Bumerang texnologiyasi - Педагогиka - Рефераты

Bumerang texnologiyasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

34.5 KB

Bumerang texnologiyasi Mazkur texnologiya bir mashg’ulot davomida o’quv materialini chuqur va yaxlit holatda o’rganish, ijodiy tushunib yetish, erkin egallashga yo’naltirilgan. U turli mazmunan va xarakterga (muammoli, munozarali, turli mazmunli) ega bo’lgan mavzularni o’rganishga yaroqli bo’lib, o’z ichiga og’zaki va yozma ish shakllarini qamrab oladi hamda bir mashg’ulot davomida har bir ishtirokchining turli topshiriqlarni bajarishi, navbat bilan o’quvchi yoki o’qituvchi rolida bo’lishi, kerakli ballni to’plashga imkoniyat beradi. Bumerang texnologiyasi tanqidiy fikrlash, mantiqni shakllantirishga imkoniyat yaratadi; xotirani, go’yalarni, fikrlarni, dalillarni yozma va og’zaki shakllarda bayon qilish ko’nikmalarini rivojlantiradi. Ta’lim bilan bir qtorda mazkur metod tarbiyaviy xarakterdagi qator vazifalarni amalga oshirish imkonini beradi: - jamoa bilan ishlash mahorati; - muomalalik; - xushfe’llik; - ko’nikuvchanlik; - o’zgalar fikriga xurmat; - faollik; - rahbarlik sifatlarini shakllantirish; - ishga ijodiy yondashish; - o’z faoliyatining samarali bo’lishiga qiziqiah; - o’zini xolis baholash. Asosiy tushunchalar quyidagilar: Ochiq savollar – bu savollar muomala, so’zlashuvni davom ettirishga imkon beradi. Ularga qisqa, bir xil javob berish ko’zda tutadi. Yopiq savollar – bu savollar oldindan “ha” yoki “yo’q” tipidagi to’g’ri, ochiq, javoblarni berishni ko’zda tutadi. Ko’ndalang so’roq – bir-biriga guruhlab beriluvchi qisqa savollar qatori bo’lib, bu o’ziga xos axborotlar izlash hamda dalillarni, opponentlar pozitsiyasini aniqlash va muayyan qarorlar qabul qilish uchun ajoyib imkoniyatdir. Ko’ndalang so’roq paytida munozaraga kirishish mumkin emas. Bu vaqtda faqat savollar beriladi, munozaraga kirishilmaydi.

Bumerang texnologiyasi. Trening haqida tushuncha. Ushbu texnologiya o’quvchi-talabalarni dars jarayonida, darsdan tashqarida turli adabiyotlar, matnlar bilan ishlash, o’rganilgan materialni yodida saqlab qolish, so’zlab bera olish, fikrini erkin holda bayon eta olish hamda bir dars davomida barcha o’quvchi-talabalarni baholay olishga qaratilgan. Maqsad. Trening davomida tinglovchilarga tarqatilgan materiallarni ular tomonidan yakka va guruh holatida o’zlashtirib olishlari hamda o’zaro suhbat-munozara orqali, turli savollar orqali tarqatma materiallar, undagi matnlar qay darajada o’zlashtirilganini nazorat qilish. Trening davomida o’quvchi- talabalar tomonidan baho ballarini egallashga imkoniyat yaratish. O’tkazish texnologiyasi. Ushbu texnologiya bir necha bosqichda o’tkaziladi: 1 bosqich. Trening to’gridan-to’g’ri tinglovchilarni 4-5 kishidan iborat kichik guruhlarga bo’lishdan boshlanadi. Trener har bir guruh va uning har bir a’zosiga mustaqil o’rganish, fikrlash va yodda saqlab qolish uchun alohida-alohida aniq yozma tarqatma material beradi (tarqatma materialda) trener tomonidan tanlangan umumiy mavzu bo’yicha biron bir hajmdagi matn berilgan, ularning soni guruhlar va tinglovchilar soniga bog’liq. Agar 4 ta kichik guruh bo’lsa, u holda umumiy mavzu 4 ta kichik matnlarga bo’linib har bir guruhga beriladi; Faoliyat samarali bo’lishi uchun har bir gruhga berilgan tekstadan har bir tinglovchiga beriladi. Shunday qilib, 4 ta guruh umumiy mavzu asosida 4 xil matnga ega, har bir tinglovchiga esa o’z guruhiga tushgan matnga ega bo’ladi. 2 bosqich.

Guruhlarga berilgan matnni guruh a’zolariga yakka tartibda alohida o’rganishlari, tekstni eslab qolishlari, keyin esa kerak bo’lsa boshqalarga yoki trenerga gapirib berishlari, iloji boricha tekstni o’zlashtirib olishlari karekligini trener uqtiradi, va tayyorgarlik uchun matanni katta kichikligiga qarab 10-15 daqiqa vaqt beradi. O’zi esa guruh va tinglovchilarni ish faoliyatini kuzatadi. 3 bosqich Trener oldindan tayyorlab qo’yilgan raqamlar yozilgan kichik qog’ozlar bilan har bir guruh yoniga kelib guruh a’zolaridan ushbu qog’ozlarni bittadan raqam tortib olishlarini so’raydi.(qog’ozlar soni soni guruhdagi tinglovchilar soniga bog’liq, masalan, guruhda 5 kishi bo’lsa, qog’ozdagi raqamlar 1,2,3,4,5 etib tayyorlashadi, agar 4 ta bo’lsa 1 dan 4 gacha va hokazo.) Guruhlardagi barch atinglovchilar raqamlar yozilgan qog’ozdan olishlari kerak. Nechta guruh bo’lsa, shuncha guruh a’zolari soniga qarab raqamlar yozilgan qog’ozlar tayyorlashadi. Trener raqamlar bo’yicha tinglovchilardan yangi guruhlar tuzishlarini so’raydi. Masalan, hamma 1 raqamini olganlar 1 ta yangi guruh, 2 raqamlilar ikkinchi guruh va hokazo guruhni tashkil etishlarini so’raydi. Guruh a’zolari yangi guruhga o’tishlarida o’zlari bilan o’rgangan matnlarini oladilar. 4 bosqich. Raqamlar bo’yicha yangi guruhlar tuzilganida har bir yangi guruhda avvalgi guruhlardan bittadan vakillar o’z- o’zidan to’planib qoladi, ya’ni 4 ta guruhda 4 xil matn o’rganilgan bo’lsa, bu yangi guruhda har bittadan vakil to’planadi, umumiy mavzu bo’yicha 4 tinglovchi va 4 xil matn to’planadi. 5 bosqich.

- yangi tuzilgan guruhning har bir a’zosi endi o’ziga 2 ta vazifa, ya’ni o’qituvchi va o’quvchi vazifasini oladi va quyidagicha faoliyat ko’rsatadi: 1. O’qituvchi (o’rgatuvchi) sifatida, o’zi avval o’rgangan materialni gapirib beradi, tushuntiradi, o’zi mustaqil o’rgangan materialning asosiy joylariga barchani diqqatini jalb qiladi, boshqa guruh a’zolarning tushunish va o’zlashtirish qobiliyatlarini tekshiradi. 2. O’quvchi sifatida, guruh a’zolarini navbatma-navbat so’zlab, tushuntirayotgan, gapirayotgan matnlarini eshitadi, tahlil qiladi, fikrlaydi va yodda saqlab qolishga harakat qiladi. Trener esa ularga o’z tekstlarini faqat so’zlab, berishlari kerakligini uqtiradi va bunga 20 daqiqa vaqt bardi (matn hajmiga va umumiy mavzuning qiyin, osonligiga qarab vaqt ajratiladi). Bu bosqichda trening boshlanishida tarqatilgan barcha material tinglovchilar tomonigan o’zlashtirilgan hisoblanadi. 6 bosqich. Guruhdagilar bir-birilariga o’z matnlarini gapirib berib, barchalari ushbu matnlarni bilib olishgach, trener o’rganilgan material guruh a’zolari tomonidan qanchalik o’zlashtirib olinganini tekshirib ko’rish uchun har bir guruh a’zosi bir-birilariga o’z matnlaridan kelib chiqqan holda savollar berishlari mumkinligini tushuntiradi. Shunday qilib, guruh ichida ichki nazorat savol-javob orqali o’tkaziladi. Bu esa guruhdagi tinglovchilarni bir- birilariga so’zlab bergan materiallarini boshqalar tomonidan o’zlashtirilganlik darajasini aniqlashga, mustahkamlashga yordam beradi. 7 bosqich

Trener barcha tinglovchilarni yana qaytadan avvalgi joylariga qaytishlarini so’raydi, ya’ni yana hamma mashg’ulot boshlanishidagi guruhlariga qaytadilar. 8 bosqich. Trener auditoriyadagi tinglovchilarning barchasi hammaga tarqatilgan yozma materiallar bilsn tanish ekanliklari, ular haqida to’liq ma’lumotga ega bo’lganliklarini hisobga olgan holda auditoriyadagi har bir o’quvchi-talabadan hohlagan materialni so’rash mumkinligini aytadi. 9 bosqich. - tinglovchilarga tarqatilgan barcha materialni ular tomonidan qay darajada o’zlashtirilganligini aniqlash maqsadida trener-o’qituvchi, yoki maxsus guruh, yoki opponent guruhi tomonidan berilgan nazorat savollariga javoblarni berilgan javoblar – agar to’liq javob bo’lsa – 3 ball, qo’shimcha qilinsa - 2 ball , o’tirgan joyda luqma tashlasa – 1 ball, javob berilmasa – 0 ball qo’yilishi belgilanadi. - baho sistemasida- to’liq javob uchun – 5 baho, qo’shimcha uchun - 4 baho, luqma tashlasa – 3 baho, javob bermasa – 2 baho, umuman ishtirok etmasa – 1 baho qo’yishni belgilash mumkin. Guruh a’zolarining javoblarini yuqorida ko’rsatilgan tartibda baholash, ballarni qo’yib boorish, umumlashtirish uchun har bir guruh o’ziga guruh qatnshchilaridan birini “ hisobchi” etib tayinlashi mumkin (“hisobchi” ham davrada bo’layotgan savol-javoblar muloqotida ishtirok etadi.) 10 bosqich.

Ushbu bosqichda trener tarqatma materiallar asosida tuzilgan savollar (5-6) ta bilan o’quvchi-talabarga murojat qiladi (savollar iloji boricha hamma matnlarga tegishli bo’lgani ma’qul, shuningdek, trener auditoriyadagi barcha o’quvchi-talabalarni javob berish uchun qamrab olishga harakat qiladi.) Belgilangan savollarga javob berish uchun tugagach, trener doskaga guruhlar tomonidan to’plangan ballarni yozadi va mashg’ulot keyingi bosqichga o’tadi. 11 bosqich. Trener-o’qituvchi har bir guruhni o’z yozma materiallarining mazmunidan kelib chiqqan holda bittadan savol tayyorlashlari kerakligini aytadi va guruhlarga savol tuzishlari uchun 5-7 daqiqa vaqt ajratadi. 12 bosqich. Bu bosqichda guruhlar bir-birilariga savollar beradilar, guruhlardagi “hisobchilar” esa guruh a’zolarining javoblarini yuqorida belgilangan tartibda baholab boradilar. Javoblar to’g’ri bo’lsa, savol bergan guruh javobini to’ldirmaydi. 13 bosqich. Trener –o’qituvchi guruh a’zolari to’plagan ballarni yana bir marotaba dokaga yozadi va to’plagan ballarninng umumiy sonini aniqlaydi. To’plangan ballar (baho)ni umumiy sonini guruh a’zolariga teppa-teng bo’ladi (yuqorida kelishilganlik asosida) IZOH: agar to’plangan ballarni guruh a’zolariga teppe- teng bo’lishda o’quvchi-talabalar tomonidan norozilik bo’lsa, ya’ni ba’zi guruh a’zolari gruhning faoliyatida faol ishtirok etib, umumiy jamoaviy faoliyatida passiv

bo’lgan bo’lishsa, yoki umuman ishtirok etmagan, qiziqmagan bo’lishsa, bunday holatda vaziyatni yechishni guruh a’zolariga yuklatiladi. Guruhning yechimi to’g’ri hisoblanadi, yoki trener –o’qituvchi o’z fikrini bildirishi mumkin, chunki u dars jarayonida o’quvchi-talabalarning javoblari, faol yoki passivliklarini kuzatib boradi. Umuman olganda, agar o’quvchi-talaba faollik ko’rsatmagan, yoki savol javoblarda ishtirok etmagan bo’lsa ham uning shu dars jarayonida biron narsa ni bilib olgani, eslab qolib o’zlashtirganini hisobga olgan holda unga eng kichik ball berilishi mumkin. Bu o’quchi- talabani keyinchalik shu shakldagi darslarda faolroq bo’lishiga undaydi. Yuqoridagi kabi vaziyat vujudga kelsa uni yechimini har bir o’qituvchi sharoitga qarab o’zi hal etishi yoki guruh, jamoaga tashlashi mumkin. Ba’zida guruhning “hisobchilari” ballarni qo’yishni noaniqlik yoki qo’shib yozishlari mumkin, natijada ba’zi guruhlarning umumiy to’plangan ballari boshqa guruhlarnikidan juda farq qilishi mumkin. O’quvchi talabalrning haqqoniy baholashlari ularning tanlagan “hisobchi”lariga bog’liq ekanligini trener-o’qituvchi eslatib o’tadi. Agar umumiy to’plagan ballarni guruh a’zolariga taqsimlanganda shu mashg’ulot uchun kerakli ballni olib qolib, ortiqchasini keyingi mashg’ulotlarga yoki yakuniy nazoratga o’tkazish mumkin. 14 bosqich. Har bir talabaga ballar q’oyilgan (har bir o’quvchi baholangach) trener mashg’ulotga yakun yasaydi. O’quvchi-talabalarning faoliyatiga baho beradi, berilgan javoblarga o’z fikrini bildiradi va quyidagi savollar bilan ularga murojat qiladi: - bugungi mashg’ulotdan nimalarni bilib oldingiz? - nimalarga o’rgandingiz? - nimlar sizga uchun yangilik no’ldi? - yan nimalarni bilishni istar edingiz?

15 bosqich. Trener-o’qituvchi o’quvchi-talabalarning javoblarini diqqat bilan tinglab ularga minnatdorchilik bildiradi va darsni yakunlaydi.

Похожие

Dars jarayonida «Bumerang» texnologiyasidan foydalanish

“Bumerang” texnologiyasini qo’llashda talabalarga beriladigan kartochkalardan namunalar

Ta’lim texnologiyasi

Masofaviy ta'lim texnologiyasi

Ishbilarmonlik o'yinlari texnologiyasi