Ихтиро бўйича патент олиш шартлари - Метрология - Рефераты

Ихтиро бўйича патент олиш шартлари

Загружено в:

26.08.2022

Скачано:

0

Размер:

21.6396484375 KB

Ихтиро бўйича патент олиш шартлари Режа: 1. Патент олиш шартлари ва хужжатлари, уни расмийлаштириш. 2. Патент божлари, уни тўлаш тартиблари.

Халқаро патент таснифининг мақсади ахборотни тезда қидириб топиш ва ишлов бериш имкониятини таъминлаш учун патент ҳужжатларини тартиблаштириш (тартибга солиш) тизимини яратишдан иборат. Қабул қилинган таснифлаш тизими асосида патент фондларида патент ҳужжатлари индексацияланади ва жой-жойига қўйилади, маълумотлар базаларида ахборот қидирилади ва ҳоказо. ХПТ ташкил этиш тарихи 1951 йилда, европа патент ишлари бўйича кэнгаши томонидан Патент таснифи бўйича кичик комитет ташкил этилган вақтдан бошланган. Бу комитет, бир қатор европа давлатлари ўртасидаги келишувга мувофиқ, ўша вақтда қўлланилаётган ихтироларни таснифлашнинг турли миллий тизимларини унификациялаштириш ишларини бошлаган. 1954 йилда ХПТнинг аосий схемаси тузилди. 1966 йилда ХПТнинг кичик грухларгача бўлган аниқликдаги ишланмаси (тўлиқ чизмаси) ни ишлаб чиқиш ишлари тугалланди ва у 1968 йилнинг 1 сентябридан бошлаб кучга кирди. 1971 йилда Халқаро патент таснифи бўйича Страсбург битими тузилди. Ушбу битимнинг иштирокчилари фақат 29 давлатдан иборат бўлса ҳам, аслида жаҳоннинг 70 дан ортиқ мамлакатидаги Патент идоралари, шунингдек минтақавий патент идораси ҳам ХПТ дан фойдаланади. ХПТни доимий равишда қайта кўриб чиқиш ва унинг замон талаблари даражасида бўлишини таъминлаш учун Страсбург битимига мувофиқ экспертлар комитети таъсис этилган бўлиб, битимнинг иштирокчи давлатлар вакиллари унинг аъзоларидир. ХПТ мунтазам равишда ҳар беш йилда бир марта қайта кўриб чикилади 2000 йилнинг 1 январидан бошлаб ХПТнинг еттинчи таҳрири амал қилмоқда. ХПТ бўйича асосий нашр бу синфлар кўрсаткичи бўлиб, ҳар бири лотин алифбосининг бош ҳарфлари билан белгиланадиган 8 та бўлимдан иборат: А – Инсоннинг ҳаётий эҳтиёжларини қондириш; Б – Турли технологик жараёнлар;

С – Кимё ва металлургия; Д – Тўқимачилик ва қоғоз; Е – Курилиш; Ф – Амалий техника; ёритиш ва иситиш; двигателлар ва насослар; қурол ва ўқ дорилар; Г – Техник физика; Ҳ – электр. ХПТнинг ҳар бир бўлими синфларга бўлинади. Синф рамзий ифодасига бўлим индекси ва иккита рақам киради. Ҳар бир синф шунингдек ўз номига эга. Мисол, А – Инсоннинг ҳаётий эҳтиёжларини қондириш бўлими ўз ичига “А 01 Қишлоқ хўжалиги” “А 61 Тиббиёт” ва ҳоказо синфларни олади. Ўз навбатида синфлар кичик синфларга бўлинади, уларнинг рамзий ифодасига лотин ҳарфи билан белгиланадиган бўлим номи, икки хонали сондан иборат синф белгиси ва кичик синфни билдирувчи лотин ҳарфлари киради. Мисол, “А 01 Қишлоқ хўжалиги” синфи “А 01 Д Ҳосилни йиғиб- териб олиш, ўрим,...” ва ҳоказо кичик синфлардан иборат. Кичик синфлар ўз ичига гуруҳларни олади. Гуруҳларнинг рамзий белгисига бўлим индекси, синф, кичик синф белгисидан ташқари битта, иккита ёки учта рақамдан иборат ифода киради, бу рақамли ифодадан кейин қия чизиқ ва иккита нол қўйилади. Мисол, “А 01 Д 46Ғ00 Мевалар, сабзавотлар, хмел ва ҳоказоларни йиғиштириб олиш, дарахт ва буталарни силкитиш қурилмаси”. Ҳар бир ХПТ гуруҳи биттадан бир нечтагача кичик гуруҳларага эга бўлиши мумкин. Мисол: “А 01 Д 46Ғ08 Пахта терими” ва ҳоказо. Муайян кичик гуруҳ индекси ва унинг матн билан очиб бериладиган (масалан, индекс Ҳ 10 Ҳ 23Ғ00; унинг моҳияти Тумблер қайта улагичлар) моҳияти ХПТ рукниси деб аталади. Одатда ХПТ рукни қуйидаги тушунчалар тоифасини билдиради:

1. Муҳофаза қилинадиган объектлар, яъни қурилмалар, усуллар, моддалар турларига мувофиқ равишда маҳсулотлар жараёнлар (мисол: “А 01 Д 46Ғ10 Ғўза кўсагини поядан ажратиш учун пахта териш машиналари”); 2. Фаолият соҳасининг белгиси (мисол: “А 61 Тиббиёт ёки ветеренария"). Биринчи гуруҳ белгиларидан ХПТнинг барча даражалари учун фойдаланилади. Иккинчи гуруҳ, одатда, иерархиянинг юқори даражаларида (кичик синф ва ундан юқори) уларга қўшилади. ХПТ иерархик тузилма бўлганлиги сабабли, кичик гуруҳлар ҳам бирбирига нисбатан бўйсунишида иерархик тузилишга эга. Бунда бир кичик гуруҳнинг ундан юқори гуруҳга бўйсуниш даражасини, хусусан кичик гуруҳ унга нисбатан битта кам нуқтага эга бўлган яқин юқори рукнга бўйсунадиган рукн эканлигини кўрсатади. Бунда рукнлар матни олдидаги нуқта иерархия бўйича каттароқ гуруҳнинг матнини такрорламаслик учун унинг ўрнида қўлланилади. Масалан, Ҳ 01 Ф 1Ғ00 – “Таркибида қаттиқ магнитли кукунсимон металлар ёки қотишмалар бўлган магнитлар ёки магнит жисмлар” рукнининг матни қуйидагича ташкил топади: Ҳ 01 Ф 1Ғ00 Магнит материали бўйича фарқланадиган магнитлар ёки магнит жисмлар, 1Ғ02. таркибида қаттиқ магнит материаллар, 1Ғ04.. металлар ёки қотишмалар, 1Ғ06... заррачалар шаклида, масалан кукун. ХПТ рукнлари матнининг ўзига хос муҳим хусусияти объектларни белгилаш учун фақат умум қабул қилинган техник атамалардан эмас, балки уларнинг вазифасини кўрсатадиган атамалардан фойдаланилиши-дир, масалан, ўзиюрар транспорт воситалари (“автомобиллар” ўрнига) ёки иссиқликни изоляцияловчи қобиқли идишлар (“термослар” ўрнига). Бу хусусият патент ҳужжатларининг ҳуқуқий характери, хусусан ихтиро ҳажмини белгилаш талаблари билан боғлиқдир.

ХПТнинг баъзи бир рукнлари изоҳлар ва ҳаволалар шаклидаги “ички маълумот-қидирув аппарати” билан таъминланади. Бундай ҳаволалар қуйидагича бўлиши мумкин: 1. Рукн ҳажмининг чекланганлигини кўрсатади. Мисол: бундай ҳавола у билан белгиланган мавзу шу рукннинг матни билан қамраб олинганлигига қарамай, у таснифлаш тизимининг бошқа жойига киритилишини билдиради. 2. Бошқа рукнларнинг устунлигини кўрсатади. “А 42 В 3Ғ02 Баргли ёки майдаланган тамакини намлаш ёки қуритиш (3Ғ12 устунликка эга); А 42 В 3Ғ12 Тамакини буғлаш, ферментлаш ёки ароматлаш”. Бундай ҳавола кўрсатилган бошқа рукн устунликка эгалигини кўрсатади, яъни ихтиро бир вақтнинг ўзида шу икки рукнга тэнг киритиладиган ҳолларда уни шу рукнларнинг бирида – А 42 В 3Ғ12да таснифлаш мақсадга мувофиқлигини билдиради. Бу мисолда буғлаш, намлашнинг бир тури сифатида А 42 В 3Ғ12 рукнида индексацияланади, тамакини намлашнинг бошқа усуллари эса А 42 В 3Ғ02 рукнида индексацияланади. 3. ХПТнинг баъзи жойлари ва кичик бўлимларида охирги мос рукн қоидаси жорий қилинган. Ихтиронинг техник моҳияти бўйсуниш даражаси тэнг, яъни бир хил миқдордаги нуқталарга эга бўлган икки ёки ундан ортиқ рукн билан қамраб олинадиган бўлса, бу қоидага мувофиқ ихтиронинг техник моҳияти ушбу рукнлардан фақат охирги рукнда тавсифланади. Қайд этиб ўтамизки, бу қоида тегишли изоҳлар бўлган ҳоллардагина, қўлланилади. Масалан, А61 К, С07, С08, С10 ва бошқа синфларда. ХПТдан фойдаланишни энгиллаштириш учун синфлар кўрсатки-чига тўлиқ йўриқнома – ХПТга кириш илова қилинади. Шунингдек ихтиро моҳиятига оид муҳим сўзлар бўйича тегишли индексларни топиш имконини берадиган Алифбо предметли кўрсаткич (АПК) ХПТнинг таркибий қисми ҳисобланади.

Фойдаланувчиларга қулайлик яратиш учун ХПТга муҳим атамалар кўрсаткичи (у гуруҳлар рукнлари номидан муҳим атамаларни ажратиб олиш йўли билан яратилган АПК нинг бир вариантидан иборат), Тескари ҳаволалар кўсаткичи (масалан, А рукни учун бошқа исталган рукндан А рукнига далиллар келтирилади) ва ХПТ турли таҳрирларининг бир бирига мослик кўрсаткичлари ҳам чиқарилади. ХПТда йўриқномага мувофиқ ихтироларни индексациялашнинг қуйидаги асосий қоидалари қўлланилади: 1. Энг аввало, ихтиронинг техник моҳиятини тўғри белгилаб олиш зарур. Масалан, янги поршен ихтиро қилинган бўлса, ихтиронинг асосий предмети поршеннинг ўзи ёки уни қандайдир қурилмада жойлаштириш учун поршеннинг махсус мосламаси эканлигини аниқлаб олиш зарур; 2. Шундан сўнг ихтиро предмети тегишли қурилмалар синфи (кичик синфи) бўйича индексацияланади. Агар тўғри келадиган рукн топилмаса, ихтиро умумий предмет синфи (тур – зот, қисм – бутун) бўйича индексацияланади; 3. Агар талаб этиладиган синф бўлмаса, ихтиро предмети қўлланилиши бўйича индексацияланади. Масалан, қурилма усулни амалга ошириш воситаси сифатида қаралиши ва тегишлича шу усул синфи бўйича (масалан, сувга ишлов бериш қурилмаси ва ҳоказо) индексацияланиши мумкин; 4. Агар қўлланиш бўйича синфи бўлмаса, ихтиро предмети якуний маҳсулотни олиш воситаси сифатида қаралиши ва якуний маҳсулот (масалан, ёғоч-қириндили плиталар таёрлаш қурилмаси) синфи бўйича индексацияланиши мумкин; 5. Бундан ташқари, ихтиро баъзи маҳсулотлардан фойдаланиш (ишлов бериш) воситаси сифатида қаралиши ва шу маҳсулот синфида (масалан, контакт линзаларини дезинфекциялаш қурилмаси) индексацияланиши мумкин;

6. Агар тегишли рукнлар топилмаса, ихтиро усулни амалга ошириш ёки якуний маҳсулот олиш учун дастлабки маҳсулот сифатида (масалан, керамика буюмлари ишлаб чиқиш учун таркиб) қаралиши мумкин. Демак, ихтиро ушбу усул ёки якуний маҳсулот синфи бўйича тавсифланади; 7. Ниҳоят, ихтирониг ўзи якуний маҳсулот бўлиши, демак уни олиш усули бўйича индексацияланиши мумкин. Патент ҳужжатларини тизимлаштириш имконини берадиган бошқа муҳим ҳусусият библиография маълумотларининг унификациялашган тизими бўлиб, патент ҳужжатлари бу библиография маълумотлари билан таъминланади. Ҳар бир патент ҳужжати ушбу ҳужжатнинг асосий маълумотларини очиб берувчи билиографик маълумотлар билан таъминланади. Бу библиографик маълумотларни идентификациялаш учун СТ-9 БИМТ Стандартига мувофиқ ИНИД-кодларидан фойдаланилади [6]. Библиографик маълумотларни идентификациялаш учун фойдаланиладиган асосий ИНИД-кодлари ва энг зарур маълумотларни келтирамиз: (10) Ҳужжатларни идентификациялаш, (11) Ҳужжат номери, (12) Ҳужжат турининг сўзлар билан ифодаланиши, (13) СТ-16 БИМТга мувофиқ ҳужжат тури коди, (19) Ҳужжатни эълон қилувчи мамлакатни идентификациялаш учун, СТ- 3 БИМТ коди, (20) Миллий рўйхатга олиш тўғрисидаги маълумотлар, (21) Талабномани рўйхатга олиш номери, (22) Талабнома берилган сана, (24) Саноат мулки ҳуқуқи амал қила бошлайдиган сана, (25) Талабнома дастлабки марта берилган тил, (26) Талабнома эълон қилинган тил,

(30) Устуворлик маълумотлари, (31) Устувор талабнома номери, (32) Устуворлик санаси, (33) Устуворлик мамлакати, (50) Техник ахборот, (51) Халқаро патент таснифи, (54) Ихтиронинг номи, (57) Ихтиро реферати ёки формуласи, (58) Патент қидируви, (70) Ҳужжатга алоқадор шахсларни идентификациялаш, (71) Талабнома берувчи (лар) нинг номи (номлари), (73) Патент эгасининг номи, (74) Патент вакили ёки агентининг номи, (75) Ихтирочи, ҳам талабнома берувчи ҳисобланадиган шахс номи, (76) Ҳам ихтирочи, ҳам талабнома берувчи ва патент эгаси бўлган шахс номи, (98) Талабнома берувчи билан ёзишмалар олиб бориш учун манзил.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР 1. Джумаходжаев А.З. Патентоведение. Учебник для ВУЗов. Изд. Меҳнат, 2001 г. 2. "Ихтиролар, фойдали моделлар ва саноат намуналари тоъгърисида"ги Оъзбекистон Республикаси Қонуни. - 2003 йил. 3. Правила составления и подачи заявок на изобретения и полезные модели – Патентоведение. Ведомство Республики Узбекистан. Ташкент, 2003 г. 4. Прахов Б.Г. Зенкин Н.М. Изобретательство и патентоведение 2-е изд. Киев. Техника, 1988 г. 5. Патентоведение. Учебник для ВУЗов. Под. Ред. В.А.Рясенцева, авт. Артемов Е.И. и др. 3-е изд. М.: Машиностроение, 1984 г.

Похожие

Ихтиро объектлари ҳақида тушунча

Лицензияли битимларнинг асослари ва уларнинг шартлари

Ўзбекистон Республикасида интеллектуал мулк объектларини ҳимоялаш соҳасидаги қонунчилик

Патентшунослик, лицензиялаш ва сертификатлаштириш фанининг моҳияти, унинг мақсади ва вазифалари

МЕТРОЛОГИЯ БЎЙИЧА АСОСИЙ МАЪЛУМОТЛАР