Davlatimizning yosh avlodni tarbiyalash va sog’lig’ini himoya qilish yo’lida olib borayotgan ishlari - Идея национальной независимости - Рефераты

Davlatimizning yosh avlodni tarbiyalash va sog’lig’ini himoya qilish yo’lida olib borayotgan ishlari

Загружено в:

14.05.2023

Скачано:

0

Размер:

31.6953125 KB

Davlatimizning yosh avlodni tarbiyalash va sog’lig’ini himoya qilish yo’lida olib borayotgan ishlari Reja: Kirish 1. Bosh maqsadimiz yosh avlodni har tomonlama sog‘lom va barkamol tarbiyalash 2. Sog‘lom turmush – barkamol avlod tarbiyasining asosi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev parlamentga taqdim etgan Murojaatnomasida yoshlar masalasiga alohida urg‘u berdi . Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish Ushbu murajaatnomada yoshlar haqida keltirilgan maqtovlar va biz yoshlarga bo‘lgan ishonch kuchimizga-kuch hamda g‘ayratimizga- g‘ayrat qo‘shdi, desam mubolag‘a bo‘lmaydi. Murojaatnomada yoshlarni sog‘lom va barkamol tarbiyalash borasida belgilangan chora-tadbirlar, xususan, Nukus shahrida Olimpiya va milliy sport turlariga ixtisoslashtirilgan oliy sport mahorati maktabi, Urganchda “Yoshlik” sport majmuasi, Toshkent, Andijon, Samarqand, Buxoro shaharlarida universal sport komplekslari, Qarshi shahrida sport-sog‘lomlashtirish majmuasi, ko‘p tarmoqli yopiq suzish havzasi barpo etilishi kelgusida sport sohasida ko‘plab yoshlarimizni yurtimiz bayrog‘ini ko‘klarga ko‘tarishga zamin yaratishi shubhasiz. Chetda ishlayotgan va tahsil olayotgan yoshlar borasida Yurtboshimiz tomonidan berilgan takliflar O‘zbekiston yoshlari xalqaro assotsiatsiyasini tuzish va uning samarali faoliyat yuritishi uchun tegishli sharoit yaratish, Samarqand shahrida Markaziy Osiyo yoshlari forumini o‘tkazish hamda chet ellarda yashayotgan va ishlayotgan vatandoshlarimiz bilan o‘zaro hamkorlik sohasida davlat siyosati konsepsiyasini ishlab chiqish kabilar, o‘ylaymanki xorijdagi yurtdoshlarimiz bo‘lmish yoshlarni vatanparvarlik tuyg‘usini saqlab qolish bilan bir qatorda tajriba almashish maydonini xosil qilishda poydevor vazifasini o‘taydi. Shuningdek, yosh tadbirkorlar uchun 2018 yilning “Faol tadbirkorlik, innovatsion g‘oyalar va texnologiyalarni qo‘llab-quvvatlash yili” deb e’lon qilinishi ayni muddao bo‘ldi. Murojaatnomada kelasi yildan boshlab, tadbirkorlik sub’ektlari uchun bojxona ko‘rigida xavf-xatardan ogoh etish tizimi, ya’ni, tadbirkorlar qanchalik halol ekaniga qarab, ularni “yashil” va “qizil” yo‘laklar orqali o‘tkazish joriy etilishi, barcha tadbirkorlik sub’ektlarining moliyaviy- xo‘jalik faoliyatini tekshirish ikki yilga to‘xtatilishi, internet tarmog‘ida elektron savdolar va auksionlar orqali yer uchastkalarini, jumladan, tadbirkorlar uchun ajratishning yagona tartibi o‘rnatilib, 2018 yildan elektron savdo maydonlari orqali davlat aktivlarini sotish bo‘yicha elektron tizim tashkil etilishi va shu kabi bir qator

imtiyozlar berilgani tadbirkorlar, ayniqsa yosh va yangi innavatsion g‘oyalar bilan o‘zining mustaqil tadbirkorligini yo‘lga qo‘yish istagida bo‘lgan yoshlarimiz uchun ulkan imkoniyatlar eshigini ochdi. Fikrim xulosasi o‘rnida shuni ta’kidlash lozimki, ushbu murojaatnoma barcha soha vakillarini va har bir yurtimiz fuqarosini ertangi kunga bo‘lgan ishonchini oshirish bilan bir qatorda, tadbirkorlik sohasiga havasini uyg‘otib, hayotda biror yutuqqa erishish uchun harakat qilish hamda mehnat qilish vaqti kelganini ayon etdi. “Barkamol avlod yili” Davlat dasturi doirasida o‘tkazilayotgan ushbu forum Respublika Bolalar ijtimoiy moslashuvi markazi, “Sen Yolg’iz Emassan” respublika jamoatchilik bolalar jamg‘armasi, O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi, Oliy va o‘rta maxsus ta’lim, Sog‘liqni saqlash, Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirliklari, Toshkent shahar hokimligi, YUNISEF, YUNESKO kabi xalqaro tashkilotlarning yurtimizdagi vakolatxonalari, BMTning giyohvand moddalarni nazorat qilish va jinoyatchilikning oldini olish boshqarmasi hamkorligida tashkil etildi. Forum ishida ta’lim, sog‘liqni saqlash, ma’naviyat va ma’rifat, ijtimoiy himoya kabi sohalarning vakillari bilan birga AQSH, Buyuk Britaniya, Rossiya, Ukraina, Isroil, Armaniston kabi davlatlarning mutaxassislari, ekspert va olimlari ishtirok etmoqda. Tadbirda Prezidentimiz Islom Karimov rahnamoligida mamlakatni taraqqiy ettirish va demokratlashtirish jarayonida davlatning bosh islohotchi vazifasini bajarishi, qonun ustuvorligini ta’minlash, islohotlarni bosqichma-bosqich va izchil amalga oshirish tamoyillariga asoslangan erkin bozor iqtisodiyotiga o‘tish barcha jabhalardagi yutuqlarda muhim omil bo‘layotgani ta’kidlandi. Har tomonlama chuqur o‘ylangan, puxta ilmiy asoslangan, bosqichma-bosqich, tadrijiy tarzda kechayotgan ushbu ijobiy o‘zgarishlar xalqimizning maqsad-muddaosi, orzu-intilishlariga hamohang ekani, kuchli ijtimoiy yo‘naltirilgani, bunda aholining har bir qatlamining huquq va manfaatlarini aniq va manzilli tarzda himoyalash ustuvor o‘rin tutishi bilan ahamiyatlidir. Forumda so‘zga chiqqan YUNESKOning mamlakatimizdagi vakolatxonasi rahbari Xorxe Espinal, YUNISEFning O‘zbekistondagi

vakolatxonasi rahbari Jan-Mishel Delmot yoshlar manfaatlarini ta’minlash va himoyalash, ularni har jihatdan barkamol insonlar bo‘lib voyaga yetkazish masalasi jahon miqyosida tobora dolzarb ahamiyat kasb etayotganini ta’kidladi Rivojlangan davlatlar safiga qo‘shilish, mamlakatni modernizatsiyalash va demokratlashtirish, fuqarolik jamiyatini shakllantirish, shu asosda fuqarolar uchun munosib turmush sharoitini yaratishni o‘zining istiqboldagi strategik vazifalari deb biluvchi O‘zbekistonda ta’lim-tarbiya, ma’naviy-ma’rifiy, sog‘liqni saqlash, ijtimoiy himoya sohalarida ro‘y berayotgan ulkan o‘zgarishlar BMTning Mingyillik rivojlanish maqsadlariga uyg‘undir. Bu jihatlar aholining oltmish foizidan ko‘prog‘ini tashkil etuvchi yoshlarning qonuniy manfaatlari, huquqlarini muhofazalash, ularni jismonan va ma’nan barkamol insonlar etib tarbiyalash, puxta ta’lim olishi, o‘z qiziqishi, bilim va imkoniyati bo‘yicha kasb-hunar egallashi, kuchli ijtimoiy himoyalanishida o‘zining yorqin ifodasini topmoqda. O‘zbekistonda har yili ta’lim uchun sarflanayotgan xarajatlar yalpi ichki mahsulotning 10-12 foizini tashkil etishi mazkur yo‘nalishdagi e’tibor va g‘amxo‘rlik, ezgu ishlarning amaldagi yorqin tasdig‘idir. Yosh avlodni barkamol insonlar etib tarbiyalash Prezidentimiz Islom Karimov rahnamoligida mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlarning muhim yo‘nalishlaridandir. Bu borada sog‘liqni saqlash tizimida olib borilayotgan keng ko‘lamli ishlar, xususan, bolalarni yuqumli kasalliklarga qarshi emlash o‘zining yuksak samaralarini bermoqda. Davlatimiz rahbarining 2011 yil 28 noyabrdagi “Sog‘liqni saqlash tizimini isloh qilishni yanada chuqurlashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori mazkur yo‘nalishdagi ishlarni tubdan takomillashtirish, tibbiy xizmat sifati va samaradorligini oshirish, mamlakatimizda epidemiologik holat barqarorligini ta’minlashda muhim ahamiyat kasb etayotir. Yurtimizda aholini yuqumli kasalliklarga qarshi emlashning milliy taqvimiga binoan barcha bolalar emlashga to‘la qamrab olinmoqda. Natijada o‘ta xavfli

yuqumli kasalliklar, jumladan, qoqshol, difteriya, poliomiyelit kabi xastaliklarning oldi olinmoqda. Sariq, qizamiq, qizilcha, ko‘kyo‘tal, tepki kabi yuqumli kasalliklarni keskin kamaytirishga erishildi. Mamlakatimizda epidemiologik vaziyat barqaror saqlanib, aholi, xususan, bolalar salomatligi tobora mustahkamlanmoqda. O‘zbekistonda 23-28 yanvarda o‘tkazilayotgan virusli gepatitning B turiga qarshi emlash haftaligidan ko‘zlangan maqsad bu boradagi ishlar ko‘lamini yanada kengaytirish va aholi salomatligini muhofazalashdan iborat. Ushbu emlash haftaligini yuqori saviyada tashkil etish maqsadida joylarda to‘qqiz yarim mingdan ziyod brigada va besh yarim mingdan ko‘proq emlash punktlari tashkil etildi. Bu jarayonda ishtirok etadigan vrach va hamshiralar maxsus tibbiy tayyorgarlikdan o‘tdi. Mutaxassislarning ta’kidlashicha, gepatit B o‘tkir yuqumli kasallik bo‘lib, jigar faoliyatining buzilishiga olib keladi. Natijada sirroz va o‘sma xastaligi kelib chiqishi mumkin. Mamlakatimizda bu kasallikning oldini olish maqsadida 2009 yildan boshlab bolalar an’anaviy tarzda to‘rt marta emlanmoqda. 8-9 yoshli bolalarni gepatit B ga qarshi takroriy emlash bolalarning immunitetini yanada mustahkamlash va tibbiy profilaktika ishlari samaradorligini oshirishga xizmat qiladi. Jahon sog‘liqni saqlash tashkilotining maxsus sertifikati bilan kafolatlangan zamonaviy emlash vositalari tegishli tibbiy-sanitariya qoidalari asosida joylarga yetkazib berildi. – Oilaviy poliklinikamiz o‘ttiz ikki ming nafardan ziyod aholiga xizmat ko‘rsatadi, – deydi poytaxtimizning Yunusobod tumanidagi 51-oilaviy poliklinika bosh shifokori o‘rinbosari Nodira Musayeva. – Milliy reja asosida o‘tadigan emlash ishlariga bolalar to‘la qamrab olinmoqda. Virusli gepatitning B turiga qarshi emlash haftaligi ham yuqori saviyada, uyushqoqlik bilan o‘tmoqda. Bu

jarayonga hududimizdagi besh maktab va 31-Mehribonlik uyi tarbiyalanuvchilaridan jami 474 nafar o‘quvchi qamrab olingan. Ularni emlash maqsadida yigirma nafarga yaqin tibbiyot xodimi olti guruhga bo‘linib ish olib borayotir. Emlash brigadalari bolalarni tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish jarayonida ishlatiladigan tibbiy asbob-uskunalar va yetarli miqdordagi vaksinalar bilan ta’minlangan. O‘zbekiston Sog‘liqni saqlash vazirligidan ma’lum qilishlaricha, 28 yanvarga qadar davom etadigan emlash haftaligida sakkiz yuz ming nafardan ziyod 8-9 yoshli o‘g‘il-qiz B virusli gepatitga qarshi takroran emlanadi. Bu tadbirlar yosh avlodning salomatligini mustahkamlash, yurtimizda epidemiologik barqarorlikni ta’minlashga xizmat qiladi. Mamlakatimizda inson va uning sihat-salomatligi haqida g’amxo’rlik qilish davlat siyosatining ustivor vazifasiga aylanib qolgan songgi yillarda aholi orasida sog’lom turmush tarzining hayotiy falsafasini shakllantirishga intilish bir oz bo’lsada jonlandi. Hozirgi kunda sog’lom turmush tarzi masalasi davlatimiz siyosati darajasida o’z yechimiga ega bo’lib bormoqda. Barkamol avlod tarbiyasi uchun intilish yo’lida tashkil etilayotgan qator sport musobaqalari,qurilayotgan sport inshootlari, olib borilayotgan ma’naviy, ma’rifiy tadbirlar, turli sog’lomlashtirishdasturining bajarilayotgani fikrimizning yorqi ifodasidir. Har tomonlama barkamol shaxsni – sog’lom avlodni voyaga yetkazish mamlakatimizda huquqiy davlativa fuqarolik jamiyatini barpo etish nuqtai nazaridan eng zaruriy negiz hisoblanadi. Haqiqatan, barkamolshaxsgina taraqqiy etgan demokratik davlatning haqiqiy faol fuqarosi bo’la oladi. Bu haqda yurtboshimiz: “Sog’lom avlod haqida gapirganda men, avvalo, nafaqat jismoniy shu bilan birga ruxan, fikri sog’lom, qat’iyirodali, yuksak ta’lim olgan, ma’naviy barkamol, jasur va fidokor o’z vatanini jonidan sevadigan insonlarni ko’zda

tutaman”,- deb ta’kidlagan edilar. 2014-yilni mamlakatimizda «Sog'lom bola yili» deb e'lon qilinishi barcha yurtdoshlarimiz tomonidan mamnuniyat bilan kutib olindi. Binobarin, davlat rahbarimiznig bunday oqilona qarorga kelishi mustahkam asoslarga ega. Boisi, mustaqillikning dastlabki yillaridan yurtimizda «sog'lom ona — sog'lom bola» masalasi davlat siyosatining ustuvor yo'nalishiga aylandi. Farzandlarimizning hech kimdan kam bo'lmay ta'lim- tarbiya olishlari, o'z bilim va iqtidorlarini namoyon qilishlari uchun barcha shart- sharoitlar yaratilmoqda. Natijada bugungi yosh avlod o'zining intellektual va jismoniy salohiyatlarini ishga solgan holda nufuzli olimpiadalarda, musobaqa va tanlovlarda zafar qozonib, yuksak marralarni qo'lga kiritmoqda. “Sog’lom bola yili” dasturi keng qamrovli dasturlardan biri hisoblanadi. Chunki bu masalada nafaqat bola salomatligi balki uning tarbiyasi, bilim saviyasi, madaniyatini va ma’naviyatini oshirish, dunyo qarashini kengaytirish, jamiyatda o’z o’rnini topishiga ko’maklashish, bandligini ta’minlash, bo’sh vaqtlarini foydali va samarali ishlarga jalb qilish, qadriyatlarimizni singdirish, bundan tashqari, ona salomatligiga yanada e’tiborni kuchaytirish hamda oilada sog’lom muhitni yaratish va buning uchun shart-sharoitlar ko’lamini kengaytirish masalalarini qamrab olgan. Davlatimiz mustaqillikka erishgan yillardan boshlab ishlab chiqilgan bu dasturlar orqali xalqimizning eng azaliy ezgu niyatlaridan biri - jismonan sog’lom va ma’nan yetuk barkamol avlodni tarbiyalash, ularning baxt-saodatini, yorug’ kelajagini ko’rish kabi istaklarini ro’yobga chiqarishga bel bog’lagan. Hozirgi kunga kelib esa bu dasturlarning yuksak samarasini xis qilmoqdamiz. Albatta, sog‘lom bolani tarbiyalashda aholining tibbiy madaniyati ham muhim o‘rin tutadi, bu masala hanuz dolzarbligicha qolmoqda. “Sog‘lom bola yili” davlat dasturida ko‘zda tutilgan chora-tadbirlar, avvalo shu muhim masalalarni hal qilishga qaratilgan. Joriy yilda davlat dasturini amalga oshirish jarayonida bu ishlarning barchasi yanada yuqori darajaga ko‘tariladi. Dasturda avvalo ham jismoniy, ham ma’naviy jihatdan sog‘lom, mustaqil fikrlay oladigan, mamlakat taqdiri va kelajagi uchun

mas’uliyatni o‘z zimmasiga olishga qodir barkamol avlodni shakllantirish, davlat va jamiyatning barcha kuch va imkoniyatlarini ana shu maqsadlarga safarbar etishga doir keng miqyosli chora-tadbirlarni amalga oshirish ko‘zda tutilgan. Dastur yetti bo‘lim va 125 banddan iborat bo‘lib, unda bolalar tug‘ilishi, ta’lim- tarbiyasi, oilada sog‘lom muhitni, uning iqtisodiy va ma’naviy-ahloqiy asoslarini mustahkamlash, ijtimoiy soha rivojiga ajratilayotgan mablag‘lar samaradorligini oshirish bilan bog‘liq barcha masalalar aks etgan. Birinchi navbatda, sog‘lom va barkamol avlodni tarbiyalash uchun qulay tashkiliy-huquqiy sharoitlar yaratishga qaratilgan qonunchilik va me’yoriy-huquqiy bazani yanada takomillashtirish, yangi qoida va me’yorlarni ishlab chiqish bo‘yicha chora-tadbirlar belgilangan. Sakkizta qonun loyihasini ishlab chiqish rejalashtirilgan. “Bolalarni jismoniy va ma’naviy rivojiga zararli ta’sir ko‘rsatuvchi axborotdan himoya qilish to‘g‘risida”, “Aholining sanitariyaepidemiologik barqarorligi to‘g‘risida”, O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonuniga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”, yangi tahrirdagi “Jismoniy tarbiya va sport to‘g‘risida”, “O‘zbekiston Respublikasida yoshlarga oid davlat siyosati asoslari to‘g‘risi”dagi va boshqa qonunlar shular jumlasidandir. Davlat dasturi doirasida amalga oshiriladigan tadbirlarga 4 509,2 milliard so‘m va 302,9 million dollar miqdorida mablag‘ yo‘naltiriladi. Mazkur dasturning bajarilishi mamlakatimiz uchun asosiy maqsadi inson huquq va manfaatlarini ta’minlashga qaratilgan keng ko‘lamli islohotlar yo‘lida navbatdagi muhim qadam bo‘ladi. Mamlakatimizda prezidentimiz rahnamoligida istiqlolning dastlabki yillaridan boshlab aholi salomatligini mustahkamlash, barkamol avlodni tarbiyalash masalasi davlat siyosati darajasiga ko’tarib kelinmoqda. Davlatimiz rahbarining tashabbusi bilan e’lon qilingan "Oila yili", "Ayollar yili", "Sog’lom avlod yili", "Ona va bola yili", "Sihat-salomatlik yili", "Yoshlar yili", "Barkamol avlod yili", "Mustahkam oila yili" munosabati bilan qabul qilingan davlat Dasturlari o’zaro uzviylik kasb etdi. Bu olijanob maqsad yo’lida qilingan ulkan ishlar bolalarimizning sog’lom tug’ilishi va ulg’ayishi, onalik va bolalikni muhofaza qilish, ijtimoiy himoyani kuchaytirish, ta’lim tizimini takomillashtirish, qolaversa, bolalar sportini

rivojlantirishga qaratilgan keng ko’lamli islohotlardir. Yangi 2014-yilning Sog’lom bola yili" deb atalishi esa sog’lom ona – sog’lom bola umummilliy dasturlarimiz doirasida amalga oshirilishi lozim bo’ladigan yana bir qadam deyish mumkin. O‘zbekistonning o‘ziga xos taraqqiyot yo‘li – “o‘zbek modeli” o‘tgan davr mobaynida yurtimizda yashayotgan har bir inson, oila, butun jamiyatimiz hayotida sinovdan o‘tib, barcha yutuq va muvaffaqiyatlarimizning bosh mezoniga aylandi. Ayniqsa, “o‘zbek modeli” mamlakatimizning jahon hamjamiyatidagi o‘rni va nufuzi yanada mustahkamlanib borayotgan ayni kezlarda dunyoning taraqqiy topgan demokratik davlatlar safidan joy olishdek ulug‘ maqsad ro‘yobiga ishonchimizni orttirmoqda. Bu kabi ulkan marralarni zabt etishning mas’uliyatini teran anglash, unga daxldorlikni chuqur his etgan holda munosib yashash uchun safarbar etib kelinayotgan zarur imkoniyatlar jarayonida, avvalo, mustaqil va erkin fikrlaydigan, dunyo ilm-fani yutuqlarini puxta o‘zlashtirgan, zamon bilan hamnafas sog‘lom va barkamol avlodni tarbiyalash masalasiga davlat siyosati darajasida ustuvor ahamiyat berilmoqda. Mustaqillikning ilk davridan boshlab bu ezgu maqsad yo‘lida ta’lim-tarbiya, sog‘liqni saqlash, sport sohalari rivojiga oid tizimli islohotlarning amalga oshirib kelinayotgani mamlakatimiz yoshlarini bugungi va ertangi hayotimizning hal qiluvchi kuchiga aylanishi uchun mustahkam poydevor bo‘lmoqda. Har bir yurtning kuch-qudrati, intellektual salohiyati ta’lim tizimidagi islohotlarda namoyon bo‘ladi. Yurtboshimizning “Yuksak marralarni ko‘zlagan har qanday millat, xalq uchun ta’limni rivojlantirish hayot va mamot masalasidir” degan so‘zlari zamirida ayni hayotiy haqiqat borligi ta’lim-tarbiya sohasida amalga oshirilayotgan islohotlarda o‘z tasdig‘ini topmoqda. Zero, fan-ta’lim jadal rivojlanib, inson tafakkurining yangi qirralari kashf etilayotgan ayni paytda O‘zbekiston ta’lim modeli ana shunday yutuqlarga integratsiyalashuv imkoniyatini berayotgani diqqatga sazovordir. Bu borada mamlakatimiz bosib o‘tgan yo‘l va bugungi kunimizni muqoyasa etsak, ayni yo‘nalishdagi muvaffaqiyatli

qadamlarimiz zalvorini yanada kengroq tasavvur etamiz. Xususan, 1987 yilda jami maktablarning 5596 tasi yoki 72 foizi ikki smenada, ayrimlari esa hatto 3 smenada ishlar edi. O‘sha paytda 50 % maktab ta’lim-tarbiya muassasalari mos bo‘lmagan binolarda joylashgan bo‘lib, atigi 2812, ya’ni 40 % maktabda moslashgan sport zallari mavjud edi. Ularda ham bolalarning to‘liq shug‘ullanishlari uchun imkoniyat deyarli yo‘q edi. Mustaqilligimizning dastlabki kunlaridan esa ta’lim-tarbiya sohasining yaxlit, uzluksiz tizimini shakllantirish va mustahkamlash, jumladan, umumiy o‘rta ta’limdan boshlab o‘rta maxsus, kasb-hunar hamda oliy ta’limgacha bo‘lgan barcha bosqichlarda yuksak bilimli, malakali kasb tayyorgarligiga ega bo‘lgan avlodni tarbiyalash jarayonini tubdan isloh qilish va uni jahon talablari asosida takomillashtirish ishlari izchil yo‘lga qo‘yildi. Ayniqsa, uzluksiz ta’lim tizimida kadrlar tayyorlash milliy modelini joriy etishning me’yoriy va ilmiy-nazariy asosi bo‘lgan Kadrlar tayyorlash milliy dasturining qabul qilinishi muhim ahamiyat kasb etdi. Mazkur andoza uzluksiz ta’lim orqali yosh avlodni yuksak ma’naviyatli, kasb-hunarli, Vatan ravnaqiga munosib ulush qo‘shadigan, xalq farovonligi yo‘lida xizmat qiladigan, mustaqillik tamoyillariga sodiq barkamol avlodni tarbiyalashdek ezgu maqsadga xizmat qiladi. Eng muhimi, ta’lim tizimidagi uzluksiz milliy model maktabgacha ta’lim, umumiy o‘rta ta’lim, o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi, oliy ta’lim, oliy o‘quv yurtidan keyingi ta’lim tizimini kompleks ravishda qamrab olganligi bilan xarakterlidir. Bunda, eng muhimi, kadrlar tayyorlash tizimida tashkil etiladigan ta’lim-tarbiya jarayonining zamon talablariga mos ravishda tashkil etilishi ta’minlanmoqda. Jumladan, o‘tgan davr mobaynida mamlakatimizda umumiy o‘rta ta’lim tizimi va mazmuni yangilandi, ya’ni akademik litseylar va kasb-hunar kollejlaridan keyin olinadigan ta’lim dasturlari bilan mantiqiy bog‘liqligini hisobga olgan holda I-IX sinflarda o‘qitiladigan fanlar bo‘yicha uzviylashtirilgan va modernizatsiyalangan DTS hamda o‘quv dasturlari ishlab chiqilib, amaliyotga tatbiq etildi. O‘quvchilarning qobiliyat va imkoniyatlariga muvofiq ravishda ta’limga o‘ziga xos yondashuvni joriy etish borasida fanlarni nazariy va amaliy

jihatdan o‘rganish, musiqa va sportga ixtisoslashgan maktablar tashkil etildi. Ta’lim-tarbiya jarayonida ilg‘or pedagogika va axborot texnologiyalaridan foydalanish yuzasidan zamonaviy o‘quv-uslubiy majmualar yaratish orqali mazkur jarayon didaktik jihatdan ta’minlandi. Shuningdek, ayni paytda 2009–2014 yillarda Maktab ta’limini rivojlantirish Davlat umummilliy dasturiga ko‘ra, maxsus ishlab chiqilgan zamonaviy loyihalar asosida mamlakatimizning barcha hududlarida 278 ta bolalar musiqa va san’at maktabi, 2 ta respublika ixtisoslashtirilgan musiqa akademik litseyida qurilish-ta’mirlash va moddiy-texnik bazasini xalqaro standartlarga mos ravishda tashkil etish ishlari davom etmoqda. Maktab o‘quvchilarining darsliklar bilan ta’minlanish darajasi o‘tgan yigirma ikki yil davomida 55,4 %dan 99,4 %ga ortgani, kam ta’minlangan oilalarning farzandlari esa davlat tomonidan darsliklar bilan bepul ta’minlanayotgani mamlakatimizda yosh avlodning ta’lim-tarbiyasiga qaratilayotgan yuksak e’tibor va g‘amxo‘rlikdan dalolatdir. Bugun mamlakatimizda faoliyat ko‘rsatayotgan umumiy o‘rta ta’lim maktablarining deyarli barchasi yangidan qurilgan va kapital ta’mirlangan, qariyb 9,5 mingta maktab zamonaviy o‘quv-laboratoriya asbob- uskunalari bilan jihozlangan. Hozirgi vaqtda 9 ming 400 dan ziyod yoki jami maktablarning 96 foizi ZiyoNet elektron-axborot tarmog‘iga ulangani ham bu boradagi eng muhim yutuqlarimizdan sanaladi. Darhaqiqat, yurtimizda Kadrlar tayyorlash milliy dasturi va “Ta’lim to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi qonuni doirasida izchil amalga oshirilayotgan keng qamrovli ishlar iqtidorli, intellektual salohiyati yuksak yoshlarni kashf etish, ularning noyob iste’dodlarini ro‘yobga chiqarish yo‘lida muhim ahamiyat kasb etayotir. Milliy ta’lim tizimini isloh qilishning ijobiy natijalari yoshlarimizning xalqaro maydondagi yutuqlarida yorqin ifodasini topmoqda. Misol uchun, o‘tgan yili Astana shahrida o‘tkazilgan kimyo fani bo‘yicha Xalqaro olimpiadada o‘quvchilarimiz 1 ta oltin, 2 ta kumush, 3 ta bronza medalini qo‘lga kiritganliklari tahsinga loyiq. Joriy yilda ushbu nufuzli fan olimpiadasiga O‘zbekiston mezbon etib tanlanishi yurtimizda ilm-fanga, ta’limga qaratilayotgan yuksak e’tibor, yaratilayotgan keng imkoniyat va sharoitlarning

yana bir e’tirofidir. Bu jihatlar 47-xalqaro Mendeleyev olimpiadasiga tashrif buyurgan xorijlik mehmonlar, tashkiliy qo‘mita a’zolari tomonidan ham alohida ta’kidlangani fikrimiz dalilidir. O‘quvchilar bilimini sinovdan o‘tkazish, ular o‘rtasida ilmiy raqobat va do‘stona fikr almashish muhitini yaratishda mustahkam ko‘prik bo‘lib xizmat qilayotgan mazkur olimpiadada bu yil dunyoning 17 ta davlatidan kelgan 117 nafar iqtidorli yigit-qiz safidan o‘rin olgan 20 nafar hamyurtimiz bilim va iqtidorda hech kimdan kam emasligini amalda namoyish etib, yurtimizda ta’limga qaratilgan e’tibor, sa’y-harakatlar, intilishlar samarasini amalda yana bir karra isbotladi. Terma jamoamiz a’zolaridan 2 nafari oltin, 5 nafari kumush, 8 nafari bronza medallari bilan taqdirlandi. Milliy modelning amaliy ahamiyatini belgilashda muhim o‘rin tutadigan o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi bo‘yicha amalga oshirilayotgan ishlar ham e’tiborga molikdir. Xususan, mamlakatimizda so‘nggi yillarda barpo etilgan 1500 dan ortiq yangi kasb-hunar kollejlari va akademik litseylardagi zamonaviy o‘quv- laboratoriya, kompyuter va ishlab chiqarish asbob-uskunalari o‘quvchilar tomonidan umumta’lim hamda mutaxassislik fanlari bo‘yicha bilimlarni puxta egallashga xizmat qilmoqda. Shuningdek, o‘quvchilar bu turdagi ta’lim muassasalarida zamonaviy texnika va texnologiyalar bilan yaqindan tanishish, ularni to‘liq o‘zlashtirish imkoniyatiga ham ega bo‘lmoqda. Ayni paytda kasb-hunar kollejlari bitiruvchilarini ish bilan ta’minlashga e’tibor qaratilayotgani diqqatga sazovor. Bu borada kollejlarning ish beruvchi korxonalar bilan o‘zaro samarali aloqalarning turli shakllaridan foydalanishi, bu masalaga keng jamoatchilikni jalb etish mazkur vazifani ado etishning eng muhim, hal qiluvchi yo‘nalishi sanalmoqda. Amalga oshirilgan chora-tadbirlar natijasida o‘tgan davr mobaynida kollejlarni tugatgan 450 ming nafardan ortiq bitiruvchi ish bilan ta’minlandi, ularning 43 foizi esa o‘zlari ishlab chiqarish amaliyotini o‘tagan korxonalarga ishga joylashdi. Eng asosiysi, bu kabi tizimli islohotlar samarasi o‘laroq, 2012-2013 o‘quv yilida mamlakatimizda 12 yillik majburiy ta’limga to‘liq o‘tish ta’minlangani alohida ahamiyatga egadir. Mamlakatimiz milliy ta’lim

tizimidagi bu kabi yutuqlar qatorida oliy ta’lim muassasalari faoliyatidagi sifat o‘zgarishlarga ham alohida to‘xtalish o‘rinlidir. Oliy ta’lim tizimida bakalavriat va magistraturadan iborat ikki bosqichli xalqaro standartga o‘tish amalga oshirildi. Bu borada, ayniqsa, mamlakatimiz Prezidentining 2011 yil 20 maydagi “Oliy ta’lim muassasalari moddiy-texnik bazasini mustahkamlash va yuqori malakali mutaxassislar tayyorlash sifatini tubdan yaxshilash chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Qarori oliy ta’lim muassasalarini modernizatsiyalash, ularni zamonaviy o‘quv va ilmiy laboratoriya jihozlari bilan ta’minlash, ta’lim jarayonini sifat jihatdan yangi bosqichga ko‘tarish, ilg‘or pedagogik texnologiyalar, o‘qitish shakllarini joriy qilish, pedagoglar mehnatini rag‘batlantirishni kuchaytirish borasida yanada samarali ishlarni amalga oshirish imkoniyatini yaratib berganini ta’kidlash joiz. Mazkur qarordan kelib chiqqan holda 2011 – 2016 yillarga mo‘ljallangan dastur talablarini amalga oshirishga 277 million so‘mdan ortiq mablag‘ ajratilganligi ushbu yo‘nalishdagi ishlar nechog‘lik keng ko‘lam kasb etayotganidan dalolatdir. Shuni ham e’tirof etish kerakki, o‘tgan yili mamlakatimizda yuqori malakali ilmiy va ilmiy-pedagog kadrlarni attestatsiyadan o‘tkazish bo‘yicha bir pog‘onali tizimni joriy etish ishlari nihoyasiga yetdi. 2013 yilning 1 yanvaridan boshlab milliy ta’lim tizimi uchun yangi bo‘lgan oliy o‘quv yurtidan keyingi ta’lim – doktorlik ilmiy ishlarini tayyorlash va himoya qilish, ilmiy daraja hamda ilmiy unvonlar berish tizimi joriy etilib, xalqaro ta’lim standartlari talablariga moslashtirildi. Unga ko‘ra, endilikda ilmiy kengashlar nafaqat yuqori malakali kadrlar tayyorlash maskani, ayni vaqtda ilmiy tadqiqotlar olib boriladigan markazga aylanishi lozim bo‘lgan yetakchi oliy o‘quv yurtlari qoshida tashkil etiladi. Yana bir e’tiborli tomoni, joriy yildan boshlab mamlakatimizda oliy o‘quv yurtlari faoliyatini baholashning reyting tizimi joriy etilmoqda. Bu mamlakatimizdagi oliy o‘quv yurtlari o‘rtasida sog‘lom raqobat va ilmiy-ijodiy muhitni shakllantirish, shuningdek, mazkur yo‘nalishda e’tibordan chetda qolib kelayotgan jihatlar va rezervlarni to‘g‘ri baholash, yuqori malakali milliy kadrlar tayyorlash darajasi hamda sifatini yanada oshirish bo‘yicha aniq taklif va tavsiyalarni ishlab chiqish imkonini berishi bilan ahamiyatlidir.

XULOSA. Fikrim xulosasi o‘rnida shuni ta’kidlash lozimki, ushbu murojaatnoma barcha soha vakillarini va har bir yurtimiz fuqarosini ertangi kunga bo‘lgan ishonchini oshirish bilan bir qatorda, tadbirkorlik sohasiga havasini uyg‘otib, hayotda biror yutuqqa erishish uchun harakat qilish hamda mehnat qilish vaqti kelganini ayon etdi. “Barkamol avlod yili” Davlat dasturi doirasida o‘tkazilayotgan ushbu forum Respublika Bolalar ijtimoiy moslashuvi markazi, “Sen Yolg’iz Emassan” respublika jamoatchilik bolalar jamg‘armasi, O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi, Oliy va o‘rta maxsus ta’lim, Sog‘liqni saqlash, Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirliklari, Toshkent shahar hokimligi, YUNISEF, YUNESKO kabi xalqaro tashkilotlarning yurtimizdagi vakolatxonalari, BMTning giyohvand moddalarni nazorat qilish va jinoyatchilikning oldini olish boshqarmasi hamkorligida tashkil etildi. Forum ishida ta’lim, sog‘liqni saqlash, ma’naviyat va ma’rifat, ijtimoiy himoya kabi sohalarning vakillari bilan birga AQSH, Buyuk Britaniya, Rossiya, Ukraina, Isroil, Armaniston kabi davlatlarning mutaxassislari, ekspert va olimlari ishtirok etmoqda. Tadbirda Prezidentimiz Islom Karimov rahnamoligida mamlakatni taraqqiy ettirish va demokratlashtirish jarayonida davlatning bosh islohotchi vazifasini bajarishi, qonun ustuvorligini ta’minlash, islohotlarni bosqichma-bosqich va izchil amalga oshirish tamoyillariga asoslangan erkin bozor iqtisodiyotiga o‘tish barcha jabhalardagi yutuqlarda muhim omil bo‘layotgani ta’kidlandi. Har tomonlama chuqur o‘ylangan, puxta ilmiy asoslangan, bosqichma-bosqich, tadrijiy tarzda kechayotgan ushbu ijobiy o‘zgarishlar xalqimizning maqsad-muddaosi, orzu-intilishlariga hamohang ekani, kuchli ijtimoiy yo‘naltirilgani, bunda aholining har bir qatlamining huquq va manfaatlarini aniq va manzilli tarzda himoyalash ustuvor o‘rin tutishi bilan ahamiyatlidir. Forumda so‘zga chiqqan YUNESKOning mamlakatimizdagi vakolatxonasi rahbari Xorxe Espinal, YUNISEFning O‘zbekistondagi vakolatxonasi rahbari Jan-Mishel Delmot yoshlar manfaatlarini ta’minlash va

himoyalash, ularni har jihatdan barkamol insonlar bo‘lib voyaga yetkazish masalasi jahon miqyosida tobora dolzarb ahamiyat kasb etayotganini ta’kidladi FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI: 1. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, 1992-yil 8-dekabr. 2. O’zbekiston Respublikasi Fuqarolik Kodeksi, 1996-yil 29-avgust. 3. “Fuqarolarni sog’lig’ini saqlash to’g’risida” O’zbekiston Respublikasi Qonuni 1996- yil 29-avgust. 4. “Sog‘liqni saqlash tizimini isloh qilishni yanada chuqurlashtirish chora- tadbirlari to‘g‘risida” O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Qarorlari.

Похожие

Komil inson milliy istiqlol g‘oyasining asosiy maqsadlaridan biri

Milliy g‘oya va fuqarolik jamiyatini shakllantirish jarayonida maktab ta’limining o‘rni

Xalqimizga xos bag’ri kenglikning tarixiy ildizlari

Milliy istiqlol va O‘zbekistonda madaniy taraqqiyot

Yosh afg’onlar harakati