Сўғдиёнанинг антик даври археологияси - Культурология - Рефераты

Сўғдиёнанинг антик даври археологияси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

39.5 KB

Сўғдиёнанинг антик даври археологияси Режа: 1. Шимолий Сўғд антик даврида 2. Жанубий Сўғд антик даврида

Сўғднинг антик даври тарихи ҳам мураккаб сиёсий жараёнлар билан боғлиқ унинг антик даври археологияси Самарқанд, Қашқадарё ва Бухоро вилоятлари археология ёдгорликлари асосида ўрганилиб кейинги йилларда талай кашфиётлар амалга оширилди. Ўлкада йирик шаҳар марказлари ҳам, қишлоқ туридаги ёдгорликларида ҳам археологик қазиш ишлари амалга оширилган. Самарқанд Сўғднинг энг йирик шаҳар марказларидан бири ҳозирги Афросиёб ўрнида бўлиб, юнон манбаларида бўлиб Мароканда номи билан тилга олинади. Антик даври маданий қатламлари Афрасиёб, II ва III лар билан белгиланади. Бу даврда шаҳарнинг ўша манбаларда келтирилган барча ҳудудлари (2 20 га) тўлиқ шаклланади. Шаҳар икки қатор мудофаа девори (7 метр) билан ўралган тўғри тўртбурчак шаклидаги мудофаа буржлари ва шинакларига эга. Шаҳар арки (цитадель) (май. 0,5 га) ҳам алоҳида мудофаа девори билан ўралган. Унга киришдаги чўзиқ шаклда буржлар аниқланган. Самарқанддаги Қўрғонтепа шаҳар ҳаробаси ц итадель , ша ҳристон ва шаҳар атрофи қисмларидан иборат. Цитадели антик даври пахса деворлари аниқланган. Манзилгоҳда олов ибодатхонаси аниқланган. Самарқанд Сўғд антик даври санъати намуналари ҳайкалчаларида ўз аксини топган. Улар қўлида мева, гул, ўсимлик ёки идиш ушлаб турган ҳосилдорлик аёл мабудаларининг ҳайкалчаларидан иборат. Бош кийими ва кийим кечаги турли вариантларида берилган. Мусиқачи аёл ва эркак ҳайкалчалари ҳам учрайди. Бухорода антик даври йирик шаҳар марказлар яхши ўрганилмаган. қишлоқ типидаги манзилгоҳларнинг икки тури ажралиб туради. Қизилқир I Сеталоқ II , Ромиш ёдгорликлари яхши ўрганилган. Ҳозирги Бухоро шаҳри антик даврда шаклланиб, ўша давр ўрни сақланмаган. Сўғднинг антик даври тарихи ҳам мураккаб сиёсий жараёнлар билан боғлиқ унинг антик даври археологияси Самарқанд, Қашқадарё ва Бухоро вилоятлари археология ёдгорликлари асосида ўрганилиб кейинги йилларда талай кашфиётлар амалга оширилди. Ўлкада йирик шаҳар марказлари ҳам,

қишлоқ туридаги ёдгорликларида ҳам археологик қазиш ишлари амалга оширилган. Самарқанд Сўғднинг энг йирик шаҳар марказларидан бири ҳозирги Афросиёб ўрнида бўлиб, юнон манбаларида бўлиб Мароканда номи билан тилга олинади. Антик даври маданий қатламлари Афрасиёб, II ва III лар билан белгиланади. Бу даврда шаҳарнинг ўша манбаларда келтирилган барча ҳудудлари (219 га) тўлиқ шаклланади. Шаҳар икки қатор мудофаа девори (7 метр) билан ўралган тўғри тўртбурчак шаклидаги мудофаа буржлари ва шинакларига эга. Шаҳар арки (цитадель) (май. 0,5 га) ҳам алоҳида мудофаа девори билан ўралган. Унга киришдаги чўзиқ шаклда буржлар аниқланган. Самарқанддаги Қўрғонтепа шаҳар ҳаробаси цитадель Шаҳристон ва шаҳар атрофи қисмларидан иборат. Цитадели антик даври пахса деворлари аниқланган. Манзилгоҳда олов ибодатхонаси аниқланган. Самарқанд Сўғд антик даври санъати намуналари ҳайкалчаларида ўз аксини топган. Улар қўлида мева, гул, ўсимлик ёки идиш ушлаб турган ҳосилдорлик аёл мабудаларининг ҳайкалчаларидан иборат. Бош кийими ва кийим кечаги турли вариантларида берилган. Мусиқачи аёл ва эркак ҳайкалчалари ҳам учрайди. Бухорода антик даври йирик шаҳар марказлар яхши ўрганилмаган. қишлоқ типидаги манзилгоҳларнинг икки тури ажралиб туради. Қизилқир I Сеталоқ II, Ромиш ёдгорликлари яхши ўрганилган. Ҳозирги Бухоро шаҳри антик даврда шаклланиб, ўша давр ўрни сақланмаган. Жанубий Суғдда антик даври йирик марказларидан Еркургон археологик жихатдан яхши урганилган. У кудратли мудофаа тизими ва аник режага асосланиб икки катор мудофаа девори билан ўралган. Ички мудофаа девори 40 га, ташқари мудофаа девори 150 га майдонни ўраб олган. Цитадель шаҳаристоннинг Умумий тавсифиШимолий қисмида жойлашган бўлиб, 90Х60 м ҳажмда Цитадель мудофаа девори мудофаа буржлари ва шинаклар билан кучайтирилган. Бу ердан мил. ав. III - IV асрларга оид маъмурий бино ўрни ҳамда III - IV асрларга оид ибдатхона ўрганилган. Қашқадарё воҳасининг шарқида Китоб шаҳрининг қадимги ўрни 40 га ортиқ бўлган. Шаҳарларнинг цитадели (май. 1 дан ортиқ) кулолчилар маҳалласи

аниқланган. Баъзи бир тадқиқотчиларнинг фикрига кўра қадимги Кеш Қанғларнинг жанубий вилояти бўлиб, ёзма манбаларда келтирилган Қанғ- Сусега тўғри келади. Лекин Қашқадарё воҳасининг Кушонлар давлати таркибида бўлган, деган фикрлар ҳам мавжуд. Қашқадарё воҳасининг шарқида Китоб шаҳрининг қадимги ўрни 40 га ортиқ бўлган. Шаҳарларнинг цитадели (май. 1 гектардан ортиқ) кулолчилар маҳалласи аниқланган. Баъзи бир тадқиқотчиларнинг фикрига кўра қадимги Кеш Кангюй давлатининг жанубий вилояти бўлиб, ёзма манбаларда унинг таркибида келтирилган бешта вилоятлардан бири - Си-сега қиёсланади. Р.Ҳ. Сулейманов мазкур қиёсни бошқа томондан маъқуллайдиган фикрни билдиради. Унинг фикрига кўра Шарқий Оролбўйи ҳудудида яшаган аҳолининг Лекин, бошқа бир гуруҳ олимлар Қашқадарё воҳаси Кушонлар давлати таркибига кирган, деган фикрларни илгари суришга ҳаракат қилишади.

Адабиётлар: 1. Авдусин Д.А. Основы археологи. М. 1989. 2. Белениский А.М. Бентович И.Б, Болшаков О.Г. Средневековый город Средней АзИИ. Л. 1973. 3. Буряков Ю.Ф. Генезис и етапы развития городской културы Ташкенского оазиса. Т. 1982. 4. Древнейшие государства Кавказа и Средняя Азия в раннем железном веке. Средняя Азия в античную епоху Археология СССР с древнейших времен до средневековя Отв.ред. Г.А. Кошеленко. М. 1985. 5. Древний и средневековый город Восточного Мавераннахра Отв.ред. д.и.н. Ю.Ф.Буряков. Т.1990. 6. Кабиров Ж. Сагдуллаев А . Урта Осие археологияси. Т. 1990. 7. Сулейманов Р.Х. Древний Нахшаб. Проблемы сИВилизасИИ Узбекистана ВП в. до н.е. –ВП в. н.е. Самарканд-Ташкент, 2000. 8. Толстов С.П. По древним делтам Окса и Яксарта. М. 1962. 9. Филанович М. И. Ташкент. Зарождение и развитие города и городской културы. Т.,1983.

Похожие

Хоразмнинг антик даври археологияси

Шимолий Бақтриянинг антик даври археологияси

Жанубий Туркманистоннинг антик даври археологияси

Қадимги Чоч ва Фарғонанинг антик даври археологияси

Марғиёнанинг сўнгги бронза даври бронза даври археологияси