Мираҳмад Пўлатович Юнусов - Химия - Рефераты

Мираҳмад Пўлатович Юнусов

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

23.1826171875 KB

Мираҳмад Пўлатович Юнусов Ўзбекистон Кимё-фармацевтика илмий тадқиқот институти (ЎзКФИТИ) лабора-торияси мудири, Ўзбекистон Республикаси фан арбоби, Ўзбекистон Республикаси Давлат мукофоти соҳиби, техника фанлари доктори, профессор Мираҳмад Пўлатович Юнусов сал кам ярим асрдан буен халк фаровонлиги, юрт равнақи йўлида меҳнат қилмоқда ва Ўзбекистон илмий салоҳиятини оширишга ҳисса қўшаётган инсонлардан биридир. У 1942 йил 16 майда Тошкент шаҳрида туғилган. Ўрта таълим макгабини олтин медаль билан битиргач, 1959 йилда Украинанинг Днепропетровск Кимё-технология институтига ўқишга кириб, ушбу институтни 1964 йили муҳандис-технолог ихтисослиги бўйича муваффақиятли битирган. Ўзининг илмий фаолиятини 1966 йилда Ўрта Осиё нефтни қайта ишлаш саноати илмий - текшириш институтида (ҳозирги кунда ЎзКФИТИ) бошлаган. Айнан шу даргохда у аспирантликдан то илмий технология ишлари бўйича раҳбар ўринбосаригача бўлган йўлни босиб ўтиб, ҳозирда лаборатория мудири лавозимида ишлаб келмокда. М. Юнусов Ўзбекистонда нефть ва газни каталитик кайта ишлаш соҳасида йирик намояндалардан бири, ушбу соҳада қўлланиладиган янги, замонавий ва самарадор катализаторлар яратишга қаратилган илмий ишлар ривожига ўзининг муносиб ҳиссасини қўшиб келаётган олимлардан бири ҳисобланади. Мираҳмад Пўлатович меҳнат фаолиятини дастлабки йилларда нефть ва газни қайта ишлаш саноати соҳасида хом ашё ва энергия тежамкорлигини оширувчи самарали технологияларни ишлаб чиқаришга, кимё ва кимё - фармацевтика саноати чиқиндиларини қайта ишлаш муаммоларига бағишлаган. У биринчи бўлиб токсик органик моддалар билан ифлосланган оқава сувларни каталитик зарарсизлантиришнинг энг самарали услубини назарий жиҳатдан асослаб ва амалий жиҳатдан ҳаётга татбиқ этди. Унинг

изланишлари натижасида иссиқлик каталитик генератори асосида атмосферага азот оксидларини ташлашни бартараф этувчи, принципиал жиҳатдан янги саноат .оқава сувларини чуқур оксидлаш технологияси вужудга келди. Олинган натижалар асосида Белгород витамин комбината учун витамин А ишлаб чиқариш жараёни оқава сувларини каталитик зарарсизлантириш саноат курилмаси лойиҳаси ишлаб чиқилди. Экология соҳасидаги кенг қамровли илмий изланишлар ва мавжуд муаммоларнинг технологик ечимини топишда амалга оширилган ишлари М. Юнусов учун 1992 йилда Москва шаҳридаги Ломоносов номидаги Нозик кимё технологияси универитетида «Кимё-фармацевтика саноатининг чиқиндиларини қайта ишлаш ва зарарсизлан тиришнинг самарали технологияларини ишлаб чиқариш» мавзусидаги докторлик диссертациясини муваффақиятли ҳимоя килишига асос бўлди. М. Юнусов томонидан муҳим ижтимоий аҳамиятга эга бўлган муаммолардан бири, яъни республикамизнинг узоқ туманларидаги аҳолини сифатли ичимлик суви билан таъминлаш борасида бир қатор изланишлар амалга оширилган. Хусусан, марказлашган сув таъминотини ташкил этиш имконияти бўлмаган кичик қишлоқ хўжаликлари учун «У 11118 — Булоқ» самарали модул қурилма ишлаб чиқарилганлигини ва фойдаланишга топширилганлигини алоҳида эътироф этиш лозим. М. Юнусов Ўзбекистонда нефтни қайта ишлаш ва ёқилги мойларини кайта ишлаш саноати учун кўлланиладиган самарали катализаторларни ишлаб чиқиш ва саноатга татбиқ этиш билан гидротозалаш, гидрирлаш, гидрокрекинг жараёнларини интенсификациялаш, маҳсулот сифатини, ишлаб чиқариш кувватини ошириш, шу билан бир қаторда замон талабларига жавоб берадиган маҳсулотлар ишлаб чиқариш ва унинг таннархини арзонлаштириш каби вазифаларни амалга оширишга ўз ҳиссасини кўшди. У томонидан гидротозалаш жараёнлари учун янги маҳаллий катализаторлар ишлаб чикарилди ва саноатга татбиқ этилди, катализаторларнинг бир қисми Фарғона нефтни қайта ишлаш заводида саноат реакгорларида қўлланилиб келинмокда.

М.Юнусов томонидан нефть ва газни қайта ишлаш жараёнида илк бор каталитик системалардан фойдаланиш таклиф этилди. Татбиқ этилган бир қатор катализаторлар ва каталитик системалар (Фаргона НҚИЗда, ГДС ва Г - 24 қурилмаларида) ишлаб чиқариш самарадорлигини ошириш ва юқори иқтисодий натижа олишни таъминлади. М. Юнусов жамоат ишларида хам фаол катнашиб келмокда: Россия Фанлар академиясининг катализ бўйича Илмий кенгаши аъзоси, Тошкент Кимё-технологиялари института қошидаги докторлик диссертацияларини ҳимоя килиш бўйича махсус кенгаш аъзоси ва «Узбекистон кимё журнали» ҳайъат аъзоси. М.Юнусов ёқилғи ва мойларни гидротозалаш жараёнларининг илмий ва муҳандислик асосларини ҳамда катализ соҳасидаги илмларнинг ривожланишига катта ҳисса кўшаетган олим. Унинг фидойилик меҳнати ва эришган юксак илмий ва амалий натижалари Даапатимиз томонидан эътироф этилиб, 2008 йилда унга «Узбекистон Республикаси фан арбоби» фахрий унвони берилди. У бир катор монографиялар, 400 ортиқ илмий мақолалар ва патенглар муаллифи. Унинг раҳбарлигида кўплаб диссертациялар ҳимоя қилинган. Унга 2011 йили «Газ ва нефтни қайта, ишлаш жараенлари учун маҳаллий катализаторлар технологияси яратиш ва ишлаб чиқаришни ташкил этиш» иши учун Узбекистон Республикаси Давлат мукофоти берилган. М. Юнусов талабчан ва меҳрибон раҳбар, ёш олим ва изланувчиларга маслаҳатгўй инсон. Унинг кўп қиррали ҳаёт тажрибаси, ижтимоий фаоллиги, доимий илмий изланиши, Ватан равнақи йўлидаги меҳнати келажак авлод учун, халқ ва ўз ишига, касби-корига фидокорлик ва шижоатнинг ёрқин мисолидир.

Адабиётлар: 1.Каримов И.А. “Ўзбекистон ХХI аср бўсағасида: хавфсизликка тахдид ва барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари.”Т. 1997 105-128 бетлар. 2.Тўхтаев А. “Экология” Т. Ўқитувчи-1998. 3.Ғуломов М. Жўраев Й. “Экология. Жиноят ва жазо” Т. 1991 4.Алимов Т.А. Рафиқов А.А. “Экология хатолик сабоқлари” Т. “Ўзбекистон”1991

Похожие

Собир Юнусович Юнусов (1909-1995)

Ноил Қодирович Абубакиров (1919-1998)

С.Ф. Арипова

Паттах Хожаевич Юлдашев

Рауф Шокирович Шокиров