Сут маҳсулотлари - Пищевая технология - Рефераты

Сут маҳсулотлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

63.5 KB

Сут маҳсулотлари Режа : 1.Қаймоқ ва унинг сифат кўрсаткичлари 2.Қуюлтирилган сут консервалар 3.Қатиқ маҳсулотлари 4.Қуритилган сут маҳсулотлари 5.Пишлоқлар

Қаймоқ. Сутни сепарация қилиб қаймоқ олинади. Сутни сепаратордан тинимсиз ўтказилганда марказдан қочирма куч остида қаймоққа ва ёғсизлантирилган сутга ажралади. Сутни сепарация қилиш жараёни ёғ доналарини (930 кг/м 3 ) ва плазмани (1036 кг/м 3 ) зичлигини ҳар хил эканлигига асосланган. Сутни 40-45 0 С гача иситиб сўнг сепаратордан ўтказилади. Қаўмоқни савдога чиқарилади, сариёғ ва сметана ишлаб чиқаришга хом ашё сифатида ишлатилади. Пастеризация қилинган қаймоқ, тўғридан- тўғри истеъмол истеъмол қилиш учун пастеризация қилинган қаймоқни ёғини 8, 10, 20 ва 35% қилиб чиқарилади. Қаймоқни нордонлиги қуйидагича бўлади (кўпи билан 0 Т да): ёғи 8 ва 10% бўлган қаймоқники-18 ва 35%, линики-16. Лаззатли қўшимчалар какао ва кофе қўшилган ширин қаймоқ ҳам чиқарилади. Қаймоқни 8 0 С дан юқори бўлмаган ҳароратда сақланади. Стерилизация қилинган қаймоқ, ҳиди ва мазаси тоза, пастеризация қилинганга хом таъм ифодаланган, консистенцияси бир хил, бир текис оқ ва бироз оч жигарранг тусли бўлади. Ёғининг миқдори ками билан 10%, нордонлиги 19 0 Т дан юқори бўлмаслиги керак. Тайёр маҳсулотни 0,25, 0,5 ва 1 л ли бутилкаларга қадоқланади. Стерилизация қилинган қамоқни қоронғи хонада 20 0 С ҳароратда 1 ойгача сақлаш мумкин. Сут консервалари. Сут консервалари сифатида қуюлтирилган ва қуруқ сут тайёрланади. Сут консерваларини табиий сут етишмаганда ва озиқ-овқат саноатида ишлатилади. Қуюлтирилган сут консервалари. Қуюлтирилган сут консерваларини қаймоғи олинмаган сут, ёғсизлантирилган сут, шакарли қаймоқ, какао ва кофе қўшиб тайёрланган турлари мавжуд.

Консерва тайёрлаш учун норма ҳолга келтирилган сут аралашмасини пастерилизация қилинади, вакуум-қурилмада қуруқ моддасини стандартда кўрсатилган даражагача қуюлтирилади. Қуюлтиришни охирида шкар қиёми қўшилади, маҳсулотни тезда вакуум кристаллизаторда совутилади. Маҳсулотни металл учун-фанер, эмал билан қопланган барабанларга қадоқланади. Бу сутни қанди камида 43,5% (қаймоғи олинмаган сут) ва 44% (ёғсиз) намлиги тегишлича кўпи билан 26,5 ва 30%, қуруқ моддаси камида 28,5% (шуни ичида ёғи 8,5%) ва 26%. Қуюлтирилган шакарни қуюқ моддаси 26, 36, 37% бўлиб ёғи камида 19% бўлади. Қандсиз қуюлтирилган стерилизация қилинган сутни тайёрлаш учун норм аллаштирилган сутга туз стабилизатор солинади, юқори ҳароратда пастерилизация қилинади, қуюлтирилади, гомогенизация қилинади, совутилади, тунука банкаларга қадоқлаб, герметик ёпилади, сўнг 117 0 С да 20-30 минут давомида стерилизация қилинади ва тезда совутилади. Тўлиқ стерилизация бўлганлигини 37 0 С да 10 кун давомид сақлаб аниқланади. Қуюлтирилган сутни қуруқ моддаси камида 26,5%, ёғи камида 7,8% бўлиши керак. Маҳсулотни мазаси ширин-шўрроқ, мазасида пастерилизация қилинганлиги сезилиб туради, жигарранг тусли. Сақлаш муддати 0 дан 20 0 С ҳароратда 1,5 йил сақланади. Сузма. Қатиқни зардобини ачитиб олиб тайёрланган, оқсилга бой сут маҳсулотига сузма дейилади. Сузмани тайёрлаш учун тайёр бўлган қатиқни зардоби ажратиб олинади. Қатиқни жанубий турини тайёрлаш учун Мечниковникига ишлатилган ачитқига дрожа қўшиб ёки қўшмасдан тайёрланади. Дрожа қўшиб ивитилган жараёнини 37 0 С да 4-5 соат давомида олиб борилади. Ряженка термофел нордон сут стрептоккоки ачитқисида ивитилади. Ивитишни 40-45 0 С да 3-5 соат давомида олиб борилади. Варенцани мезофил нордон сут стрептоккокига болгар таёқчаси қўшиб ёки қўшмасдан ивитилади. Ивитиш ҳарорати 37 0 С, муддати 5-6 соат бўлади. Ряженка ва варенца тайёрлашга ишлатиладиган сутни 95-90 0 С гача қиздириб, 3-4 соат ушлаб турилади. Бунинг натижасида тайёр маҳсулот ўзига

хос маза ва ҳидга эга бўлади. Қўшимчалар билан чиқариладиган қатиқни тайёрлашди шакарни пастерилизация қилишдан олдин, хушбўй ҳид берувчи моддани ивитишдан олдин қўшилади. Оддий қатиқнинг таркибидаги ёғнинг кг миқдори 3,2%, Ряженканики 4 ва 6%, Мечкиновники 3,2 ва 6% ни ташкил қилади. Нордонлиги 110 0 С дан ошмасолиги, Мечников қатиғиники эса 140 0 Т бўлади. Қатиқни ҳамма турларини термостат усул билан, ряженка ва варенцани эса яна йирик идишларда ҳам ишлатилади. Йогурт-қатиқни махсус тури бўлиб, уни термофил нордон сут стрептоккида ва болгар таёқчасида тайёрланади. Йогурт таркибидаги қуруқ моддасининг (16-22%) юқорилиги билан ажралиб туради. Ацидофил сути шифобахш хусусиятига эга. Ацидофил сутини тоза маданий кўпайтирилган ацидофил таёқчасини ишлатиб тайёрланади. Ивитишни 40 0 С да 3-4 соат давомида олиб борилади. Ацидофилинни ацидофил таёқчаси, нордон сут стрептококи ва кефир ачитқисининг аралашмасини ишлатиб 30-35 0 С да 6-8 соат ивитилади. Ацидофил-дрожа сутини тоза маданий кўпайтирилган ацидофил таёқчаси ва таёқчасини кўпайишини тўхтатувчи махсус ажратилган маданий сут дрожасини ишлатиб ивитилади. Маҳсулотни 30-32 0 С да 4-6 соат ивитилади. Тайёр маҳсулотни 10-17 0 С гача совутиб, шу ҳароратда 6 соат сут дрожасини кўпайтириш учун ушлаб турилади. Кефир-нордон сут ва спиртли ачиш маҳсулидир. Ивитишга кефир замбуруғи ёки тоза маданий кўпайтирилган нордон сут стрептоккоки ва сут дрожаси ишлатилади. Кефир олиш учун сутни 18-24 0 С да 8-16 соат давомида нордонлиги 75-80 0 Т бўлгунча ивитилади. Сўнг маҳсулотни 8-11 0 С га совутиб дрожани кўпайтириш учун сақланади. Кефирнинг ёғини 2,5; 3,3 ва 6,0% ли қилиб тайёрланади. Бия сутини ёғи (1,3-2%) оқсили (2%) сигирникига қараганда анча кам бўлади, сути қанди (6,5) ва витаминларга бой бўлади. Бия сутидаги оқсиллардан казеин ва альбуминни миқдорлари бир хил бўлганлиги учун уни ивтилганда қуюқ масса ҳосил бўлмайди, балки йирик паға-паға ҳолида чўкмага тушади.

Қимиз-нордон сут ва спиртли ачиш маҳсулидир, ишлаб чиқариш учун махсус табиий антибиотик низинни синтез қилувчи қимиз дрожаси ишлатилади. Тайёр маҳсулот таркибида 0,5-2,5% спирт, нордонлиги 100-120 0 Т ни ташкил қилади. Қимиз инсон аъзоси томонидан осон ҳазм бўлади, парҳезбоп ва шифобахш хусусиятлари бор, овқатни ҳазм бўлишига ёрдам беради, модда алмашинувни яхшилайди, сил таёқчаларини ривожланишини тўхтатади. Нордон сут ичимликларини ёғсизлантирилган сут «пахта» ва зардобдан тоза маданий нордон сут бактерияси ёрдамида ачитиб тайёрланади. Баъзи бир вақтларда ёғсизлантирилган ва янги соғилган сут аралашмасидан ҳам тайёрланади. Нордон туз стрептоккок билан болгар таёқчалари аралашмаси ачитқи сифатида ишлатилади. Нордонлиги 100-130 0 Т ни ташкил қилади. Нордон сут ичимликларини Москва, Ёшлик, Саломатлик, Коломен, квас ва бошқа турлари мавжуд. Қуруқ сут консервалари. Қуритилган сут консерваларига қаймоғи олинмаган сут, ёғсизлантирилган сут, пахта, зардоб, қаймоқ, парҳезбоп нордон сут маҳсулотлари, музқаймоқ учун аралашма, болалар овқатини аралашмаси киради. Қаймоғи олинмаган ва ёғсизлантирилган қуруқ сутни қуйидагича тайёрланади: олдиндан қуюлтирилган хом ашёни контакт ёки сочиш усуллари билан қуритилади. Қуритишни контакт усулида қуюлтирилган сутни 110-130 0 С гача қиздирилган қувур юзасига юпқа қилиб узатилади, кўриб чиққан маҳсулот пичоқ ёрдамида қириб олинади, майдалаб кукун ҳолига келтирилади, эланади ва совутилгандан кейин қадоқланади. Қуритилган сут таркибида 6- 7% миқдорида намлиги қолади, оқсили қисман денатурацияга учрайди. Сочиб қуритувчи қурилмада қуритилганда сут қайноқ ҳаво ёрдамида қурилма ичига майда томчи ҳолда сочилади, таркибидаги сувни учиш ҳисобига томчиларни ҳарорати 75 0 С дан ошмайди. Қуриш жараёни 8-10 секунд давом этади, бунинг натижасида сутни физик-кимёвий хусусиятлари

сақланиб қолади, эрувчанлиги юқори бўлади ва энг кичик намлик (3%) бўлади. Қуритилган олий навли сутни мазаси ва ҳиди янги пастеризация қилинган сут мазасига хос бўлиши керак. Мазасида бироз ўзгариш бўлган қуритилган сутни 1-навга ўтказилади. Қуритилган сут кукун ҳолида бўлади. Ёғсизлантирилган қуритилган сут навларга бўлинмайди. Пишлоқ. Сутни ширдон ферменти ёки сут кислотаси билан ивитиб сўнг етилтириб тайёрланган маҳсулотни пишлоқ дейилади. Пишлоқ юқори озуқалик қимматига эга бўлиб, парҳез овқат сифатида истеъмол қилинади. Пишлоқни таркибида минерал моддалар (кальцин, натрий тузлари ва ҳоказолар), А, Д; Е, В 1 , В 2 , РР витаминлари бор. Ҳазм бўлиши яхши бўлганлиги сабабли овқатланиш олдидан ва десрт тарзида пишлоқни истеъмол қилиш тавсия этилади. Пишлоқни ёғини 50, 45, 30 ва 20% (қуруқ моддасига нисбатан) қилиб тайёрланади. Массасига қараб йирик ва майда бўлакли пишлоқларга бўлинади. Сутни ивитиш усулига қараб ширдон ва нордон сут пишлоқларига бўлинади. Саноатда ишлаб чиқариладиган пишлоқни асосий қисмини ширдон пишлоғи ташкил қилади. Нордон сут пишлоғини ишлаб чиқарилганда сут, сут кислотаси ёрдамида ивитилади. Ширдон пишлоғи 5 та гуруҳга бўлинади: қаттиқ, ярим қаттиқ, юмшоқ, номакобли, эритилган. Пишлоқ ишлаб чиқариш учун сутни ёғи бўйича нормал ҳолга келтирилади. Сутни 8-12 0 С ҳароратда нордонлиги 1 0 Т га ошгунча етиштирига қуйилади. Сўнг сутни 71-74 0 С да, 20-25 соат ушлаб туриб пастеризация қилинади, ачитқи куйиш даражасида совутилади, калций хлор (100 кг сутга 10-40 г қуруқ туз ҳисобида) эритмаси солинади; қиш, баҳор вақтларида пишлоққа сариқ ранг бериш учун аннота ранги солинади. Кейинги бўладиган жараёнларни ишлаб чиқарилаётган пишлоқни турлича амалга оширилади.Қаттиқ ширдон пишлоғини олиш учун тайёрланган сутни 30-33 0 С да ширдон ферменти (2,5 г қуруқ кукуни 100 л сутга) солиб ивитилади, 25-35 минут давомида қаттиқ масса ҳосил бўлади.

Қаттиқ массани кесиб чиқарилади, бунинг натижасида зардоб ажралиб чиқади. Зардобни бир қисми (30%) ажратиб олинади. Пишлоқ доналарини сувсизлантириш мақсадида иккинчи марта 56-60 0 С гача қиздирилади. Пишлоқ доналари идиш тагига чўкиб пишлоқ қатламини ҳосил қилади. Уни бўлакларга бўлиб қолипга солинади ва 30-40 минут давомида қолдирилади. Пишлоқни ишлаб чиқарилган куни ва номери кўрсатилиб тамғаланади. Қолипни оғзини ёпиб прессланади. Сўнгбир неча кун давомида 8-10 0 С ҳароратда махсус тузлаш идишида номакопга солиб ёки қуруқ туз билан артиб тузланади, 1-3 кун давомида қуритилади, 10-15 0 С ҳароратда ҳавони нисбий намлиги 90-95% ли хонада 1 ой давомида етилитиришга қўйилади, сувнинг 10-12 0 С да, 80-85% нисбий намлиги бўлган хонада етилтиришни давом этказилади. Бир ой давомида етилгандан кейин пишлоқ юзасини парафин билан қопланади, плёнкага қадоқланади. Етилиш даврида пишлоқни ўзига хос мазаси, ҳиди, консистенцияси расми шаклланади. Етилиш даврида сут қанди ачийди, оқсиллар қидролизга учрайди, ёғ гидролизга учраб сут кислотаси, пептидлар, эркин амонокислоталар, эркин ёғ кислоталари, органик кислоталар, спиртлар, ацетон, амммиак ва бошқалар ҳосил бўлади. Пишлоқда 100 г га яқин маза ва ҳид берувчи моддалар борлиги аниқланган. Пишлоқни ичида майда бўшлиқлар бўлади. Бу бўшлиқларни асосан карбонат ангидрид гази тўлдириб турилади. Пишлоқ юзасида қаттиқ пўстлоқ ҳосил бўлади. Пишлоқ юзасига тамғадан ташқари яна саноат маркаси ҳам қўйилади. Маркада ишлаб чиқарилган завод номери ва қисқартириб ишлаб чиқилган жойи кўрсатилади. Марка формаси ёғни миқдорини кўрсатади: тўртбурчак- 50%, тўғри 8 бурчак-45%. Қаттиқ ширдон пишлоғи 4-9 ой давомида етилади. Швецария типидаги пишлоқ иккинчи маротаба юқори ҳароратда ишлов бериб тайёрланадиган қаттиқ ширдон пишлоғига киради. Швецария типидаги пишлоқлар: Швецария пишлоғи, алтай пишлоғи, Совет пишлоғи, Москва

пишлоғи, Украина пишлоғи, Карпат пишлоғи киради. Швецария пишлоғини юқори сифатли сут хом ашёсидан тайёрланади. 6-8 ойда етилади, бўлагини массаси 50-100 кг ни ташкил этади. Қуруқ моддасини ичида ёғи 50%, намлиги 36, 37, тузи, 1:5-2% ни ташкил этади. Алтай пишлоғи Швецария пишлоғидан қуйидаги кўрсаткичлари билан ажралиб туради: кичик, массаси 12-20 кг, етилиши 4 ой. Иккинчи термик ишлов бериши паст ҳароратда олиб бориладиган қаттиқ ширдон пишлоғига Голландия, Чеддер типлардаги пишлоқлар киради. Голландия типидаги пишлоқларга Голландия, Кострома, Ярославль, Степной, Углич, Пешехон, Станиславский, Эстон, Днестр, Литва, прибалтийский, Минск, Пярну киради. Голландия пишлоғи таркибида 45% ёғи, 38-40% намлиги, 2-2,5% тузи бўлади. Чеддер типидаги пишлоқларга Чеддер, Россия пишлоқлари киради. Чеддер пишлоғини намлиги 37-39%, ёғи 50% тузи 1,5-2%.

Фойдаланилган адабиётлар 1.А. Баҳромов Товаршунослик асослари ТДИУ, I -қисм Т.: 1976 2.Н.Г. Прохорова Озиқ-овқат моллари товарпшунослик Ўрта ҳунар-техника билим юртлари учун дарслик, Т.: Ўқитувчи 1991 3.А. Баҳромов Товаршунослик асослари ТДИУ, II -қисм Т.: 1976 4.Ш.З. Убайдуллаев Озиқ-овқат товарлари товаршунослиги. Нашрда 5.Елизарова Г. Товароведение с основами стандартизации. М.: 1999 6.Жиряева Е.В. Товароведение. М.: 2002 7.Дмитриченко М.И. Экспертиза качество и обнаружение фальсификации продовольственных товаров. Учебное пособие. М.: 2003 8.Чепурной И.П. Идентификация и фальсификация продовольственных товаров. М.: 2002

Похожие

Гўшт, сут маҳсулотлари кимёси

Ачитилган сут маҳсулотлари технологияси

Ферментланган сут маҳсулотлари учун бактериал препаратлар. Бактериал препаратларни танлаш

Сут ва сут махсулотлари

Сут ва сут маҳсулотларининг технологияси