Sertifikatlashtirishning me’yoriy va qonuniy asoslari - Метрология - Рефераты

Sertifikatlashtirishning me’yoriy va qonuniy asoslari

Загружено в:

15.09.2023

Скачано:

0

Размер:

96.5 KB

Sertifikatlashtirishning me’yoriy va qonuniy asoslari Reja: 1. O’zbekiston Respublikasi sertifikatlashtirish va sifatni boshqarish soxasidagi qonun va xuquqiy xujjatlari 2. Sertifikatlashtirish tizimi, milliy sertifikatlashtirish tizimi.

O’zbekiston Respublikasi sertifikatlashtirish va sifatni boshqarish soxasidagi qonun va xuquqiy xujjatlari Mazkur Qonunda quyidagi asosiy tushunchalar ishlatilmoqda: «sertifikatlashtirish milliy tizimi» - davlat miqyosida amal qiladigan, sertifikatlashtirish o’tkazishda o’z tartib va boshqaruv qoidalariga ega bo’lgan tizim; «mahsulotlarni sertifikatlashtirish» (matnda bundan keyin «sertifikatlashtirish» deb yuritiladi) - mahsulotlarning belgilangan talablarga muvofiqligini tasdiqlashga oid faoliyat; «muvofiqlik sertifikati» - sertifikatlangan mahsulotning belgilangan talablarga muvofiqligini tasdiqlash uchun sertifikatlashtirish tizimi qoidalariga binoan berilgan hujjat; «muvofiqlik belgisi» - muayyan mahsulot yoxud xizmat aniq standartga yoki boshqa normativ hujjatga mos ekanligini ko’rsatish uchun mahsulotga yoxud ko’rsatilgan xizmatga doir hujjatga qo’yiladigan, belgilangan tartibda ro’yxatga olingan belgi; «mahsulotlarni (ishlarni, xizmatlarni) sertifikatlashtirish tizimi» ayni bir xil standartlar va qoidalar qo’llaniladigan muayyan mahsulotlar, ishlar yoki xizmatlarga taalluqli sertifikatlashtirish tizimi; «sifat bo’yicha ekspert-auditor» — qonun hujjatlarida belgilangan tartibda attestatsiyadan o’tkazilgan, muvofiqlikni baholash sohasidagi ishlarni olib borish uchun tegishli malakaga ega bo’lgan mutaxassis; «sertifikatlashtirish bo’yicha inspeksiya organi» — qonun hujjatlarida belgilangan tartibda akkreditatsiya qilingan, sertifikatlashtirilgan mahsulotlar ustidan sertifikatlashtirish organlarining topshirig’iga ko’ra inspeksiya nazoratini amalga oshiruvchi yuridik shaxs; «sertifikatlashtirilgan mahsulotlar ustidan inspeksiya nazorati» — sertifikatlashtirilgan mahsulotlarning sertifikatlashtirilayotganda belgilangan

talablarga muvofiqligini tasdiqlash maqsadida amalga oshiriladigan sertifikatlashtirilgan mahsulotlarni davriy takroriy baholash tartib-taomili. Sertifikatlashtirishning maqsad va vazifalari Sertifikatlashtirish: odamlarning hayoti, sog’lig’i, yuridik va jismoniy shaxslarning mol-mulki hamda atrof muhit uchun xavfli bo’lgan mahsulotlar realizatsiya qilinishini nazorat etib borish; mahsulotlarning jahon bozorida raqobat qila olishini ta’minlash; mamlakat korxonalari, qo’shma korxonalar va tadbirkorlar xalqaro miqyosdagi iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy hamkorlikda va xalqaro savdo-sotiqda ishtirok etishlari uchun sharoit yaratish; iste’molchini tayyorlovchining (sotuvchining, ijrochining) vijdonsizligidan himoya qilish; mahsulot tayyorlovchisi (sotuvchisi, ijrochisi) ta’kidlagan sifat ko’rsatkichlarini tasdiqlash maqsadlarida amalga oshiriladi. Sertifikatlashtirish majburiy va ixtiyoriy tusda bo’ladi. Sertifikatlashtirish to’g’risidagi qonun hujjatlari Sertifikatlashtirish sohasidagi munosabatlar mazkur Qonun va unga muvofiq chiqariladigan O’zbekiston Respublikasining boshqa qonun hujjatlari bilan, Qoraqalpog’iston Respublikasida esa — Qoraqalpog’iston Respublikasining qonun hujjatlari bilan ham tartibga solinadi. Xalqaro shartnomalar va bitimlar Basharti, xalqaro shartnoma yoki bitimda sertifikatlashtirish to’g’risidagi qonun hujjatlarida nazarda tutilganidan o’zgacha qoidalar belgilangan bo’lsa, u holda xalqaro shartnoma yoki bitimning qoidalari qo’llaniladi. O’zbekiston Respublikasining sertifikatlashtirish organlari O’zbekiston standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish agentligi (bundan buyon matnda «O’zstandart» agentligi deb yuritiladi) O’zbekiston Respublikasining milliy sertifikatlashtirish organidir. «O’zstandart» agentligi mazkur Qonunga muvofiq: sertifikatlashtirish sohasida davlat siyosatini amalga oshiradi, sertifikatlashtirish o’tkazish yuzasidan umumiy qoidalarni belgilaydi, ular to’g’risida rasmiy axborotlar e’lon qilib boradi; sertifikatlashtirish tizimini takomillashtirish dasturlarining loyihalarini ishlab chiqadi hamda ularni Hukumat muhokamasiga taqdim etadi;

O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi bilan kelishgan holda sertifikatlashtirishning xalqaro tizimlariga qo’shilish to’g’risida qarorlar qabul qiladi, shuningdek sertifikatlashtirish natijalarini o’zaro e’tirof etish to’g’risida bitimlar tuzadi, sertifikatlashtirish masalalari bo’yicha boshqa davlatlar bilan o’zaro munosabatlarda va xalqaro tashkilotlarda O’zbekiston Respublikasi nomidan ish ko’radi; majburiy ravishda sertifikatlanadigan mahsulotlarning ro’yxatini belgilaydi va uni O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tasdig’iga kiritadi; sertifikatlashtirilgan mahsulotlarning, attestatsiyadan o’tkazilgan sifat bo’yicha ekspert-auditorlarning davlat reestrlarini yuritadi; majburiy sertifikatlashtirish talablariga rioya etilishi ustidan davlat nazoratini amalga oshiradi; sertifikatlashtirish to’g’risidagi qonun hujjatlari normalari buzilganligi uchun muvofiqlik sertifikatlarining va muvofiqlik belgilarining amal qilishini to’xtatib turadi hamda ularni bekor qiladi. “O’zbekiston texnik jixatdan tartibga solish” agentligining sertifikatlashtirish sohasidagi faoliyatini moliyaviy ta’minlash manbai — O’zbekiston Respublikasining Davlat byudjeti mablag’i, shuningdek “O’zbekiston texnik jixatdan tartibga solish” agentligi ko’rsatayotgan xizmat uchun olinadigan haqdan iborat. Mahsulotlarni sertifikatlashtirishga akkreditatsiya qilingan organlar: mahsulotlarni sertifikatlashtirish tizimlarini tuzadilar va ularning amal qilishini ta’minlaydilar; sertifikatlashtirishni tashkil etadilar va o’tkazadilar; milliy muvofiqlik sertifikatlarini rasmiylashtiradilar, beradilar yoki chet el muvofiqlik sertifikatlarini e’tirof etadilar; sertifikatlangan mahsulotlar ustidan nazoratni amalga oshiradilar. Tegishli sertifikatlashtirish tizimi belgilagan tartibda akkreditatsiya qilingan sinov laboratoriyalari (markazlari) muayyan mahsulotlarning sinovini yoki muayyan sinov turini amalga oshiradilar hamda sertifikatlashtirish maqsadlari uchun bayonnomalar beradilar.

“O’zbekiston texnik jixatdan tartibga solish” agentligi o’z vazifalarining bir qismini mahsulotlarni sertifikatlashtirish organlariga va sinov laboratoriyalariga (markazlariga) o’tkazishga haqlidir. Sertifikatlashtirish ob’ektlari va sub’ektlari Mahsulotlar, shu jumladan dasturiy va boshqa ilmiy-texnikaviy mahsulotlar sertifikatlashtirish ob’ektidir. “O’zbekiston texnik jixatdan tartibga solish” agentligi, akkreditatsiya qilingan sertifikatlashtirish organlari, sinov laboratoriyalari (markazlari), sertifikatlashtirish bo’yicha inspeksiya organlari, sifat bo’yicha ekspert-auditorlar, muvofiqlikni baholash faoliyatida ishtirok etadigan xodimlar, shuningdek mahsulotlari sertifikatlashtirilishi lozim bo’lgan yuridik va jismoniy shaxslar sertifikatlashtirish sub’ektlaridir. Sertifikatlashtirish sub’ektlari - yuridik shaxslar sertifikatlashtirish milliy tizimi doirasida sertifikatlashtirish tizimlari tuzishlari mumkin. YUridik shaxslarning sertifikatlashtirish tizimlari «O’zstandart» agentligi belgilagan tartibda davlat ro’yxatidan o’tkazilishi shart. Muvofiqlik sertifikati va muvofiqlik belgisi Mahsulotning belgilangan talablarga muvofiqligi tasdiqlangani taqdirda sertifikatlashtirish organi muvofiqlik sertifikati beradi, tayyorlovchi ana shu sertifikat asosida muvofiqlik belgisini ishlatish huquqiga ega bo’ladi. Sertifikatlashtirish tizimida foydalaniladigan muvofiqlik sertifikatlarining, namunalari, milliy muvofiqlik belgisining shakllari va hajmlari «O’zstandart» agentligi tomonidan tasdiqlanadi. Muvofiqlik sertifikatlari, muvofiqlik belgilari, sertifikatlashtirish organlari va sinov laboratoriyalarining (markazlarining) akkreditatsiya qilinganlik to’g’risidagi guvohnomalari “O’zbekiston texnik jixatdan tartibga solish” agentligi tomonidan belgilangan tartibda Davlat reestridan o’tkazilishi shart. Davlat reestrida ro’yxatdan o’tkazilmagan muvofiqlik sertifikatlari, muvofiqlik belgilari, sertifikatlashtirish organlari va sinov laboratoriyalarining (markazlarining) akkreditatsiya qilinganlik to’g’risidagi guvohnomalari haqiqiy emas.

Muvofiqlik sertifikatidan, muvofiqlik belgisidan foydalanish huquqini arizachi boshqa yuridik yoki jismoniy shaxsga berishi man etiladi. Sertifikatlashtirish faoliyatini amalga oshirish Mahsulotlarni sertifikatlashtirishga akkreditatsiya qilingan organlar va sinov laboratoriyalari (markazlari) qonun hujjatlarida belgilangan tartibda berilgan akkreditatsiya to’g’risidagi guvohnoma asosida sertifikatlashtirish faoliyatini hamda sertifikatlashtirish maqsadida sinovlar o’tkazish faoliyatini amalga oshiradilar. Mahsulotlar sertifikatlashtirilayotganda arizachiga sertifikatni yoki muvofiqlik belgisini qo’llash huquqi muvofiqlik sertifikatini bergan akkreditatsiya qilingan tegishli sertifikatlashtirish organi bilan tuzilgan bitim asosida beriladi. Odamlarning hayoti, sog’lig’i, yuridik va jismoniy shaxslarning mol-mulkiga hamda atrof muhitga zarar etkazishi mumkin bo’lgan mahsulotlarni tayyorlash, ulardan foydalanish, ularni tashish yoki saqlash xavfsizligini ta’minlovchi talablar bo’lmagan taqdirda, «O’zstandart» agentligi davlat boshqaruvining tegishli organlari bilan birgalikda bunday talabnomalarning kechiktirmay ishlab chiqilishi va amalga kiritilishini ta’minlaydi. Majburiy sertifikatlashtirishni o’tkazish shartlari Majburiy sertifikatlashtirish ishlab chiqarishni tekshirishni, mahsulot xususiyati normativ hujjatlar talablariga muvofiqligini aniqlash uchun uni sinashni, sertifikatlashtirilgan mahsulotlar ustidan inspeksiya nazoratini o’z ichiga oladi. Sinovlar akkreditatsiya qilingan sinov laboratoriyalari (markazlari) tomonidan tegishli normativ hujjatlarda belgilangan usullarda, bunday hujjatlar bo’lmagan taqdirda esa tegishli sertifikatlashtirish organlari ishlab chiqqan usullarda amalga oshiriladi. Majburiy sertifikatlashtirish ishlari uchun arizachi qonun hujjatlarida b elgilab qo’yilgan tartibda haq to’laydi. Arizachi o’z mahsulotini majburiy sertifikatlashtirishdan o’tkazishga sarflagan mablag’lar summasi shu mahsulot tannarxiga qo’shiladi. Majburiy sertifikatlashtirilishi lozim bo’lgan, ammo muvofiqlik sertifikatiga ega bo’lmagan mahsulotni targ’ib qilish man etiladi.

Majburiy sertifikatlashtirilishi lozim bo’lgan mahsulotlarga qo’yiladigan talablar Majburiy sertifikatlashtirilishi lozim bo’lgan mahsulotlar quyidagi hollarda: sertifikatlashtirishga taqdim etilmagan bo’lsa; sertifikatlashtirish talablariga muvofiq emasligi sababli sertifikatlashtirishdan o’tmagan bo’lsa; agar sertifikatning amal qilish muddati tugagan yoki uning amal qilishi to’xtatib qo’yilgan (bekor qilingan) bo’lsa, O’zbekiston Respublikasi hududida realizatsiya qilinishi mumkin emas. Qonunga xilof tarzda muvofiqlik belgisi bosilgan mahsulotlarni realizatsiya qilish man etiladi. Chetdan olib kelinadigan va chetga olib chiqib ketiladigan mahsulotlarni majburiy sertifikatlashtirish Majburiy sertifikatlashtirilishi lozim bo’lgan mahsulotlarni O’zbekiston Respublikasiga etkazib berish uchun tuziladigan kontraktlar (shartnomalar) shartida mahsulotlarning belgilangan talablarga muvofiqligini tasdiqlovchi, «O’zstandart» agentligi tomonidan berilgan yoki e’tirof etilgan muvofiqlik sertifikatlari va muvofiqlik belgilari bo’lishi nazarda tutilishi kerak. Milliy muvofiqlik sertifikatlari va muvofiqlik belgilari yoki boshqa davlatlarning «O’zstandart» agentligi tomonidan e’tirof etilgan muvofiqlik sertifikatlari va muvofiqlik belgilari bojxona yuk deklaratsiyasi bilan birgalikda arizachi (mahsulot etkazib beruvchi) tomonidan bojxona organlariga taqdim etiladi hamda ushbu hujjatlar mahsulotni tegishli bojxona rejimiga joylashtirish uchun asos bo’ladi. Olib kirilayotgan mahsulotning xavfsizligini tasdiqlovchi hujjat bo’lmagan taqdirda, bojxona organlari uni sertifikatlashtirishdan o’tkazish to’g’risidagi masala hal etilguniga yoki chet el sertifikati milliy sertifikatlashtirish tizimi qoidalariga muvofiq e’tirof etilmaguniga qadar bunday mahsulotni tegishli bojxona rejimiga joylashtirishga yo’l qo’ymaydi, bundan vaqtincha saqlash va bojxona ombori bojxona rejimlari mustasno.

Nazorat yo’sinidagi tekshiruv Sertifikatlashtirilgan mahsulotlar ustidan inspeksiya nazorati muvofiqlik sertifikatini bergan sertifikatlashtirish organlari yoki sertifikatlashtirish bo’yicha inspeksiya organlari tomonidan amalga oshiriladi. Ixtiyoriy sertifikatlashtirish Har qanday mahsulot normativ hujjatlarning talablariga muvofiq ekanligini tasdiqlash uchun u yuridik va jismoniy shaxsning tashabbusi bilan ixtiyoriy sertifikatlashtirishdan o’tkazilishi mumkin. Ixtiyoriy sertifikatlashtirishni amalga oshiruvchi sub’ektlar Ixtiyoriy sertifikatlashtirishni «O’zstandart» agentligi belgilab qo’ygan tartibda akkreditatsiya qilingan yuridik va jismoniy shaxslar amalga oshirishga haqlidir. Ixtiyoriy sertifikatlashtirish tizimlari Sertifikatlashtirish qoidalari va tartibini belgilovchi ixtiyoriy sertifikatlashtirish tizimlarini akkreditatsiya qilingan organlar «O’zstandart» agentligi bilan kelishgan holda belgilaydilar. Sertifikatlashtirish organlarining va sinov laboratoriyalarining (markazlarining) javobgarligi Sertifikatlashtirish organi: muvofiqlik sertifikatini asossiz va qonunga xilof tarzda berganlik uchun; arizachiga nisbatan qonunga xilof xatti-harakatlar qilganlik uchun; arizachining tijorat siri hisoblangan ma’lumotlarni oshkor etganlik uchun javobgar bo’ladi. Akkreditatsiya qilingan sinov laboratoriyasi (markazi) sertifikatlashtirish organiga sinovlarning natijalari haqida noto’g’ri ma’lumot berganlik uchun javobgar bo’ladi. Sertifikatlashtirish organlari va sinov laboratoriyalari (markazlari) mazkur moddada aytib o’tilgan xatti-harakatlar natijasida arizachiga etkazilgan zararning o’rnini qonun hujjatlarida belgilangan tartibda to’la hajmda qoplashlari shart. Majburiy sertifikatlashtirilishi lozim bo’lgan sertifikatlashtirilmagan mahsulotni realizatsiya qilganlik uchun tayyorlovchining (tadbirkorning) mansabdor shaxslari, shuningdek yakka tartibdagi tadbirkor - tayyorlovchilar ma’muriy javobgarlikka tortiladi .

Ma’muriy jazo chorasi qo’llanilganligi tayyorlovchilarni (tadbirkorlarni) majburiy sertifikatlashtirishni o’tkazishdan ozod qilmaydi. Sertifikatlashtirish tizimi, milliy sertifikatlashtirish tizimi. Milliy sertifikatlashtirish tizimi vazifalari, qatnashuvchi idoralar, sertifikatlashtirish tartibi Mazkur Nizom ishlab chiqariladigan va chetdan keltiriladigan mahsulotlarni sertifikatlashtirish (keyingi o’rinlarda matnda sertifikatlashtirish deb ataladi) tartibini belgilaydi. Mahsulotlarning har bir turi bo’yicha sertifikatlashtirish tartibi O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida ro’yxatdan o’tkaziladigan sertifikatlashtirishning tegishli qoidalari bilan belgilanadi. Sertifikatlashtirish davomida ilgari tekshirilgan xavfsizlik bo’yicha tavsifga ta’sir etmaydigan mahsulotning dizayni yoki tashqi tavsiflari o’zgarishi zamonaviylashtirilgan mahsulotga qo’shimcha sertifikatlashtirish o’tkazilishiga olib kelmaydi. Mahsulot xavfsizligi bo’yicha majburiy tavsiflar standartlashtirish bo’yicha tegishli normativ hujjatlarda belgilanadi. Mazkur Nizomning amal qilishi majburiy va ixtiyoriy sertifikatlashtirishga tatbiq etiladi. Majburiy tartibda sertifikatlashtiriladigan, shuningdek ularning muvofiqligi muvofiqlik deklaratsiyasi bilan tasdiqlanishi mumkin bo’lgan mahsulotlar ro’yxati O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi. Sertifikatlashtirishni amalga oshirish ilovaga muvofiq sxema bo’yicha, qoidaga ko’ra, ikki bosqichda o’tkaziladi. Birinchi bosqich bir vaqtning o’zida, zaruriyatga ko’ra, veterinariya va fitosanitariya xulosalari tegishli ravishda davlat veterinariya nazorati va o’simliklar karantini bo’yicha davlat xizmati organlarida rasmiylashtirilgan holda «O’zstandart» agentligi tomonidan akkreditatsiya qilingan davlat sanitariya nazorati organlarida sanitariya-epidemiologik xulosa rasmiylashtirilishini o’z ichiga oladi. Bunda tadbirkorlik faoliyati sub’ekti:

sanitariya-epidemiologik xulosani rasmiylashtirish uchun ariza bilan birgalikda belgilangan tartibda akkreditatsiya qilingan sertifikatlashtirish organlariga (keyingi o’rinlarda sertifikatlashtirish organlari deb ataladi) muvofiqlik sertifikatini rasmiylashtirish yuzasidan ariza berishga; zarurat bo’lganda tegishli xulosalar olish uchun veterinariya va fitosanitariya nazorati organlariga mustaqil ravishda murojaat qilishga haqlidir. Ikkinchi bosqich - sertifikatlashtirish organlari tomonidan muvofiqlik sertifikati berishdir. Sertifikatlashtirish organlari tadbirkorlik sub’ektlarining yozma arizasiga muvofiq davlat sanitariya nazorati organlarida, davlat veterinariya nazorati va o’simliklar karantini bo’yicha davlat xizmati organlarida, shuningdek ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish davlat organlarida sertifikatlashtirishni o’tkazish va barcha zarur xulosalarni olish yuzasidan agentlik xizmatlari ko’rsatishga haqlidir. Bunda namunalar tanlab olinishi, shuningdek ular to’g’ri tanlanganligi va ular tegishli davlat organlariga taqdim etilishi uchun sertifikatlash organlari javob beradilar. Ko’rsatib o’tilgan xizmatlarga haq to’lash O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligida deklaratsiyalangan tariflar bo’yicha amalga oshiriladi. Mahsulotning (transport vositalaridan tashqari) muvofiqlik sertifikatini rasmiylashtirish va berish muddati barcha zarur hujjatlar (sinov protokollari, tadqiqot dalolatnomalari, sanitariya-epidemiologiya, veterinariya, fitosanitariya xulosalari, ekologik ekspertiza xulosasi) berilgan vaqtdan boshlab uch ish kunidan oshmasligi lozim. Sanitariya-epidemiologik, veterinariya, fitosanitariya va ekologiya sertifikatlari (xulosalar) sertifikatlashtirilayotgan mahsulotlarga normativ hujjatlarda tegishli ravishda sanitariya-epidemiologik, veterinariya, fitosanitariya yoki ekologik normalar va talablar mavjud bo’lgan taqdirda rasmiylashtiriladi. Sanitariya-epidemiologiya xulosasini olish uchun ariza beruvchi davlat sanitariya nazoratining hududiy organiga qonunchilikda belgilangan tartibda tasdiqlangan shakldagi ariza bilan murojaat qiladi.

Oziq-ovqat ishlab chiqaruvchilar arizaga texnologik yo’riqnoma va retseptura ilova qiladi. O’zbekiston Respublikasi ilgari ishlab chiqarilmagan va ilk bor olib kelingan oziq-ovqat qo’shimchalari, maxsus joriy etiladigan biologik aktiv moddalar yoki oziq-ovqat xomashyosi va oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish texnologiyalarini qo’llash bilan bog’liq ishlab chiqarishni tashkil etishda yoxud mahsulotlarni chetdan keltirishda ariza beruvchi tegishli ruxsatnomani olish uchun O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirligiga murojaat qiladi. O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirligi ruxsatnomani uch ish kunidan ortiq bo’lmagan muddatda beradi. Laboratoriya tadqiqotlarini o’tkazish xarajatlarini qoplash uchun O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirligi tomonidan Moliya vazirligi bilan kelishilgan holda belgilanadigan tariflar bo’yicha to’lov undiriladi. Taqdim etilgan hujjatlar o’rganib chiqilgandan keyin davlat sanitariya nazoratining hududiy organi tomonidan belgilangan tartibda joyning o’ziga borib laboratoriya sinovlari o’tkazish va ishlab chiqarish ob’ektini saqlash shartsharoitlarini tekshirish uchun mahsulotlarning namunalari tanlab olinadi. Mahsulotlarni gigienik ko’rsatkichlarni aniqlash uchun sinash O’zbekiston Respublikasi Milliy akkreditatsiya tizimida akkreditatsiya qilingan davlat sanitariya nazoratining hududiy organlari laboratoriyalari tomonidan amalga oshiriladi. Agar mahsulot kelib chiqishiga ko’ra hayvonot yoki o’simlik dunyosiga tegishli bo’lgan taqdirda, davlat sanitariya nazoratining hududiy organi ariza beruvchidan hujjatlar olingan sanadan keyingi kundan kechikmay veterinariya yoki fitosanitariya xulosasi berish bo’yicha vakolatli organlarga murojaat qiladi. Veterinariya yoki fitosanitariya xulosasi davlat veterinariya nazoratining tuman (shahar) organlari yoki o’simliklar karantini bo’yicha davlat xizmati organlari tomonidan beriladi. Davlat veterinariya nazorati organi 20 kungacha bo’lgan muddat bilan belgilangan tartibda ajratib qo’yish-cheklash tadbirlari (karantin) belgilashi

mumkin. Bunda veterinariya xulosasi berish tartiboti karantin muddati tamom bo’lgunga qadar to’xtatib turiladi. Veterinariya yoki fitosanitariya xulosasi tayyorlash va berish muddati uch ish kunidan oshmasligi kerak. Veterinariya yoki fitosanitariya xulosasi berilganligi uchun O’zbekiston Respublikasi Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish davlat qo’mitasi tomonidan belgilanadigan va O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligida deklaratsiyalangan tariflar bo’yicha, biroq bazaviy hisoblash miqdorining bir baravaridan ortiq bo’lmagan summada to’lov undiriladi. Veterinariya va fitosanitariya xulosalari olinishi hisobga olingan holda sanitariya-epidemiologik xulosani rasmiylashtirish va berish muddati tegishli sinov metodlari uchun normativ hujjatlarda nazarda tutilgan muddatlarga qarab belgilanadi. Laboratoriya tadqiqotlarini o’tkazish, sanitariya-epidemiologik xulosasini rasmiylashtirish va berish xarajatlarini qoplash uchun davlat sanitariya epidemiologiya nazorati organlari tomonidan O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirligi tomonidan Moliya vazirligi bilan kelishilgan holda belgilanadigan tariflar bo’yicha to’lov undiriladi. Veterinariya va fitosanitariya xulosalari berish bo’yicha vakolatli organlarning xizmatlariga ariza beruvchi tomonidan haq to’lash davlat sanitariya nazoratining hududiy organlari orqali yoki qonun hujjatlarida belgilangan tartibda mustaqil ravishda amalga oshiriladi. Ishlab chiqariladigan mahsulotga sanitariya-epidemiologik xulosaning amal qilish muddati — 3 yil. Chetdan olib kelinayotgan mahsulotga sanitariya-epidemiologik xulosa mahsulotning yaroqlilik davriga, yaroqlilik muddatiga ega bo’lmagan mahsulotga esa — muddati ko’rsatilmasdan beriladi. Aynan bir xil tovarlarga bir tashqi savdo shartnomasi (kontrakti) doirasida sanitariya-epidemiologiya xulosasi bir kalendar yilidan oshmagan muddatga bir marotaba beriladi.

Import qilinayotgan oziq-ovqat mahsulotlarining yorliqlarida qayd etilgan mahsulotning yaroqlilik muddatlari O’zbekiston Respublikasida amal qiluvchi texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlarda qayd etilgan yaroqlilik muddatlaridan farq qilgan taqdirda, akkreditatsiyadan o’tgan laboratoriya majmualari tomonidan ularning qayd etilgan yaroqlilik muddatiga muvofiqligi va xavfsizlik ko’rsatkichlariga tahlillar o’tkazilib, ijobiy baholanganidan so’ng respublika hududiga import qilinishiga ruxsat etiladi. Bolalar oziq-ovqat mahsulotlari, bolalar o’yinchoklari, energetik ichimliklar akkreditatsiyadan o’tgan laboratoriyalar tomonidan toksikologik tahlillar o’tkazilib, xavfsizlik ko’rsatkichlari bo’yicha ijobiy baholanganidan so’ng respublika hududiga import qilinishiga ruxsat etiladi. O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirligi huzuridagi Sanitariyaepidemiologik osoyishtalik agentligi O’zbekiston Respublikasida amal qiluvchi texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlarga muvofiqlik (nomuvofiqlik) to’g’risida berilgan sanitariya-epidemiologik xulosalarning elektron reestrini yuritadi hamda O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirligining rasmiy veb-sahifasiga joylashtirib boradi. Sanitariya-epidemiologik xulosa ariza beruvchiga davlat sanitariya nazoratining hududiy organi rahbarining imzosi bilan beriladi, u ushbu organning muhri bilan tasdiqlanadi, unga sinovlar protokoli nusxalari ilova qilinadi. Agar sanitariya-epidemiologik ekspertiza bilan bir vaqtda mahsulotning fitosanitariya yoki veterinariya normalari va qoidalariga muvofiqligi sinovdan o’tkazilgan taqdirda, ariza beruvchiga tegishli xulosalar ham beriladi. Quyidagilar sanitariya-epidemiologiya xulosasini berishni rad etish uchun asos hisoblanadi: sanitariya-epidemiologik xulosa rasmiylashtirib berish vaqtida oziq-ovqat mahsulotining yaroqlilik muddati 60 foizdan kam bo’lganida (ishlab chiqaruvchi tomonidan belgilangan umumiy yaroqlilik muddatiga nisbatan foizda); xalqaro akkreditatsiyadan o’tgan laboratoriyalar tomonidan o’tkazilgan oziq-ovqat mahsulotlari uchun tahlil bayonlari bo’lmasa; yuqumli kasalliklarni keltirib

chiqaruvchi mikroorganizmlar bilan zararlanganligi aniqlanganda; radioaktiv ko’rsatkichlarning me’yorlardan yuqoriligi aniqlanganda; oziq-ovqat mahsulotlarining tarkibida genetik modifikatsiyalangan organizmlar (GMO) belgilangan me’yorlar darajasidan yuqori bo’lganda (amaldagi texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ xujjatlarga muvofiq tarkibida GMO mavjudligiga tekshiriladigan oziq-ovqat mahsulotlari uchun tatbiq etiladi); parazitlar yoki ularning tuxumlari aniqlanganda; laboratoriya sinovlarining salbiy natijalari; hujjatlar to’liq taqdim etilmagan taqdirda. Sanitariya-epidemiologiya xulosasini berishni rad etish bo’yicha qaror qabul qilingan taqdirda, O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirligi huzuridagi Sanitariya-epidemiologik osoyishtalik agentligi, uning hududiy yoki tuman (shahar) markazlari tomonidan uning aniq sabablari va qonun hujjatlarida belgilangan normalarini ko’rsatgan holda ariza beruvchiga yozma shaklda ma’lum qilinadi. Muvofiqlik sertifikatlarini rasmiylashtirishda takroriy sinovlar o’tkazilishi taqiqlanadi va ularni berishda, idoraviy bo’ysinishidan qat’iy nazar, belgilangan tartibda akkreditatsiyadan o’tgan laboratoriyalar tomonidan amalga oshirilgan sinovlarning ijobiy natijalari asos bo’ladi. Ariza beruvchi sanitariya-epidemiologik xulosa yoxud fitosanitariya va veterinariya xulosalari berishning rad etilishi yuzasidan belgilangan tartibda shikoyat qilishi mumkin. O’tkazilgan laboratoriya tahlillari natijasiga ko’ra, O’zbekiston Respublikasi hududida ishlab chiqarilgan yoki import qilinayotgan oziq-ovqat mahsulotlari iste’mol qilishga hamda foydalanishga yaroqsiz deb topilgan taqdirda, mas’ul sanitariya vrachi tomonidan bir kun muddatda ikki nusxada dalolatnoma tuziladi. Bunda oziq-ovqat mahsulotini ishlab chiqaruvchi yoki uni olib keluvchi to’g’risidagi ma’lumotlar, oziq-ovqat mahsulotining qaerdan keltirilganligi, nomi va turi, og’irligi, miqdori, to’plami, ishlab chiqarilgan sanasi, yaroqlilik muddati, oziq-ovqat mahsulotining qadoq turi, ushbu mahsulotning texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlarga nomuvofiqligi ko’rsatiladi.

Tuzilgan dalolatnoma va hujjatlar to’plami Sanitariya-epidemiologik osoyishtalik agentligi, uning hududiy yoki tuman (shahar) markazi rahbariga taqdim etiladi. Sanitariya-epidemiologik osoyishtalik agentligi, uning hududiy yoki tuman (shahar) markazi rahbari tomonidan dalolatnoma asosida bir kun muddatda iste’molga yaroqsiz deb topilgan oziq-ovqat mahsulotini ishlab chiqarish, undan foydalanish yoki respublikaga import qilishni taqiqlash to’g’risida qaror imzolanadi. Iste’molga yaroqsiz deb topilgan oziq-ovqat mahsulotini ishlab chiqarish, undan foydalanish yoki respublikaga import qilishni taqiqlash to’g’risidagi qaror ikki nusxada tayyorlanadi, birinchi nusxasi bir ish kuni ichida arizachiga beriladi, ikkinchi nusxasi - Sanitariya-epidemiologik osoyishtalik agentligi, uning hududiy yoki tuman (shahar) markazida saqlanadi. Iste’molga yaroqsiz deb topilgan oziq-ovqat mahsuloti turiga qarab, tegishli tashkilotlar bilan kelishgan holda qayta ishlash yoki yo’q qilish usuli va shartlari belgilanadi. Iste’molga yaroqsiz deb topilgan oziq-ovqat mahsulotidan qayta ishlashda foydalanish yoki uni yo’q qilish usullari va shartlari O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirligi huzuridagi Sanitariya-epidemiologik osoyishtalik agentligi, Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo’mitasi, O’zbekiston Respublikasi Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish davlat qo’mitasi, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi O’simliklar karantini davlat inspeksiyasi tomonidan amaldagi qonun hujjatlarida belgilangan tartibda belgilanadi. O’zbekiston Respublikasi hududiga import qilinayotgan oziq-ovqat mahsulotlari iste’mol qilishga yoki foydalanishga yaroqsiz deb topilgan taqdirda, yuk egasi oziq-ovqat mahsulotini qonunchilikda belgilangan tartibda O’zbekiston Respublikasi bojxona hududidan olib chiqib ketish huquqiga ega. Iste’molga yaroqsiz deb topilgan oziq-ovqat mahsuloti qayta ishlashda foydalanish yoki yo’q qilishga qadar alohida joyda (rezervuarda), hisobda to’plami, ishlatish (qayta ishlash) yoki yo’q qilish usullari va shartlari aniq ko’rsatilgan holda saqlanishi shart.

Iste’molga yoki foydalanish uchun yaroqsiz deb topilgan mahsulotning to’liq saqlanishi uchun mas’uliyat qonunchilikda belgilangan tartibda uning egasi zimmasiga yuklanadi. Iste’molga yaroqsiz deb topilgan mahsulotni qonunchilikda belgilangan tartibda ekspertiza qilish, yo’q qilish usullari va shartlarini belgilash, qayta ishlash, saqlash, tashish, yo’q qilish yoki O’zbekiston Respublikasi bojxona hududidan olib chiqib ketish bilan bog’liq xarajatlar mahsulotning egasi hisobidan amalga oshiriladi. Muvofiqlik sertifikatini rasmiylashtirish sertifikatlash organlari tomonidan amalga oshiriladi. Sertifikatlashtirish organini tanlash arizachi tomonidan mustaqil amalga oshiriladi. Ariza beruvchi istalgan vaqtda, sertifikatlashtirish organlari esa birinchi talabga ko’ra quyidagi hujjatlarni taqdim etishi shart: a) muvofiqlik sertifikati majburiy tartibda bo’lishi kerak bo’lgan mahsulot turlarining ro’yxati yoki ro’yxatdan ko’chirma; b) akkreditatsiya qilish sohasiga taalluqli bo’lgan mahsulotni sertifikatlash qoidalari; v) sertifikatlashtirish bo’yicha xizmatlar narxlari (tariflari) preyskuranti; g) davlat vakolatli organida akkreditatsiya qilinganlikni tasdiqlovchi hujjat. Sertifikatlashtirish organi ko’rsatib o’tilgan hujjatlar nusxalarini taqdim etganlik uchun nusxalarni tayyorlash xarajatlaridan ortiq bo’lmagan miqdorda to’lov undirishga haqlidir. Ishlab chiqarilayotgan mahsulotga muvofiqlik sertifikatini rasmiylashtirish uchun ariza beruvchi sertifikatlashtirish organiga ariza bilan murojaat qiladi. Arizaga quyidagi hujjatlar ilova qilinadi: ishlab chiqarilayotgan mahsulotga normativ hujjat nusxasi; mahsulotni markirovka qilish namunasi (mahsulot to’g’risida axborot); sanitariya- epidemiologik xulosa nusxasi. Ariza beruvchi tomonidan ayni bir vaqtda sanitariya-epidemiologik xulosa va muvofiqlik sertifikati olishga ariza berilgan

taqdirda sanitariya-epidemiologik xulosa nusxasi, u mazkur Nizomning 3bandiga muvofiq, belgilangan tartibda rasmiylashtirilgandan keyin taqdim etiladi. Chetdan olib kelinayotgan mahsulotni sertifikatlashtirish uchun mahsulotni markirovka qilish namunasi (mahsulot to’g’risida axborot) taqdim etiladi. Ishlab chiqarilayotgan mahsulotni sertifikatlashtirish maqsadida sertifikatlashtirish organlariga standartlash bo’yicha rasmiy, “O’zbekiston texnik jixatdan tartibga solish” agentligi tomonidan tasdiqlangan normativ hujjatlar nusxalari taqdim etiladi, boshqa hollarda, shu jumladan o’z ehtiyojlari uchun, tasdiqlanmagan nusxalardan foydalanilishi mumkin. Arizada nazarda tutilgan taqdirda, sertifikatlashtirish organi ishlab chiqarilayotgan mahsulotni sertifikatlashtirish ishlarini sanitariya-epidemiologik xulosa (veterinariya va fitosanitariya xulosalari) nusxalarini olish muddatini kechiktirgan holda boshlashi mumkin. Bu holda sertifikatlashtirish organi ishlab chiqarilayotgan mahsulotga muvofiqlik sertifikatini faqat ariza beruvchi tomonidan ijobiy natijalarga ega bo’lgan hujjatlarning barcha zarur nusxalari taqdim etilgandan keyin berishga haqlidir. Sertifikatlashtirish organi ariza berilgan kundan boshlab ikki kun muddatda joyiga borib sertifikatsiya sinovlarini o’tkazish uchun mahsulot namunalarini tanlab oladi va identifikatsiya qiladi. Namunalar soni, tanlab olish tartibi, identifikatsiya qilish va saqlash qoidalari mahsulotga normativ hujjatlarda belgilanadi. Ma’lum turdagi mahsulotni sertifikatlash maqsadida sinovlar protokolini rasmiylashtirish va berish muddati ushbu turdagi mahsulotni texnik tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlar bilan belgilanadigan uslublarga muvofiq sinovlardan o’tkazishning umumiy davom etish vaqtidan kelib chiqqan holda belgilanadi. Ariza beruvchi o’z mahsulotining tanlab olinishida va sinovlarida qatnashish huquqiga ega. Bunda laboratoriyada maxfiylikni ta’minlash chora-tadbirlari ko’rilishi kerak.

Namunalarning saqlanishi, sifati va sinovlarining ishonchliligi uchun “O’zbekiston texnik jixatdan tartibga solish” agentligi tomonidan akkreditatsiya qilingan laboratoriya (markaz) javob beradi. Sinovlar protokollarini mas’ul mutaxassislar imzolaydi va laboratoriya rahbari tasdiqlaydi. Ariza beruvchi sertifikatlashtirish organiga akkreditatsiya qilingan laboratoriyalardagi mahsulot sinovlari bo’yicha qo’shimcha hujjatlarni taqdim etishi mumkin. Agar mahsulotni alohida parametrlari bo’yicha sinovlar turli sinov laboratoriyalarida o’tkazilgan bo’lsa, u holda sinovlarning ijobiy natijalari bilan birga barcha zarur protokollarning mavjudligi mahsulotning belgilangan talablarga muvofiqligining ijobiy bahosi hisoblanadi. Respublikada chetdan keltiriladigan, majburiy tartibda sertifikatlanishi kerak bo’lgan mahsulotga normativ hujjat mavjud bo’lmaganda, sifat va xavfsizlik bo’yicha sertifikatsiya sinovlari mahsulotning ana shunday turlari talablariga muvofiqligi yuzasidan amalga oshiriladi. Chetdan olib kelinayotgan mahsulotning zarur normativ hujjati yoki texnik tasnifnomalar mavjud bo’lmasa, mazkur mahsulotni sertifikatlash mahsulotning ana shunday turlariga xos hujjatlar bo’yicha amalga oshiriladi. Laboratoriya sinovlarining salbiy natijalari, shuningdek hujjatlarning to’liq bo’lmagan komplektini taqdim etish muvofiqlik sertifikati berishni rad etish uchun asos hisoblanadi, bu to’g’rida sertifikatlashtirish organi ariza beruvchiga aniq qonunchilik normalarini ko’rsatgan holda yozma ravishda xabar qiladi. Xulosa berishni rad etganlik yuzasidan ariza beruvchi belgilangan tartibda shikoyat qilishi mumkin. Sertifikatlashtirish organi taqdim etilgan hujjatlar va sinovlarning ijobiy natijalari asosida ikki ish kuni mobaynida muvofiqlik sertifikatini rasmiylashtiradi. CHetdan olib kelinayotgan mahsulotlarga muvofiqlik sertifikati ularning yaroqlilik muddatiga (mahsulot yaroqliligining kafolatli muddatiga), yaroqlilik muddatiga (mahsulot yaroqliligining kafolatli muddatiga) ega bo’lmagan mahsulotlarga esa amal qilish muddati ko’rsatilmasdan, ko’plab ishlab chiqariladigan mahsulotlar uchun — 3 yilga beriladi. Ko’plab ishlab chiqariladigan

mahsulotlar uchun berilgan muvofiqlik sertifikatining amal qilish davrida ishlab chiqarilgan mahsulotlar sertifikatlangan deb hisoblanadi. «Aynan bir xil tovarlarga bir tashqi savdo shartnomasi (kontrakti) doirasida muvofiqlik sertifikati bir kalendar yilidan oshmagan muddatga bir marotaba taqdim etiladi. Ko’plab ishlab chiqariladigan mahsulotga muvofiqlik sertifikati berish uchun sertifikatlashtirish organi ariza beruvchida mahsulotni ko’plab ishlab chiqarish uchun shart-sharoitlar mavjudligini aniqlash maqsadida mahsulot ishlab chiqariladigan ob’ektlarni belgilangan tartibda tekshiradi. Tekshirish natijalari bo’yicha dalolatnoma rasmiylashtiriladi, undan muvofiqlik sertifikati berish to’g’risida qaror qabul qilishda foydalaniladi. O’tkazilgan tekshirishlar natijalari to’g’risidagi ma’lumotlar muvofiqlik sertifikatida keltiriladi. Tekshirishni o’tkazish muddati, ishlab chiqarishning shakli va toifalariga ko’ra, sinovlar uchun namunalar tanlab olingan vaqtdan boshlab 10 ish kunidan oshmasligi kerak. Tekshirish o’tkazilganligi uchun to’lov amalda sarflangan vaqt bo’yicha va belgilangan tartibda tasdiqlangan xarajatlar kalkulyasiyasiga binoan undiriladi. Muvofiqlik sertifikatini rasmiylashtirish va berish muddati sertifikatlashtirish organidan ushbu Nizomda nazarda tutilgan barcha zarur hujjatlar olingan vaqtdan boshlab uch ish kunidan oshmasligi kerak. Ko’plab ishlab chiqariladigan mahsulot uchun muvofiqlik sertifikati bergan sertifikatlashtirish organi har yili kamida bir marta, mahsulotning sertifikatlashtirishda belgilangan talablarga muvofiqligini tasdiqlash maqsadida, sertifikatlashtirilgan mahsulotni inspeksiya nazorati tekshiruvini o’tkazadi. Inspeksiya nazorati natijalari bo’yicha muvofiqlik sertifikatining amal qilishi tasdiqlanishi yoki to’xtatib turilishi yoxud belgilangan tartibda bekor qilinishi mumkin. Laboratoriya sinovlarini o’tkazganlik, muvofiqlik sertifikatini rasmiylashtirganlik va berganlik uchun to’lov tartibi, ariza beruvchiga muvofiqlik

belgisini qo’llash huquqi berilganligi uchun bir yo’la to’lanadigan bir martalik yig’imlar miqdorlari O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi bilan kelishgan holda «O’zstandart» agentligi tomonidan belgilanadi. Sertifikatlashtirish organi e’tirof etish to’g’risida bitim tuzilgan MDH mamlakatlaridan va uzoq xorijiy mamlakatlardan olib kelinadigan mahsulotga sertifikatlarni e’tirof etish huquqiga ega. E’tirof etish tartiboti sertifikatlashtirish organining mahsulotni sertifikatlashtirish tartibida, «O’zstandart» agentligining normativ hujjatlariga muvofiq belgilangan bo’lishi kerak. Xalqaro tizimlar va bitimlar doirasida amalga oshiriladigan sertifikatlarni e’tirof etish ushbu tizimlar va bitimlarda belgilangan, O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlariga zid bo’lmagan qoidalarga muvofiq o’tkaziladi. Sertifikat talablarga muvofiq bo’lgan, O’zbekiston Respublikasida belgilangan ana shunday talablardan qolishmaydigan mahsulot uchun e’tirof etiladi. Normativ hujjatlarda sertifikatlashtirish uchun shart bo’lgan yoki kontraktda belgilangan qo’shimcha talablar mavjud bo’lgan taqdirda mahsulot ushbu talablarga muvofiqlik yuzasidan sinab ko’rilishi kerak. Olingan hujjatlar va materiallarni tahlil qilish, shuningdek mahsulotni identifikatsiyalash asosida sertifikatlashtirish organi chet el muvofiqlik sertifikatini e’tirof etish (etmaslik) to’g’risida qaror qabul qiladi. Eksport qiluvchi mamlakatning Milliy sertifikatlashtirish tizimiga berilgan muvofiqlik sertifikatini e’tirof etish uni import qiluvchi mamlakatning muvofiqlik sertifikatiga qayta rasmiylashtirish va YAgona davlat reestriga kiritish yo’li bilan amalga oshiriladi. Ariza beruvchi o’z xohishiga ko’ra tasniflash Evropa tovar raqamlanishi uyushmasi (GS1) tomonidan kodlashtirish borasida korxonaning ro’yxatdan o’tkazish raqamini hamda ishlab chiqariladigan tovarning bir kun mobaynida beriladigan raqamli kodini olish uchun «GS1 Uzbekistan»ga murojaat qiladi.

«O’zstandart» agentligi tomonidan, belgilangan tartibga muvofiq shtrixli kodning original-maketi tayyorlanadi va beriladi. Kod berish bo’yicha xizmatlar qiymati, shuningdek a’zolik badallari miqdori GS1 Uzbekistan qatnashchilari tomonidan belgilanadi. SHtrixli kodning original maketlarini tayyorlash va berish shartnoma asosida amalga oshiriladi.

Adabiyotlar : 1. Mirziyoev SH.M. Erkin va farovon, demokratik O’zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining lavozimiga kirishish tantanali marosimiga bagishlangan Oliy Majlis palatalarining kushma majlisidagi nutki. -T.: "O’zbekiston" NMIU, 2016.- 2. Mirziyoev SH.M. Konun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash - yurt tarakkiyoti va xalk farovonligining garovi. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi kabul kilinganining 24 yilligiga bagishlangan tantanali marosimdagi maruza 2016 yil 7 dekabr. T: "O’zbekiston" NMIu. 2016-486. 3. Mirziev SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalkimiz bilan birga kuramiz. - T.: "O’zbekiston"NMIU, 2017. - 488 6. buyicha 4. Ismatullaev P.R., Matyakubova P.M. Turaev SH.A. Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish. Dasrlik. T.: Lesson-Press, 2015.423 5. Ismatullaev P.R., Axmedov B.M., Matyakubova P.M., Xamrokulov F.X. Turaev SH . A . Sertifikatlashtirish asoslari va sifat menejmenti . Darslik. Toshkent, Sano-standart, 2014. - 330 6. 6. Abduvaliev A.A. i metrologii i upravleniya kachestvom Izdatelstvo TGTU, 2002. - 287 s. dr. Osnovы standartizatsii, sertifikatsii produksii. Uchebnoe posobie. - Tashkent: 7. Axmedov B.M., Ismatullaev P.R., Turaev SH.A. Sertifikatlashtirish va sifatni boshkarish asoslari, o’kuv kullanma. O’zR O MTV; TDTU. – Toshkent 2007. -233 6. 8. Axmedov B.M., Ismatullaev P.R. Turobjonov S.M., YUsupov E.D. Typaev SH . A . Osnov ы sistem ы menedjmenta kachestva . Izd-vo iptd Uzbekistan. - Tashkent, 2009. -208 s.

Похожие

Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirishning maqsad va vazifalari. Metrologiya, standartlashtirisha sertifikatlashtirishning rivojlanish tarixi v

Sertifikatlashtirish faoliyati

Sertifikatlashtirish faniga kirish. Fanning maqsad va vazifalari

ISO 9000 seriyali standartlar, xorijiy davlatlarda sifatni boshqarish tizimlari

Sifat menejmenti tizimini joriy etish