Di- va poligaloid birikmalar metallorganik birikmalar - Химия - Рефераты

Di- va poligaloid birikmalar metallorganik birikmalar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

42.224609375 KB

Di- va poligaloid birikmalar metallorganik birikmalar Di- va poligaloidbirikmalarning turlari, ularning tuzilishi, nomlanishi, olinishi, ishlatilishi. Metallorganik birikmalarning olinishi Tarkibida ikki va undan ortiq galogen atomi tutgan birikmalarga poligaloidbirikmalar deyiladi. To‘yingan, etilen va atsetilen uglevodorodlarning bitta, ikkita va hakozo vodorod atomlari galogenga almashgan bo‘ladi. M-n, CH 3 Cl metil xlorid , CH 2 Cl 2 metilen xlorid, CHCl 3 xloroform, CCl 4 tetraxlormetan, CH 2 Cl-CH 2 Cl 1,2- dixloretan, CH 3 -CHCl 2 1,1-dixloretan, CCl 3 -CCl 3 geksaxloretan, ClCH=CHCl 1,2- dixloretilen, Cl 2 C=CH 2 1,1-dixloretilen, CH 2 =CH-CHCl 2 3,3-dixlorpropen-1 va h- zo. Digaloidli birikmalarni olish alkenlarga galoid biriktirish bilan amalga oshiriladi:СН2=СН2 + Сl2 CH2Cl - CH2Cl Aldegid va ketonlarga PCl 3 yoki PCl 5 ta’sir ettirib geminal galoidbirikmalar olinadi: СН3СНO+PСl5 CH3CHCl2+POCl3 Galoid atomlari har xil uglerod atomida joylashgan digaloidbirikmalarni olish uchun to‘yinmagan galoidbirikmalarga peroksidlar ishtirokida NV r ta’sir ettiriladi: С Н2=СН -C H2Br+HBr С Н2Br-С Н2-C H2Br Poligaloidli birikmalardan CHCl 3 , CHI 3 va CCl 4 lar katta ahamiyatga ega. Xloroform xloralga KOH ta’sir ettirib olinadi: Cl3C-C O H +KOH CHCl3+HCOOK Yodoform esa spirt yoki atsetonga yod va ishqor ta’sir ettirib olinadi.

Tetraxlormetanni CCl 4 uglerod sulfidga xlor ta’sir ettirish bilan sintez qilish mumkin:CS2+3Cl2 CCl4+S2Cl2 Kimyo sanoati uchun muhim ahamiyatga ega bo ‘ lgan tetraftoretilen xloroformga suyuq HF ta ’ sir ettirib olinadi : CHCl3+2HF CHClF2+2HCl 2CHClF2 CF2=CF2+2HCl Viniliden xlorid vinil xloridga o‘xshash polimerlar sanoatida ishlatiladi va uni quyidagicha olinadi: -HCl KOH CH2=CCl2 CH2Cl-CHCl2 CH2=CHCl+Cl2 Simmetrik dixloretilen atsetilenga kam miqdordagi xlor ta’sir ettirish bilan olinadi: HC=CH+Cl2 CHCl=CHCl Geksaxloretandan 1 mol xlor ajratish bilan 1,1,2,2-tetraxloreten hosil bo‘ladi: CCl3-CCl3 CCl2=CCl2 -Cl2 Tetraxloretilen polimerlanish reaksiyasiga kirishmaydi. Poligalogen birikmalar polimerlarni erituvchisi sifatida (metilen xlorid, tetraxlormetan, dixlormetan), tibbiyotda va sanoatda freonlar sifatida ( CCl 3 F , CCl 2 F 2 , CHClF 2 , C 2 Cl 2 F 4 , C 2 ClF 5 ) ishlatiladi. Metallorganik birikmalar . Metallorganik birikmalar organik birikmalar sinfining katta qismini tashkil qiladi. Metallorganik birikmalar reaksiyaga kirishish qobiliyati kuchli bo‘lgan organik birikmalardir. Organik birikmalar davriy sistemaning I, II, III gruppa va o‘zgaruvchan valentli (Ti, Cr, Fe, Co, Ni, Pd, Pt) metallari bilan uglerod-metall bog‘lari hosil qilishlari natijasida metallorganik birikmalar hosil bo‘ladi. Metallorganik birikmalarning nomlanishi uglevodorod qoldig‘i va metall nomlaridan hosil bo‘ladi: CH 3 Na-metilnatriy, C 6 H 5 Na-fenilnatriy, (C 2 H 5 ) 2 Hg-di-etilsimob va h-zo.

Galogenalkanlar metallar bilan o‘zaro ta’sirlashib metallorganik birikmalar hosil qiladi va ulardan foydalanib turli xil organik birikmalar sintez qilinadi. Galogenalkanlar natriy bilan reaksiyaga kirishadi va oxirgi mahsulot sifatida to‘yingan uglevodorod hosil bo‘ladi (Vyurs reaksiyasi): 2R-X + 2Na  R-R + 2NaX Reaksiya kuchli elektronodonor bo‘lgan Na atomidan galogenga elektronlarning siljishi orqali boshlanadi. Bunda oraliq mahsulotlar sifatida ozod radikallar va natriyorganik birikmalar hosil bo‘ladi:           R C H 2 N a + R C H 2 X R C H 2 C H 2 R + N a + X -R C H 2 + . N a R C H 2 N aR C H 2 X + . N a [ R C H 2 X ] - N a + R C H 2 + N a + X -   Litiyorganik birikmalar N 2 yoki Ar atmosferasida erituvchi ishtirokida galogenuglevodorodlarga litiy metali ta’sir ettirib olinadi:R-X+2Li R-Li+LiX (X=Cl, Br, I) Magniyorganik birikmalarni esa tetragidrofuran yoki quruq dietil efiri eritmasida galogenuglevodorodlar bilan magniy metali ta’sirida olish mumkin: R-X+M g R-M gX (C2H5)2O Ruxorganik birikmalar birinchi marta E.Frankland tomonidan 1849 yili ruxga etil yodid ta’sir ettirib olingan: 2Zn+2C 2H 5I C 2H 5-Zn-C 2H 5+ZnI2 Ruxorganik birikmalar asosan litiyorganik birikmalarga suvsiz ZnCl 2 ta’sir ettirish bilan olinadi: 2R -Li+ZnC l2 R -Zn-R +2LiC l Alyuminiyorganik birikmalar odatda alkilyodidlarga alyuminiy ta’sir ettirib sintez qilinadi: 2Al+3CH3I CH3AlI2+(CH3)2AlI 2(CH3)2AlI Al(CH3)3+CH3AlI2

Trialkilalyuminiy texnikada 100-120 0 C da bosim ostida alken, vodorod va maydalangan alyuminiydan olinadi:Al(C2H5)3 Al+3CH2=CH2+1,5H2 Bu birikma havoda yonib ketadi.

Adabiyot:1. O.YA.Neyland Organicheskaya ximiya. M.: «Viysshaya shkola». 1990. S.219-223, 229, 248-256. 2. A.Terney Sovremennaya organicheskaya ximiya. M.: «Mir». 1981. T.1. S.235-244. 3. K.N.Axmedov, X.Y.Yo‘ldoshev Organik kimyo usullari. 1-qism T.: «Universitet». 1998. 113-148 b.

Похожие

Gеtеrоhalqali birikmalar

Geterohalqali birikmalar

Karbonil birikmalar

Kompleks birikmalar

Karbonil birikmalar