Seolitlar. Katalitik faollikni katalizator yuzasi xossalari bilan bog’liqligi - Химия - Рефераты

Seolitlar. Katalitik faollikni katalizator yuzasi xossalari bilan bog’liqligi

Загружено в:

13.11.2023

Скачано:

0

Размер:

28.6142578125 KB

S eolitlar. Katalitik faollikni katalizator yuzasi xossalari bilan bog’liqligi Reja: 1. Geterogen reaksiyalarda seolitlarning o’rni 2.Katalizatorlarni qaytarish.

1. Geterogen reaksiyalarda seolitlarning o’rni Gomogen jarayonining katalizatorlari gaz ( HCL ,NH 3 , BF 3 , azot oksidlari va hokazo) yoki suyuq moddalar ( mineral kislotalar, SO 2 CL 2 , organiq asoslar va hokazo )dir. Ularni tayyor holda olinadi va ma’lum miqdorda reakstion sistemaga kirgiziladi. Reakstiyalarni geterogen fazada olib berish uchun katalizatorlar kerak. Ular yuqori darajada aktiv bo’lishlari kerak. Bu esa o’z navbatida katalizatorni tayyorlash usullariga va ularni reakstiyadan oldin qayta ishlashga bog’likdir. Qattiq katalizatorlarga quyiladigan asosiy talablar: uning aktivligi, barqarorligi, tanlovchanligi, uzoq muddat ishlashi, zaxar larga va yuqori temperaturalarga chidamliligi, qayta tiklashning osonligi. Katalizatorni ishga yaroqliligi uni tayyorlashda ishlatilgan materiallarga va ishlab chiqarish sharoitiga bog’likdir. Katalizatorning uzoq muddat ishlashi uni optimal ish rejimida ishlatishga bog’likdir. Ishlash sharoitiga rioya qilmaslik katalizatorni tezda ishdan chiqish iga olib keladi. Hozirgi zamon katalizatori murakkab va ko’p komponentli aralashmalar va birikmalardan tuzilgan bo’lib, ularning tarkibiga aktivlovchi qo’shimchalar kiritilgan bo’ladi. Bu katalizatorlarning tarkibi elektrik usulda topiladi. Katalizatorni cho’ktirib tayyorlash uchun ko’p incha nitrat tuzlarining yoki organik karbon kislotalarning suvli eritmalaridan foydalaniladi. Sulfatlar va galagenidlarni ishlatish taklif kilinmaydi, chunki SO 4 va SL ionlari gelga adsorblanib tayyor katalizatorning aktivligini pasaytiradi. Cho’ktirishni ammiakning suvli eritmasi (NH 4 ) 2 CO 3 , NA 2 CO 3 , K 2 CO 3 lar bilan amalga oshiriladi. Cho’ktirish jarayoni sovuq yoki issiq sharoitda konstentrlangan va konstentrlanmagan eritmalardan olib borilishi mumkin. Cho’ktirilayotgan vaqtda to’la cho’ktirishga erishish kerak, bu esa emprik usulda amalga oshiriladi. Cho’ktirish tezligini, temperaturasini va eritmalar konstetrastiyalash keng miqiyosda o’zgartirish mumkin. Masalan, aktiv Zn (ON) 2 suyultirilgan eritmadan cho’ktiriladi, aktiv Su- katalizatori esa konstentrlangan ishqorni mis nitrat yoki mis astetat tuzining konstentirlangan eritmasiga 60-80 0S da, kuyib cho’ktirib olinadi. Aralash katalizatorlarni olish uchun aktiv komponentlar tuz larini eritmasini birgalikda

cho’ktirib olish maqsadga muvofiqdir. Hisobashni mettallarning nisbatiga qarab kilish kerak. Olingan cho’kmalarni distillangan suv bilan ON yoki NO 3 ionlari yo’qolguncha yuvish kerak. Toza yuvilmaganda katalizator aktivligi pastroq bo’ladi va u tez charchab qoladi. Cho’kmada ortiqcha ishqorning bo’lishi kondensastiya jarayonini hosil qiladi. Buning natijasida yuzada kondensastiya mahsulotlarining uchmaydigan birikmalarini pardasi hosil bo’ladi, bu esa adsorbstiyani qiyinlashtiradi. Shuning uchun cho’ktirilgan gellar yaxshilab tozalab yuviladi. Yuvilgan cho’kmalar termostatlarda har - xil temperaturalarda quritiladi va ulardan katalizatorlar tayyorlanadi. Katalizatorlar tabletka, donasimon yoki boshqa shakllarda tayyorlanadi va maxsus pechlarda qizdirilib meyoriga etkaziladi. Katalitik aktivligi yuza bilan gambarchas bog’likdir. Shuning uchun aktiv komponentlar neytral bo’lgan g’ovakmateriallar yuzasiga chuktiriladi. Bu materiallarni tashuvchilar (nositel) yoki «tregerlar» deyiladi.

2.Katalizatorlarni qaytarish. Chuktirish yoki shimdirish, kizdirish usullari bilan olingan katalizatorlarning aktiv komponentlarni oksid holida bo’lganligi uchun ularni metall holigacha qaytarish zarur. AL 2O 3 Cr 2O 3, ThO 3 vodorod ta’sirida umuman qaytarilmaydi, yoki juda kiyin qaytariladi. CuO, NiO, CoO -vodorod ta’sirida oson qaytariladi. Qaytarilgan metall juda rivojlangan yuzaga ega bo’ladi. Katalizatorning aktivligi, ya’ni uning yuzasini rivojlanganligi, qaytarilish jarayonining parametrlariga bog’likdir. Bu parametrlar o’zgarmas bo’lib, katalizatorni qayta tayyorlanganda ham shu natija qaytarishi kerak. Odatda qaytarish jarayoni katalizator solingan reaktorda o’tkaziladi va keyin katalitik reakstiya davom ettiriladi. Har bir katalizator o’zini qaytarilish rejimiga ega bo’lganligi uchun bu jarayonni hamma katalizator uchun bir xil sharoitda o’tkazish mumkin emas. Katalizaiorlar 180 - 200 0 S da, nikel 205 - 300 0 S da, kobalt esa 400 0 Sda qaytariladi. Qaytarish jarayoni asosan toza vodorod yordamida olib beriladi, Lekin ba’zan shu maqsadda suv gazi, azot - vodorod aralashmasi, toza oksid uglerod, metanol yoki etanol bug’lari va x.o. qo’llaniladi. Qaytarish jarayoni usullari turlicha bo’lishigi karamay, jarayonni umumiy koidalariga rioya kilish kerak. Katalizator qaytarilish temperaturasigacha kizdirish va qaytarilish jarayoni tugaganda so’ng uni sovutish yoki n - asta bir xil tezlikda olib borilishi kerak. Qaytarilgan katalizatorlar sovutish vaqtida juda ko’p vodorod yutgan (adsorblangan) bo’ladi. Qaytarilgan katalizatorlirni havoga olib chiqib bo’lmaydi, chunki ular o’z aktivligini yo’qotib kuydi. Shuning uchun qaytarilgan katalizatorlar vodorod muhitida saklanadi. Katalizatorning xizmat vaqti U yoki bu reakstiyani olib boradigan katalizator, vaqt o’tishi bilan o’zgaradigan o’zini aktivlik faoliyatiga ega. Bu uch davrga bo’linadi:

1.«Sozrevanie» - etilish. 2. o’zgarmas aktivlik davri. 3. Ortib borayotgan charchoqlik. Har bir katalizator uchun bu davrlar har davomiyligi bilan bir necha minutdan bir necha yilgacha boradi. Ko’p katalizatorlar uchun reakstiya birdan boshlanmaydi, balki biroz indukstion (etilish) vaqtidan so’ng: Bu davrda katalizatorning aktivligi ortib boradi va maksimumga erishadi. Shundan so’ng aktivlik biroz pasayib barqarorlashadi va katalizator optimal ish sharoitiga rioya qilinganda barqaror ishlaydi. Bu davr katalizator aktivligining eng sermaxsul foydali davri hisoblanadi va uning xususiyatiga bog’likdir. Bu davr bir necha soatdan bir necha yilgacha bo’lishi mumkin. Masalan, Ni- li gidrirlash katalizatorlari birnecha xafta aktivligini yukotmaydi, alyumo – silikat

Adabiyotlar 1. Manovyan A.K. Texnologiya pervichnoy pererabotki nefti i prirodnogo gaza. – M.: Ximiya, 1999. – 567 s. 2. Nikolayav V.V., Busigina N.V. Osnovnqe protsessq fizicheskoy i fiziko- ximicheskoy pererabotki gaza. – M.: Nedra, 1998. – 184 s. 3. Bekirov T.M. Pervichnaya pererabotka prirodnqx gazov. – M.: Ximiya, 1987. – 256 s. 4. Bekirov T.M., Lanchakov G.A. Texnologiya obrabotki gaza i kondensata. – M.: Nedra, 1999. – 595 s. 5. Adelg’son S.V., Vishnyakova T.P., Paushkin Ya.M. Texnologiya nefteximicheskogo sinteza. – M.: Ximiya, 1985. – 608 s. 6. V.I. Murin i dr. Texnologiya pererabotki prirodnogo gaza i kondensata Spravochnik: V 2 ch. - M.: OOO "Nedra-Biznestsentr", 2002.-517 s: il.

Похожие

Alyumosilikatlar va seolitlar

Neft va gaz tarkibidagi uglevodorodlarning termokatalitik o’zgarishlari

Fermentlarning struktura-funktsional tuzilishi va ta’sir etish mexanizmi

Seolitlar yordamida gazni quritish

Katalizatorni aktivligi va selektivligi. Diffuzion chegaralanish