Tayyorgarlik davrida yosh badiiy gimnastikachilarga mashqlarni o'rgatish uslubiyoti - Физическая культура - Рефераты

Tayyorgarlik davrida yosh badiiy gimnastikachilarga mashqlarni o'rgatish uslubiyoti

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

138.5 KB

Tayyorgarlik davrida yosh badiiy gimnastikachilarga mashqlarni o'rgatish uslubiyoti Badiiy gimnastika mashqlari sakrash, muvozanat saqlash, burilish, siltash, buyumlarsiz, buyumlar bilan, yo'nalish va bo'-shashtirishni navbatlashtirish bilan, shu bilan birga tayanch oldidagi mashqlarni o'z ichiga oladi va gavda, qo'l, oyoq mushak- larini mustahkamlaydi. Ular nafaqat kuchni va bo'g'imlardagi harakatchanlikni rivojlantiradi balki, mushaklardagi nozik sezgini, harakat koordinatsiyasini tarbiyalaydi, to'g'ri qaddi qomatni shakllantiradi, murakkab sharoitda muvozanat saqlashga yordam beradi. Badiiy gimnastika mashqlarini o'tkazishda raqsga xos elementlar va birikmalardan har xil yugurish va sakrash turlaridan foydalanish o'ziga xos xususiyatga ega. Shug'ullanuvchilar bu mashqlarni bajara turib yengil harakat qila olishlari uchun o'z tanalariga bemalol egalik qila oladilar. Badiiy gimnastikada shu- g'ullanuvchilarga mashqlarni to'g'ri bajarishni o'rgatish uchun ularning o'ziga xosligi tushunish va uning boshqa gimnastika turlaridan qanday farqi borligini bilishi kerak. Uning asosiy xususiyatlari dinamiklik va yaxlitlikdir. Ular qon aylanish va moddalar almashinuvini yaxshilashga, harakat apparati, yurak qon- tomir tizimining funksional imkomyatlarini oshirishga, ish qobiliyatini o'sishiga yordam beradi. Badiiy gimnastikada mashqlar murakkabligi kabi jismoniy yuklama bo'yicha ham oson me'yorlashtiriladi. Jismoniy yukla- mani quyidagilarni o'zlashtirish bilan tartibga solish mumkin: - majmuadagi mashqlar soni - har bir mashqning takrorlanish soni - harakat sur'ati - harakat amplitudasi - mashqlar orasidagi dam olishning davomiyligi - buyumlaming og'irligi, kattaligi va h.k.

Badiiy gimnastika mashqlarini o'rgatish pedagogika; faollik va onglilik; tizimlilik va izchillik; ko'rsatmalilik (aniqlik), soddalik, mustahkamlik printsiplariga muvofiq amalga oshiriladi. Berilayotgan mashq to'g'risida dastlabki tasawur paydo bo'lishi uchun murabbiy uni nomini to'g'ri aytishi va iloji bo'lsa sekinroq sur'atda, diqqatni texnika detallariga qaratib ko'rsatish kerak. Agar mashq murakkab bo'lsa, uni ko'rsatishdan oldin yordamchi mashqlarni bajarish kerak. Boshlang'ich tayyorgarlik davrida badiiy gimnastika bilan shug'ullanuvchilar mashg'ulotini xaftada 4 marta kunning ikkinchi yarmida o'tkazishi maqsadga muvofiqdir. Mashg'ulot tuzilishi umumqabul qilingan: tayyorlov qismi (4-6 daq.), asosiy qismi (28-30 daq.) va yakuniy qism (3-4 daq.)dan farq qilmaydi. Mashg'ulotning birinchi qismida yurish, yugurish mashqlari, murakkab bo'lmagan o'yin vazifalari beriladi. Ikkinchi qismda bolalar raqs, buyumsiz va buyumlar bilan mashqlarini bajaradilar, h'arakatli o'yin o'tkaziladi. Yakuniy qismda nafasni rostlash va mushaklarni bo'shashtiruvchi mashqlardan foydalaniladi. Mashg'ulotni yaxshi havo almashadigan zalda o'tkazish zarur. Kiyim qulay, yengil, harakat qilganda uyalmaydigan (mayka, trusi yoki kupalnik) bo'lishi kerak. Sport jihozi shug'ullanuvchilarning yoshi va bo'yiga mos bo'lishi kerak. Mashg'ulot uchun 4 xil o'lchamdagi rezina to'plarga, arqonli yoki rezinali arg'amchiga, yog'och yoki plastmassa obruchlarga, ebonit yoki yog'ochli tayoqchaga ingichka ip yordamida qotirilgan, eni 3-4 sm. va uzunligi 3 metrgacha bo'lgan atlasli tasmaga ega bo'lishi lozim. Zalda bir nechta gimnastika devori o'rnatish va bolaning belidek keladigan balandlikda devordan 15-20 sm. masofada reyka qotirish ma'qul. Agar buni iloji bo'lmasa, tayanch bilan mashq bajarishni stul suyanchig'ini ushlab o'tkazish mumkin. Mashg'ulotga buyumlar bilan bajariladigan mashqlarni asta- sekin, bolalarning saflanish va qayta saflanish, yurish, yugurish va boshqa harakatlar bilim, ko'nikma va malakalarini egallashiga qarab kiritish lozim. Shu sababli mashg'ulotda uyushqoqlikka erishish oson bo'ladi. Boshida bolalarni uyushqoqlik bilan buyumlarni olish va topshirishni,

ularni qo'lda to'g'ri ushlash, uzatish dumalatish va boshqalarni o'rgatish kerak. Bolalarni buyum bilan mashq bajarganda aniq bir sur'at va ritmda bajarishlari, shu bilan birga harakatni takrorlashda berilgan sur'atni saqlab qolishi juda muhimdir. Harakatli o'yin va estafetalarni o'tkazishda jarohatni oldini olish choralari to'g'risida ogohlantirish muhimdir: yugurish va sakrash vaqtida bolalar orasidagi masofani saqlash, maydonchani yot jismlardan tozalash. .Yurish, yugurish, sakrash va raqs qadamlaridagi mashqlarning namunaviy ro'yxati Yurish va yugurish mashqlarining vazifasi qo'l va oyoq harakatida yaxshi koordinatsiya bilan yengil, oson harakatni ishlab chiqish, mashg'ulotda bolalarga yengil qadam bilan, oyoq uchida, tovonlarda, oyoq uchida cho'qqayib, baland qadam bilan yurishni o'rgatish kerak. Keyin bu harakatlarni turli qo'l holatlari bilan o'rgatish tavsiya etiladi. Masalan: qo'llar oldinda, yonda, pastda, yuqorida, belda, elkada, bosh orqasida, ko'krak oldida, orqada va * h.k. Harakatni o'zlashtirish davomida vazifalar murakkab-lashtiriladi - bolalar harakatlanish rurini boshida har 8 hisobda, keyin esa har 4 hisobda almashtiradi. Masalan: 1-8- yengil qadam bilan yurish, qo'llar belda; 1-8- oyoq uchida yurish, qo'llar oldinda; 1-8- oyoq uchida yarimcho'qqayib yurish, qo'llar yuqorida; 1-8- tovonlarda yurish, qo'llar bosh orqasida. Harakatlanish turi va uning qo'llar holatini murabbiy shug'ullanuvchilarning tayyorgarligiga qarab o'z ixtiyori bilan o'zgartirishi mumkin. Yurishdan farqli o'laroq, yugurish tayanchsiz fazaga ega va keskin itarilish bilan bajariladi. Yugurish paytida gavdaning erkin holatiga, qo'llarning aniq holatiga va oyoqni to'g'ri qo'yish: oyoq uchidan tayanchga o'tish holatiga rioya qiljsh talab qilinadi. Bolalar mashg'ulotida quyidagi yugurish turlaridan foyda-lanish mumkin: sekin va tez, joyida yugurish, doira bo'lib yugurish, doira bo'lib, ilon izi bo'lib, buyumlar atrofida, qo'l ushlashib, juft bo'lib. O'qituvchi vazifani murakkablashtira turib

shug'ullanuvchilar bilan tizzalarni baland ko'tarib yugurish (joyida va oldinga harakatlanib), har tomonga tarqatib belgilangan joyga" saflash, juft-juft bo'lib, uchtadan va hokazolar bilan mashq qiladi. Sakrashni o'rganishda oyoq mushaklari cho'ziladigan keyin depsinish paytida jadal qisqaradigan paytdagi dastlabki yarimcho'qqayishga ahamiyat berish kerak. Depsinish keskin, qisqa, oyoqni tez yozish bilan, alohida e'tibor bo'lishi kerak. Uchish paytida tana to'g'ri, oyoq uchi cho'zilgan va tizza bukilmagan, to'g'ri bo'lishi kerak. Qo'nish vaqtida kuchni kamaytirib ohista oyoq uchida qo'nib keyin oyoqmng barcha bo'g'inlarini bukkan holatda oyoq kaftiga tushiladi. Uzluksiz sakrashni bajarishda qo'nish fazasi qisqa bo'lishi kerak. Shakli bo'yicha eng oddiy sakrashlar - turgan joyda ikki oyoqda, oldinga, orqaga va yonga harakatlanib, o'ngga va chapga 90° ga burilib sakrash. Keyin yarimcho'qqayib va cho'qqayib sakrash. O'rganishning keyingi bosqichi turgan joyda va harakatda irg'ish (podskok) hisoblanadi. Bundan tashqari boshlang'ich tayyorgarlikdagi shug'ullanuvilarga oyoqlarni kerib, shu bilan birga oyoqni birini oldinga, birini orqaga qilib sakrashni o'rgatish mumkin. Bir oyoqda sakraganda ikkinchi oyoqni orqaga bukib yoki oldinga, yonga uzatib bajarilishi mumkin, lekin sakrash 4 marta takrorlashdan ortiq bo'lmasligi kerak. Murakkabroq sakrash arg'amchida yoki gimnastika tayoq-chasidan o'ngga, chapga, oldinga va orqaga sakrash, yuqoriga turli balandlikdagi mo'ljalga tegib sakrash: tizzalar yoki oyoq kaftiga buyumlarni qisib olib sakrash (joyida va harakatlanib), shu bilan birga balandlikka sakrab chiqish va undan sakrab tushish hisoblanadi. Keyin oldinga qadam tashlab yuqoriga, bir oyoqni keskin oldinga bukish bilan bajariladigan irg'ib sakrashni o'rgatish tavsiya etiladi. Bunda tizzadan bukilgan oyoqning oldinga erkin chiqishiga ahamiyat berish kerak. Son va boldir orasida to'g'ri burchak hosil bo'lishi zarur. Oyoq kafti noqulay tushmasligi uchun sakrashni oddiy yurish, baland qadamlar bilan yurish, yugurish bilan navbatlashtirish kerak. Mashq me'yori bolalarning individual imkoniyatlariga muvofiq bo'lishi lozim.

Raqs harakatlari-bolalarning eng sevimli va emotsional harakat faoliyatlaridan biridir. Ular to'g'ri qaddi qomat, chiroyh yurishni shakllantirishga, harakat koordinatsiyasi va ritmikani, chidamlilik va tezkor-kuch sifatini rivojlantirishga yordam beradi. Kichik yoshdagi bolalar uchun asosiy raqs harakatlari: juftlama qadamni turlari, galop va polka, vals qadamlari hisob lanadi. Juftlama qadam - oldinga, orqaga va yonga bajariiislii mumkin. D.h. - III oyoq holati, o'ng oyoq oldinda, qo'Ilar belda. 1- o'ng oyoqda qadam tashlab, shu oyoqda turib, chap oyoq orqada oyoq uchida; 2-chap oyoqni juftlashtirish va d.h. Uslubiy ko'rsatma , Qadam tashlanganda gavda burilmaydi. Oyoq uchida turgan oyoq tizzasini tashqariga buriladi, to'g'ri qaddi qomatga rioya qilish. Juftlama qadamni mustahkamlash uchun quyidagi raqs mashqlari tavsiya etiladi. D.h. — ikkitadan qo'l ushlashib turish, chap yon markaz tomonda, bo'sh qo'l belda, III oyoq holati, o'ng oyoq oldinda, 1-4-oldinga ikki juftlama qadam; juftlama qadam (harakat oxirida chap oyoqni III holatga juftlashtirish): 9-12- chap oyoqda oldinga juftlama qadam;. 13-16- chapga ikki juftlama qadam (harakat oxirida o'ng oyoqni d.h.ga juftlashtirish). O'zgaruvchan (peremenniy) qadam - ikki qadamdan tashkil topgan: juftlama qadam va oldinda turgan oyoqda qadam. Keyingi o'zgaruvchan qadam boshqa oyoqdan bajariladi. D.h. - III oyoq holati, o'ng oyoq oldinda, 1- 2-o'ng oyoqda oldinga juftlama qadam; 3- o'ng oyoqda oldinga bir qadam, chapi oyoq uchida; 4-chap oyoqni oldinga oyoq uchiga. Keyin shuning o'zini boshqa oyoq bilan bajarish. O'zgaruvchan qadamni orqaga harakatlanish bilan ham bajarish mumkin. Bu qadamlarni bajarishda oyoq uchida va bosh harakati bilan birga olib borilishini esda tutish kerak. O'zgaruvchan qadamni mustahkamlash uchun yakka va juft bo'lib bajariladigan oddiy va o'zgaruvchan qadam birikmasidan tashkil topgan raqs qadamlarini tavsiya etish mumkin.

Galop qadami - oldinga, orqaga va yonga bajariladi. Galop o'zining dinamikligi va jadalligi bilan xarakterlidir. U yonga ikki oyoqda depsinish bilan davom etadigan oyoq harakati. Uchish fazasida bitta oyoq ikkinchi oyoqqa qo'shiladi. Qo'nish ikkinchi oyoq uchida, tizzalarni bukib bajariladi. Uslubiy ko'rsatma. Galop qadarnlari har doim bir oyoqdan bajariladi. Gavda oldinga egilmaydi, to'g'ri qaddi qomat saqlanadi, bosh biroz ko'tarilgan. Uchish fazasida oyoq uchi cho'ziladi, oyoqlar to'g'ri. Galop qadamlarini mustahkamlash uchun taxminan quyidagi raqs mashqlari berilishi mumkin: D.h. - III oyoq holati, o'ng oyoq oldinda, qo'llar belda. 1-8-o'ng oyoqda oldinga galop qadami, keyin chap oyoq; 1-4- chapga burilib o'ngga 4 galop qadami; 5-6- o'ngga juftlama qadam; 7-chapga oyoq uchida burilish; 8- III oyoq holati, chap oyoq oldinda. Keyin mashqni boshqa oyoqdan bajariladi. Polka qadami - bu yengil sakrash bilan bajariladigan o'zgaruvchan qadamdir. Kicliik yoshdagi bolalarga faqat oldinga polka qadamini quyidagicha bajarib o'rgatish kerak: D.h. - III oyoq holati, o'ng oyoq oldinda, qo'llar belda. «I» chap oyoqda kichik irg'ish, o'ng oyoq oldinda-pastda; 1- o'ng oyoqda galop; 2-o'ng oyoqda bir qadam sakrash, chap oyoq oldinda-pastda. Shuning o'zi boshqa oyoqda. Uslubiy ko'rsatma. Polka qadarnlari yengil, nafis, boshni yonga oyoq bilan bir tomonga burish bilan birga kuzatiladi. Oldinga irg'ishga chiqadigan oyoqning tizza va oyoq uchi yaxshi cho'zilgan bo'lishi kerak. Irg'ish musiqadagi takt bilan bajaradi. Polka qadami o'zlashtirilgandan keyin uni galop, yer tepinish, burilishlar bilan qo'shib o'tish mumkin. Vals qadarnlari - bitta o'zgaruvchan qadam va oyoq uchida ikki qadamdan tashkil topgan.5-6 yoshli bolalar uchun vals qadarnlari oldinga va yonga bajarilishi tavsiya etiladi. O'rga-tishning boshida qo'llar belda, keyin qo'llar bir tekis harakat qo'shiladi.

Oldinga vals qadarnlari bajariladi: d.h.- Ill oyoq holati, o'ng oyoq oldinda, qo'llar belda. 1-o'ng oyoqda oldinga bir qadam yarimcho'qqayish, chap oyoq oldinda-pastda; 2-3-chap oyoq uchida ikki qadam. Shuning o'zi boshqa oyoqda. Yonga vals qadami oyoq uchida turishdan boshlanadi, qo'llar belda. 1- o'ng oyoqda yonga bir qadam yarimcho'qqayish, chap oyoq tizzadan bukilib, oyoq uchini to'piqqa olib borib o'ng oyoq orqada; 2-chap oyoqda oldinga bir qadam o'ng oyoq uchida; 3- o'ng oyoqni chap oyoqqa juftlashtirib oyoq uchida turish. Uslubiy ko'rsatma. Vals qadarnlari mayin, muttasil, sekin sur'atda bajariladi. Ularni to'g'ri qaddi qomat saqlash, boshni burish harakati bilan birgalikda bajarish kerak. Vals qadamlarini takomillashtira turib, burilish, biroz yonga egilish, yengil yugurish bilan bajarish mumkin. Yuqorida keltirilgan raqs harakatlaridan tashqari bolalar zamonaviy «Lenka- Yenka», «Veselie utyata», «Lambada» raqs elementlarini ham muvaffaqiyatli o'rganishi mumkin. Bolalar o'zlarini harakat vositasi deb tasawur qilishlariga imkon berib darsga improvizatsiya elementlarini ham kiritish maqsadga muvofiq. Tayanch oldidagi mashqlar ro'yxati Tayanch oldidagi mashqlar yuz bilan, yon yoki orqa bilan turib bajariladi. Tayanch oldida yuz tomon turish holatida qo'l kaftlari reykada erkin turadi, qo'llar tirsakdan bukilgan, orqa to'g'ri, yelkalar kerilgan, bosh ko'tarilgan. Tayanchga yon tomon bilan turganda tayanchga yaqin bo'Igan qo'I kaftlari taxminan belgacha bo'Igan balandlikdagi gimnastika devori reykasida bo'sh turadi, gavda biroz oldinda, bilak va tirsak tushirilgan. Tayanchga orqa bilan turganda gimnastika devoriga to'g'ri qaddi qomatni saqlagan holatda yopishib turiladi, qo'llar yonda-pastda, reykani ustidan ushlagan holatda. Tayanch oldida mashq bajarish oyoq va gavda mushaklari mustahkamlashishiga, jismoniy sifatlami rivojlanishiga, to'g'ri qaddi qomat shakllanishiga yordam beradi. Bundan tashqari bolalarga tayanchni ushlab turib mashq bajarish osonroq.

Tayanch oldida bajariladigan mashqlar namunasi: 1) D.h. - oyoq uchi va tovonlar juft, tayanchga yuz bilan turish. 1-2-oyoq uchida turish 2) D.h. -shuning o'zi. 1-2-oyoq uchida turish; 3-4-tizzalarni bukib yarimcho'qqayish; 5-6-oyoq uchida turish; 7-8-d.h. Bundan tashqari 5-6 yoshli bolalarning tayanch oldidagi mashg'ulotiga xoreografiya elementlarini ham kiritish mumkin: I - II holatda yarimcho'qqayish va cho'qqayishni bajarish, oyoq uchida va tovonlarda turish, 45da barcha yo'nalishlarga ko'tarish va h.k. Bu mashqlarning hammasi harakat maktabi shakllanishiga, koordinatsiyani takomillashishiga, ritmik harakatni rivojlanishiga yordam beradi .Huyu n i s i / mashqlar ro'yxati Mashg'ulotda bolalar bilan mashqlardan prujinasimon harakat, «to'lqin», burilish va muvozanat saqlashdan foydalanish maqsadga muvofiq. Bu mashqlarni o'zlashtirish jarayonida jismoniy sifatlar va koordinatsiya qobiliyatlari takomillashadi, harakat malakalari shakllanadi. Prujinasimon harakat bir vaqtda bo'g'imlarni bukib keyin yozilishi bilan xarakterlanadi va u qo'llar, oyoqlar va butun tanada bajariladi. Bu harakatning ko'pi imitatsiya xarakteriga (bosish, itarilish, ko'tarilish, tortilishni tasawur qiluvchi) ega yoki sherik- ning qo'H qarshiligini qaytarish, devor yoki o'rindiqqa tayanganda o'zining tana og'irligi bilan bajariladi. Qo'llar bilan prujinasimon harakatlar bir vaqtning o'zida navbatma-navbat va bir vaqtning o'zida turli yo'nilishda bajarilishi mumkin. Prujinasimon harakatni o'rgatishni d.h.-qo'llar yonidan boshlash eng yaxshisidir. Barcha bo'g'imlarni bir vaqtda bukish, kaft mushtlab (tirsak gavdaga

yopisHgan, kaft bukilgan va tashqariga qaragan) va bir vaqming o'zida yozish va h.k. Qo'llarni bukishda bosh va yelka biroz oldinga egiladi, yozilganda esa to'g'irlanadi. Qo'llarni navbatma-navbat prujinasimon harakati bir-biriga qarab juft bo'lib, qo'llar oldinda, barmoqlar bilan ushlab turish bilan o'rgatish mumkin. Qo'llarni qarshilik bilan navbatma-navbat bukish va yozishni bajara turib, bolalar prujinasimon harakat bajarishda boshidan o'tkazish kerak bo'lgan holatni xis qiladi. Eng murakkabi turli yo'nalishdagi bir vaqtning o'zida prujinasimon harakat hisoblanadi. Bunda bolalar qo'llarini bir vaqtda bukib turli yo'nalishga yozishadi. Masalan: bir qo'lni yonga, ikkinchisini yuqoriga va h.k. Oyoq bilan prujinasimon harakat dinamik kuchni rivojlan-tirishga, bo'g'imlardagi harakatchanlikni oshirishga, sakrashda to'g'ri depsinish va yengil qo'nishga erishishga yordam beradi. O'rganishni boshlash kerak bo'lgan eng oddiy shakli bu -joyida turib ikki oyoqda prujinasimon harakat: tizzalami bukmasdan oyoq uchida turish va oyoq kaftiga butunlay tushish; oyoq kaftida turib tizzalami bukib yozish; keyin tana og'irligini bir oyoqdan ikkinchi oyoqqa prujinasimon o'tkazish, joyida turib yurishga o'rganish tovondan oyoq uchiga o'zgaruvchan qadam bilan yakunlanadi. Kichik yoshdagi bolalar bilan yaxlit prujinali harakat sifatida quyidagilanii bajarish tavsiya qilinadi: 1-4-muttasil harakat bilan qo'llarni bukish, gavda va oyoq cho'qqayish holatiga tushish; 5-6-bir tekisda to'g'irlanib d.h.ga qaytish. «To'lqinlar». To'lqinsimon harakatlar barcha bo'g'inlardagi ketma-ket va uzluksiz harakat bilan xarakterlanadi. Bu plastiklik namoyon bo'ladigan o'ziga xos mashqdir. Ularni to'g'ri bajarish koordinatsiya qobiliyati, bo'g'imlarning harakatchanligi va «mushak sezgisi»ning rivojlanganligiga bog'liq Yosh bolalarda to'lqinsimon harakatlar qo'l va gavda bilan bajariladi. Musiqa jo'rligi bilan o'tkazish uchun lirik, vazmin xarakterdagi, 3 A o'lchamdagi, sekin va o'rtacha tempdagi musiqani tanlash lozim.

Qo'llar bilan to'lqinsimon harakatni yaxshisi quyidagicha o'rganish kerak: d.h. - asosiy turish. 1- harakatni yelkadan boshlab tirsakni biroz bukib, qo'llarni bilak va kaftning orqada qolgan harakati bilan yonga ko'tarish (bunda yelka gorizontalgacha keladi, qolgan a'zolar aylana chizig'i bilan pastda joylashgan); 2- tirsakni biroz bukib qo'llarni bilak va kaftning orqada qolgan harakati bilan pastga tushirish. Bolalarni to'lqinsimon harakatga o'rgatishda uni birinchi bir qo'lda, keyin navbat bilan o'ng va chap qo'l bilan bajarish kerak. Ayniqsa, «to'lqin»ni ikki qo'lda bir vaqtda va navbatma-navbat bajarish qiyin hisoblanadi. Uslubiy ko'rsatma. Harakatni ko'rsatish va namoyish qilish iloji boricha juda aniq va ifodali bo'lishi kerak. Qo'llar bilan «to'lqin» bajarganda yelkalarni ko'tarilmasligi va tirsaklarni yonga emas pastga qaraganligiga ahamiyat berish kerak. Harakat mayin, bir tekis bo'lishi uchun harakat ketma-ketligining to'g'riligiga rioya qilish va bo'g'inlarni tez bukib yozmaslik kerak. Odatda, bolalarga gavda bilan to'lqinsimon harakatni o'rgatishda quyidagi mashqlar ketma-ketligiga rioya qilish kerak: l)D.h. - tizzalarga tayanib, boshni oldinga egib tik turish. 1-2-bel, ko'krak va bo'yin sohalarida (boshni orqaga egib) muntazam bukilish. 3-4-orqani muntazam egib d.h.ga qaytish.

2)D.h. - tovonlarda o'tirib qo'llar orqada biriktirilgan. 1-2-bel, ko'krak va bo'yin sohalarini ketraa-ket bukilib oldinga egilish; 3-4-bel, ko'krak va bo'yin sohalarini ketma-ket bukib to'g'irlanish. 3)D.h.Bukilib tovonlarda o'tirish, qo'llar orqada. 1-4-tos-son bo'g'imini, gavdani ketma-ket yozib tizzalarga tik turish, birinchi bel, keyin ko'krak va bo'yin sohasidan bukilib; 5-8- ketma-ket egilib (harakatni beldan boslilab), tovonlarga o'tirish. Uslubiy ko'rsatma. Mashqlarning eng oxirgisini bajarganda tosning oldinga o'tishiga ahamiyat berish zarur. Tizzalar hali bukilib turgan paytda umumiy tana og'irlik markazini aralashtirib tos-son bo'g'imi to'g'irlanadi. Bunda bolalarga bir qo'l bilan tosni oldinga itarib, ikkinchi qo'l bilan yelkalarni ushlab ozgina berib yuborish mumkin Burilishlar. Bu dinamik mashqlarning alohida guruhi bo'lib, uni to'g'ri bajarish muvozanat saqlashni bilishga bog'liq. Bundan tashqari burilishni muvaffaqiyatli bajarish boshni to'g'ri burishga ham bog'liq. Bosh harakat boshida gavdaning burilishidaH bir muncha orqada qolib, keyin unga yetib olishi kerak. Shug'ulla- nuvchilar burilishni o'zlashtirishlari uchun baland oyoq uchida yaxshi tura olishi, gavdani to'g'ri, tekis holatda ushlab tura olishi kerak. Modomiki, burilishni bajarish vestibulyar apparatni qo'zg'atar ekan, boshida quyidagi tayyorlov mashqlarini bajarish maqsadga muvofiqdir:

1) Ikkitadan qo'l ushlashib turib, aylantirish bajariladi. 2) Polda chalqancha yotib, qo'llar yuqorida, polda chapga va o'ngga 360°ga dumalashlarni bajarish (gavda, oyoq va qo'lning cho'zilgan holatiga ahamiyat berish). 3) Turli tempda boshni, burish va aylantirish. Keyin kichik yoshdagi bolalarga ikki oyoqda 180° va 360°ga . burilishlarni o'rgatiladi. O'rganish uchun eng yengil (oson) burilishlar kichik va tez qadam bilan baland oyoq uchida tana og'irligini u oyoqdan bu oyoqqa o'tkazib bajariladigan hatlab burilishdir. Bunda tizzalarni bukmasdan, orqani tekis ushlash, oyoq va gavda mushaklari tarang, joyidan qo'zg'almasdan, qaddi qomatni to'g'ri tutib qo'llar yonda yoki belda bo'ladi. Chalishtirma qadam bilan burilish quyidagicha bajariladi: butunlay oyoq kaftida turgan holatda bir oyoqni chalishtirib oldinga (orqaga) oyoq uchiga qo'yish. Oyoq uchiga turib 180° yoki 360° ga burilish. Burilish yakunida oyoq kaffiga tushish. Qo'llar belda yoki yonda. Uslubiy ko'rsatma. Burilishni bajarishda diqqatni janilay va fazo-makonni mo'ljallay olish zarur. Burilishning eng boshida tana va qo'lning qo'zg'almas holati qabul qilinadi va uni harakat yakuniga qadar saqlab turiladi. Qo'llarni oldindan bo'shashishi tananing bo'shashishiga olib keladi va oqibatda turg'unlik yo'qo-ladi. Aylanishga o'rgatishning boshlang'ich davrida bu mashq me'yoriga katta ahamiyat berish kerak chunki, ularai ko'p marotaba bajarish muvozanat markazi hamda oyoq kaftiga yomon ta'sir ko'rsatadi. Muvozanat saqlash - bu asosan turg'iSnlik malakasi rivoj-lanishini talab qiladigan holatda bajariladigan oyoqda tik turish turlaridan biridir. Muvozanat saqlash mashqlarining asosiy xarak- terli xislati to'g'ri gavda, tortilgan qorin, ma'lum holatda qo'lni ushlab turilishi. Muvozanat saqlash texnikasida mushak kuchini to'g'ri taqsimlay. olish va ularhing kattaligini tartibga sola olish muhim ahamiyatga ega (zo'riqish va bo'shashish darajasi). Shuning uchun muvozanat saqlash vazifasini takomillashtirishda orqa va butun gavda mushaklari tonusini

ancha oshiradigan, to'g'ri qad-qomat shakllanishiga yordam beradigan maxsus mashqlar muhim ahamiyat kasb etadi. Muvozanat saqlash vazifasini shakllantiruvchi tayyorlov mashqlar sifatida turli holatlarni 8 hisobda ushlab turish, oyoq kaftida, oyoq uchida, orqa bilan gimnastika o'rindig'ida yurish, gimnastika o'rindig'ini ensiz tomonida yurish, gimnastika o'rin dig'ida yon tomon bilan juftlama qadamlab yurish, tayanch oldida oyoq uchida turib yonga egilish, 2-3 umbaloq oshgandan keyin yon bilan turish va holatni saqlash mashqlaridan foydalanish mumkin. Yuqorida keltirilgan mashqlar o'zlashtirilganidan keyin muvozanat saqlash mashqlarini bajarishga o'tiladi. 1) D.h. - asosiy turish. 1-2-oyoq uchida sekin ko'tarilish, qo'llar yondan yoysimon yuqoriga; 3-6-oyoq uchida turib muvozanatni saqlash; 7-8-oyoq kaftiga sekin tushib, qo'llar yondan yoysimon pastga. 2)Bir oyoqda gimnastika devoriga yuz bilan, yon yoki orqa bilan turib, ikkinchi oyoq 2-3 reykada va har xil qo'l holati bilan muvozanatni ushlab turish 3)D.h. - Asosiy turish. 1-2-o'ng oyoqda turib, chap oyoq oldinda bukilgan (chap oyoq uchi o'ng oyoq tizzasiga tegib turadi), qo'llar yuqorida; 3-4- muvozanatni ushlab turish; 5-6- oyoqni d.h.ga tushirish; 7-8-dam olish. Keyin mashqni boshqa oyoqdan bajarish.

4)D.h. - shuning o'zi. 1-2-o'ng oyoqni orqaga 45ga, qo'llar yonda, gavda vertikal, ko'krak qismidan biroz kerishish; 3-4- muvozanatni ushlab turish; 5-6- oyoqni d.h.ga tushirish; 7-8-dam olish. mashqni boshqa oyoqda takrorlash. 5) D.h. - shuning o'zi. 1-2-o'ng oyoqni orqaga bukib o'ng qo'l bilan oyoq uchini ushlash, chap qo'l oldinda; 3-6- muvozanatni ushlab turish; 7-8-oyoqni d.hJga tushirish; mashqni boshqa oyoqda takrorlash. Uslubiy ко 'rsatma. Muvozanat holatida oyoqlar to'g'ri, oyoq uchi cho'zilgan, orqa va oyoq mushaklari oxirigacha taranglashgan. Muvozanat saqlashni to'g'ri bajarish uchun bolalarni umumiy og'irlik markazini tayanch maydoni chegarasida ushlab turishga o'rgatish kerak. Agar muvozanat turg'unligini yo'qotsa, unda uni qo'llar bilan, bo'sh oyoq, gavda va boshning, umumiy tana og'irligi markazini tayanch ustida joylashishini ta'minlaydigan yordamchi harakatlari bilan tiklash mumkin. Muvozanat sifatini takomillashtirish uchun turli harakat va tik turishlami ko'zni yumib bajarish, ma'lum holat ushlab turish vazifasi bilan turli o'yinlar o'tkazish tavsiya etiladi.

Foydalanilgan adabiyotlar 1. Achilov A . Badiiy gimnastika .: Т., G ' ofur G ' ulom nomidagi nashriyot - matbaa ijodiy uyi , 2010 2. Бирюкова Л. Хореографическая подготовка в спорте. Киев: КГИФК, 1990. 3. Бирюк Э.В., Ovchinnikova N . A . Хореографическая подготовка в спорте. Киев: КГИФК, 1990. 4. Борбова Г.А. Художественная гимнастика в школе.- М.: FIS , 1984. 5. Венгерова П.Н. Федорова О.С. Средства классического экзерсиса на уроках хореографической подготовки в сложно- координационных видах спорта. O'quv-uslubiy qo'llanma -SPb.:SPbGAFK,2000. 6. Вербова З.Д. искусство произвольных упражнений. -М.: FIS , 1967. 7. Гавердовский Ю. Техника гимнастических упраж нений- М: Terra - sport , 2002. 8. Karimov М.К. Xoreografiya mashqlari va badiiy gimnastika . O'quv qo'llanma. T.:2003. 9. Каримов М.К. Упражнения хореографии, художествен ной гимнастики и народные игры. O'quv qo'llanma. Т.:2005.

Похожие

Ekzersis mashqlarni o'rgatish asoslari

Tipik mashqlarni bajarish texnikasi

Taktik tayyorgarlik

Voleybol texnikasiga o'rgatish

Suzishga o'rgatish uslublari