Yengil atletika, gimnastika va suzish gigiyenasi - Физическая культура - Рефераты

Yengil atletika, gimnastika va suzish gigiyenasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

28.322265625 KB

Yengil atletika, gimnastika va suzish gigiyenasi Reja: 1. Yengil atletikaning gigiyenik tavsifi. 2. Yengil atletikachining kun tartibini rejalashtirish, kiyimi va poyabzali.. 3. Yengil atletikadan mashg`ulot o`tkaziladigan joylarga (yugurish yo`li, sakrash joyi, irg`itish joylariga) gigiyenik talablar. 4. Gimnastikachining kun rejimi. 5. Gimnastikachining kiyimi va poyabzali gigiyenasi. 6. Gimnastika zaliga qo`yiladigan sanitariya-gigiyenik talablar. 7. Gimnastikachilarda shikastlanishning oldini olish chora- tadbirlari.

Yengil atletikaning gigiyenik tavsifi. Yengil atletika sportning eng ommaviy turi hisoblanadi. U maktab, oliy va o‘rta maxsus bilim yurtlari jismoniy tarbiya fani o‘quv dasturiga kiritilgan. Yengil atletika mashg‘uloti organizmning hamma to‘qima va a’zolariga, birinchi navbatda, tayanch-harakatlanish apparatiga, nafas olish va yurak-tomir tizimi faoliyatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Yengil atletika tarkibiga yurish, yugurish, sakrash, irg‘itish kabilar kiradi. Yurish va yugurish stereotip siklik harakatlarga kiradi. Irg‘itish va sakrash- asiklik harakatlarga kiradi, krosslar-situatsion harakatlarga kiradi. Yengil atletika mashg‘ulotlari sportning hamma harakatlarining sifatini takomillashtirilishiga sharoit yaratadi. Yengil atletika mashg‘ulotlari bilan turli yoshdagi erkaklar va ayollar shug‘ullanishi mumkin. Yengil atletikachining kun tartibini rejalashtirish. Yengil atletikachining kun tartibini rejalashtirishda quyidagilarni hisobga olish zarur: 1. Ertalabki gigiyenik gimnastikada ko‘proq vaqtni yugurish mashg‘ulotlariga ajratish lozim. 2. Ertalabki gimnastikadan keyin suv bilan chiniqtirish tadbirlari o‘tkaziladi. Yengil atletikachilar yilning hamma fasllarida, murakkab ob-havo sharoitlarida o‘tkaziladigan musobaqalarda qat-nashadilar. Shu bois, ular issiq va sovuq suv ta’siriga chiniqishlari zarur. 3. Bir kunda 2 marta trenirovka mashqi o‘tkazilganda, ular orasidagi dam olish vaqtida kuch-quvvat tiklanishiga qaratilgan tadbirlar o‘tkazilishi kun tartibiga kiritilishi lozim. Yengil atletikachining kiyimi. Yozda: mayka, trusi, yengil trenirovka kostyumi. Quyosh radiatsiyasi kuchli bo‘lganida bosh g a oq soyabonli shapka. Shamol va yomg‘irli ob-havoda shamoldan himoyalovchi va suv o‘tkazmaydigan trenirovka kostyumi. 7 3

Sovuq ob-havo sharoitida: shimining pastki qismi toraygan issiq trenirovka kostyumi, jundan to‘qilgan sviter va reytuz, issiq jun qalpoq va qo‘lpoqlar. Yengil atletikachining poyabzali. Poyabzal tanlashda yil fasli, ob-havo, tuproq yuzasi, mashg‘ulot turi hisobga olinadi. Iliq ob-havo sharoitida – binoda va ochiq havoda mashg‘ulot o‘tkazganda yengil atletika tuflisi yoki keda kiyadi. - yugurish va sakrash uchun tagcharmi mixchali tufli kiyadi; - o‘rta kattalikda va katta masofaga yuguruvchilar tagcharmi egiluvchan (elastik) tufli kiyadilar; - yadro va molot irgituvchilar tuflisining tagcharmi qalin egiluvchan bo‘ladi; - nayza (kopyo) irg‘ituvchilar tuflisining tagi va tovoni mixchali bo‘ladi. Ular boldir-tovon bo‘g‘imini o‘rab turuvchi qo‘njli tufli kiyishlari ham mumkin. Ob-havo sovuq paytda ochiq havoda mashg‘ulot o‘tkazganda ichiga kigiz patak tikilgan tufli, shuningdek, ichiga kigiz patak solingan tagi mixchali tufli yoki keda, hamda jun paypoq kiyadilar. Katta masofaga yurish va yugurish musobaqalarida terining ishqalanishini oldini olish uchun mashg‘ulotlarda bir necha kiyib sinalgan kiyim va poyabzaldan foydalanish tavsiya etiladi. Shuningdek, qo‘ltiq osti, chov sohalariga, oyoq panjalari orasiga vazelin surtish kerak. Ochiq sport inshoatlarida yengil atletika bo‘yicha mashg‘ulotlar o‘tkazishga gigiyenik talablar. Marafon yugurishi, sport yurishi musobaqalarida xavfsizlikni ta’minlash. Tibbiy va ovqatlanish joylarini tashkil qilish. Mashg‘ulot o‘tkaziladigan joy havoni chiqindi gazlar, changlar bilan ifloslantiradigan korxonalardan uzoqda va ko‘kalam-lashtirilgan bo‘lishi kerak. Yugurish, sakrash mashg‘ulotlari uchun tanlanadigan joy o‘rmonda yoki ko‘kalamlashtirilgan hududda bo‘lishi kerak. Bu joining tuprog‘i yumshoq, elastik bo‘lishi lozim.

Katta va o‘ta katta masofalarga sport yurishi, marafon yugurishi mashqlari shahardan tashqari, transport qatnovi kam joylarda o‘tkaziladi. Ochiq sport inshoatlarida yengil atletika bo‘yicha mashg‘ulotlar o‘tkazishga asosiy gigiyenik talablar. Yengil atletikachilarning yugurish yo‘lagi tekis bo‘lishi kerak. Uning ikki tomoniga 3 sm balandlikda bo‘rtiq (devorcha) qilinadi. Bo‘rtiqning ustki tomoni aylana shaklida bo‘lishi kerak. Kechki vaqtda yo‘lakning yorug‘ligi 50 lyuksdan kam bo‘lmasligi kerak. Yugurish yo‘lagi va sakrashga yugurish yo‘lchasining yuzasi tekis, siypanmaydigan, changimaydigan, yot buyumlardan tozalangan bo‘lishi kerak. Yugurish jarayonida sportchi shikastlanishining oldini olish uchun yo‘lakning yorilgan, o‘yilgan joylari muntazam ravishda ta’mirlab turilishi lozim. Shuningdek, yugurish yo‘lagining yuzasi suv o‘tkazmaydigan asfalt, rezina yoki sintetik mareial bilan qoplanishi kerak. Marafon yugurish, sport yurishi musobaqalariga gigiyenik talablar. Marafon yugurish, sport yurishi musobaqalari tekis so‘qmoq yo‘llar, velosiped yo‘llari bo‘ylab o‘tkaziladi. Bu yo‘llarda tibbiy yordam ko‘rsatish punktlari tashkil etiladi. Bundan tashqari sportchilarning orqasidan “Tibbiy yordam avtomashina”si kuzatib boradi. Marafon yugurishi va sport yurishi bo‘yicha musobaqa masofasi 50 km bo‘lsa, start berilgan joydan 10 km o‘tib, undan keyin har 5 km.da ovqatlanish punktlari tashkil etiladi. Ovqatlanish punktlari o‘rtasida (har 2,5 km.da) suv ichish va badanni suv bilan artish uchun gubka beriladigan punktlar tashkil etiladi. Yengil atletikadan mashg‘ulot o‘tkaziladigan joylarga gigiyenik talablar. Uzunlikka sakrash joyi quyidagi qismlardan iborat: - yugurish yo‘lchasi; - sakraydigan brus (taxta); - sakrash joyi (chuquri); - xavfsizlik zonasi. 7 4

Yugurish yo‘lchasi tekis bo‘lishi kerak. Sakraydigan brus – kengligi 20 sm, uzunligi-122 sm. Brus yumshoq yog‘ochdan yasaladi. Uning yuzasi yugurish yo‘lchasi bilan bir tekislikda, qolgan qismi yerga ko‘milgan bo‘ladi. Sakraydigan chuqurning atrofi uch tomondan yerdan 5 sm baland taxta bilan mustahkamlangan bo‘ladi. Taxta yumshoq materialdan yasalgan bo‘lib, rezin gilamcha bilan o‘raladi. Sakrash chuquri qum bilan to‘ldiriladi. Qum yuzasi yugurish yo‘li bilan bir tekislikda bo‘lishi kerak. Yugurish yo‘lchasi va sakrash chuqurining yon tomonlari 1 metr kenglikda xavfsizlik zonasi hisoblanadi. Bu joyda hech qanday buyum va tomoshabinlar bo‘lmasligi kerak. Sakrash chuqurining sakraydigan tomoniga qarama-qarshi tomonida 3 metr kenglikdagi joy xavfsizlik zonasi hisoblanadi. Kechki paytda sakrash joyida yorug‘lik 50 lyuks bo‘lishi kerak. Yengil atletika mashqlarida jarohatlanishning oldini olish choralari. 1. Mashg‘ulot joylarini gigiyena talablari bo‘yicha tayyorlash. 2. Mashqlarni gigiyena qoidalari asosida o‘tkazish. 3. Sportchining kiyimi va poyabzalini to‘g‘ri tanlash. 4. Mashq va musobaqalarda, ayniqsa turli xil irg‘itishlarda xavfsizlik qoidalariga amal qilish. Musobaqalar o‘tkazish davrida sportchilarga tibbiy yordam maxsus belgilangan mutaxassis shifokor tomonidan amalga oshiriladi. Musobaqadan keyin sportchilarning kuch-quvvatini tiklash uchun massaj, baromassaj, aeroionizatsiya, ultrabinafsha nurlari, dush kabilar qo‘llanadi. Gimnastning kun tartibi. Gimnastning kun tartibi sportchining kun tartibidan iborat. Shuning bilan birgalikda, gimnastikaning o‘ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqqan holda, gimnastning kun tartibiga ayrim o‘zgartirishlar va to‘ldirishlar kiritiladi. Jumladan: 7 7

1. Gimnastning asab-psixik zo‘riqishining oldini olishga qaratilgan tadbirlar o‘tkazish: kechki paytda ochiq havoda ko‘proq sayr qilishi, uyqu muddatini 8 soatdan kam bo‘lmasligi, kayfiyatini ko‘taradigan suhbatlar va boshqa tadbirlar o‘tkazish; 2. Mashqdan keyin kuch-quvvat va asab tizimi faoliyatini tiklaydigan tadbirlarni tashkil etish: massaj, iliq dush va hokazo. Gimnastning kiyimi va poyabzali gigiyenasi. Erkaklar kiyimi: 1. Gimnastik shim (paxta yoki jun matodan tikilgan), trusi. 2. Mayka yoki polurukavka (yengi kalta kuylak). Xotin-qizlar kiyimi; - kupalnik. Gimnastik poyabzal : 1. Charmdan tayyorlangan maxsus tufli – “cheshki”. 2. Paxta matodan tayyorlangan shippak. Gimnastning sport kiyimi va poyabzalidan faqat trenirovka mashqlarida hamda musobaqada foydalaniladi. Gimnastika zaliga qo‘yiladigan sanitariya-gigiyenik talablar. Gimnastika zali ko‘p qavatli binolarning birinchi qavatida joylashishi kerak. Gimnastika zali o‘rtasiga erkin mashg‘ulotlarni bajarish uchun pomost joylashtiriladi. Gimnastik halqalar zalning bir tomonidagi uzun devorga o‘rnatiladi. Ular 400 kg og‘irlikni ko‘tarishga moslashgan bo‘lishi kerak. Tayanch sakrashining joyi zalni bir tomonidagi uzun devor yaqinida bo‘lishi kerak. Yugurib kelish yo‘lchasi zalga kirish tomonida bo‘ladi. To‘siqlar zalga kirishning qarama-qarshi tomoniga, uning uzun tomoni zalga ko‘ndalang bo‘ladi. To‘siqlarning ikki tomonida sakrash uchun 4-6 metr bo‘sh joy bo‘lishi kerak. Zalning kirish qismiga yaqin joyda brusya, brevni, eshak joylashtiriladi.

Gimnastik snaryad bilan zal devori orasida 1,5 metr xavfsiz zona bo‘lishi kerak. Ular texnik talablar asosida joylashtirilishi lozim. Har bir mashg‘ulot oldidan snaryadning tayyorligi sinovdan o‘tkazilib, changi artiladi. Sakraydigan to‘shaklar bir xil bo‘lishi, ular orasida bo‘sh joy bo‘lmasligi, ya’ni ular bir-biriga zich va tekis qilib to‘shalishi kerak. Gimnastika zalining pol sathi: - bitta gimnast uchun kvadrat metr (m І ) hisobida quyidagicha bo‘ladi; - III-II razryadli tajribali gimnastlar va II-I razryadli yosh gimnastlar uchun - 10-12; - I razryadli va sport ustaligiga nomzod gimnastlar uchun -12-15; - sport ustalari va halqaro toifadagi sport ustalari uchun - 15-20. Gimnastika zaliga qo‘yiladigan sanitariya-gigiyenik talablar: 1. Zal havosi harorati - +15 o ; 2. Havoning nisbiy namligi -35-60%; 3. Havo harakatining tezligi -0,5m/s. 4. Ventilyatsiya – bitta gimnast uchun 1 soatda 80 mі, bitta tomoshabin uchun – 20mі havoni, tashqi muhitdan zal ichiga kiritish quvvatiga ega bo‘lishi kerak. Suzish muhim sog‘lomlashtirish ahamiyatiga ega. Suzish chiniqtiruvchi ta’sir ko‘rsatadi. U muskul, nafas, yurak-tomir tizimi faoliyatini mustahkamlaydi, organizmning jismoniy rivojlanishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Suzish hayot uchun zarur bo‘lgan suvda harakatlanishning ko‘nikmalarini shakllantiradi. Suzish mashg‘ulotlari turli yoshdagi erkak va ayollar uchun bab- barobar foydalidir. Sportning suzish turi bo‘yicha zamon talablariga javob berish uchun sportchi har kuni 2-3 marta katta hajmdagi trenirovka mashqlarini o‘tkazishiga to‘g‘ri keladi. Bu jarayonda sportchi 18-20 km masofaga suzadi. Bunday katta yuklamani bajarishida unda o‘ta charchash va zo‘riqish holati yuzaga kelishining oldini olishga qaratilgan tadbirlarni amalga oshirishga to‘g‘ri keladi. Keyingi yillarda suzuvchi sportchilar yoshining pastki chega-rasi juda pasaydi: 12-13 yoshli sportchilar misli ko‘rilmagan g‘alabalarga erishmoqdalar. 7 8

Suzuvchining kun tartibi. Suzuvchining kun tartibini tuzishda bir kunda ikki marta, ba’zida uch marta trenirovka mashqlarini o‘tkazishni nazarda tutishga to‘g‘ri keladi. Birinchi ertalabki trenirovka mashqi soat 7-7.30 da o‘tkaziladi. Shuning uchun kun tartibida uyquga erta yotib, erta turish rejalashtiriladi. Shundan kelib chiqqan holda kun tartibiga kunduzgi uyqu vaqti ham kiritiladi. Ya’ni kunning ikkinchi yarmida o‘tkaziladigan trenirovka oldidan sportchi 1,5-2 soat uxlashi kerak. Suzuvchining shaxsiy gigiyenasi. Suzuvchining shaxsiy gigiyenasi sportning hamma turlari vakillarining shaxsiy gigiyenasi qoidalariga o‘xshash. Shuning bilan birgalikda suzuvchilarda, ayniqsa, teri kasal-liklarini, xususan, epidermofitiya kasalligining oldini olishga alohida e’tibor berilishi kerak. Suzuvchining kiyimi va poyabzali gigiyenasi. Suzuvchilar organizmni chiniqtirishga qaratilgan quruqlik-dagi trenirovka mashqlarida ob-havo sharoitiga mos kiyim va poyabzaldan foydalanadilar. Suvda o‘tkaziladigan trenirovka va musobaqalarda suzuvchilarning kiyimi quyidagicha bo‘ladi: - erkaklar, o‘smirlar, bolalar uchun – maxsus suzish trusisi; - ayollar, qizlar uchun – maxsus suzish kostyumi. Ayollar suzish kostyumi quyidagi talablarga mos bo‘lishi lozim: - oldi tomondagi ochiq joy bo‘yindan pastga 12 sm dan ko‘p bo‘lmasligi kerak; - orqa tomondagi ochiq joy bo‘yindan pastga – 20 sm dan ko‘p bo‘lmasligi kerak; - qo‘ltiq ostidagi ochiq joy – old tomonda 5 sm dan ko‘p bo‘lmasligi, orqa tomonda 7 sm dan ko‘p bo‘lmasligi kerak. Suzuvchilarni musobaqaga tayyorlash davrida trenirovka mashqlarini gigiyenik ta’minlash. Suzuvchilarni musobaqaga tayyorlash davrida trenirovka mashqlari har kuni 2- 3 marta katta jismoniy yuklama bilan o‘tkaziladi. Shuning uchun har bir trenirovka 7 9 8 0

mashqidan keyin kuch-quvvatni tiklashga qaratilgan tadbirlar alohida e’tibor bilan tashkil etilishi lozim. Jumladan: 1. Har bir trenirovka mashqidan keyin iliq dush yoki iliq vanna (suv harorati +36+38 o ), 10-15 minut davomida qabul qilinadi. 2. Dush va vanna qabul qilayotgan paytda suzuvchi o‘zini-o‘zi massaj qiladi. Bunda tananing qaysi sohasi muskullarida charchash va og‘riq sezilsa, o‘sha muskullar ko‘proq massaj qilinadi. 3. Imkon bo‘lsa iliq gidromassaj qabul qilinadi (15-20 minut). 4. Musobaqa davri yaqinlashganda katta hajmda o‘tkazilgan trenirovka mashqlaridan keyin kuch-quvvatni tiklash tadbirlari quyidagi jadval bo‘yicha o‘tkaziladi: - dushanba – iliq dush; - seshanba – massaj, maxsus malhamlar surtib; - chorshanba – gidromassaj, buning imkoni bo‘lmasa xvoya vannasi; - payshanba – massaj, uning ketidan iliq dush; - juma – gidromassaj yoki xvoya vannasi; - shanba – massaj yoki iloji bo‘lsa, bug‘ hammom va massaj; - yakshanba – dam olish kuni. Suzuvchilarda uchraydigan kasalliklarning oldini olish. Suzuvchilarda quyidagi kasalliklar ko‘p uchraydi: - kon’yunktivit – ko‘z shilliq pardasining yallig‘lanishi; - Otit - o‘rta quloq nog‘orasimon pardasining yallig‘lanishi; - Rinit, faringit, laringit, bronxit, traxeit – yuqori nafas a’zolari shilliq qavatining yallig‘lanishi; - epidermofitiya – terining yuqumli kasalligi. Kon’yunktivit kasalligi - suv tarkibidagi xlor moddasining ta’siri tufayli yuzaga keladi (xlor suvni mikroblardan zararsizlan-tirish uchun qo‘llanadi). Kon’yunktivitning oldini olish uchun suvning xlor moddasi bilan zararsizlantirish tadbirini sifatiga e’tibor berilishi lozim. Shuningdek, suzuvchilar himoya ko‘zoynagidan foydalanishlari mumkin.

O‘rta quloq pardasi, yuqori nafas a’zolari yallig‘lanish kasalliklarining oldini olish uchun suvda trenirovka mashg‘ulotini o‘tkazgandan keyin burun, quloq ichi quruq doka, yumshoq sochiq bilan yaxshilab artilishi lozim. Suzuvchilar ayniqsa sovuq suv bilan organizmni chinqtirish tadbirlarini o‘tkazganida, yuqorida aytilgan kasalliklarning oldini olishga alohida e’tibor berishlari zarurligi ularga uqtiriladi. Epidermofitiya kasalligi - epidermofitiya deb ataluvchi zamburug‘ qo‘zg‘atadi. Suzuvchilarga bu zamburug‘ suv havzalarining yechinadigan joylarida, dush xonalarida yuqadi. Bu kasallikda oyoq barmoqlari orasidagi teri yallig‘lanib, achishadi, qichiydi, og‘riydi. Epidermofitiya kasalligining oldini olish uchun quyidagi sanitariya-gigiyenik tadbirlar amalga oshiriladi: - suv havzasida mashg‘ulot o‘tkazish jarayonida shaxsiy gigiyena qoidalariga amal qilinishi lozim; - suzuvchu suv havzasi atrofida yurganda, hojatxonada, dush, vanna xonalariga kirganida rezina yoki plastmassadan tayyorlangan shippak kiyib yurishi kerak; - suvda trenirovka mashg‘ulotini o‘tkazgandan keyin suzuvchi oyo‘q barmoqlari orasini quruq sochiq bilan yaxshilab artib, quritishi kerak. Ochiq suv havzasiga qo‘yiladigan gigiyenik talablar. - Suv havzalari ishlab chiqarish korxonalaridan uzoqroqda, ko‘kalamlashtirilgan, toza joyda qurilishi lozim; - yer osti suvlari suv havzasining tubidan kamida 0,7 metr (ya’ni 7 sm) pastda bo‘lishi kerak; - suv havzasi joylashgan joyga quyosh nuri yaxshi tushishi kerak; - suv havzasi va transport qatnovi yo‘li o‘rtasida kamida 15 metr masofa, havza va odamlar yashaydigan uylar o‘rtasida kamida 50 metr masofa bo‘lishi talab qilinadi; - suv havzasining cho‘miladigan vannasi va uning atrofidagi qo‘shimcha joyning birgalikdagi sathi shu joyda mashg‘ulot o‘tkazadigan har bir suzuvchi uchun 4,5 mІ dan kam bo‘lmasligi kerak; 8 1

- ochiq suv havzasi hududining kamida uchdan bir qismi (33 %) ko‘kalamlashtirilgan bo‘lishi kerak; - suv havzasining suvga sakrash joyi shimol yoki janub tomonga qaratib quriladi; Sun’iy suv inshoatining havzasi vannasi va uning atrofidagi yordamchi xonalar quyidagi tartibda joylashtiriladi: 1. Kirish, vestyubl, ustki kiyimlar saqlanadigan garderob, qayd qilish xonasi (suv havzasida mashg‘ulot o‘tkazishga kelganlarni ro‘yxatga olish xonasi); - yechinish xonasi – tayyorlov mashg‘ulotlari o‘tkaziladigan maydoncha (zal), yechinadigan xona, dushxona, oyoqlarni yuvadigan dush, cho‘miladigan (suzadigan) suv vannasi. 2. Vannadan chiqqandan keyin quyidagi tartibda harakat qilinadi: dushxonaga kirib yuvinish, oyoqlarni yuvadigan dush, yechinib kiyinadigan xona (dush va yechinadigan xona o‘rtasida hojatxona joylashadi). 3. Yuqorida ko‘rsatilgan zal va xonalar bo‘ylab harakat qilish ust kiyimda va poyabzalda bo‘lgan odamga ruxsat etilmaydi. 4. Suv havzasi vannasidan chiqqan suzuvchi albatta dushxonada boshidan- oyog‘igacha yuvinishi, undan chiqqach, oyoqlarini alohida dushda yuvishi kerak. 5. Suv havzasida suzish mashg‘ulotlari bilan shug‘ulla-nuvchilar albatta tibbiy ko‘rikdan o‘tishlari talab qilinadi. Yopiq suv havzasiga qo‘yiladigan gigiyenik talablar. Yopiq suv havzasining vannasi joylashgan zalga qo‘yiladigan gigiyenik talablar quyidagilardan iborat: 1. Vanna joylashgan zalning devorlari suv o‘tkazmaydigan, ivimaydigan materialdan qurilgan bo‘lishi kerak. Uni suv bilan yuvib tozalaganda, namlangan mato bilan artib tozalaganda namni o‘ziga olib ivib qolmasligi kerak; 2. Zalning poli ostiga isituvchi moslamalar joylashtiriladi. Zal devori bo‘ylab aylanma o‘tirg‘ichlar (skameykalar) va ularning ostiga isitgichlar loyihalashtiriladi. Shu isitgichlar zaldagi harorat +31o dan past bo‘lmasligini ta’minlaydi;

3. Zalda havo harorati +26 o , nisbiy namlik -50-65%, havo harakatining tezligi - 0,2 m/sek bo‘lishi ta’minlanadi; 4. Vannaning suvi yuzasida sun’iy yorug‘lik 100 lyuks bo‘lishi rejalashtiriladi. Suzish havzalarida suvni tozalash va zararsizlantirish. Suzish havzalarida suvni tozalash va zararsizlantirishning maqsadi suv orqali yuqumli kasalliklarning tarqalishini, ya’ni epidemiyaning oldini olishdan iborat. Havza suvini tozalash moslamalari quyidagi vazifalarni bajarishga mo‘ljallangan: 1. Suvning sifatini yaxshilash; 2. Suvni tinitish; 3. Rangsizlantirish; 4. Suv ta’mini yaxshilash; 5. Suvning yoqimsiz hidini yo‘qotish; 6. Zararsizlantirish; 7. Suvning qattiqligini yumshatish (ya’ni suv tarkibidagi kalsiy, magniy tuzlarini cho‘ktirish); 8. Suv tarkibidagi temir moddasini yo‘qotish (cho‘ktirish). Suvni mikrob-viruslardan zararsizlantirish uchun quyidagi kimyoviy moddalar qo‘llanadi: 1. Xlor; 2. Brom; 3. Mis va kumush tuzlari; 4. Ozon yordamida zararsizlantirish; 5. Ultrabinafsha nurlar yordamida zararsizlantirish. Havzadagi suv “ichadigan suvga” qo‘yiladigan quyidagi talablarga to‘liq javob berishi kerak: 1. Loyqaligi – 2 mg/l dan yuqori bo‘lmasligi; 2. Rangi - 5o oshmasligi; 3. Tiniqligi – suv ostiga tushirilgan 20 sm lik oq disk suv yuzasidan ko‘rinishi kerak; 8 2

4. Hidi va ta’mini o‘zgarishi-3 balldan ziyod bo‘lmasligi; 5. Harorati – kattalar uchun +26+28o, bolalar uchun +28+30o; 6. Suvda qoldiq xlor miqdori -0,5-0,7 mg/litr, qoldiq brom – 1,2 mg/litrdan oshmasligi; 7. Suvning kolititri -100 dan ko‘p bo‘lmasligi (ya’ni 100 ml suvda aniqlangan ichak tayoqchasi deb nomlangan mikrobning soni bittadan ko‘p bo‘lmasligi kerak). Havzadagi suv bir oyda bir marta chiqariladi. Bo‘shatilgan vanna tozalanadi, zararsizlantiriladi. Vannani dezinfeksiya qilish uchun xloraminning 0,5-1 foizli eritmasi yoki 3 foizli nitran qo‘llanadi. Yirik shaharlarda sun’iy suzish havzalari inshoatida quyidagi tadbirlarni amalga oshirish uchun maxsus xonalar tashkil etilgan. Jumladan: - chiniqtiruvchi suv tadbirlarini o‘tkazish xonalari (quruq havo hammomi, dushxona, kontrast vanna), gidromassaj, quruq massaj, elektr muolajalari xonasi, muolajalarni bajarish (protsedurnaya) xonasi, shifokor xonasi, xodimlar uchun dam olish xonasi, funksional diagnostika xonasi (sportchi organizmining funksional imkonini, ya’ni jismoniy chiniqqanlik darajasini aniqlaydigan xona).

Похожие

Yengil atletika

Yengil atletika mashqlari texnikasi

Yengil atletika faniga kirish va yengil atletikaning rivojlanish tarixi

Yengil atletika turlari texnikasining asoslari

Yengil atletika bo`yicha musobaqalarni