Kulachokli mexanizmlarning ularning turlari kulachokning faza burchaklari turtkichning harakat qonuni tanlash - Машиностроение - Рефераты

Kulachokli mexanizmlarning ularning turlari kulachokning faza burchaklari turtkichning harakat qonuni tanlash

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

663.5 KB

Kulachokli mexanizmlarning ularning turlari kulachokning faza burchaklari turtkichning harakat qonuni tanlash Reja: 1. Kulachok li mexanizm turlari. 2. Kulachokli mexanizmni tekislikka nisbatan harakatiga qarab turlarga ajratish 3.Kulachok mexanizmni kinematik taxlili. 4.Rolikli va tekis turtkichli kulachokli mexanizmning minimal radiusini aniqlash

Kulachokli mexanizmlar Yetaklovchi bo’g’inning o`zgarmas aylanma harakatini y etaklanuvchi bo’g’inning ilgarilama – qaytar va tebranma harakatga aylantirish mumkin. Kulachokli mexanizmning eng oddiy 3 ta bo’g’indan tashkil topgan, ya'ni 1- tayanch – 2 – kulachok 3 - turtkichlardir. Bunda:1-bo’g’in qo`zg`almas, 2-3- bo’g’in qo`zg`aluvchandir. Kulachok sirtini yeyilishini kamaytirish maqsadida turtkichning o`tkir uchi erkin aylanadigan yoki tarelkasimon qilinadi. Kulachokli mexanizmlar ham aksial va dezaksial bo`lishi mumkin. kulachok profili bilan uchli turtkichining kuch bilan bir-biriga ishqalanib birikishi natijasida harakat davrida sirtlar deyiladi. Kulachok bilan turtkich oliy kinematik juft, tashkil qilib birikadi. Tarkibida kulachokli bo’g’ini bo`lgan mexanizm kulachokli mexanizm deyiladi. Kulachokli mexanizmlar tekislikka nisbatan harakatlanishiga qarab ikkiga bo`linadi. 1. Tekis kulachokli mexanizmlar. 2. Fazoviy kulachokli mexanizmlar. Tekis kulachokli mexanizmda kulachok bilan turtkich bir tekislikda yoki parallel tekisliklarda harakatlanadi. Fazoviyda esa ular parallel bo`lmagan tekisliklarda harakatlanadi (tikuv mashinasidagi ipni ko`tarib tushiruvchi mexanizm fazoviydir). Kulachok mexanizmning kinematik taxlili. Kulachokli mexanizmning kinematik taxlilida kulachokning o`zgarmas aylanish davrida turtkich nuqtasining o`tgan yo`li, tezligi va tezlanishi aniqlanadi. Xisoblar grafik usulda o’tkaziladi, chunki bu usul analitik usuldan oson va xatolik uncha katta bo`lmaydi. Buning uchun mexanizmning kinematmik sxemasini masshtabda chizib olamiz. Kulachokni ω =cosnt burchak tezlikda aylantirilsa, turtkich ilgarilanma - qaytma harakat qiladi. Shuni e'tiborga olib kulachok profili bir xil kattalikda bir necha bo`laklara bo`linadi. (16.1 shakl) B nuqtaning yo`l diagrammasini chizish uchun SO t koordinata o`qlarini olib Ot tomonni (abtsissalar o`qini) kulachok profili bo`lingan bo`laklar soniga teng

bo`lakka bo`lamiz. So`ngra ordinatalar o`qiga OS ga turtkich o`qidagi B nuqtaning B o1 B 1 B 2 ... koordinatalarini o`lchab qo`yamiz. Shu o`lchab qo`yilgan nuqtalar (B 1 , B 2 , B 3 …) ni ko`rsatuvchi (B o B g ), (B o B 2 ) ... kesmalar koordinatalar boshidan boshlab o`lchab qo`yiladi. Bu nuqtalarning (B 1 , B 2 , B 3 ...) ni absissalar o`qidan chiqqan o`z vaziyantlarini ko`rsatuvchi perpendikulyarga proeksiyalansa va topilgan nuqtalar egri chiziq bilan tutashtirilsa, yo`l diagrammasi hosil bo`ladi. Shundan so`ng tezlik va tezlanish grafiklari yo`ldan hosila olish bilan quriladi. Dezaksial tekis kulachokli mexanizmlarni kinematik taxlil qilishda ham avvalgi xolatga o`xshash ish bajariladi, bunda faqat mexanizm turtkichining yo`l diagrammasini chizish uchun kulachok aylanish markazidan dezaktsial « e » masofada yordamchi aylana chizib olinadi va kulachokli o`zgarmas burchak tezlik( ω =cosnt) bilan aylantirilib aylanaga o`tkazilgan urinma bo`ylab sirpanma ilgarilanma harakat qilinadi. Bunda rolik markazi ( B nuqta) kulachok profilidan rolikning radiusi (r rol) ga masofada bo`ladi. ilining shakli, topilishi lozim bo`lgan kulachokning eng kichik radiusi bilan turtkichning maksimal ko`tarilishi oralig`i beriladi. Bunda turtkichning harakat qonuni va profilining shakli topilishi lozim bo`lgan kulachokning eng kichik radiusi bilan turtkichning maksimal ko`tarilishi oralig`i Shakl 1 6 . 1 .

beriladi. Kulachokli mexanizmni kinematik loyihalashda eng kichik radiusi (r min ) va turtkichning harakat qonuni tezlik, tezlanish yoki ko`chish S – t grafigi shaklida berilgan bo’ladi. Agar harakat qonuni а t – t grafigi shaklida berilgan bo`lsa 2 – marta, v- t grafigi shaklida bo`lsa 1 – marta grafik integrallab S – t grafigi hosil qilinadi. Kulachok shaklini chi zish uchun uning minimal radiusi (r min) bilan aylana chizib, uni teng (8,12,16,24) bo`lak lar a bo`lamiz. S-t grafigidagi X oraliqni ham xuddi shunday bo`laklarga bo`lamiz. S-t grafigidagi absissalar o`qini kulachokning minimal radiusi aylanasiga urinma qilib o`tkazib, shu grafik ordinatalarini kulachok turtkichiga proeksiyalaymiz va undagi tegishli nuqtalarni minimal radiusli aylana radiuslarining davomiga proeksiyalab, shu nuqtalarni o`zaro tutashtirsak kulachok profili hosil bo`ladi. Kulachokli mexanizmlarning dinamik loyihalashda kulachokning eng kichik uzatish burchagi hisobga olinadi va eng kichik radiusi topiladi. Bu dinamik usulda loyihalash deyiladi Dinamik usulda loyihalashning afzalligi shundaki, kulachokli mexanizmlar kulachokning xar qanday tezlikdagi harakatda ham normal ishlay oladi. Loyihalashda uzatish burchagi hisobga olinmasa, kulachokning aylanishi

jarayonida turtkich o`z yo`naltiruvchisi orasiga tiqilib qolishi mumkin, noto`g`ri ishlab sinishi ham mumkin. Turtkichi o`tkir uchli aksial kulachokli mexanizmlarni loyihalash. Buning uchun yetaklanuvchi bo’g`inning yo’l diagrammasi (S — t va kulachokning eng kichik radiusi (r mi0 ) berilgan . Kulachokli mexanizm quyidagi tartibda loyihalanadi: Tekislikda kulachokning ixtiyoriy aylanish o`qi tanlab olinadi va minimal radiusli yordamchi aylana chiziladi. Yordamchi aylana sirtida turtkichning kulachok bilan oliy kinematik juft tashkil qilib birikkan nuqtasi B ni belgilab olib, shu nuqtada aylanaga urinma o’tkaziladi, berilgan yo`l diagrammasi shu urinma ustida chiziladi. Urinma yo`l diagrammasining absissalar o`qi bo`lib xisoblanadi. 3. Yul diagrammasining absissasi (harakat davri) va yordamchi aylanani bir xil teng bo`laklarga bo`linadi (masalan 8 bo`lakka). 1. 4. Diagrammaning absissalar o`qida olingan nuqtalaridan ordinatalar o`qiga parallel chiziqlar o`tkazib, xolatlarga to’g`ri keladigan diagramma egri chizig`ining nuqtalari 1', 2’, 3', ... ni topib va ularni turtkich o`qi (1”, 2”, 3” . . . ) ga hamda yordam chi aylananing tegishli radius vektorlarining davomiga proeksiyalab, so`ngra o`zaro tutashtirilsa, izlanayotgan kulachokning profi li hosil bo`ladi. Turtkichi rolikli dezaksial kulachokli mexanizmni loyihalash Dezaksial kulachokli mexanizmlarni loyihalashda harakat qonuni, kulachokning minimal radiusi, rolik radiusi va dezaksial oralik berilgan bulishi kerak. Agar harakat qonuni tezlanish yoki tezlik diagrammalari kurinishida berilgan bulsa, uni integrallash yo`li bilan yo`l grafigi S — t ni keltirib chiqarish lozim bo`ladi. Bunday mexanizm quyidagi tartibda loyihalanadi (17.1-shakl). Yo`l grafigining abstsissalar o`qi davomida turtkich roligining markazi B tanlab olinadi. Rolik markazi B va dezaksial oraliq e dan turtkich va kulachok o`qlari diagramma ordinatasnga parallel qilib o`tkaziladi.

Rolik markazidan rolik va kulachokning minimal radiuslari yigindisiga teng radius (r m)n + /- rol = R) li ey chiziladi. Yoyning kulachok o`qi bilan kesishgan nuqtasi kulachokning aylanish o`qi bo`ladi. Kulachokning aylanish o`qi O dan dezaksial oraliq qiymatiga teng bo’lgan e radius bilan yordamchi aylana chiziladi. Yordamchi aylana va yo`l grafigining abssissa o`qlari bir xil teng (masalan, 12) bo`laklarga bo`linadi. Aylananing bo`linish nuqtalariga urinmalar o`tkaziladi . Grafik abssissadan chiqqan perpendikulyarlarning diagram ma egri chizig`i bilan tutashgan nuqtalarini turtkich o`qiga proeksiyalaymiz va topilgan nuqtalarni tegishli urinmalarga kulachokning o`qi atrofida aylantirib keltiramiz. Natijada urinmalarda kulachok profiliga tegishli nuqtalar hosil bo`ladi. Ularni o`zaro tutashtirib kulachokning nazariy profilini topamiz. 8. Kulachokning nazariy profili ichiga rolikning radiusi uzunligida ekvidistant egri chiziq chizilsa, izlanayotgan kulachokning profili topilgan bo`ladi. Shakl 1 7 . 1

Kulachokli mexanizmlarning kamchiliklari Yuqorida aytib o`tganimizdek kulachokli mexanizm yordamida yetaklanuvchi bo`g`inning oldindan belgilangan istalgan harakat konunini olish mumkinligi, uning xar qanday boshqa mexanizmlardan afzalligini ko`rsatuvchi belgidir. Shu bilan bir qatorda ushbu mexa nizmlarning kamchiliklari ham bor. Tarkibida oliy kinematik juft borligi va uni moylab turish kiyinligi bo`g`in sirtlarining tez eyilishiga sabab bo`ladi. Etakchi va etaklanuvchi bo`g`inlarning doimiy juft hosil qilib turishi uchun tashqaridan qo`shimcha kuch qo`yilishi talab etiladi. Bu kuch ta'sirida juftning sirtlarida qo`shimcha bosim vujudga keladi va harakatlantiruvchi kuchning ma'lum qismi uni yengishga sarflanadi. Natijada mexanizmning foydali ish koef fitsienti (F I K) pasayadi. Murakkab profilli kulachoklar yasash va ularni ta'mirlash murakkab texnologik jarayon hisoblanadi.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Фролов К.В ва б. Механизм ва машиналар назарияси. – Т.: Укитувчи, 1990. 2. Джураев А ва б. Механизм ва машиналар назарияси. – Т.: Укитувчи, 2004. 3. Karimov R.I, Saliyev A. Mexanizm va mashinalar nazariyasi fanidan o’quv qo’llanma. T .: ToshDTU , 2006. 4. Abduvaliyev U.A., Karimov R.I. “Amaliy mexanika” faninig “Mashina va mexanizmlar nazariyasi” bo’limidan kurs ishini bajarish bo’yicha o’quv qo’llanma – T,ToshDTU, 2008.

Похожие

Turtkichi tebranma harakat qiluvchi kulachokli mexanizmning minimal radiusini aniqlash

Tishli mexanizmlar ularning turlari Ilashmaning asosiy qonuni

Kinematik zanjir ularning turlari Assur guruxlari

G’ildirakli traktor va avtomobillarning etakchi ko’priklari. asosiy uzatmalar. Differensial

Kinematik juftlar va ularning klassifikatsiyasi