Bolani psixik jihatdan kamol topib borishiyining asosiy davrlari - Педагогиka - Рефераты

Bolani psixik jihatdan kamol topib borishiyining asosiy davrlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

34 KB

www.arxiv.uz Reja: 1. Bolaning psixik jihatdan kamol topib borish i ning asosiy davrlari. 2. Kamol topish va ta’lim o ‘ rtasidagi bog ‘ lanish. 3. Kamol topishda psixik funksiyalarning roli.

www.arxiv.uz Tayanch tushunchalar va iboralar : p sixik funksiya, ong, idrok, tafakkur, nutq, xotira, atrof-mu h it, irsiyat, ta’lim-tarbiya, xususiyat va sifatlar. Psixik va jismoniy o‘sishida kamchiligi bo‘lgan bola l arni o‘ q itishdagi q iyinch ilik lar q ay tari q a va nima uchun vujudga kelishini yaxshiro q anglab olmo q uchun avva l o bolaning norma l sharoitida kamol topib borish i ning asosiy q onuniyatlari bilan tanishib chi q ish zarur , chunki anomal h olda kamol topishning asosiy, muhim xususiyatlari norma l bolaning kamol topish q onuniyatlari bilan ta qq oslanganda ravshan bo‘ladi. Bolaning o‘sish jarayonida kamol topib boradi, ammo bu kamol topib borish q onuniyatlarini tushunishda ko‘pincha xato q ilinadi. Shaxsning kamol topib borishidek murakkab jarayonning sababi biologak faktorlar bilan ijtimoiy faktorlarning birligidir. Shu sababli, bolaning psixik jihatdan kamol topib borishi jarayonini to‘g‘ri anglamoq uchun shu faktorlardan har birining rolini va ahamiyatini o‘qib olish muhimdir. Har qanday psixik jarayonning kamol topib borishida irsiy zamin ham, muhit ta’siri ham ma’lum o‘rin olgan bo‘ladi. Ammo psixikaning turli tomonlarida, turli yoshlarida bu ta’sirlarning hissasi har xil bo‘ladi. Bola hayotining ilk bosqichlarida tarkib topadigan oddiy harakat akti uning kamol topib borishida ko‘proq biologik faktorlarga bog‘liq bo‘ladi. Inson psixikasining organik birligani va bu uning tarkib topish jarayonida turli bosqichlardan o‘tishini e’tiborga olib shuni ta’kidlash zarurki, ixtiyoriy diqqat, faol eslab qolish, fikrlash faoliyati singari murakkab psixik jarayonlarning kamol topishi, shuningdek, tarkib topguncha uzoq yo‘lni maktabgacha tarbiya, maktab, o‘smirlik, yigitlik yoshini bosib o‘tadigan xarakter va xulq-atvorning kamol topishi irsiyatga qaraganda beqiyos darajada ko‘proq atrofdagi ijtimoiy muhitga, bolaga tarbiya va ta’lim berish sharoitiga, madaniy-maishiy muhitga, muomala xarakteriga, faoliyat ko‘rinishlari va usullariga va shu singarilarga bog‘liq bo‘ladi. Muhit bolaning kamol topib borishi uchun sharoit sifatidagina emas, balki manba sifatida ham namoyon bo‘ladi. Bola dunyoga kelgan dastlab kunlaridanoq uni o‘rab olgan ijtimoiy muhit bilan o‘zaro munosabatda va uning ta’siri ostida bo‘ladi, bu muhit uning kamol topib borishini belgilab beradi. Bolaning kamol

www.arxiv.uz topib borish jarayonida bir xarakterli xususiyat borki, navbatdagi har bir yosh bosqichida o‘zgarishlar ro‘y beradi va shu bilan bir vaqtda shaxsning yangi xususiyatlari ham vujudga keladi. Ana shu yangilikning vujudga kelishi bolaning kamol topishidagi asosiy va muhim belgidir. Kamol topib borish jarayonida psixik jarayonlarning o‘zigina tarkib topib qolmay, balki bu jarayonlar o‘rtasida murakkab o‘zaro bog‘lanish va o‘zaro munosabatlar ham yuzaga keladi, bu esa umuman ong tarkibining rivojlanishini ta’minlaydi, ong darajasi esa o‘z navbatida har bir psixik jarayonning bundan buyongi rivojlanishini va ongli faoliyatining ayrim formalarini belgilab beradi. Har bir psixik funksiyalarning tarkib topib borishi jarayonida L.S.Vigotskiy ko‘rsatib o‘tganidek, kamol topishning o‘z optimal bosqichi bo‘ladi, bu bosqich esa ongdagi ana shu funksiyaning hal qiluvchi mavqeini tashkil qiladi. Yangi tug‘ilgan bolaning differensia l lashmagan ongida avvalo idrok etish funksiyasi ajralib turadi. Idrok etish funksiya hali elementar effektiv reaksiyalar bilan qo‘shilgan holda bo‘lsa ham, lekin uning ajralib turishi bolaning chaqaloqlik yoshidagi kamol topib borishi uchun idrok funksiyasiga ustunlik mavqeini beradi. Bola kamol topib borishida asosiy o‘rinni egallaydigan nutq singari murakkab turiga ham yuqoridagidek taaluqlidir. Nutqning eng intensiv suratda o‘sib borishidagi hal qiluvchi bosqich 1,5 yoshdan 5 yoshgacha bo‘lgan davrga to‘g‘ri keladi. Bola nutqi 1,5 yoshgacha muayyan darajada o‘sib boradi. 5 yoshdan keyin nutq juda intensiv suratda va xilma-xil tarzda o‘sib boradi, ammo uning o‘sish sur’ati umr bo‘yi 1,5 dan 5 yoshgacha bo‘lgan darajaga hech qachon еtmaydi. Maktabgacha tarbiya yoshida boshqa psixik jarayonlar va xususan xotira rivojlanishda shunday ustun mavqeini egallaydi. Xotira shubhasiz maktabgacha tarbiya yoshigacha va undan keyin ham kamol topib boradi. Ammo u o‘z kamol topib borishining eng yuksak darajasiga xuddi shu yoshda еtadi. Biror yosh davrida kamol topib borishning buzilishi kamol topishning navbatdagi davrlariga muqarrar suratda ta’sir ko‘rsatadi. Yuqorida aytib o ‘ tganimizdek, psixik jihatdan kamol topib borish bir qator yosh davrlarini o‘z

www.arxiv.uz ichiga oladi: 1 yoshdan 3 yoshgacha, maktabgacha tarbiya yoshi bosqichi – 3 yoshdan 7 yoshgacha, ilk maktab yoshi bosqichi – 7 yoshdan 11 yoshgacha, o‘spirinlik bosqichi – 11 yoshdan 15 gacha va yigit-qizlar bosqichi 15 yoshdan 17- 18 yoshgacha.

Похожие

Psixik kamol topishi vaqtincha to'xtab qolgan bolalar

Pedagogik korreksiya faniga kirish

Pedagogik korreksiya fanining predmeti, mavzusi, bahsi

Bolalarda reaktiv holat va konfliktli kechinmalar

Bolalar xulq-atvorining psixopatik formalari