яхлит таълим фазосини ривожлантириш; - геосиёсий масалаларни ечиш ва бошқалар. Ўқитиш мазмуни . Ўқитиш жараёни, усуллари ва ташкилий тартиби ҳамда амалга оширилиши унинг таркиби билан ифодаланади. Ўқитиш объекти . Масофавий ўқитишда таълим хизматларидан фойдаланувчилар ушбу усулда таълим олувчилар унинг объекти бўлади. Ўқитиш субъектлари . Масофавий ўқитиш субъекти ўқитувчи (педагог)лар ҳисобланади. Ўқитувчи (педагог) таълим жараёнининг юқори самарасини таъминлашда асосий бўғиндир. Масофавий ўқитиш ўқитувчи (педагог) фаолиятининг муҳим аҳамиятини унинг маслаҳатчилик функциясида ҳамда информатика ва телекоммуникациялар асосларини билишида таъкидлайди. Ўқитиш усуллари . Масофавий ўқитиш тартиби ўз ичига бешта умумдидактик ўқитиш усулларини қамраб олади: информацион-рецептив, репродуктив, муаммовий ифода этиш, эвристик ва тадқиқот. Улар ўқитувчи (педагог) ва ўқувчи-талабаларнинг ўзаро ҳаракатлари педагогик актларининг бутун тўпламларини ўз ичига қамраб олади.

Ўқитиш усули . Ўқитиш мақсадларига эришиш учун ўқитувчи (педагог) ва ўқувчи-талабалар ўзаро ҳаракати таъсирининг меъёрий тизимини назарий тасаввурлаб берадиган дидактик туркумдир. Ўқитиш мазмуни . Бу ўқув ахборотининг таркиби, тузилиши, маълумотлари ҳамда масалалар, топшириқлар ва машғулотлар тўпламини акс эттиради, ўқитиш жараёнлари ва уларнинг методикасини белгилайди, билим олувчиларнинг касбий малака ва идрокларини шакллантиради, меҳнат фаолиятининг дастлабки тажрибасини йиғишга имкон беради. Ўқитиш воситалари . Масофавий ўқитиш таълими жараёнида анъанавий таълим билан бирга инновацион ўқитиш воситаларидан ҳам фойдаланилади. Улар АКТ ни қўллашга ҳамда таъминот технологияси соҳасида сўнгги эришилган натижаларга асосланган. Ўқув-илмий ва моддий асоси . Ўқув дастурларига мос бўлган, ўқитиш учун зарур моддий ва техникавий тўплам. У ўз ичига ўқув ва ўқув-ёрдамчи жойларни, ўқитишнинг техникавий воситалари, ўқув қўлланмалари ва бошқа ўқув-услубий материалларни олади. Молиявий-иқтисодий тизим . Таълимда бозор муносабатлари қатнашчилари сифатида фақат таълим муассасалари таълим хизмати буюртмачилари бўлиб келмасдан, балки давлат ҳам буюртмачи ва истеъмолчи бўлади. Масофавий ўқитишнинг ташкилий асослари . Масофавий ўқитиш технологиясидан фойдаланувчи ўқув ташкилотлари фаолиятини таҳлил қилиш, умумий ташкиллаштиришнинг ўзига хослигини очиб беради: - узлуксиз таълим; - ўқув жараёнининг олиб борилишига индивидуал ёндашиш; - географик жойлашиши узоқ бўлган ўқув муассасаларини етакчи олий ўқув юртлари базаси марказида масофавий ўқитишни марказлаштириш; - тингловчилар йўналишига кўра ўқитувчи(педагог)-маслаҳатчиларнинг мавжудлиги. Масофавий ўқитишнинг қулайлиги . Келгусида мақсадга мувофиқ равишда лаборатория амалиётларини ўтказишни қисқартириш мумкин.

Масофавий ўқитиш назорати . Бу ўрганилаётган ўқув материалларининг назарий ўзлаштирилиш натижаларини текширишдан иборат. Тест ҳақиқатдан ҳам фан бўйича жуда кўп саволлардан ташкил топган бўлиши керак ҳамда ҳар бир савол учун бир нечта жавоб вариантлари таклиф этилади. Талаба улар орасидан тўғри жавобни танлаши лозим. Тестлар ўз-ўзини текширишга яхши мўлжалланган ва индивидуал машғулотлар учун жуда қулай. Масофавий ўқитиш қатнашчилари, яъни тингловчилар, ўқувчи-талабалар ва ўқитувчи(педагог)лар етарли даражада тайёр бўлишлари, яъни масофавий ўқитишнинг ўргатиш усулларидан, воситаларидан ва ташкилий шаклларидан фойдалана билишлари керак. Шунинг учун ҳам фундаментал информатика АКТларнинг назарий ва амалий асоси сифатида масофавий ўқитишнинг ҳаракатга келтирувчи кучи ва унинг ажралмас қисми бўлиши шарт. Педагогик технологияларнинг элементар бирликлари тизими модуллардан ташкил топади. Модул – педагогик технологияни ташкил этувчи, унинг таркибий бўлакларини ифодаловчи тушунчадир. Бундай бўлаклар кичик модул, бирламчи модул, модуллар тўплами, модуллар даражаси ва модулларнинг мажмуавий тузилмаси каби турлардан иборат бўлади. Модуллар ўз кўламига кўра майда, ўртача ва йирик бўлиши мумкин. Уларнинг бир-бирига нисбатан пропорционаллиги қатъий бўлмаслиги, уларнинг ўзаро таъсири умумий жараёнда турлича бўлиши мумкин. Модулли ўқитиш – педагогик жараённи илмий ва методик жиҳатдан тартибли ва мақсадга мувофиқ бажаришга хизмат қилади. Ҳар қандай педагогик технологиянинг таркибий бўлаклари ўзаро жойлашуви ва педагогик технология жараёнларини амалга ошириш кетма-кетлигининг олдиндан белгиланган тартиб-қоидалари алгоритм дейилади. Энг кичик бўлак педагогик технологиянинг ўзига хос қисми бўлиб, бундай кичик модуллардан бирламчи модул ташкил топади. Модуллар тўплами ўқитиш жараёнини илмий ташкил этишга ва унинг сифат ҳамда самарасини таъминлаш учун қўлланилади. Модулларнинг ўзгарувчан ва

модернизацияланадиган табиати туфайли улардан динамик равишда фойдаланилади. Модулли ўқитиш – тартибли ўқитиш демакдир. Бунда ўқув материали битта ўқув машғулоти ҳажмида, ўқув предметининг бирор мавзуси ёки бирор бўлими даражасида, баъзан эса ўқув фанининг йирик таркибий қисми ўлчамида, яъни блоклар тарзида ҳам модуллар ёрдамида ўқитилиши мумкин. Олий ва ўрта махсус, касб-ҳунар таълими муассасаларида бир неча турдош ўқув фанларининг таркибий бўлакларини ҳамда айрим фанларни ўқитиш технологиясини ташкил қилувчи модуллар (блоклар) тарзида ўқитиш кенг қўлланилмоқда. Давлат таълим стандартларининг таркибий бўлакларига мос келадиган блоклардан ҳам фойдаланилмоқда. Ўқув режа ва дастурларнинг таркибий бўлакларини ҳамда уларнинг бажарилишини таъминлайдиган технологияга хизмат қилувчи модуллар ҳам мавжуд. Таълим усуллари, методлари ва воситалари учун қўлланиладиган модуллар ҳам яратилмоқда. Модуллар, биринчи навбатда, таълим мазмунига дахлдор тушунчалар, қоидалар, назариялар, қонунлар ва улар орасидаги умумий боғланишни ифодаловчи қонуниятларни тушунтиришга самарали хизмат қилади. Билим олувчиларнинг ўқув-билиш фаолиятлари ҳамда уларнинг ўзлаштиришини назорат қилишда ҳам модуллардан фойдаланилади. Модуллаштириш ва ўқув жараёнини технологиялаш юзасидан кейинги йилларда илмий-педагогик тадқиқотлар ўтказилмоқда. Лекин бу борада ўқув тарбия жараёнини модуллаштириш ва алгоритмлаштириш ишлари ниҳоясига етказилган эмас. Бу ҳолатнинг генезиси ва такомиллашувини атрофлича тадқиқ этиш орқали ва тажриба-синов ишлари ҳамда педагогик экспериментнинг қатъий хулосаларига таяниб таълим жараёнига модулли ёндашувни кучайтириш мумкин. Таълим-тарбия жараёнларига модуллаштириш ва алгоритмлаш маданияти тўла кириб борганида педагогик технологияларнинг яратилиши ва уларнинг амалда қўлланилиши борасида сезиларли ютуқларга эришиш имконияти кучаяди. 2. Масофавий таълим тизими ва ўқитишнинг техник воситалари

Олий таълим соҳасидаги ўқитиш усуллари замонавий ахборот воситалари билан бойитилиши натижасида таълим сифатининг янада ортиши кутилмоқда. Бу борада масофавий ўқитиш усули ўқитувчи (педагог) ва ўқувчи-талабалар учун ҳам қатор қулайликларга эгалиги билан алоҳида аҳамиятга эгадир. Интернет, мультимедия каби технологик усуллар ўқувчи-талабалар учун зарур бўлган ўқув материаллари, қўлланмалар асосида компьютер дастурларини ишлаб чиқиш вазифасини қўймоқда. Зеро, масофавий ўқитиш ҳар қандай соҳада ҳам жаҳон таълим марказларининг услубий адабиётлари, замонавий ҳамда сўнгги ахборотларни олиш ва улардан жамлаб фойдаланиш имкониятларини беради. Масофавий ўқитиш усули анъанавий таълим шаклларидан фарқ қилади. У ўқувчи-талабаларни ўзига қулай вақтда, жойда ва шароитда ўқитиш имконини беради. Ўқув курсига боғлиқ бўлмаган ҳолда шахсий ва гуруҳ талаби асосида ўқув режалари ишлаб чиқилади. Ўқитиш жараёнида ўқувчи-талабаларга илмий ахборот ва маълумотлар бўйича марказлашган тармоқ орқали ўзаро ахборот алмашинувини жорий этиш мумкин. Ўқув майдонлари, техник ва транспорт воситаларидан самарали фойдаланиш, маълумотларни йиғиб бир тизимга солинган ҳолда ифодалаб берилиши ва мутахассисларни қайта тайёрлашда ҳам харажатларни камайтиришга эришилиши кутилмоқда. Таълим-тарбия бериш жараёнида энг замонавий ахборот, телекоммуникация ва турли самарали технологиялардан фойдаланилади. Масофавий таълим ўқитувчи (педагог) ва мутахассисларнинг ҳам вақтини тежаб, имконияти даражасидан келиб чиққан ҳолда моддий манфаатдорлигини ошириш билан мустақил таълим олиш учун кенг шароит яратиб беради. Таълим соҳасида эришилаётган ютуқларнинг жаҳон таълим тизими доирасида алмашинувини ташкил этиш, бу соҳадаги ютуқларни қўлга киритишни таъминлаши шубҳасиздир. Масофавий ўқитиш усули мутахассис ўқитувчи(педагог)ларнинг олдига янгидан-янги долзарб вазифаларни қўймоқда. Чунки ўқув материалларининг мунтазам тўлдириб борилиши, таълим берувчиларнинг ижодий ёндашув ҳамда

янгиликлар билан ўз малакасини оширишлари ва бу кўрсаткичларни жаҳон илми ютуқлари билан мувофиқлаштириб боришлари талаб этилмоқда. Бу ўқитиш усули таълим талабига асосан ўқувчи-талабанинг ўз устида ишлашини ташкил этиш, кўпроқ билим олишга интилиши, компьютер билан мустақил ишлаш ва олган билимларидан ижодий фойдаланишини таъминлайди ҳамда олинган билимлар махсус ўқув-услубий нашрлар, тестлар билан текширилиб, тўлдирилиши мумкин. Ахборот технологияларининг кенг миқёсда жорий этилиши билан масофавий ўқитишни бир қатор ижтимоий аҳамиятга молик масалаларни ечишда ҳам жорий этиш мумкин. Таълим соҳасига бўлган фуқароларнинг эҳтиёжларини қондиришда қулайликлар яратиш билан республикамизнинг малакали мутахассисларга бўлган талаби ҳам қондирилади. Шунингдек, фуқароларнинг ижтимоий ва касбий фаолликларини оширишга эришиш мумкин. Хусусий тадбиркорлик билан машғул шахсларнинг жамият ҳаётидаги фаоллигини мустаҳкамлаб, уларнинг дунёқарашини бойитишга хизмат қилади. Бу эса олий таълим тизимида йиғилган илмий ютуқлар, мутахассис ходимлар ва уларнинг иштирокида юртимизнинг иқтисодий салоҳиятини мустаҳкамлашдек устувор режаларни амалга ошириш вазифасини қўймоқда. Масофавий таълим бериш усули республикамиз сарҳадларини босиб ўтиб, мустақил давлатлар ҳамдўстлиги ва жаҳон миқёсидаги йирик таълим марказлари билан мулоқотда бўлиб, таълим олишнинг янги замонавий яхлит таълим имкониятини яратишга хизмат қилади. Масофавий ўқитиш географик жиҳатдан турлича жойлашган таълим муассасалари учун мўлжалланган эди. Лекин замонавий ахборотлар ва телекоммуникация технологияларининг ривожланиши таълим-тарбия жараёнини узоқ масофадан туриб амалга оширишга йўл очиб берди. Натижада масофавий ўқитиш услуби асосида ўқитиш тез вақт ичида Олий ва ўрта махсус ўқув юртларида ўқитишда янги услубларни қўллашга яна бир туртки бўлди. Масофавий ўқитиш бўйича Халқаро Кенгашнинг таҳлиллари шуни кўрсатмоқдаки, бугунги кунда жаҳон миқёсида 10 миллиондан ортиқ талабалар

шу услуб асосида таълим олишмоқда. АҚШда шу услуб асосида ўқитиш мақсадида янги ўқув марказлари барпо этилмоқда ҳамда улар миллий кадрларни замон талаблари асосида тайёрлаш ва қайта тайёрлаш афзалликларига эгадир. Масофавий ўқитишнинг қуйидаги афзалликлари мавжуд: 1.Ўқитишнинг ижодий муҳити. Мавжуд кўпгина услублар асосида ўқитувчи (педагог) илм толибларини ўқитади, ўқувчи- талабалар эса фақат берилган материални ўқийдилар. Таклиф қилинаётган масофавий ўқитиш асосида эса ўқувчи-талабаларнинг ўзлари компьютер ахборотлар банкидан керак бўлган маълумотларни қидириб топади ва ўзларининг тажрибалари ёрдамида бошқалар билан яхши мулоқотда бўлишини таъминлайди ҳамда ўз ўрнида меҳнат таълими олишини рағбатлантиради. 2. Мустақил таълим олиш имкониятининг борлиги . Масофавий ўқитиш асосида таълим бериш бошланғич, ўрта, олий ва малака ошириш босқичларини ўз ичига қамраб олади. Тайёргарлиги турли даражада бўлган инспекторлар ўзларининг шахсий дарс жадваллари асосида ишлашлари ва ўзининг даражасидаги талабалар билан мулоқотда бўлиши мумкин. 3. Иш жойидаги катта ўзгаришлар. Масофавий ўқитиш асосида таълим бериш тури миллионлаб инсонларга, ҳаммадан ҳам ишлаб чиқаришдан ажралмаган ҳолда таълим олаётган ёшлар учун қулай шарт-шароитларни яратиб беради. Бундай услуб асосида ўқитиш кадрларни тайёрлашда муҳим ўрин тутади. 4. Ўқитиш ва таълим олишнинг янги ва унумли воситаси. Статистик маълумотлар шуни кўрсатадики, масофавий ўқитиш асосида таълим бериш, ишлаб чиқаришдан ажралган ҳолда ўқиш каби унумлидир. Бундан ташқари, масофавий ўқитиш асосида таълим олиш олий ўқув юрти томонидан қўйилган чегарадан ҳам четга чиқиб кетади. Бундай асосда таълим олаётган ўқувчи- талабаларнинг бошқалардан устунлиги уларни энг яхши, сифатли материаллар ва ўқитувчи (педагог)лар билан таъминлашдир. Таълим бериш ва бошқариш

услубиётига асосланган ҳолда ўқитувчи (педагог) аудиторияда ўқитиш шартларидан холи бўлиши керак. 3. Масофавий ўқитишнинг ахборот-технологик асослари. Ахборот технологияси – объект, жараён ёки ҳодисаларнинг ҳолати ҳақидаги янги маълумотларни тарғиб этиш учун маълумотларни йиғиш усуллари ва маълумотларни етказиб берувчи воситалар мажмуидан фойдаланиш жараёнидир. Ахборот технологиялари таълимий маҳсулот ва хизматларни ташкил этишда дастгоҳ ҳисобланади. Таълимий маҳсулот – таълим жараёнига татбиқ қилиш учун ифодаланган маълумотлар мажмуидир. Замонавий ахборот технологияси - шахсий компьютер ва телекоммуникация воситаларидан фойдаланувчи ахборот технологиясидир. Жамиятни ахборотлаштириш – фуқароларнинг ахборотга бўлган эҳтиёжини ва уларнинг ҳуқуқларини амалга оширишни қаноатлантиришдаги мақбул шартларни бажариш, давлат ва ҳокимият, маҳаллий ва ўзини ўзи бошқариш органларининг талаблари асосида ахборот ресурсларидан фойдаланган ҳолда жамоат бирлашмаларини ташкил этиш ва улар фаолиятини йўлга қўйишнинг ижтимоий-иқтисодий ва илмий-техник жараёнларидир. Таълим жараёнини ахборотлаштириш - бу жамиятни ахборотлаштиришнинг муҳим бўғини ҳисобланади. Таълимни ахборотлаштириш қуйидаги қулайликлар ва афзалликлар билан боғлиқ ўзгаришларда қатнашади: - жамиятнинг ҳар бир аъзоси ҳақидаги маълумотларни ва билимларни олишга йўл очиб беришда; - шахс учун интеллектуал ва ижодий қулайликларини ривожлантиришда; - жамиятнинг ҳар бир аъзоси ҳаётида унинг фаоллиги эвазига малака ошириш хизматларини тезкор ўзгартиришда; - масофавий ўқитиш ўзиб кетувчи (илғор) таълимни ташкил этиш ва унинг самарасини оширишни таъминлашда;

- таълим маҳсулотларини ва хизматларини яратиш ва ташкил этиш мақсадида турли ахборот технологияларини қўллашда; - гуруҳлаш, турлаш, ҳисоблаш, маълумотларни агрегатлаш учун АКТ хизматларидан максимал даражада фойдаланишда; - масофавий ўқитиш қатнашчиларининг ахборот талабларини қондириш учун бошқарув ахборот технологияларидан самарали фойдаланишда; - масофавий ўқитиш қатнашчилари билан АКТ воситаларининг ўзаро ахборот алмашуви жараёнларида; - фанлар бўйича экспертларнинг тўплаган билимлар маҳсулотларини масофавий ўқитишдан фойдаланувчилар томонидан олинишининг кенг имкониятини берувчи эксперт тизимли ахборот технологияларини ишга туширишда ва шу кабилар. Бундай ташкилий-методик масалаларнинг асосий ечимларидан бири – бу янги таълим технологияларини киритиш, шу билан бирга, республиканинг узлуксиз таълим тизимида, айнивса, биринчи павбатда, олий таълимда масофавий ўқитиш услуби ўз ўрнини эгаллаши кераклигидадир. Дунёда масофавий ўқитиш услубини қўллаш бўйича жуда катта тажриба орттирилган. Жумладан, тажрибали ўқитувчилар ва мутахассисларнинг ўқитилаётган кишига якка тартибда ёрдам бериш, талабалар ўқишини турли услубда назорат қилиш, уларнинг билим савияси ва малакавий мукаммаллигини баҳолаш мақсадида АКТ турли вариантларидан фойдаланиши туфайли талаба ва ўқувчиларнинг ўқиш сифати ва меҳнат унумдорлиги ошади. Масофавий ўқитиш услубининг сифатли қўлланилиши борасида қуйидаги йўлланмалар шаклланмоқда: Ўқитилаётган борлиқни марказлаштириш. Республикамиз ва хорижлик олимлар ҳамда мутахассисларнинг билим ва тажрибаларини қўллаш, замонавий ўқув қуролларидан фойдаланиш эътиборда тутилади. Бунда турли ўқув манбаларидан фойдаланиш, талабаларни ахборот билан таъминлаш, бу ахборот эса ўз навбатида, бутун дунё мутахассислари билимларидан, электрон

кутубхоналардан олинган ахборотлардан фойдаланиш талаба ва ўқувчилар ҳамда уларнинг ўқитувчилари учун катта имкониятлар яратади. Ўқитувчига талабни кучайтириш. Таълим жараёнининг стандарт ҳолда жамланиши, ўқитувчи(педагог)ларнинг билим даражасини ошириш мажбуриятини юклайди. Бу услублар уларнинг иш натижаси ва билим даражасининг кўтарилишига ёрдам беради. Эркин ва стандартлатирилган таълим бериш жараёнининг таъминланиши, узлуксиз мониторинг имконияти, ўқув жараёнларининг тўғри назорат қилиниши ва бошқарилиши, олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ва ўқув юртлари томонидан ўқитувчи ва талабаларнинг билим савиясининг текширилиши (таълим жараёнида талаба ва ўқитувчиларнинг ҳаракатларини назорат қилиш, бунга талабанинг фаоллиги ва ўқитувчи ишининг унумлилиги, талабаларни аттестациядан ўтказиш билан боғлиқ амаллар ҳам киради) масофавий таълимда ҳам йўлга қўйилиши шарт. Ўқитувчиларни қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тизимларининг самарадорлигини оширишда ҳам бундай тадбирлар амал қилади. Ўқитиш турининг эгилувчанлиги. Қулай вақтда шуғулланиш мумкинлиги, қулай жойда ва қулай тезликда ўқувчи-талабаларнинг билим қабул қилишининг турли шаклларини қўллаш мумкинлиги, улар томонидан моделлаштириш ва кўргазмали воситаларни жойида қўллаш, ахборот ва билимларни етказишда кўргазмали, амалий ва бошқа методлардан унумли фойдаланиш икониятларининг мавжудлиги таълимнинг ушбу шакли эгилувчанлигини ифодалайди. Ўқитувчининг роли ва унинг педагогик имкониятлари. Ўқитувчининг ўқувчи-талабага нисбатан шахсий ёндашувининг турли шаклларини қўллаш ва ҳар бир ўқувчи-талабанинг билим даражаси ва тайёргарлигини ҳар томонлама ўрганиш шароитининг мавжудлигида кўринади. Ўқувчи-талабанинг билим ва тадқиқот мотивлари ҳамда стимулларини ривожлантириш . Ўқувчи-талабанинг ўқитувчи(педагог)га ва ўзаро мулоқотида ишончсизлик ҳиссиёти билан боғлиқ психологик тўсиқларни йўқотиш,

талабанинг интеллектуал ва илмий имкониятларини ҳамда ўзини ўзи тарбиялаш ва такомиллаштириш шарт-шароитларини кенгайтиришга ёрдам беради. Шунингдек, билим олувчиларнинг ақлий ва жисмоний меҳнати уйғунлигини таъминлайди. Иқтисодлилиги. Бу тизим ўқитишдаги кечикишларни камайтиришни таъминлайди. Ўқитиш хоналаридан фойдаланиш, йўл харажатлари ва таклиф қилишга малакали ўқитувчи(педагог)лар учун уларнинг асосий иш жойидан ҳақ тўлаш харжатларини камайтиради. Улар ўз билимларини масофадан ўқитиш шаклида узатишлари мумкин. Соғлиғи, ижтимоий ва моддий таъминланганлигидан қатъий назар, билим олишнинг кенг имкониятлари яратилиб, ижтимоий тенглик юзага келади. Ўқитиш доирасида мусобақа муҳитини расмийлаштириш. Масофадан ўқитиш технологияси бу – жамиятни ахборотлаштириш умумий оқими ва йўллари билан жипслашган бўлиб, масофавий ўқитишнинг техник воситаларини ахборотлаштириш тизимлари ва олий ўқув юртларидаги ўқитиш жараёнини автоматлаштириш тизимлари билан замонавий ахборотлаштириш технологияси асосида бирлашувини таъминлайди. Масофавий ўқитиш усулидан фойдаланишнинг камчилиги – ўқитувчи ва талаба ўртасидаги бевосита мулоқот ва психологик бирликнинг чегараланганлигидир. Умуман олганда, масофавий ўқитиш тизими ўқувчи-талабаларда таълим тизимидаги бўлаётган дунёвий ўзгаришлар, техник воситалардан фойдаланиш йўллари, унинг қанчалик афзаллик томонлари ва шу билан биргаликда қандай камчиликлари камчиликлари мавжудлиги ҳақида маълумот беради.

Похожие

Ўқитишнинг ташкилий шакллари

Таълим-тарбиянинг замонавий ташкилий шакллари

Тарих ўқитишнинг оғзаки услуби

Тарих ўқитишнинг кўрсатмали услуби

Биология ўқитишнинг фаол методлари