Logopedik o‘yin kursining umumiy masalalari bola shaxsini rivojlanishida o‘yinning ahamiyati - Дошкольное и начальное образование - Рефераты

Logopedik o‘yin kursining umumiy masalalari bola shaxsini rivojlanishida o‘yinning ahamiyati

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

75.5 KB

Logopedik o‘yin kursining umumiy masalalari bola shaxsini rivojlanishida o‘yinning ahamiyati Reja: 1. Logopedik o‘yin fanining maqsadi. Bolalarning ta’limiy, tarbiyaviy, korreksion rivojlanishida o‘yinning ahamiyati. 2. O‘yin turlari.

Logopedik o‘yin fanining maqsadi. Bolalarning ta’limiy, tarbiyaviy, korreksion rivojlanishida o‘yinning ahamiyati. Aytib o‘tish joizki, mustaqillikka erishilishi bilanoq, hukumatimiz tomonidan o‘sib ulg‘ayayotgan bolajonlarimizning ma’naviy axloqiy tarbiyasiga, uni amalga oshirishda asosiy omillardan sanaluvchi til o‘qitish masalalariga kuchli e’tibor qaratib kelinmoqda. Bunday diqqat e’tibor ona tilini o‘rganish va o‘qitish o‘zligimizni anglash, uning ertangi kunimiz poydevori bo‘lgan yoshlarimizni munosib tarzda tarbiyalab, voyaga yetkazishning muhim vositasi ekanligini chuqur tushunish bilan asoslanadi. Ma’lumki, til vositasida inson muloqotga kirishadi – fikr almashadi, axborot oladi, bilim, ko‘nikma va malakalarni egallaydi. Jamiyatda tilni o‘zlashtirish jarayoni kishilarning o‘zaro nutqiy faoliyati (kommunikatsiyasi) sharoitida amalga oshadi. Nutqi o‘z yoshiga nisbatan qo‘yilgan talablar darajasida rivojlangan bola atrofdagilar bilan tez va yengil muloqotga kirishadi, o‘z istak va fikrini tushunarli qilib ifoda eta oladi, maktabda muvaffaqiyatli o‘qib ketishi uchun zarur bo‘lgan ko‘nikma va malakalarni egallaydi. Shu jihatdan qaraganda, maktabgacha yosh davrida bola nutqini tizimli rivojlantirish jamiyat ahamiyatiga ega bo‘lgan vazifalardan biri sanaladi. Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolaning asosiy faoliyati o‘yindir. U orqali bola shaxs sifatida shakllanadi. O‘yin bolaning kelajakdagi o‘quv, mehnat faoliyati, kishilarga munosabatining qay darajada shakllanib borishini belgilaydi. O‘yin qadim zamonlardan beri pedagog, psixolog, faylasuf, etnograf, san’atshunos olimlar diqqatini o‘ziga tortib kelgan. O‘yin bolalar uchun haqiqiy xayotdir. A.P.Usova shunday degan edi “Bolalar xayoti va faoliyatini to‘g‘ri tashkil etish – ularni tarbiyalash demakdir. Bolalarning tarbiyalanishining o‘yin shakli shuning uchun ham samarali natija beradiki, o‘yinda bola yashashni o‘rganmaydi, balki o‘z xayoti bilan yashaydi”. O‘yin faoliyatidan ko‘p qirrali va keng foydalanish, o‘yin orqali bolaga har tomonlama ta’sir etishdir. O‘yin bolalar yoshiga xos va mos bo‘lishi kerak. Y.A. Kamenskiy., E.A.Polkov o‘z asarlarida bolalar o‘yiniga jiddiy e’tibor berilganligini ko‘ramiz. U “bolalar o‘yinini e’zozlang, haqiqiy mehnatsevarlarni tarbiyalashda u sizning eng yaxshi hamkoringizdir”- degan

fikrlarni bildirgan. O‘yinda yosh organizmga xos bo‘lgan talab va ehtiyojlar qondiriladi, hayotiy faollik ortadi, birdamlik, tetiklik, quvnoqlik tarbiyalanadi. Shuning uchun ham bolalarni jismoniy tarbiyalash tizimida o‘yin munosib o‘rin egallaydi. Atoqli pedagog va shifokor YE.A.Arkin o‘yin ruhiy vitamin deb bekorga aytmagan. A.V.Zaporojets bolalar o‘yinining ilk yoshdan boshlab kuzatib borish natijasida uni xarakatga keltiruvchi sabablar, rivojlanish qonuniyatlari, har xil yosh bosqichlarida bolalar o‘yinining o‘ziga xos tomonlari, mazmuni va tuzilishini o‘rganish zarurligini ta’kidlaydi. Ilk yoshli bolalar o‘yin faoliyatining birinchi bosqichi tanishtiruvchi o‘yin bo‘lib, u narsa-buyum-o‘yin faoliyatidir. Uning mazmuni qo‘lning murakkab va nozik harakatlaridir. Keyingi bosqich aks ettirish o‘yini hisoblanadi. Bu ilk yoshli bolalar o‘yini psixologik mazmunining rivojlanishida eng yuqori nuqta hisoblanadi. Kattalar ta’lim-tarbiyaviy ishlarini ma’lum izchillik bilan olib borsalar, bu yoshdagi bolalar narsa va buyumlar nomini, nimaga ishlatilishini bilib oladilar va bu yangi bilimlarni o‘z o‘yinlarida qo‘llay boshlaydilar. Bu yoshdagi bolalar o‘yin mazmuni jihatidan predmetli faoliyatni aks ettiradi. Birinchi yoshning oxiri va ikkinchi yoshdagi bolalar o‘yinida syujetni aks ettirish yuzaga keladi. Bola quyidagi buyum bilan undan qanday foydalanish kerakligini aks ettiradi. Masalan, qoshiq bilan ovqat yeyiladi, piyoladan choy ichiladi va hokazo. Shuning asosida syujetli-rolli o‘yinning dastlabki qirralari yuzaga kela boshlaydi. Navbatdagi bosqich rolli o‘yin bo‘lib, unda bolalar o‘zlariga tanish bo‘lgan kattalar mehnati va kishilarning ijtimoiy munosabatlarini aks ettiradilar. Bolalar o‘yin faoliyatining bosqichmabosqich rivojlanishi to‘g‘risidagi umumiy tasavvurlar har xil yosh guruhlarida bolalarning o‘yin faoliyatiga rahbarlikniig aniq tizimli tavsiyalarini ishlab chiqish imkoniyatini yaratadi. Bolalar bog‘chasining pedagogik jarayonida o‘yinning tutgan o‘rni juda katta bo‘lib, o‘yindan maktabgacha tarbiya yoshdagi bolalarni tarbiyalash va ularga ta’lim berishda keng foydalaniladi.

Zero: • o‘yin bolalarning mustaqil faoliyati bo‘lib, unda bolaning ruhiyati namoyon bo‘ladi; • o‘yin maktabgacha tarbiya yoshdagi bolalar hayotini tashkil etish shaklidir; • o‘yin bolalarni har tomonlama tarbiyalash vositalaridan biridir; • o‘yin bolalarga ta’lim va tarbiya bershining metod va usulidir; • o‘yin bolalarni o‘quv faoliyatiga tayyorlash vositasidir; O‘yin faoliyati orqali bolalarda quydagi vazifalar amalga oshiriladi: 1. O‘yin orqali shaxsning ma’lum bir faoliyatiga bo‘lgan qiziqishi ortadi. 2. Kommunikativ muloqat madaniyatini egallashga yordam beradi. 3. Shaxsning o‘z iqtidori, qiziqishi bilim va o‘zligini namoyon etishga imkon yaratadi. 4. Hayotda va o‘yin jarayonida yuz beradigan turli qiyinchiliklarni yengishga tayyorlaydi, mo‘ljalni to‘g‘ri olish ko‘nikmalarni xosil qiladi. 5. O‘yin jarayonida ijtimoiy normalarga mos xulq-atvorni egallash, kamchiliklarni barxam berish imkoniyati yaratiladi. 6. Shaxsning ijobiy xislat va fazilatlarini shakllantirishga zamin tayyorlaydi. 7. Insoniyat uchun ahamiyatli bo‘lgan qadriyatlar tizimi, ayniqsa, ijtimoiy, ma’naviy-madaniy va umuminsoniy qadriyatlarni o‘rganishga e’tibor qaratiladi. 8. O‘yin ishtirokchilarida jamoa, muloqat madaniyatini rivojlantirish ko‘zda tutiladi. 9. O‘yin va o‘yin mashqlari tortinchoq bolalarni ham faollashtirishga yordam beradi. 10. O‘yin bolalarni nutqini rivojlantirishda katta ahamiyatga ega bo‘lib, o‘yin va mashqlarda nutqiy material ongli ravishda o‘zlashtirilib, mexanik yodlashga yo‘l qo‘yilmaydi. 11. Takrorlash va mustahkamlash jarayonida nutqiy material tizimlashtiriladi, umumlashtiriladi, bolalar har bir buyumning o‘ziga xos sifat va xususiyatlarini bilib oladilar.

O‘yin turlari Bolalar o‘yini o‘zining mazmuni, hususiyati, tashkil etilishiga ko‘ra xilma- hildir, shuning uchun uni quyidagicha turkumlarga ajratiladi: ijodiy yoki voqeaband va qoidali o‘yinlarga bo‘linadi. Qoidali o‘yinlar o‘z navbatida didaktik va xarakatli o‘yinlarga bo‘linadi. Ijodiy o‘yinlarning mazmunini bolalar o‘zlari o‘ylab topadilar va ularda o‘z taassurotlarini, borliq haqidagi tushunchalarini hamda unga munosabatlarini aks ettiradilar. Qoidali o‘yinlarda esa tayyor o‘yin mazmuni, aniq qoidalari, xarakatlarini ketma-ketligi oldindan belgilangan. Ijodiy o‘yinlar bilan qoidali o‘yinlarni farqi shundaki: ijodiy o‘yinda bolalarni faolligi syujetni rivojlanishiga qaratilgan bo‘lsa, qoidali o‘yinlarda esa aqliy vazifani bajarish qoidalarga amal qilish birinchi o‘rinda bo‘ladi. Bolaning o‘yinga qiziqishini, tashkilotchilik qobiliyatini rivojlantirish uchun mazmuni jihatidan boy o‘yinlar yaratilishi kerak. Bolalarning ijodiy o‘yinlarini rivojlantirish uchun esa o‘z navbatida yaxshi tashkil qilingan jamoa zarur bo‘ladi. O‘yin bolalarni jismoniy, axloqiy, mexnat va estetik tomonidan tarbiyalashda katta o‘rin tutadi. O‘yin ta’lim va mashg‘ulotlar bilan, kundalik hayotdagi kuzatishlar bilan uzviy bog‘liq bo‘lib juda katta ta’limiy- tarbiyaviy ahamiyatga egadir. Ijodiy o‘yinlarda muhim bilimlarni egallash jarayoni yuzaga keladi, bu bolaning aqliy kuchini ishga soladi, tafakkurni, hayolni, diqqatni, mustaqillikni shakllantiradi. Qoidali o‘yin bolaning sensor rivojlanishi, tafakkur va nutqini, ixtiyorsiz diqqatini va xotirasini, har xil xarakatlarini muntazam ravishda mashq qildirib borish imkonini beradi. Har bir qoidali o‘yin ma’lum didaktik maqsadga ega bo‘lib, bolani umumiy rivojlantirishga qaratilgan bo‘ladi. Ta’limning o‘yin shaklida bo‘lishi muhim ahamiyatga ega bo‘lib, bolaning yosh hususiyatlariga mos keladi. Qiziqarli o‘yin bolaning faolligini oshiradi, o‘yinda bola mashg‘ulotdagiga nisbatan murakkabroq masalani hal qilishi mumkin. O‘yin ta’limning shakllaridan biri bo‘lib, boshqa bir metod bilan qo‘shib olib borilgandagina yaxshi natija beradi. O‘yin yaxshi yo‘lga quyilgan pedagogik jarayonda bolalarning butun xayotini qamrab oladi va uning qiziqarli o‘tishini ta’minlaydi. Bolalar o‘yinining o‘ziga

xosligi shundaki, u tevarak - atrofdagi xayotni, kishilarning faoliyati, ishlari, xarakatlarini, ularning ish jarayonidagi o‘zaro munosabatlarini aks ettiradi. O‘yin paytida xona bolalar uchun dengiz, o‘rmon, metro stansiyasi, temiryo‘l vagoni bo‘lishi mumkin va x.k. O‘yinning ijodkori, yaratuvchisi-bolalardir. Ular o‘yinda o‘zlariga tanish bo‘lgan xayotiy voqea va xodisalarni ularga bo‘lgan munosabatlarini aks ettiradilar. Bolalar o‘yinining yana bir o‘ziga xos xususiyati - unda xarakat, so‘z va obrazlarning o‘zaro bog‘lanib ketishidir. O‘yinda bola o‘zi aks ettirayotgan qaxramonlarning xis-xayajoni, kechinmalari, xarakatlari bilan yashaydi. Bola hech qachon jim o‘ynamaydi, bitta o‘zi o‘ynasa ham u o‘yinchoq bilan gaplashadi, o‘zi tasvirlayotgan qaxramon bilan muloqot o‘rnatadi, onasi, bemor, shifokor, xullas xamma-xammaning o‘rniga o‘zi gapiraveradi. Nutq o‘yin jarayonida juda katta ahamiyatga ega. Nutq orqali bolalar fikir almashadi, o‘z xis- tuyg‘u, kechinmalarini o‘rtoqlashadi. So‘z bolalar o‘rtasida do‘stona munosabatlar o‘rnatilishiga, tevarak - atrofdagi xayot voqealari va faktlariga bir xilda munosabatda bo‘lishga yordam beradi. Voqeaband o‘yinlar: Voqeaband o‘yin bolalarning qiziqarli ermagigina bo‘lib qolmay, shu bilan bir qatorda u bolalarni rivojlantirish va tarbiyalashning muhim vositasi hamdir. Ammo o‘yin kattalar tomonidan tashkil etilib, unga rahbarlik qilingandagina ijobiy natija beradi. Tarbiyachi bolalar o‘yiniga rahbarlik qilar ekan, bola shaxsining hamma tomonlariga, ongiga, his-tuyg‘ulariga, irodasiga, xulqiga ta’sir etishi va bundan bolalarni aqliy, axloqiy, estetik va jismoniy tomondan tarbiyalashda foydalanish lozim. Voqeaband o‘yin jarayonida bolalarning bilimlari va tasavvurlari boyib, chuqurlashib boradi. O‘yin davomida bolalarning nutqidagi kamchiliklar korreksiyalanadi, mayda qo‘l motorikalari xarakatchanligi rivojlantiriladi. Tarbiyachi bolalar o‘yiniga rahbarlik qilayotib ularni jamoa orqali ham tarbiyalab boradi. O‘yin jarayonida bolalar o‘z xoxishlarini jamoa xoxishi bilan kelishib olishga o‘yinda o‘rnatilgan qoidalarga rioya qilishga o‘rganadilar. Voqeaband o‘yinlarning asosiy maqsadi maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarni ijtimoiy xayot, kasblar bilan tanishtirish, lug‘at

boyligini o‘stirishga qaratilgan bo‘ladi. Voqeaband o‘yinlar asosida bolalarning atrof-olam xaqidagi bilimlari kengaytiriladi, lug‘at boyligi rivojlantiriladi, bolalar narsalarning rangi, shakli, nima uchun va qayerda ishlatilishi haqidagi tushunchalari kengaytirilib boriladi. Xarakatli o‘yinlar: Hozirgi rivojlangan davrda o‘z ishiga ijodiy yondoshadigan shaxs shakllanib kelmoqda. Bu bolalarni har tomonlama barkamol kishilar qilib voyaga yetkazishda, ularga jismoniy, aqliy va estetik tarbiya berish katta axamiyatga ega. “Sog‘ tanda – sog‘lom aql” deydi xalqimiz. Ha, jismoniy sog‘lom bola barcha ishlarni yaxshi bajaradi, tetik va xushchaqchaq bo‘ladi. Aholining sog‘lig‘ini mustahkamlashda, shaxsni kamol toptirishda, yoshlarni mehnatga va Vatan himoyasiga tayyorlashda jismoniy tarbiya, sport, ularning kundalik hayotga joriy etishning ahamiyati o‘sib bormoqda. Sog‘lomlashtirish vazifalarini hal etishda ochiq havoda mashg‘ulotlarni olib borish katta ahamiyatga ega. Ochiq xavodagi mashg‘ulotlar bolalarning tabiat va ob-havo hodisalari haqidagi bilimlarini kengaytiradi, bu hodisalar orasidagi bog‘lanish sabablarini o‘rganishga yordam beradi, bu esa o‘z navbatida fikrlashni, nutqini o‘z tushunchalarini bayon etishni rivojlantiradi. Turli xarakatlar bolaning xissiyotiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi, bolaning irodasini mustahkamlashga, mustaqillikni rivojlantirishga yordam beradi. Qoidali xaraktli o‘yinlar maktabgacha tarbiya yoshidagi, kichik va o‘rta maktab yoshidagi bolalarni jismoniy tarbiyalashning eng ma’qul bo‘lgan vositalaridan biri hisoblanadi. Xarakatli o‘yinlar orqali bola jismonan va aqlan rivojlanadi, irodasi mustaxkamlanadi, bola jamoada o‘zini tutishga, ma’lum qoidalarga rioya qilishga o‘rganadi. Xarakatli o‘yinlarning yetukligi shundaki, bunda inson uchun xos bo‘lgan xarakatlar: yurish, yugurish, sakrash, oshib o‘tish, otish va ilish kabi mashqlarning barchasini qamrab oladi. Xarakatli o‘yinlar bolada faqat tezkorlik, chaqqonlik, kuch, chidamlilikni tarbiyalab qolmasdan balki, uning axloqiy jixatdan tarbiyalanishiga yo‘naltirilgan bo‘lishi kerak. Masalan: guruxli o‘yinlar bolada o‘rtoqlik, mehribonlik, shaxsiy qarashlarini o‘zgalar qarashiga moslashtira bilish xislarini tarbiyalaydi. Bolada sofdillik, to‘g‘rilik, o‘zgalar fikrini xurmat qilishga o‘rgatadi. Bu sifatlar esa turli

mehnat jarayonida asosiy o‘rin egallaydi. Bola hayotining kun tartibini shunday tashkil etish kerakki, bog‘chada, maktabda, uyda bola xarakat faoliyatiga bo‘lgan talabini qondira olsin. Xarakatlarga bo‘lgan extiyojlarni qondirish vositalaridan biri o‘yinlar bo‘lib, bolalarga bexisob xursandchilik va quvnoqlik baxsh etadi. O‘yinlar biror – bir mazmunli, jamoali, jamoasiz, guruxli, shuningdek o‘z xarakati bo‘yicha jismoniy sifatlarni namoyon etishga yo‘naltirilgan bo‘lishi kerak. O‘yinlarni to‘g‘ri tashkil etish katta ahamiyatga ega. O‘qituvchi yoki tarbiyachi o‘yinning mazmunini qanday tashkil etishni oldindan o‘ylab qo‘ygan va reja asosida olib borishi maqsadga muvofiq xisoblanadi. Mazmun qisqa, aniq, hissiyotli bo‘lishi kerak. O‘yinning vaqtini chegaralash xam yoddan chiqmaslik kerak. Bu o‘yinning zarur shartlaridandir. Har bir o‘yin o‘tilgandan keyin o‘yinga yakun yasash va baxolash, taxlil qilish muhim shartlardan biri xisoblanadi. O‘yinda faol ishtirok etgan bolalar maqtov eshitib raxbatlantirishlari, kim o‘yin qoidalariga rioya qilmaganligi, qoidalarni buzganliklari, qaysi bola o‘yinda faol ishtirok etmaganligiga izoh berib boriladi. Xarakatli o‘yinlarni tashkil etish va o‘tkazish jarayonida o‘yin g‘oyasi, milliyligi, ilmiyliyligi va rejasiga e’tibor berib, tarbiyaviy, ta’limiy, sog‘lomlashtirish natijalariga erishishga qaratilishi kerak. O‘yinning muvaffaqiyatli o‘tishi ko‘p jixatdan rollar taqsimotiga bog‘liq bo‘ladi. Shuning uchun o‘yinda ishtirok etayotgan bolalarning xarakteri, individual xususiyatlarini va rivojlanish darajalarini inobatga olish kerak. O‘yin davomida javobgarlik va asosiy rollar bitta bolaga topshirilmasdan, asta-sekin barcha bolalarni jalb qilib borish lozim. Tarbiyachi har bir bolaning umumiy holatini kuzatib, taxlil qilib borishi lozim. Bola uzoq vaqt bitta xolatda turib qolmasligi, me’yordan ortiq tez chopmasligi, o‘yinga nisbatan befarq bo‘lmasligini nazorat qilib borish lozim. O‘tilgan o‘yin muhokamasiga barcha bolalar jalb etilishi kerak. Bu esa bolalarni o‘z xarakatlarini taxlil qilishga o‘rgatadi. O‘yin qoidalari va xarakatlarini to‘g‘ri bajarishga ongli munosabatlarni uyg‘otadi. Didaktik o‘yinlar: Didaktik o‘yinlar bolalar tarbiya vositasi sifatida keng qo‘llaniladi. Didaktik o‘yin ta’lim bilan bevosita bog‘liq bo‘lib unga yordam

beradi. Didaktik o‘yin bolalarning ish va imkoniyatlariga mos keladigan ta’lim berish metodidir. Didaktik o‘yinlar bolalarning tevarak atrof to‘g‘risidagi bilimlarini mustahkamlashga yordam beradi, o‘z shaxsiy tajribalari va mashg‘ulotlarda olgan bilimlarini amalda qo‘llay bilishga o‘rgatadi, ulardagi fikrlash qobiliyatlarini, ijodiy kuchlarini, sensor jarayonini rivojlantiradi, olgan bilimlarini tartibga soladi. Didaktik o‘yinlar ta’lim jarayonini yengilroq va qiziqarliroq qiladi. Bolalar yoshlariga mos qiziqarli faoliyat orqali o‘yinda amalga oshiriladigan aqliy tarbiya vazifasini juda oson va yaxshi o‘zlashtiradilar. Didaktik o‘yin kattalar tomonidan bolalarni aqliy rivojlantirish maqsadida yaratiladi. Unda o‘yin elementlari qancha ko‘p bo‘lsa, bolalarga u shuncha ko‘p quvonch bag‘ishlaydi. Didaktik o‘yinlarning muhim tomoni uni o‘tkazishdan ko‘zda tutiladigan g‘oyadir. O‘yin g‘oyasi bolalarda o‘yinga qiziqish uyg‘otadi, ko‘pincha bu g‘oya didaktik o‘yinni boshlashga sababchi bo‘ladi. Didaktik o‘yinda amal qilinadigan qoidalar o‘yin xarakatlarinig to‘g‘ri noto‘g‘riligini aniqlovchi va ularga baxo beruvchi mezon xisoblanadi. Bolalarning biror bolaga nisbatan “U o‘yin qoidasini buzib o‘ynayapti” deyishlarining o‘zi ularning o‘yin qoidalariga qandaydir o‘zgartirib bo‘lmaydigan qonundek munosabatda bo‘lishlarini ko‘rsatadi. Bolalarning o‘yin qoidalarini o‘rganib olishlari va ularga rioya qilishlari ularda mustaqillikni o‘yin jarayonida o‘z o‘zini o‘zaro bir birlarini nazorat qila bilishi qobiliyatini tarbiyalashga yordam beradi. Didaktik o‘yinning o‘yin faoliyati sifatidagi o‘ziga xos xususiyati shundan iboratki, tarbiyachining bolalar bilan va bolalarning bir birlari bilan o‘zaro munosabatlari o‘yin tarzida bo‘ladi. Bolalar ko‘pincha o‘yin mazmuni bilan belgilanadigan va o‘yin xarakatlari talab qiladigan biron bir rol bajaradilar. Didaktik o‘yin amaliy faoliyat bo‘lib unda bolalar mashg‘ulotlarda olgan bilimlaridan foydalanadilar. Bu jihatdan didaktik o‘yinning ahamiyati shundan iboratki, u olingan bilimlarini turlicha qo‘llanishi uchun aqliy faoliyatni kuchaytirish uchun qat’iy sharoit yaratadi. Yakka tartibdagi didaktik o‘yinni tashkil qilish bilan tarbiyachi alohida munosabatlar uchun qulay sharoit yaratadi,

aqliy faolliyatda orqada qolishning sabablarini aniqlaydi, ko‘p mashq qildirish bilan bunday bolalarning o‘sish darajasini oshiradi. Didaktik o‘yinlar quyidagi maqsadlarda o‘tkaziladi. Bolalarda didaktik o‘yinchoqlar bilan yakka yakka o‘ynash ko‘nikmasini rivojlantirish, jamoa o‘yinlarini tashkil etish, narsalarni faqat bir rangiga qarab ajratib olish, katta kichikligiga qarab ajratish xalqachalarni va kubikchalarni muntazam shaklda terib, ulardan narsalar yasash. Musiqaviy didaktik o‘yinlarda esa musiqa ovozlarining ba’zi bir xususiyatlarini farq qilishga o‘rgatish qadam va yugurish ritmini ajrata bilishga o‘rgatish vazifalari ham xal etiladi. Didaktik o‘yin orqali bolalarda eshitish, ko‘rish, sezish a’zolari yordami bilan turli narsalar va ularni yasash uchun ishlatilgan materiallarning xossalarini bilib olish, narsalarni tashqi ko‘rinishga qarab bir biriga taqqoslash guruhlarga ajratishni o‘rgatish vazifalari amalga oshiriladi. Didaktik o‘yin davomida bolalar o‘rtaga qo‘yilgan masalani xal etishda sabr matonatli bo‘lishga, qiziquvchanlikka, diqqat e’tiborlikka odatlantirib boriladi. Musiqaviy didaktik o‘yinlar orqali tovushlarni diqqat bilan tinglab baland pastligiga ritmiga, tembriga, dinamikasiga qarab bir biridan farq qila olishga o‘rgatib boriladi. Katta guruhda didaktik o‘yinlar quyidagi vazifalarni xal etishni maqsad qilib qo‘yadi. Kuzatuvchanlik, narsalarni tekshira bilish, bir birini taqqoslay olish, ularning belgilaridagi kichik farqlarni aytib bera olish kabi sensor qobiliyatlarini tarbiyalash, biron hayvon, o‘simlik, transport ta’rif tavsif qilib berilganda ularning nomini topa olish malakasini o‘stirish, bolalarni umumiy tasavvurini buyumlarni umumiy belgilariga qarab guruhlarga bo‘lish qobil yatini rivojlantirish, so‘z boyligini faollashtirish va to‘ldirish, qismlardan yaxlit narsalar (kubiklar, mozaika va boshqalar) yasash malakasini o‘stirish.

Adabiyotlar: 1. Axmedova Z., Ayupova M., Xamidova M. Logopedik o‘yin. Toshkent 2013. 2. M . Ayupova . Logopediya . Toshkent -2007. 2. I . G . Veretennikova . Logopedicheskaya rabota s detmi doshkolnogo vozrosta . Toshkent – 1998. 3. Nurkeldiyeva D.A., Ayupova M.Y, Axmedova Z.M. Barmoqlar mashqi va logopedik o‘yinlar. Toshkent “Yangi asr avlodi” 2007. 4. Seliverstov V.I. Zaikaniye u detey. -M.: Vlados, 1994. 5. Zuyeva L.N. Nastolnaya kniga logopeda. - M.: AST, 2005g.

Похожие

Duduqlanishni bartaraf etishga qaratilgan o‘yinlar

Artikulyatsion motorikani rivojlantirishga qaratilgan o‘yinlar

Maktabgacha yoshdagi bolalar shaxsining shakllanishi

Tovushlar talaffuzini shakllantirish mustahkamlashga qaratilgan o‘yinlar

Mushaklar holatini boshqaruvchi o‘yinlar