Bioorganik fanining rivojlanishi - Химия - Рефераты

Bioorganik fanining rivojlanishi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

44 KB

Bioorganik fanining rivojlanishi Reja: 1. Bioorganik ning kiskacha ta‘rifi. 2. Molyekulyar biologiyaning paydo bulishi 3. Bioorganik ning ayrim soxalari

Biologik ximiya-barcha tirik organizmlarda, ularning eng mayda xamda eng soddalari bulgan viruslar va mikroorganizmlardan tortib, eng katta va murakkablari- usimlik xamda xayvon organizmlarigacha bulgan vakillarida kechadigan ximiyaviy jarayonlar bilan shugullanuvchi fandir. Bu jarayonlar organizmida, uning tukima va a‘zolarida xujayra xamda uning tarkibidagi strukturalarda (tuzilmalarida) doim sodir bulib turadigan moddalar va energiya almashinuvidan iborat. Moddalari almashinuvini urganishdan oldin turli organizmlar tarkibidagi uzgarib turadigan moddalar bilan tanishib chikish kerak. Tukima xamda xujayralarning strukturalarinng tashkil etuvchi ozik moddalar tarikasida organizimda kabul kilinadigan ximiyaviy birikmalarning tuzilishi va xossalari asosan ximiya fanining organik ximiya kursida urganilsa xam, Bioorganik maksadlari nuktai nazaridan tekshirilishi zarur. Binobarin, Bioorganik oksillar, nuklein kislotalar, uglevodlar, lipidlar, vitaminlar xamda noorganik birikmalarning ximiyaviy tuzilishlari, xossalari, ularni organizmning turli kismlarida, jumladan, xujayra va uning elementlarda tarkalishi, joylashishi (ximiyaviy topografiya) bilan shugullanadi. Bioorganik ning bu xossasi b i o x i m i ya v i y s t a t i s t i k a, moddalarning organizmdagi uzgarishlari, xususan, moddalar almashinuvi esa b i o x i m i ya v i y d i n a m i k a n i tashkil kiladi. Bioorganik ning kiskacha ta‘rifi. Bioorganik biologiya va ximiya fanlari oraligidagi bir soxa bulganligi uchun, u shu ikki fanning ma‘lumotlari va goyalariga asoslanadi. Bioorganik aloxida fan sifatida biologiya va ximiya fanlarining ma‘lum rivojlanish boskichida paydo bulgan. Bioorganik xakidagi dastlabki tushuncha mashxur fransuz olimi Lavuze (1743-1794) ning XVIII asr oxirida olib borgan tajribalardan boshlagan deb xisoblanadi. Uning oksidlanish va bu jarayonda kislorodning roli xakidagi klassik tadkikotlari tanadagi “yonish” xodisasining ximiyaviy asosini aniklashga olib keladi. Lavuze bu reaktsiyada kislorod yutilish, korbonad angidrid ajralib chikadi va issiklik xosil buladi degan xulosaga kelgan edi. Byuxner (1860-1917) achish bilan boglik xodisalarni tekshirib, xayot jarayonlarining xakikiy tezlatuvlari- xujayralarning katalizatorlari bulgan

fermentlar (enzimlar) tugrisida xozirgi zamon klatsifikatsiyasini yaratdi. Ovkatlanish va ovkat moddalar tarkibidagi kandaydir noma‘lum omillarning yetishmasligi bilan boglik kasalikning tekshirish asosida vitaminlar xakidagi ta‘limot paydo buldi. XXI asrning oxiri va XX asr boshlarida fizik ximiyaning asosiy tushunchalari- elektrolitik dissotsatsiya, vodorod ionlari kontsentratsiyasi - рН , oksillarning kolloid tabiati, oksidlanish-kaytarilish potentsiali va ularning biologik xodisalarga tatbiki xakida asosiy ma‘lumotlar olindi. Shu yillarda viruslar va ularning nukleoproteid tabiati, ichki sekretsiya bezlari xamda ularning moddalar almashinuvini boshkarishda asosiy rol uynaydigan g o r m o n nomli biologik faol ximiyaviy maxsulotlari aniklana boshlandi. Vaburg nomli biologik faol ximiyaviy maxsulotlari aniklana boshlandi. MOLYEKULYAR BIOLOGIYANING PAYDO BULISHI Sunggi yillarda Bioorganik ning bir kancha soxalarida ajoyib muvafakiyatlar kulga kiritildi. Jumladan, b i o l o g i k m a k r o - m o- l ye k u l a l a r n i n g ikki asosiy sinfi- o k s i l l a r v a n u k l ye i n k i s l o t a l a r n i n g strukturasi, biologik sintezi va funktsiyasi aniklandi, bu biologiya va umuman, fan, amaliyot uchun aloxida axamiyatga ega. Nuklein kislotalarning tuzilishi, biosintezi va biologik funktsiyalarini aniklashda xam katta yutuklarga erishildi. Uotson va Krik taklif etgan DNK (d ye z o k s i r i b o n u k l ye i n k i s l o t a) molekulasining juft chatishgan shaklida bulishi xakidagi gipoteza tasdiklandi. Ochoa tomonidan RNK (ribonuklein kislota) va Kornberg sintezi mexanizm xam xal buldi. Bu jarayon bir necha boskichdan iborat bulib, bir tomondan aminokislotalarning ATF ishtirokida faollantirilishi, ikkinchi tomondan faollangan aminokislotalarni spetsifik tashuvchi RNKlar tomonidan oksil sintezi bajariladigan r i b o s o m a l a r g a kuchirilishini uz ichiga oladi. RNK xar bir xujayra, xar bir tur uchun tegishli bulgan oksil molekulasining sintezlanishini shu yul bilan boshkaradi. Bu jarayonning bajarilishi xam maxlum

morfologik struktura-subtselyulyar komponent- r i b o s o m a l a r g a boglik, shuning uchun xam ularni oksillar fabrikasi deyiladi. SHunday kilib, xozirgi zamon Bioorganik si xayotiy jarayonlarning eng chukur sirlarini ochish, oksil sintezi, moddalar almashinuvini va naslni idora kilish muammolarini xal etish arafasida turibdi. Bu muxim vazifalarning xal etilishi kishlok xujalik usimliklari xosildorligi va xayvonlar maxsuldorligini oshirish, odamlar uchchun ofat bulgan rak, virus kasalliklari, irsiy kasalliklar va yurak-tomir kasalliklarini yengish, inson umrini uzaytirish kabi muammolarni xal kilishning nazariy asosini yaratadi. BIOORGANIK NING AYRIM SOXALARI Boshka fan soxalarida bulgan kabi, Bioorganik shugullanadigan muammolarning kengayishi va tobora chukurlashishi, tufayli undan yangi shaxobchalar ajralib, mustakil tarmoklar paydo buldi. Ilgarirok ajralib xozirgi davrda keng soxalarga aylangan enzimologiya, vitaminologiya, endokrinologiya katoriga keyingi un yillar ichida membranalar Bioorganik si, neyroBioorganik , analitik Bioorganik , kvant Bioorganik va boshkalar kushildi. Ammo biologiya fanlarida keyingi chorak asr ichida yuz bergan fundamental uzgarishlar molekulyar biologiya va molekulyar genetika va bu ajoyib soxalarning rivojlanishi asosida dunyoga kelgan gen va xujayra, oksil injenerligi va umuman biotexnologiyaning mislsiz muvaffakiyatlari bilan boglik. Bioorganik , avvalo tabiatshunoslikning - yuksak darajasi poydevori sifatida xizmat kilgan bulsa, endi uning tobora tezlashib kechayotgan jarayonlarini yangi goyalar bilan sugorib turadi. Chunki jonli xayotning xar bir kadami xujayradagi cheksiz ximiyaviy jarayonlarning yigindisidan iborat. Demak, ular Bioorganik shugullanishi zarur bulgan ob‘ektdir. Bioorganik , uzining rivojlanishi va predmetning kengayishi tufayli ajralib chikkan yangi tarmoklari bilan meditsina, kishlok xujalik fanlari va biotexnologiyaning nazariy asosigina bulib kolmay, bu soxalarning kullanilishiga katta ta‘sir kursatib, ularning samaradorligini oshirishga, maxsulotlarning sifatini

yaxshilash uchun xizmat kilib kelmokda. Bevosita bu soxalarning muammolari usimliklar Bioorganik si, kishlok xujalik xayvonlari Bioorganik si, klinik Bioorganik (meditsina ximiyasi), texnik Bioorganik (biotexnologiya) va mikroblar Bioorganik si fanlarining vazifasidir. Bu fanning xar biri umumiy Bioorganik ta‘limoti va metrologiyasi asosida dunyoga kelib, erishgan yangi boskichlarni uz doirasidagi amaliyot bilan boglash orkali muammolarni tobora chukur va mukammal xal kilmokdalar. Bunga Bioorganik tarixidan birkancha ajoyib saxifalar yakkol misol bula oladi: avitominozani yukotish va vitaminlarni keng mikyosida kullash, gormonlarni kashf etish va va bir kator endokrin kasalliklar (bukok, tireotaksikoz, kandli diabet va boshkalar)ni davolish, gormonal priporatlarni, fermentlarni biologik stimulyatorlarni meditsina va chorvachilikda tatbik kilish yuli bilan xayvon organizmida moddalar almashinuvini idora kilish, usimliklarni mineral va organik ugitlarga bulgan talabni chukur tushinish asostda maxsulotlar sifatini yaxshilash, biologik materiallarni ferment peparatlari bilan ishlash va boshka. Bioorganik ning tibbiyot, kishlok xujaligi va biotexnologiya ravnaki uchun bergan goyalari va usullari kanchalik muxim bulmasin, uning jonli tabiatini tushunish, bizning duniyokarashimizni shakllanishida kushgan xissasi insoniyat madaniyat va tarakkiyoti uchun benixoyat kattadir.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR . 1. Yo.X.Turakulov. Bioorganik . Tashkent “Uzbekiston” 1996. 2. B.T.Muxammadiev “Texnik Bioorganik dan maruzalar”. Buxoro 1995. 3. Yo.X.Turakulov. “Bioorganik ” Toshkent ukituvchi, 1970. 4. Т.Т.Березин, Б.Ф.Коровкин. биологическая химия. 5. Критович. Л.П “Биоорганик растения”Вышая школа М-1980. 6. В.И.Збарикин Биоорганик . Медицина. М 1976. 7. Ю.Ф.Заяц. Качестова мясо и мясопродуктов. М.Пишепром. 1978. 8. Н.Н.Крипова, Ю.Н.Лясковская Биоорганик мясо. М. Пишепром. 1978. 9. Maksudov. A.R, Primuxamedov. I.M Bioorganik kimyo “Ibn Sino” Toshkent 1993.

Похожие

О’zbekistonda organik kimyo fanining rivojlanishi. кimyoviy bog’lanish

O’zbekistonda kimyo fanining rivojlanishi va qishloq xo’jaligidagi ahamiyati. Kimyoning asosiy tushuncha va qonunlari

Kimyo va biologiya o‘qitish metodikasi fanining tizimi, tuzilishi

Kimyo faniga kirish

Modda tuzilishi fanining maqsad va vazifalari