Тоғ жинси парчаларининг қудуқ танасида ва ер юзасидаги қабул қилувчи идишларда чўктириш - Горное дело - Рефераты

Тоғ жинси парчаларининг қудуқ танасида ва ер юзасидаги қабул қилувчи идишларда чўктириш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

99.5 KB

Тоғ жинси парчаларининг қудуқ танасида ва ер юзасидаги қабул қилувчи идишларда чўктириш Режа: 1. Қудуқ деворларида ўтказувчан бўлмаган қобиқ ҳосил қилиш 2. Нефт, газ ва сув чиқишини олдини олиш 3. Қудуқ деворининг ўпирилишини олдини олиш 4. Электрокаротаж 5. Хавфсизлик техникаси ва ёнғин хавфсизлиги

Юқорида таъкидлаб ўтканимиздек, бурғилаш эритмасининг қудуқ бўйлаб айланма ҳаракати тўхтаганда тоғ жинси бўлакларининг чўкишига турли омиллар қаршилик кўрсатади. Гилли бурғилаш эритмаси ва тоғ жинси бўлаклари солиштирма оғирликлари орасидаги фарқ ва тоғ жинси бўлакларининг ўлчами қанчалик кичик ҳамда эритманинг қовушқоқлиги юқори бўлса, тоғ жинси бўлакларининг эритмада чўкиш тезлиги шунчалик кичик бўлади. Агар бурғилаш эритмаси тиксотроп бўлмаса, муаллақ ҳолатда турадиган тоғ жинси бўлаклари ва бурғилаш эритмаси солиштирма оғирликлари орасидаги фарқ қанчалик кичик бўлишига қарамасдан, тоғ жинси бўлаклари барибир чўкади, лекин чўкиш жараёни секинлик билан юз беради. Агар қудуқда бурғилаш эритмаси узоқ вақт мобайнида ҳаракатсиз турса, у ҳолда тоғ жинси бўлакларининг маълум бир қисми қудуқ тубига чўкиб бурғилаш қувурлар жамламасини ушланиб қолишини келтириб чиқариши мумкин. Бироқ бурғилаш эритмаси тиксотроплик хусусиятига эга бўлса, тоғ жинси бўлаклари эритма струтурасининг мустаҳкамлиги ошиб бориш ҳисобига муаллақ ҳолатда туради. Шунинг учун ҳам бурғилаш эритмаси баъзи чегарадан ошмайдиган тиксотропик хоссасига эга бўлиши керак. Бурғиланган тоғ жинси бўлакларини қудуқ юзасида айланма система таркибига кирувчи қабул қилувчи идишларда чўктириш одатда бурғилаш эритмасининг зарур бўлган функцияси ҳисобланади. Шунинг учун ҳам бурғилаш эритмаси иккита бир-бирига қарама-қарши бўлган функцияга эга бўлиши зарур, яъни қудуқнинг ичида бурғиланган тоғ жинси заррачалари ва оғирлаштирувчи моддаларни муаллақ ҳолда ушлаб туриши ҳамда қабул қилувчи идишларда бурғилаш эритмаси оқими секин бўлган шароитда қум ва бурғиланган тоғ жинси бўлакларини чўкишини таъминлаши зарур. Агар бурғилаш эритмаси етарлича мустаҳкам структурага эга бўлса у қудуқда бурғиланган тоғ жинси бўлакларини мауллақ ҳолатда ушлаб туради, лекин ушбу бурғилаш эритмаси ер юзасида жойлашган қабул қилувчи идишларда ўзини у бошқача тутади. Қум ва тоғ жинси бўлаклари тиксотроп бурғилаш эритмасидан чўкиши учун у кенг юза сирти бўйича юпқа қобиқ ҳосил қилиб

ёйилиши керак. Ушбу ҳолатда қум ва бошқа тоғ жинси бўлаклари бурғилаш эритмасидан ажралиб чиқиб чўкиши учун унчалик узоқ бўлмаган йўлдан ўтади. Агарда бурғилаш эритмасининг мувозанат ҳолатда силжиш кучланиш кўрсаткичи юқори бўлса, шунчалик юпқа қобиқ ҳосил қилиш қийинлашади. Нимага деганда бурғилаш эритмаси желобдаги алоҳида каналлар орқали ва идишларда оқим ҳосил қилишга ҳаракат қилади ва шу билан бурғилаш насосларининг сўрувчи қисмига тез етиб боради. Бунинг натижасида бурғиланган тоғ жинси бўлакларининг чўкиш вақти қисқариб, керакли самарани бермайди. Аксинча бурғилаш эритмасининг қовушқоқлиги ва мувозанат ҳолатдаги силжиш кучланиш кўрсаткичи кичик бўлса оғирлаштирувчи моддаларнинг заррачалари, ҳамда қум ва бурғиланган тоғ жинси бўлаклари бурғилаш эритмасидан яхши ажралиб чўкади. Қум ва бурғиланган тоғ жинси бўлакларини тиксотропик бурғилаш эритмаларидан ажратиш учун механик мосламалар, яъни тебранма ёки айланувчан элаклар қўлланилади. Бурғилаш эритмасини бурғиланган тоғ жинси бўлакларидан самарали тозалаш учун желобаларнинг эни ва узунлигини аниқлаш. Масала. Куйидаги шароит учун желоб системасининг узунлиги L ва энини аниқланг. Кудуқ диаметри D қуд =273мм; бурғилашнинг механик тезлиги  мех =10м/соат; бурғилаш эритмасининг зичлиги Y =1,25г/см 3 ; мувозанат холатдаги кучланишли силжиш  =0,025 гк/см 2 ; қудуққа бурғилаш эритмаси У8-4 маркали иккита бурғилаш насоси орқали Q =54л/сек самарадорликда узатилиб турибди. Ечими. Бир соат вақт давомида йиғилган бурғиланган тоғ жинси бўлакларининг ҳажмини аниқлаймиз V =  /4 х D 2 қуд х  мех =0,785х0,273 2 х10=0,59 м 3 /соат. Желобанинг узунлиги аниқлаймиз L = V /КхВ,

Бу ерда К- м/соат бирлигида желобларнинг тозалаш қобилиятини ҳисобга олувчи коэффицент бўлиб 0,018-0,03 га тенг; В-желобнинг эни ҳисобланиб у 0,8м га тенг деб қабул қилинган. У ҳолда желобнинг узунлиги қуйидагига тенгдир L =0,59/0,018х0,8=41м. Желобнинг қиялиги қуйидаги формула орқали топилади: i = m 0  / Y бэ х R h , бу ерда m 0 –тажрибавий коэффицент бўлиб 1,5-1,7 га тенг; R h - гидравлик радиус ҳисобланиб қуйидаги формула ёрдамида аниқланади R h =Вх h /В+2 h , h -желобдаги бурғилаш эритмаси оқимининг баландлиги, h = Q /Вх  ҳаж , бу ерда  ҳаж –желобдаги бурғилаш эритмасининг ҳажмий тезлиги бўлиб у қуйдагича ҳисобланади  ҳаж =  1 х а, а-ҳажмий тезлик коэффиценти ҳисобланиб у 06 га тенг;  1 –бурғилаш эритмаси оқимининг юзавий тезлиги бўлиб у 0,25 м/сек га тенг. У ҳолда  ҳаж =0,25х0,6=0,15м/сек; h =54/8х1,5=4,5 дм=45см Бу ерда 8 ва 1,5 желобнинг эни дм бирликда ва бурғилаш эритмасининг желобдаги ҳажмий тезлиги дм/сек билан ифодаланади. Катталик h ни желобнинг тўлиш вақтига кўра ҳам аниқлаш мумкин: t = L /  ҳаж =41/0,15=275 сек.

Ушбу вақт давомида желобга қудуқдан қуйидаги миқдордаги бурғилаш эритмаси келиб тушади Q ’ = Q х t =54х275=14800л=14,8 м 3 . Бу миқдордаги бурғилаш эритмаси желобда манна бу баландликда бўлади h = Q ’ / L хВ=14,8/41х0,8=0,45=45см. У холда R h =0,8х0,45/0,8+2х0,45=0,212м=21,2см, Унда желобнинг қиялиги i =1,5х0,025/1,25х21,2=0,00140. Кудуқ ва бурғилаш насосининг қабул қилувчи идишлар орасида жойлашган желобнинг баландлигининг фарқи қуйидагига тенг Н= i х L =0?00140х41=0,06 м. Мустақил иш учун масалалар Масала. Куйидаги шароит учун желоб системасининг узунлиги L ва энини аниқланг. Кудуқ диаметри D қуд =314мм; бурғилашнинг механик тезлиги  мех =15м/соат; бурғилаш эритмасининг зичлиги Y =1,15г/см 3 ; мувозанат холатдаги кучланишли силжиш  =0,025 гк/см 2 ; қудуққа бурғилаш эритмаси У8-4 маркали иккита бурғилаш насоси орқали Q =65л/сек самарадорликда узатилиб турибди. Масала. Куйидаги шароит учун желоб системасининг узунлиги L ва энини аниқланг. Кудуқ диаметри D қуд =203мм; бурғилашнинг механик тезлиги  мех =3м/соат; бурғилаш эритмасининг зичлиги Y =1,50г/см 3 ; мувозанат холатдаги кучланишли силжиш  =0,25 гк/см 2 ; қудуққа бурғилаш эритмаси

У8-4 маркали бурғилаш насоси орқали Q =20л/сек самарадорликда узатилиб турибди. Қудуқ деворларида ўтказувчан бўлмаган қобиқ ҳосил қилиш Ушбу масалада бурғилаш эритмасининг хоссаси катта аҳамият касб этади. Қудуқда бурғилаш эритмаси айланма ҳаракат қилиши натижасида қудуқ деворларини ювади, шу билан биргаликда бурғилаш эритмаси ҳосил қиладиган гидростатик босим ва қатлам босими орасидаги фарқ туфайли бурғилаш эритмаси қатламнинг ғоваклари ва каверналарига кириб боради, ёки қудуқ деворини ташкил қилувчи тоғ жинси қатламларининг ғоваклиги кичик бўлса эритма таркибидаги суюқ фаза қатламга фильтрланади. Бунинг натижасида эса қудуқ деворларида эритманинг қаттиқ заррачаларидан қобиқ ҳосил бўлади. Агар тоғ жинслари ёриқли, ғовакли бўлса ёки бурғилаш жараёни оғирлаштирилган эритмалар ёрдамида олиб борилса юқори босим остида қатлам гидравлик ёрилиши мумкин ва бурғилаш эритмаси қаттиқ фазаси ва бурғиланган тоғ жинси бўлаклари билан биргаликда қатламга ютилиши мумкин. Қудуқ деворидаги ҳосил бўладиган қобиқ, қатламга фильтрланадиган бурғилаш эритмасининг миқдори қудуқларни бурғилаш тезлигига сезиларли даражада таъсир кўрсатиши мумкин. Агар қатламнинг ўтказувчанлиги ва бурғилаш эритмасининг сув ажратиш кўрсаткичи катта бўлса, у ҳолда қудуқ девори орқали ўтказувчан қатламга кўп миқдорда эритманинг суюқ фазаси ўтади ва қудуқ деворида қалин қобиқ ҳосил қилади. Ушбу қобиқ шунчалик қалин бўлиши мумкин ва бунинг эвазига бурғилаш қувурлар жамламасини кўтарилишига тўсқинлик қилиб унинг ушланиб қолишига олиб келади. Агар қалин қобиқ маҳсулдор қатлам юзасида ҳосил бўлса, қудуқларни тугаллашда ушбу қобиқни батамом йўқотиб бўлмайди ва бу ҳолат қатламнинг маҳсулот бериш самарадорлигига акс таъсир қилади.

Нефт, газ ва сув чиқишини олдини олиш ¡тказувчан қатламда мавжуд бўлган суюқлик босими, қатламнинг қандай чуқурликда жойлашганлигига боғлиқ бўлади. Шунинг учун ҳам қудуқларни бурғилаш жараёнида бурғилаш эритмаси ҳосил қиладиган гидростатик босим қатлам босимига нисбатан каттароқ бўлиши ва қатламдан суюқликнинг қудуқ ичига қараб ҳаракат қилишига йўл қўймаслиги керак. Кўпгина қудуқлар солиштирма оғирлиги 1,14 г/см 3 дан юқори бўлмаган бурғилаш эритмалари билан бурғиланади. Юқори аномал қатлам босимига эга бўлган қатламларни бурғилашда қўлланиладиган бурғилаш эритмаларининг солиштирма оғирлиги 2,20 г/см 3 ва ундан ҳам юқори кўрсаткичга эга бўлиши мумкин. Оғирлаштирилган бурғилаш эритмалари унча чуқур бўлмаган юқори қатлам босимига эга бўлган майдонларда қудуқлар бурғилаш ва асосан газли қатламларни очишда қўлланилади. Бурғилаш эритмалари юқори қатлам босимига эга бўлган зоналарни бурғилашда қудуқдан содир бўлиши мумкин бўлган отилишларни олдини олиш учун етарлича солиштирма оғирликка эга бўлиши керак. Кудуқ – қатлам системасидаги нисбий босимни аниқлаш . Масала. Кудуқ – қатлам системасидаги нисбий босимни аниқланг, агар Н=2000 м чуқурликда қатлам босими Р қат =250кгк/см 2 . Ечими. Нисбий босим Р нис деганда қатлам босимига Р қат нисбатан сувнинг қудуқда ҳосил қиладиган гидравлик босим Р гс нинг муносабати тушунилади, яьни: Р нис = Р қат / Р гс , Бу ерда

Р гс =  сув хН/10=1х2000/10 200 кгк/см 2 . У ҳолда Р нис =250/200=1,25. Агар қудуқ-қатлам системасида бурғилаш эритмасининг солиштирма оғирлиги нисбий босимдан юқори бўлса,  бэ > Р нис , бурғилаш эритмасининг қатламга ютилиши содир бўлиши мумкин. Бурғилаш эритмасининг солиштирма оғирлиги нисбий босимдан жуда юқори бўлса Бурғилаш эритмасининг айланма харакати бутунлай йўқолиб қудуқ ичидаги эритманинг сатҳи пасайиб қудуқ деворини ташкил қилувчи тоғ жинсларининг сочилиши ва ўпирилишига олиб келади.  бэ < Р нис бўлган шароитда бурғилаш эритмасининг газга тўйиниши ва қатламдан сув ҳамда нефть чиқиши мумкин. Агар нисбий босим бурғилаш эритмасининг солиштирма оғирлигидан кескин ошиб кетса, газли, нефтли очиқ фавворалар содир бўлишига олиб келади.  бэ > Р нис бўлган ҳолатларда ҳам қудуқ деворининг ўпирилиши юз беради. Агар  бэ = Р нис бўлганда эса қудуқларни бурғилаш учун нормал шароит яратилади. Мустақил иш учун масалалар Масала. Кудуқ – қатлам системасидаги нисбий босимни аниқланг, агар Н=2500 м чуқурликда қатлам босими Р қат =350кгк/см 2 . Масала. Кудуқ – қатлам системасидаги нисбий босимни аниқланг, агар Н=3000 м чуқурликда қатлам босими Р қат =420кгк/см 2 . Масала. Кудуқ – қатлам системасидаги нисбий босимни аниқланг, агар Н=3500 м чуқурликда қатлам босими Р қат =280кгк/см 2 . Масала. Кудуқ – қатлам системасидаги нисбий босимни аниқланг, агар Н=5000 м чуқурликда қатлам босими Р қат =400кгк/см 2 .

Қудуқ деворининг ўпирилишини олдини олиш Қудуқ деворларининг ўпирилишига асосий сабаб, бу гил ва гил кўринишидаги тоғ жинсларининг намланиши натижасида бўкишидир. Вертикал жойлашган қатламлар парчаланиб қудуқ ичига ўпирилиб тушиши мумкин, агарда қатлам босимига нисбатан бурғилаш эритмаси ҳосил қиладиган гидростатик босим кичик бўлса. Бундай ҳолатларда бурғилаш эритмасининг солиштирма оғирлигини ошириш зарур. Ўпирилувчан қатлам юзасида самарали сувашга эришиш учун, бурғилаш эритмасининг сув ажратиш кўрсаткичини камайтириб, мувозанат ҳолатда силжиш кучланиш кўрсаткичини ошириш зарур. Маҳсулдор қатламни ифлосланишидан сақлаш Маҳсулдор қатламнинг ифлосланиши долзарб муаммолардан бири ҳисобланиб ушбу муаммога катта эътибор берилишини талаб қилади. Бурғилаш эритмаси қатлам билан ўзаро таъсирлашуви натижасида унинг маҳсулдорлик имкониятлари ёмонлашувига олиб келади. Умуман олганда инерт туридаги бурғилаш эритмалари қатламларни очишда қониқарли натижаларни беради, айниқса юқори ўтказувчанликка (тахминан 100-150 мд) эга бўлган қатламларни очишда. Жипс тоғ жинсларни бурғилаш учун инерт бурғилаш эритмалари қўлланилганда ҳам қисман тиқинлар ҳосил бўлади. Нефт асосидаги бурғилаш эритмалари ёки эмульсион бурғилаш эритмалари кўпгина шундай ҳолатларда яхши натижалар олинишига имконият яратиб беришлиги бурғилаш амалиётида исботланган. Бироқ ушбу бурғилаш эритмаларини ишлатиш давомида қудуқларда олиб бориладиган тадқиқот ишларини ўтказишда катта қийинчиликлар юзага келади. Шунинг учун ҳам нефт асосидаги бурғилаш эритмалари билан олиб бориладиган ишлар қатламнинг самарадорлигини баҳолаш мақсадида тажриба сифатида ўтказилади.

Электрокаротаж Электрокаротажнинг замонавий амалиёти бурғилаш билан очилган қатламларнинг ғоваклиги, ўтказувчанлиги ва тўйинганлиги ҳакидаги аниқ маълумотлар олинишини таъминлайди. Яхши каротаж маълумотларини олиш бурғилаш эритмасининг тури ва таркибига боғлиқ. Шунинг учун ҳам қўлланилаётган бурғилаш эритмасининг тури қудуқда олиб бориладиган ўлчовлар натижасига қандай таъсир қилишини олдиндан билиш зарур. Агар бурғилаш эритмаси электрокаротаж ёрдамида яхши маълумотлар олиш учун яроқсиз бўлса, у ҳолда бурғиланган қатламлардан уларни маҳсулдорлигини тўғри баҳолаш учун тоғ жинси намунаси тўлиқ олинади. Ушбу ҳолатда тоғ жинси намунасини олиш билан боғлиқ бўлган ҳаражатлар бурғилаш эритмасига сарфланадиган умумий ҳаражатларга, яъни қудуқларни бурғилашга ишлатиладиган эритма ҳаражатларига қўшилади. Нефт асосидаги бурғилаш эритмалари қўллаш суюқликларнинг юқори солиштирма қаршилиги сабабли ўлчашлар амалга оширилаётганда яхши маълумотлар олиб бўлмайди. Ушбу муаммо ҳозирги кунда бартараф этилган бўлиб, суюқликнинг солиштирма қаршилигига боғлиқ бўлмаган бир қатор ўлчаш усуллари яратилган. Буларга индуктив каротаж, турли турдаги ядровий каротаж мисол бўла олиб, улар қатламнинг ғоваклилиги, қаршилиги, нефт газга тўйинганлиги ва бошқа зарур бўлган маълумотларни олишни таъминлайди. Тузга тўйинган бурғилаш эритмалари жуда паст солиштирма қаршиликка эга бўлганлиги учун қудуққа электрокаротаж ўтказилаётганда яхши маълумотларни олиш имкони бўлмайди. Шунга қарамасдан ҳозирги вақтда турли турдаги бурғилаш эритмаларида ҳам қудуққа тадқиқот ишлари олиб бориш имконига эга бўлган каротаж асбоб ускуналари мавжуддир. Хавфсизлик техникаси ва ёнғин хавфсизлиги

Бурғилаш эритмалари инсон ҳаётига зарар келтирадиган хоссаларга эга бўлмаслиги керак ва шу билан биргаликда у ёнғинга ҳамда портлашга мойил бўлмаслиги зарур. Шунинг учун ҳам сув асосидаги бурғилаш эритмалари хавфсизроқ ҳисобланади, лекин водород кўрсаткичи юқори бўлган бурғилаш эритмалари заҳарли эмас, лекин ифлосланишини келтириб чиқаради. Бунинг олдини олиш учун, бурғилаш майдонидаги пол ва зинапояларни яхшилаб сув билан ювиш керак ва доимо озода сақлаш лозим. Юқори водород кўрсаткичига эга бўлган ва силикатли бурғилаш эритмалари водород кўрсаткичи кичик бўлган гилли бурғилаш эритмаларига нисбатан кўпроқ нохушликларни келтириб чиқаради. Ушбу бурғилаш эритмалари инсон терисига текканда терининг куйиш хавфи ортади. Шунинг учун ҳам юзни, кўзни ва бошни ҳимоя қилиш чоралари кўрилиши шарт. Бурғилаш эритмаси одамнинг терисига текканда тезроқ ишқорни сув ёрдамида ювиб ташлаб сўнгра терининг зарар кўрган қисмига махсус тиббий ишлов бериш керак. Иш жойлари бурғилаш эритмаси билан ифлосланишига йўл қўймаслик керак ва доимо иш жойлари тез-тез сув билан тозаланиши зарур. Нефт асосидаги бурғилаш эритмалари тез аланга олиши мумкин бўлгани учун ҳам ёнғинга хавфлидир. Ушбу бурғилаш эритмаларини ёнғинга хавфини камайтириш учун, юқори ҳароратда алангаланадиган компонентлар асосида эритма тайёрланади. Бурғилаш эритмаси айланиш зонасида учқун чиқишга йўл қўймаслик керак. Ишчилар сирғаниб йиқилмаслиги ва жароҳат олмасликлари учун бурғилаш майдонидаги поллар ва зина пояларга нефтни ўзига шимиб оладиган қипиқ ёки бошқа материаллар сочиб қўйиш лозим. Нефт доғларини керосин ёрдамида ҳам тозалаш тавсия қилинади. Бурғилаш майдонида тозалик ва тартибни ушлаб туриш ўта муҳимдир. Қудуқларни мустаҳкамлаш ҳаражатларини камайтириш Юқори сифатли бурғилаш эритмасини қўллашнинг афзаллик томони бу қудуқларни мустаҳкамлашдаги ҳаражатларни камайтиришдир.

Қудуқларни бурғилашда ҳар доим кондукторни қудуққа тушириш ва цементлаш керак. Кондуктор башмаги ва қудуқнинг лойиҳавий чиқурлиги оралиғида бурғиланиши қийин бўлган бир қатор қатламлар жойлашган бўлиши мумкин. Агар қўлланилаётган бурғилаш эритмаси яхши сифат кўрсаткичларига эга бўлмаса, у ҳолда ушбу эритма қудуққа қараб ҳаракатланадиган минераллашган тузларнинг оқимини тўхтатиб қололмайди ваш у билан биргаликда гил тоғ жинсларининг бўкиши ва ўпирилишини олдини ололмайди. Бундай вазиятларда қудуқ лойиҳавий чуқурликкача бурғиланиши учун бир ёки бир қанча оралиқ мустаҳкамловчи қувурлар туширилиши зарур бўлиб қолади. Замонавий қудуқ бурғилаш технологияси қўлланилганда қўшимча мустаҳкамловчи қувурлар қудуққа туширилиши талаб қилинмайди. Етарлича сифат кўрсаткичларига эга бўлган бурғилаш эритмасини ишлатиб қудуқда бўладиган минераллашган сувларнинг оқимини тўхтатиш мумкин, сув ажратиш кўрсаткичи кичик бўлган бурғилаш эритмаларининг қўлланиши эса гил, гил сланецларининг сочилиши ва ўпирилишини бартараф этиши мумкин. Адабиётларда талаб қилинган сифатларга эга бўлган бурғилаш эритмаларининг қўлланиши қудуққа тушириладиган мустаҳкамловчи қувурлар сонини камайтирганлиги ҳақида маълумотлар келтирилган. Шунга қарамасдан худди шундай ҳолатлар кам учрайди, шунинг учун ҳам етарлича сифат кўрсаткичига эга бўлган бурғилаш эритмаларининг қўлланиши фақатгина қудуқ конструкциясини соддалашувига таъсир қилади.

Бурғилаш қувурларини емирилиши натижасида синишдан сақлаш Катта кучланиш остида юқори тезликда айланаётган бурғилаш қувурларида кўпинча емирилишли чарчаш ҳодисаси ривожланиб бурғилаш қувурларининг синишига олиб келади ва бунинг оқибатида қудуқда қудуқ тубини узилиб тушган бурғилаш қувурларидан тозалаш ишлари махсус ушловчи асбоблар ёрдамида амалга оширилади. Бундай авариялар кўпинча сульфат қатламли тоғ жинсларини бурғилаш даврида содир бўлади, чунки бурғилаш эритмалари тузлар ва сероводород H 2 S билан аралашиб кетиши мумкин. Шунинг учун ҳам бундай қатламларни бурғилаш даврида бурғилаш эритмаларига сероводородни зарарсизлантирувчи ва тузлар билан ўзаро реакцияга кириб инерт модда ҳосил қилувчи кимёвий реагент ва материаллар билан ишлов берилади.

Адабиётлар : 1. Булатов А.И., Пеньков А.И., Проселков Ю.М. Справочник по промывке скважин. М., Недра, 1984. 2. Аветисян Н.Г., Шеметов В.Ю. Выбор водоотдачи бурового раствора при разбуривании глинистых отложений. – РНТС. «Бурение», 1980, №1 3. Войтенко В.С., Леонов Е.Г., Филатов Б.С. Выбор типа промывочной жидкости, обеспечивающей наибольшую устойчивость пород на стенках скважин. – В кн.: Бурение газовых и газоконденсатных скважин. М., ВНИИЭГазпром, 1974, вып. 2. 4. Габузов Г.Г., Проселков Ю.М. Определение подачи буровых насосов с учетом гидротранспорта бурового шлама. – Тр. ВНИИКРнефти, вып.17. 1980. 5. Головко В.Н. Оборудование для приготовления и очистки промывочных жидкостей. М., Недра, 1978. 6. Городнов В.Д., Тесленко В.Н., Колесников П.И., Челомблев Б.К. Исследование глин и новые рецептуры глинистых растворов. М., Недра, 1971. 7. Круглицкий Н.Н., Агабалянц Э.Г. Методы физико-химического анализа промывочных жидкостей. Киев, Техника, 1972. 8. Материалы VII Всесоюзного научного семинара по гидравлике промывочных жидкостей и тампонажных растворов. Баку, изд. АзИННефтехим, 1980. 9. Мирзаджанзаде А.Х., Караев А.К., Ширинзаде С.А. Гидравлика в бурении и цементировании нефтяных и газовых скважин. М., Недра, 1979.

10. Орлов Л.И., Ручкин А.В., Свихнушин Н.М. Влияние промывочной жидкости на физические свойства коллекторов нефти и газа. М., Недра, 1976. 11. Пеньков А.И., Панченко Г.Г. Влияние водоотдачи буровых растворов на возникновение прихватов. – РНТС «Бурение», 1970, №5. 12. Пеньков А.И., Сухарев С.С. Стабилизация и регулирование свойств буровых растворов акриловым сополимером и оксиэтилированной целлюлозой. – Коллоидный журнал, т. XXXV , вып. 4, 1973.

Похожие

Бурғилаш эритмаларининг бажарадиган функциялари ва хоссалари

Қатлам энергияси манбаълари ва унинг нефт ва газ қазиб олишда ишлатилиши

Қудуқ тубига таъсир этиш усуллари

Нефт ва газ конларида қудуқ маҳсулотини йиғиш тизимлари

Нефт ва газ уюмларига таъсир этиш усуллари техникаси ва технологияси