Металлургик ёқилғилар - Материаловедение - Рефераты

Металлургик ёқилғилар

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

53.5 KB

М еталлургик ёқилғилар Режа: 1. Ёқиғиларнинг агрегат ҳолатига кўра синфланиши. 2. Металлургик қайта ишлашнинг сўнгги кўрсаткичларига ёқилғи сифатининг таъсири.

Кўпгина металлургик жараёнлар юқори ҳароратда амалга оширилади ва иссиқлик энергиясини сарфланиши билан боғлиқ. Керак бўлган ҳароратга ёқилғи ёқиш ёки электроэнергия сарфлаш билан эришилади. Ёқилғиларнинг асосий турларини келиб чиқиши органик ҳисобланади. Ёқилғи таркибига турли бирикмалар кўринишида ва ёниш массини ҳосил қиладиган углерод, водород, олтингугурт, кислород, азот киради. Бундан ташқари ёқилғи таркибида алюминий, кремний, калций ва бошқа оксидли бирикмалардан ташкил топган ёқилғининг ёнмайдиган қисми – сув ва кул ҳам бўлиши мумкин. Агрегат ҳолатига кўра, қаттиқ, суюқ, ва газсимон, олиш усулига кўра – табиий ва сунъий ёқилғи мавжуд. Сунъий ёқилғи табиий ёқилғини қайта ишлаш натижасида олинади. Бир қатор металлургик жараёнларда углеродли материаллар, ёқилғи вазифасини бажаришдан ташқари, қайтарувчи ҳам бўлиши мумкин. Ёқилғини ёқиш натижасида миқдори кимёвий таркиби ва ёқиш шароитларига боғлиқ бўлган иссиқлик ажралади. Ёқилғининг ёниши натижасида ажралиб чиқадиган иссиқлик миқдори, ёқилғининг ёниш иссиқлиги дейилади. Ёниш иссиқлиги қўйидаги бирликлар орқали ифодаланади: кДж/кг, кДж/м 3 , кДж/моль. Турли ёқилғиларни ўзаро таққослаб баҳолаш учун ёниш иссиқлиги 29300 кДж/кг га тенг бўлган шартли ёқилғи қабул қилинган. Ёқилғи ва электэнергияни тежаб сарфлаш муаммосини ҳал этишда сулфидли материалларни қайта ишланаётган хом ашёнинг ички энергия заҳираларидан фойдаланиб автоген усулда қайта ишлаш катта аҳамият касб этмоқда. Автоген жараёнларни амалга оширишга керак бўлган ҳарорат, етарлича юқори ёниш ҳароратига эга қайта ишланаётган шихта таркибидаги сулфидлар ёнишидан ҳосил бўлган иссиқлик ҳисобига олинади. Шундай қилиб, автоген жараёнларда сулфидли шихта, хом ашё бўлиб қолмасдан, бир вақтнинг ўзида технологик ёқилғи ҳисобланади. Рангли металлургияда автоген жараёнлардан фойдаланиш кўп миқдорда углеродли ёқилғи ва электроэнергия тежаб қолиш имконини беради.

Табиий сулфид ва айрим ёқилғи турларини ўзаро таққослаш хусусияти 6- жадвалда келтирилган жадвал. Турли ёқилғи турларининг хусусияти Ёқилғи Ёниш иссиқлиги (∙10 -3 ),кДж/кг Кул миқдори, % Ўтин 10,5-12,6 1-2 Торф 10,5- 12,6 5-12 Кўмир: Қўнғир Тошкўмир 8,4-21,0 21,0-29,0 До50 До40 Кокс 26,0-32,0 10-50 Нефть 41,9-46,0 До 0,5 Сулфидли руда ва бойитма 4,2-6,0 - Табиий газ 35,6-37,7* - * кДж / м 3 Ёқилғининг ёниши хаво [21% (ҳажм) О 2 ]; ҳаво ва кислород аралашмаси ёки технологик кислород [95-98% (ҳажм) О 2 ] кислородини пуркаш ёрдамида амалга ошади. Ёқилғининг тўлиқ ёниши ортиқча ҳаво пуркаш коэффициенти α билан характерланади. Агар ёқилғини тўлиқ ёниши учун пуркалаётган ҳаво етарлича бўлса, бунда α= 1 бўлади. пуркалаётган ҳаво миқдори ортиқча бўлса, α >1, кам бўлса, α<1 бўлади. Ёқилғининг ёниши учун ортиқча ҳаво самарали ҳисобланмайди, чунки ортиқча кислород билан бирга ~4 баробар кўп азот кириб келади, у эса ўзининг қизиши учун иссиқлик талаб этади. Ёқилғини ёқиш одатда α>1,05-1,1 олиб борилади. Ёқилғи кислород бирлигига азот миқдори кам келганда, яъни кислородга бойитилган ҳаво ёки технологик кислорода яхши ёнади. α>1 бўлганда печ муҳити оксидловчи, α <1 бўлганда ёниш тўлиқ бормайди ва металлургик қурилмада кўпинча технологик талабларга керак бўладиган қайтарувчи муҳит пайдо бўлади. Юқори намлик ва кул миқдори кўп бўлганда ёқилғини ёниш самарадорлиги тез тушиб кетади. Намлик буғланиши ва унинг ёқилғи газлари

ҳароратигача буғ билан қизиши учун иссиқлик сарфи талаб этади, кул эса ёқилғи сифати ва уни ёқиш шаротиларини ёмонлаштиради. Металлургияда юқори ёниш иссиқлигига эга ва таркибида кул миқдори кам бўлган юқори сифатли ёқилғи ишлатишга интилашади. Бу талабларга кўпчилик ҳолларда табиий газ, мазут, кокс ва юқори калорияли тошкўмир жавоб беради. Табиий газ. Табиий газ энг қулай ёқилғи тури ҳисобланади. Уни қувурлар ёрдамида осон узатиш ва истеъмол қилиш жойларига етказиш мумкин. Газ ёқишдан олдин ҳеч қандай тайёргарлик талаб қилмайди. Табиий газ таркибида 85-98% гача метан ва бошқа углеводородлар мавжуд. Табиий газнинг асосий қўшимчалари сероводород ва конденсат (суюқ углеводородлар) ҳисобланади. МДҲ ҳудудида Ғарбий Сибир шимолида, Ўзбекистон, Саратов ва Волгоград вилоятларида асосий газ заҳиралари жойлашган. Суюқ ёқилғи. Рангли металлургияда ишлатиладиган суюқ ёқилғининг асосий тури нефт ҳайдаш жараёнининг қолдиғи бўлган мазут ҳисобланади. Нефт ва мазут турли углеводородларнинг аралашмаси ҳисобланади. Мазут мойлаш материаллари олиш учун қимматли хом ашё ҳисобланади. Шунинг учун ҳозирги вақтда ёқилғи сифатида уни ишлатиш чекланган. Мазутни ёқиш махсус форсункалар ёрдамида амалга оширилади. Уларда сиқилган ҳаво билан мазутни аралаштиришади. Мазутни яхши чангланиши учун ёқишдан олдин уни 80 0 С гача қиздирилади. Тошкўмир. Тошкўмир ўисмлик қолдиқларининг табиий минерализацияланиш маҳсулоти ҳисобланади. Минерализацияланиш даражасига кўра тошкўмирлар таркибида эркин углерод, углеводородлар, кул ва битумлар бўлиши билан фарқланади. Рангли металлургияда қоидага кўра, таркибида кули камроқ (15% дан кўп эмас) ва учувчан бирикмалар – углеводородлар (>25%) кўп бўлган юқори сифатли тошкўмирлар ишлатилади. Тошкўмир кўмир кули кўринишида ёқилади. Бунинг учун кўмир майдаланади, 70-80мкм гача янчилади, сўнгра қуритилади. Кўмир кули махсус горелкаларда, сиқилган ҳаво билан аралаштириб ёқилади.

Кокс. Кокс сунъий ёқилғи турларига киради. У махсус навли тошкўмирни 900-1000 0 С ҳароратда зич ёпилган камералар – коксли батареяларда қуруқ ҳайдаш йўли билан олинади. Кокслаш вақтида енгил компонентларни газ ва буғ кўринишида ҳайдаш билан тошкўмирни термик парчаланиши боради. Енгил компонентлар совутгичга юборилади, у ерда бир қатор қимматли компонентларни конденсацияланиши боради, тозаланган газ эса совутгичдан чиқарилиб, мартен печларини қиздириш учун ёқилғи сифатида ва бошқа мақсадларда ишлатилади. Кокс энг қиммат ва танқис ёқилғи тури ҳисобланади. У бўлакли ва мустаҳкам материалларни қайта ишлаганда (мисол учун, шахтали печларда) ишлатилади.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати: 1. Н.И.Уткин «Производство цветных металлов» М. «Интермет Инжиниринг» 2000 й. 2. Под редукцией В.И.Коротича «Начала металлургии» Екатеринбург УГТУ 2000 й. 3. Гудима Н.В. и др. «Технологические расчёты в металлургии тяжёлых цветных металлов». М.; Металлургия 1977 й. 4. Кучерский Н.И. «Золото Кызылкумов» Т. «Шарк»1998 й. 5. «Цветные металлы» журнали 1999- 2004 й. 6. «Ўзбекистон кончилик хабарномаси» журнали. 2000- 2004 й. 7. «Горный журнал» журнали 2000 - 2004 й.

Похожие

Металлургик печлар

Металлургик жараёнларни таснифланиши

Металлургик ишлаб чиқариш маҳсулотлари ва ярим маҳсулотлари

Хом ашё материалларини металлургик қайта ишлашга тайёрлаш

Металлургия саноатини ташкил этиш