Жисмоний тарбия тизимида футбол ўйинини мазмуни ва қисқача тарихи - Физическая культура - Рефераты

Жисмоний тарбия тизимида футбол ўйинини мазмуни ва қисқача тарихи

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

45.5 KB

Жисмоний тарбия тизимида футбол ўйинини мазмуни ва қисқача тарихи. Режа 1.Футболни қисқача келиб чиқиш тарихи. 2.Дастлабки футбол ўйини ва майдони. 3.Хорижий мамлакатларда футболни ривожланиши. 4.Футбол ўйини мақсади ва унинг хусусиятлари.

Хурматли талабалар биз биламиз футбол «милионлар ўйини» эканлигини. Футбол бу халқ севган ва энг кўп оммалашган ўйиндир. Футбол қадим замонда пайдо бўлган, озгина бўлса ҳам футболга ўхшаш тўп ўйини 1880 йилда тилга олинган. 1913 йилда Англия подшоси Эдуард 2 шаҳар ичкарисида футбол ўйинини тақиқлаган. Италияда футбол биринчи бор 1400 йилда тилга олинган. Футбол ўйнаш бўйича биринчи галда инглиз коллежлари 1863 йили футбол ассоцияси тузадилар. Шундай қилиб 1863 йилда футбол ўйини вужудга келади. Футбол сўзи инглизча сўз бўлиб фут- оёқ, бол-тўп деган маънони англатади. 1893 йилда дунёда биринчи марта Англия футбол федерацияси ташкил топган ва ўйин қоидаларини ишлаб чиқишган. Шу сабабли футболни ватани Англия хисобланади. Инглизлар асосан майдоннинг эни ва узунлиги, дарвозанинг узунлиги ва баландлиги, ўйинчиларнинг сони, ўйиннинг бўлими ва дам олиш вақтларини ишлаб чиқишган. англияда ўйинда дарвазабон ва 10 та ўйинчи иштирок этишларни битта жамоа деб таъриф беришган. 1904 йилда Халқаро футбол федерацияси ташкил топди. (Ф.И.Ф.А.) Футбол Олимпия ўйинларга 1900 йилда киритилган. 1954 йилдан Европа футбол Иттифоқи УЕФА ҳам ишлаб турди. 1960 йилдан ҳар 4 йилда миллий терма жамоалар турнири ўтказиладиган бўлди. Ҳар йили 18март футбол байрами куни нишонланади. 1908 йилда олимпияда ўйинлари қаторига киритилди. 1872 йилда биринчи ҳалқаро учрашув бўлиб , бунда Англия ва Шотландия терма жамоалари 0:0 дуранг ўйнашаган. Шундан кейин Европа мамлакатларида жадал суратда ривожлана бошлади. Кейинчалик Азия ва Осиё мамлакатларига ҳам етиб келди. 1897 йилда Россиянинг Петербург шаҳрида ривожлана бошлади. 1911 йили Россия футбол федерацияси ташкил топди. Орадан бир йил ўтиб 1912 йили Ўзбекистонда яъни қўқон шаҳрида футбол ўйнала бошлади. Дарвоза узунлиги 7,32 см, горизонтал ва баландлиги 2,44 см иккита вертикал устунлардан иборат. Дарвоза устунларининг диаметри 12 см. Аслида футбол дарвозалариннг устуни бирданига пайдо бўлмаган. Авваллари тўп баландлигидан қатий назар икки тўсин ўртасидан

ўтса гол ҳисобланган. Бироқ айрим холатларда дарвоза ишғол этилганлиги борасида ўзига хос мушкулликлар туғилган ва натижада икки устунни бирлаштирувчи арқон тортилган. Бундай дарвозали учрашув илк бор 1866 йили ўтказилган 1875 йилда арқон ўрнини устун эгаллаган 1925 йилда «вне игрў» яъни «ўйиндан ташқари ҳолат»-қоидаси қўшимча тарзда қўшилди. 1930 йилга келиб биринчи марта футбол бўйича жахон биринчилиги Уругвай мамлакатида ўтказилиб унда Уругвай терма жамоаси жаҳон чемпиони бўлишган. 1934-1938 йилларда Италия, 1950 Уругвай, 1954-ФРГ, 1958-1962- Бразилия, 1974-ФРГ, 1978-Аргентина. 1960 йилдан Европа биринчилиги ўтказилган 1960-СССР, 1964-Испания, 1968-Италия, 1972-ФРГ, 1976- Чехославакия. 1955 йилдан Кубок чемпионлари, кейинчалик кубок эгаларининг кубоги мусобақалари ўтказилиб келинмоқда. 1924 йилдан СССР биринчилиги, 1936 йилдан СССР кубоги учрашувлари ўтказилинди ва ўтказилмоқда. Ўзбекистонда 1991 йилдан биринчилик ва кубок ўйинлари ўтказилиб келмоқда. 1900 йилда биринчи бор олимпияда футбол бўйича учта терма жамоа қатнашган булар, Белгия, Англия, Франция бунда биринчи бор Англия терма жамоаси ғалаба қозонган. Футбол майдонининг узунлиги 110х90 метргача, эъни 75х45 метргача бўлади. Тўпнинг айланаси 68-71 см, оғирлиги эса 410-450 гр, босими 0,6-1,1 атмосферадир. Майдоннинг чизиқлари эса 12 см қалинликда чизилиши шартдир Футбол асосан юриш ва югуришлар билан бир қаторда сакровчи машқларни ҳам амалга оширилади. Инсон юрганда аъзойи баданидаги қарийиб барча мускуллар ишлайди, организмдаги юрак-қон томир, нафас олиш ва бошқа тизимлар фаолияти кучаяди, натижада модда алмашинуви ортади. Югурганда мускул группаларининг деярли ҳаммаси ишга тушади, юрак-қон томир, нафас олиш ва бошқа тизимлар фаолияти кучаяди. Югуришда киши иродаси мустахкамланади, ўз кучини тақсимлай олиш, тўсиқлардан ўта билиш, очиқ жойда мўлжал олиш қобиляти хосил бўлиб, бу футбол ўйинида жуда қўл келади. Сакрашда қисқа вақт ичида асаб-мускул кучига максимал зўр бериш билан ҳарактерлидир. Сакраш оёқ ва тана мускулларини

кучайтириш, сакровчанлигини ошириш, ўз таналарини ирода қила билаш кучларини йиға билиш қобилятларини такомиллаштириш, куч, тезлик, чаққонлик, мардлик ортади. Футболда асосан талабанинг иш қобилиятини ошириш учун қисқа вақт ичида бирор қарорга келиши, кучлилиги, чаққонлиги эпчиллиги, жисмонан бақувватли бўлиши билан ҳарактерланади. Футболчи доимо ўз тани ва тўп вазни билан иш тутади, бошқача қилиб айтганда у асосан гавдаси ва тўпнинг инерциясини бартараф қилиш учун ўз кучидан фойдаланади. Ҳаракатнинг бошланиши, тезлаштириш, тўхташ, ҳаракатнинг йўналишини ўзгартириш, сақлаш, тўпга зарба бериш- футболчининг кучини намоён қиладиган сифатларидандир. Футболчининг чаққонлиги аввало футбол майдонида ўзгариб турувчи вазиятда тўпни олиб юргандан кейин тўпсиз қилган ҳаракатларидан намоён бўлади. Тўп олиб юриш кимга узатишни танлаш ва тўп тепиш ўйинчидан жуда кенг координацион имкониятларини кўрсатишни талаб этади. Агар бунга футболчининг ҳаракат ва техник фаолияти яккама-якка олишувлар ва турли дастлабки холатлар асосида ўтишни, ўзидан тўпни ошириб уриш, думалатиб уриш сакраб туриб бош билан уриш ва ўйин шарт-шароитларини яъни ёмғир, қорли, иссиқ, ўтли ва ерли майдонлар, табиий ва сунъий майдонларни хисобга олсак унда ўйин фаолиятининг самарали бўлиши учун ривожланган эпчиллик сифатларининг юқори бўлиши футболчи учун қанчалик мухим эканлиги ўз-ўзидан тушунарлидир. Футболчилар майдондаги эгаллаган ўрнига қараб 5,5 кмдан 10,5 км гача йўл босиб ўтади. Бунда шиддатли ҳаракатлар тез югуриш тезланишлар 5 минут вақтни эгаллайди. Бу вақт оралигида ўйинчилар 1500 дан 2500 метргача масофага тез аммо қисқа-қисқа қилиб узунлиги 7-15-24 метрдан югурадилар шу орада секинроқ югуришга 25 дан 35 минутгача, қадамлаб югуриш учун 45 дан 57 минутгача вақт сарфланади. Агар футболчи фаолияти кучли рухий холат ўтишини хисобга оладиган бўлсак, бунга ҳам озмунча куч-қувват сарфланмайди. Бироқ ўйин фаолиятини тахлил қилиш шуни кўрсатдики кучли ҳаракат фаолиятидан кейин бўладиган танафусларда умумий

дастлабки ҳолатни тиклаб олиш учун уларга етарлича вақт бўлар экан. Умумий жисмоний тайёргарлик, спортчининг умумий жисмоний ривожланишига йўналтирилган бўлиб, спорт турига хос бўлмаган холда спортчи организмнинг функционал қобилятини ошиириш ва атлетик ривожланишни таъминлайди. Умумий жисмоний тайёргарлик спортчини турли хил ҳаракат малакалари билан бойитади.

Адабиётлар: 1. Футбол. Физкультура испорт Москва 1971 йил 2. Футбол М.Сушков. Физкультура испорт. Москва 1961 йил 3. Физическая культура. Вўсшая школа. Москва 1984 йил. 4. Ю.Н.Лопачев «Келинг, тўп тепамиз». Тошкент 1988 йил 5. Футбол мусобақа қоидалари. Ўздавнашр 1961 йил 6. Футбол справочник. физкультура испорт. Москва 1980 йил 7. Футбол мусобақа қоидалари. УзССр Медицина. Тошкент 1990 йил. 8. Правила игры футбола. РАМФ Москва 2000 йил.

Похожие

Жисмоний тарбия тизимида гимнастика. Укув саволлари

Бокс Ўзбекистоннинг замонавий жисмоний тарбия тизимида

Ўзбекистон жисмоний тарбия тизимида енгил атлетика

Жисмоний тарбия гигиенаси

Жисмоний тарбия гигиенаси