СПОРТДА ШАХСНИ ТАРБИЯЛАШ 2 - Физическая культура - Рефераты

СПОРТДА ШАХСНИ ТАРБИЯЛАШ 2

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

82.5 KB

СПОРТДА ШАХСНИ ТАРБИЯЛАШ Режа: 1. Спортчи шахснинг психологик хусусиятлари. 2. Шахснинг психологик хусусиятлари т ў ғрисида умумий тушунча.

Спортчи шахснинг психологик хусусиятлари. Шахс деб - во қ иеликни билувчи ҳ амда фаол ў згартирувчи субъектга айтилади. Ме ҳ нат туфайли хайвонот оламидан чи ққ ан ва жамиятда ривожлантирувчи. Тил ёрдамида бошҚа одамлар билан муносабатга киришувчи. Ижтимоий мавжудот Ҳисобланувчи ижтимоий муносабатларга киришувчи ва ижтимоий тараҚҚиётида фаол Қатнашувчи одам-шахс деб аталади. Инсон шахснинг энг характерли томонларидан бири унинг индивидуаллигидир. Индивидуаллик Қайтарилмайдиган бирикмаси тушунилади. Индивидуаллик таркибига характер, темперамент, психик жараёнларининг Ўтиб бориш хусусиятлари, хукумрон Ҳиссиётлар йи ғ индиси ва фаолият мотивлари таркиб топган Қобилиятлар киради, инсон шахси Ўзининг индивидуаллиги билан Қайтарилмасдир. Ҳозирги кунда таълим - тарбиянинг конкрет вазифаси - ёшларни Ҳар томонлама камолотга етган, юксак маданиятли Ҳамда жисмоний жихатдан чиниҚҚан шахс Қилиб тарбиялаб етиштиришдан иборат. Ёшларни Ҳар томонлама тарбиялаб етиштиришда спортнинг роли катта. Инсон шахсининг фаоллиги унинг эхтиёжлари билан белгиланади. Эхтиёжлар хайвонларда Ҳам бор. Аммо Ҳайвонларда фаҚат биологик, туғма эхтиёжлар бЎлади овҚатланиш, саҚланиш, насл Қолдириш этиёжлари бор, холос. Одамда эса биологик этиёжлардан ташҚари яна юксак эҲтиёжлар - билиш эхтиёжарлари, маънавий, эстетик мехнат эхтиёжарлари ва бошҚа шу каби эхтиёжлар бор. Бу эхтиёжлар ту ғ ма эмас улар тарихан тара ққ ий этган. Бу эхтиёжлар одамнинг фаоллигини белгилайди. ҚизиҚиш - кишининг Ўз Ҳаётидан дунёда маълум бир нарсани энг муҲим, энг Қимматли Ҳисоблаб, шу нарсага эришмоҚ учун интилишдир. ДунёҚараш - одамнинг табиат ва жамиятидаги Ҳодисаларга Қарашли тасаввурлари ва тушунчалари тизимидир. ДунёҚараш шахснинг маълум ижтимоий тузумда, конкрет фаолияти жараёнида вужудга келади. Қобилият кишининг муайян фаолиятига бЎлган лаёҚатидир. Ҳар бир одамнинг Қобилияти тараҚҚиёт махсулотидир. Кишининг Қобилияти унинг ту ғ ма лаёҲати асосида, муҲитга боғлиҚ равишда олаётган таълим тарбиясига Қараб, шунингдек кишининг Ўз устида ишлаши билан боғлиҚ Ҳолда, Ўсиб, камол топиб боради. Темперамент ва характер шахснинг ижтимоий муносабатларда яҚҚол кЎринадиган хусусиятидир. Темперамент, психологик жиҲатидан олганда, кишининг Ҳиссиётининг кЎзғаллиштиришида ва кишидаги умумий Ҳаракатчанликда кЎринадиган индивидуал хусусиятдир. Характер деганда шахсда муҲим ва тарбия таъсири остида таркиб топган ва унинг иродавий фаоллигида, теварак -атрофидаги оламга (бошҚа кишиларга, мехнатга, буюмларга) Ўз-Ўзига бЎлган муносабатларида намоён бЎладиган индивидуал хусусиятларини тушинилади. Спорт шахс фаолиятининг энг муҲимларидан биридир. Спортда шахс жисмоний жихатдан камолатга етади. Жисмоний ривожланиш эса шахсда психик сифатларнинг Ўсишига зЎр таъсир кЎрсатади. Шахс

табият мавжудоти бЎлиб, у психологик хусусиятларга эгадир. Бу хусусиятлар шахснинг конкрет фаолияти жараёнида камолотга етади. Спорт Ҳам шахснинг конкрет, энг мухим фаолиятидан биридир. Демак спорт шахсни камолотга етказиш воситаларидан бири. Спорт фаолияти жараёнида омил: машҚ Қилиш шароити, жисмоний машҚнинг Ўзига хос таъсири, спорт жамоанинг Ўзига хос таъсири, спорт коллетивнинг таъсири (тренернинг тарбиявий таъсири ва спортчининг Ўз-Ўзини тарбиялашдан иборатдир. Спортчи шахси хислатларини Ўз-Ўзини тарбиялашдан иборатдир. Спортчи шахси хислатларини шакланиш ва ривожланишидаги энг муҲим омиллар тренернинг таъсир этиши ва спортчининг Ўз-Ўзини тарбиялаш бЎлиб Ҳисобланади. Спорт ва жисмоний машҚлар идрок, диҚҚат, таффакур ва барча бошҚа психик жараёнларни такомиллаштиради ва ривожлантиради . Шахснинг психологик хусусиятлари тЎғрисида умумий тушунча . Хозирги кунда таълим - тарбиянинг конкрет вазифаси ёшларни Ҳартомонлама камолотга етган юксак маданиятли Ҳамда жисмоний жихатдан чиниҚҚан Қилиб тарбиялаб етиштиришдан иборат. Шу сабабли Ҳам шахсларни тарбиялаш мустаҚиллик даврининг энг мухим таркибий вазифасидир. Ёшларни Ҳар томонлама тарбиялаб етиштиришда спортнинг роли катта. Биз шахсни Ҳартомонлама тарбиялашда спортнинг аҲамиятини ҚЎрсатмоҚчи эканмиз, аввало шахснинг Ўзи нима, унинг психологик хислатлари тЎғрисида умумий тушунча бериб Ўтишимиз лозим. Шахс деб конкрет кишини айтамиз. Ҳар бир киши жамият аъзоси бЎлиб индивидуал жисмоний ва психик хусусиятлари билан бир-биридан фарҚланади. Шахснинг психологик хусусиятларига эҲтиёжлар, ҚизиҚишлар, дунёҚараш, Қобилият, темперамент ва характерлари киради. Шахснинг мухим белгиси - унда одамга хос махсус эхтиёжларнинг мавжудлигидир. ЭҲтиёжлар - одамнинг кун кЎриши ва яшаши учун зарур нарсалардир. Одам яшамоҚ, кун кечирмоҚ учун Ўз эҲтиёжларини Қондириши керак. ЭҲтиёжлар Ҳайвонларда Ҳам бор. Аммо Ҳайвонларда фаҚат биологик, ту ғ ма эхтиёжлар бЎлади - овҚатланиш, саҚланиш, насл Қолдириш эхтиёжлари бор, холос. Одамда эса биологик эҲтиёжлардан ташҚари яна юксак эҲтиёжлар - билиш эҲтиёжлари маънавий, эстетик, меҲнат эҲтиёжлари ва бошҚа шу каби эхтиёжлар бор. Бу эҲтиёжлар туғма эмас - улар тарихан траҚҚий этган. ҚизиҚиш - кишининг Ўз Ҳаётида дунёда маълум бир нарсани энг мухим, энг Қимматли хисоблаб, шу нарсага эришмоҚ учун интилишидир. ДунёҚараш - одамнинг табиат ва ижтимоий Ҳодисаларга Қарашлари тасаввурлари ва тушунчалари тизими.

ДунёҚараш шахснинг маълум ижтимоий тузумда, конкрет фаолияти жараёнда вужудга келади. Масалан, ЎҚишда, Ўйинда, мехнатда, спортда, санъатда ва бошҚаларда. Қобилият - кишининг майян фаолиятига бЎлган лаёҚатидир. Кишилар Қобилияти ниҲоят хилма-хил бЎлади, Ҳар бир касб кишидан мехнатда, ижодиётда ва ЎҚиш фаолиятларида тегишли Қобилият талаб этади. Ҳар бир одамнинг Қобилияти тараҚҚиёт махсулидир. Кишининг Қобилияти унинг тЎғма лаёҚати асосида, мухитга боғлиҚ равишда, олаётган таълим-тарбиясига Қараб, шунигдек, кишининг Ўз устида ишлаши билан боғлиҚ Ҳолда Ўсиб камол топиб боради. Одам муайян лаёҚат билан туғилади. Одам тЎғридан-тЎғри табиий зотдир. Табиий зот сифатида шу билан бирга, у Қисман табиий кучга лаёҚатлар ва Қобилиятлар, инстинктлар тариҚасида мавжуддир. ТЎғма лаёҚат- тайёр, камолотга етган Қобилият эмас, балки Қобилиятнинг Ўсиши учун фаҚат табиий заминдир, у келгусида Қобилиятга айланиши мумкин. Бундай имкониятлар фаҚат тегишли шароит мавжуд бЎлгандагина рЎёбга чиҚаолади. Темперамент ва характер шахснинг ижтимоий муносабатларда яҚҚол намоён бЎладиган хусусиятидир. Темперамент лотинча темпераментум деган сЎздан олинган бЎлиб, бунинг маъноси аралаш демакдир. Темперамент деганда биз, одатда, инсоннинг табиий, ту ғ ма хусусиятлари билан бо ғ лиҚ бЎлган индивидуал хусусиятларни тушунамиз. И.П.Павлов темпераментни ҚЎйидагича тарифлайди: Ҳар бир айрим кишининг ва шунингдек, Ҳар бир айрим хайвоннинг Ҳам энг умумий характеристикасидир, Ҳар бир индивиднинг бутун фаолиятларига муайян Қиёфа берадиган асаб тизимининг асосий характеристикасидир. Темперамент, психологик жихатдан олганда, Қуйдаги хиссиётнинг ҚЎз ғ алишларида ва кишидаги умумий Ҳаракатчанликда кЎринадиган индивидуал хусусиятдир. Маълумки, барча темпераментларни Қадимдан тЎрт типга 1)холерик,2) сангивиник, 3) меланхолик ва 4) флегматик темпераментга ажратиш расм бЎлган. Характер деганда шахсда мухит ва тарбия таъсири остида таркиб топган ва унинг иродавий фаоллигида, теварак - атрофдаги оламга (бошҚа кишиларга. мехнатга, буюмларга), Ўз-Ўзига бЎлган муносабатларида на моён бЎладиган индивидуал хусусиятларини тушунамиз. Шахсга оид бЎлган бу психологик хусусиятлар конкрет шароитда намоён бЎлади. Конкрет шароит Ҳар бир жамиятнинг тараҚҚиётига Қараб характерланади. Масалан: бизнинг мустаҚил демократик жамиятимизда ишлаб чиҚариш воситаларига эгалик умумийдир. Шу сабабли таълим – тарбия ишлари учун умумий характерга эгадир. Биз юҚорида шахс фаолиятининг у ёки бу тури ҲаҚида гапирдик. - Спорт Ҳам шахс фаолиятининг энг мухимларидан биридир.

Чунки жисмоний Қобилиятсиз демократик жамият Ҳам ва бу жамият хаҚида тушунчаларни Ҳам тасаввур Қилиб бЎлмайди. Спортда шахс жисмоний жихатдан камолотга етади, жисмоний ривожланиш эса шахсда психик сифатларининг Ўсишига зЎр таъсир кЎрсатади. Бу иккаласи бир-бири билан органик равишда бо ғ ланган бЎлиб, уларни ажратиб Қараш мумкин эмас. Демак, бундан маълумки кишиларни демократик рухида тариялашда катта аҲамиятга эгадир. Шундай Қилиб шахс табиий мавжудод бЎлиб у психологик хусусиятларга эгадир. Бу хусусиятлар шахснинг фаолияти жараёнида камолотга етади. Спорт Ҳам шахснинг конкрет, энг мухим фаолиятларидан биридир. Демак, спорт шахсни камолотга етказиш воситаларидан биридир. Шу сабабли шахсни Ҳартомонлама табиялашда спорт катта ахамиятга эгадир. 2. Шахсни тарбиялашда спортнинг роли. Спорт фаолияти максимал тезлик, куч, чаҚҚонликни Ўз гавдасини (Ҳартомонлама идора Қилиш хусусиятларини) таркиб топтириш воситаларидан биридир. Бизга маълум, интенсив (серунум) мехнат Қилиш учун Ўртача куч ва тезлик кифоя Қилади. Спортда бирор разряд олиш ёки рекорд ҚЎйиш учун максимал даражада асаб-мушак кучи сарфлашни юҚори тезлик ва чаҚҚонликни талаб Қилади. Спорт Ўзининг бу кучи билан киши фаолиятининг бошҚа турларидан фарҚланиб туради. Спорт жараёнида шахснинг Ҳаракат малакалари юксак даражада ривож топади. Шунингдек спортда шахснинг иродавий ва бошҚа псиологик сифатлари такомиллашади. Спорт одам ёшининг маълум даврида катта ахамиятга эгадир. Анотомия, физиология ва психология фанидан равшанки, шахснинг Ўсмирлик ва ёшлик даври жисмоний Қобилиятни намоён Қилиш учун жуда лойиҚдир. Шу билан биргаликда бу ёки у даврида шахснинг психологик хусусиятларини тарбиялаш учун Ҳам кенг имконият ту ғ илади чунки, психологик хусусият ва сифатлар жисмоний ривожланиш билан бо ғ лиҚдир. Бу даврда ёшларни спортнинг у ёки бу тури билан шу ғ уллантиришнинг мохияти шундаки, агар Ўсмир ёки ёш спорт билан шу ғ улланиш даврини яхши Ўтказар экан, унда юксак жисмоний Қобилият ирода ва характер тарбияланади, шунингдек дунёҚараш шаклланади. Аксинча бола Ўсишнинг бу мухим даврида жисмоний Ҳаракатли Ўйинларидан махрум бЎлар экан ёки спорт билан шу ғ улланмас экан, хаёт жараёнида у Ҳар томонлама етук одам бЎлолмайди. Демак, Ўсиш жараёни муайян даврида спорт билан шу ғ улланиш Ўсмирда келгуси хаёт учун энг мухим бЎлган жисмоний тЎлиҚ: чаҚҚонлик, эпчиллик, ботирлик, жисмонй гЎзаллик ва бошҚа мухим сифатларни тарбиялайди. Спортчи спортнинг у ёки бу тури билан шу ғ улланар экан, у доимо юҚори натижаларига эришишини маҚсад Қилиб ҚЎяди. Бу эса спортчидан: 1.УзоҚ ваҚт давомида тренировка Қилиш натижасида умумий жисмоний тараҚҚиётни, организмнинг физиологик функцияларни юксак даражада ривожланганлигини талаб Қилади.Спорт фаолияти доимий равишда Ҳар бир

Ҳаракатга ижобий Қарашни талаб Қилади. Бу Ҳол айниҚса бадиий гимнастикада, боксёр, фектовальщик, футболист, курашчиларда, сакровчи ва бошҚаларда яҚҚол кЎринади. 2.Бу эса спортчида тафаккурнинг юритиш операциясининг юксак Ўсишини талаб Қилади. Чунки спортда дархол ечилишни талаб Қиладиган приёмга, тактикага оид масалалар тез-тез учраб туради. Бу зарурият спортида тафаккур Қилиш Қобилиятини Ўстиради. Бундан ташҚари спортда эмоция, идрок ва бошҚа психик жараёнлар Ҳам камол топади. 3.Спорт шахс темпераменти ва характерини тарбиялашда Ҳам зЎр кучга эга. Илмий текширишлар шуни ҚЎрсатадики, куп йиллик тажрибага эга бЎлган тренер ва спортчиларни текширилганда улар орасида бЎш асаб тизимига эга бЎлганлари кам учрайди. Вахоланки спорт билан шу ғ улланмаган кишилар Ўртасида бЎш асаб тизимли кишилар тез-тез учраб туради. Флегматик - темперементли киши яҚин дистанцияга тез югираолмайди, боксда эса тез Ҳаракат Қила олмайди, аммо асаб тизими тренировка Қилиш натижасида бундай типни Ўзгариши спортнинг айрим турларини эгаллай олганлиги исботланган. Холерик - темпераментли кишилар яҚин дистанцияга югуришга, боксга жуда мос келадилар, лекин мусобаҚа пайтида ошиҚча хаяжонланадилар, учраган тЎсиҚларни енгишда аччиҚланадилар. 3.Шахсда иродавий - ғоявий сифатларни шакллантиришда спортнинг ахамияти. Спорт маҚсадга интилиш, интизомлилик Ўз кучига ишонч, ташаббускорлик, мустаҚиллик, мардлик, Қаътият, дадиллик, Ўзини тута билиш, чидамлик каби иродавий сифатларни шакллантиришига таъсир кЎрсатади. Спортчида бундай ижобий сифатлар режали ва тизимли тренировканинг, тренер мехнатининг оҚибатидир. Спорт жараёнида айтилган воситалар бир бутунлигида спортчининг юҚори даражадаги иродавий ғ оявий сифатини тарбиялашга эришиш мумкин. Спортчининг бу сифатлари Қандайдир абстракт бЎлмай балки, конкрет спорт фаолияти шароити билан бо ғ лиҚдир. Чунки Ўзидан равшанки, спортнинг Ҳар Қандай тури бЎйича психологик сифатларни талаб Қилади. Спорт психологияси бЎйича илмий текширишлар шуни тасдиҚлайдики иродавий сифатлар спортнинг тури ва енгишга тегишли бЎлган Қаршиликлар даражасига Қараб турлича бЎлади. Мисол: Штанга билан шу ғ улланиш мушакларни максимал даражада таранглаштириш ва диҚҚатни тЎплашни талаб этса, чан ғ и спорти эса барҚарор иродани талаб Қилади. Бу мисолдан маълумки спортнинг у ёки бу турини эгаллаш ва спортчи Ўз номини саҚлаб туриш учун спортчи тизимли машҚ билан шуғулланади. Бу машҚ жараёнида у Ҳар Қандай жисмоний ва рухий тусиҚларга дуч келади. Ана шу тЎсиҚларни енгиб Ўтиш уни иродавий ғ оявий сифатларини тарбиялайди. Борган сари такомиллашиш натижасида спортчида кучли ирода Ҳам Ўсиб боради.

Спортчида иродавий ғ оявий сифатарнинг яҚҚол кЎринадиган шароит- спорт мусобаҚасидир. Чунки мусобаҚада спортчининг барча Қобилияти ва сифатлари намоён бЎлади. Бу эса спортчини иродавий ғ оявий жихатдан тарбиялаш учун бутун бир реал имкондир. Шу асосида тренер Ҳамда спортсмен шахсан Ўзи иродасидаги етишмовчиликларни тузатиш чорларини белгилай олади. Спортчи ирода-ғоявий етуклиги Қатор мусобаҚаларда ютуҚлари ва кЎпчилик тасди ғ и билан характерланади. Маълумки спортчи спорт жараёнида Ўз олдига маҚсад ва вазифалар ҚЎяди. Бу маҚсад ва вазифалар иродавий сифатларни тарбиялашнинг шароитидир. Лекин шуни Ҳам айтиш керакки, бу маҚсад ва вазифалар Қанчалик ижтимоий ахамиятга эга бЎлса, бЎларни спортчи Қанчали аниҚроҚ англаган бЎлса шунчали яхши натижа келтираолади. Масалан: олдинги Ҳамда тажрибангиздаги мисолардан маълумки, кЎпинча спортчилар мусобаҚа жараёнида каттиҚ жарохатлансада курашни давом этдириб рекордлар келтирган. Бу улардаги ирода ва ижтимойи ғ оявийликни Қанчалик юксаклигидан бир намунадир. Лекин спорт майдонида аксинча Ҳолатлар Ҳам учратиб туриш мумкин. Масалан: баъзи спортчилар Ўз шахсий устунлигини назарда тутиб мусобаҚада иштирок этадилар. Бу эса ҚЎпинча индивидуаллизм, маҚтончоҚлик, Ўз шахсини ошиҚча кЎтариб юбориш каби салбий сифатларни шаклланишига олиб келади. Демак бундан шундай хулоса келиб чиҚади. Спорт жараёнида ижобий сифатлар билан биргаликда салбий сифатлар Ҳам намоён бЎлиб туради. Салбий сифатларнинг пайдо бЎлиб туришнинг асосий сабаби спортчини биринчидан жисмоний, техникавий ва тактикавий етук эмаслигида бЎлса, иккинчи томондан унинг иродавий ва ғ оявий томондан етарли тайёрланмаганлигидадир. Шу сабабали тренер спорчининг бу икки мухим томонига алохида эътибор билан Қарамо ғ и лозим. Спорчини техник жиҲатдан тайёрлаш - педагогик жараён бЎлиб, айни спортга хос Ҳаракатларни бажариш усулларини эгаллаш ва уларни такомиллаштиришдан иборатдир. Ҳар хил спорт турларида спорт Ҳаракатларини техник приёмлари Ҳар хил психологик тузулишга эгадир. Спортчи техникани Ўзлаштириши хилма хил Ҳаракат малакаларни Ўзлаштириш билан боғликдир, чунки Ҳар Қандай спорт фаолиятида техникани асоси бЎлиб малака Ҳисобланади. Ҳар бир спорт туридаги машҚнинг техникасини эгаллаш - Ҳаракат малакасини эгаллашдан иборатдир. Одам фаолиятидаги Ҳаракатлар шартлари 2 турга ажратилади - кЎникмалар ва малакалардир. Ҳаракат малакаси деб спортчиларда бир хил шаклда жуда кЎп марта такрорланиш натижасида автоматлашиб кетган Ҳаракатларга айтилади. КЎникма - шундай Ҳаракатлардирки одам уларни илгари эгаллаган билимларини тадбиҚ этган Ҳолда бажаради( профессор А.Ц. Пуни айтишича Ҳаракат малакалар - одамнинг ёдлаб олган Ҳаракатидир. Ҳаракат малакалари

бош мияда дифференциялашиш (ажрата билиш) ва ваҚтли асаб боғланишлар асосида шаклланади. Ҳар бир Ҳаракат малакаси Ўз физиологик асосига кЎра шартли рефлекслар алоҚалари тизимларидан иборат. Малакалар Ҳосил бЎлишнинг дастлабки босҚичлари, уларни Ҳар бир Қисми Ўйлаган Ҳолда диҚҚа тез, тежамли, енгил бажариладиган бЎлиб Қолади. Ҳаракат малакаларини таркиб топишида онгнинг роли. Ҳаракат малакаларининг шаклланиш жараёни онгли жараён И.М.Сеченовнинг айтишича Ҳаракат Қанчалик ёдланган бЎлса, у одамнинг иродасига шунчалик осонлик билан бЎйсунади ва аксинча лекин бу автоматлашган Ҳаракат онгнинг контролидан ташҚарида эмас, - дейди Сеченов. Ҳар Қандай ёдлаб олинган меҲнат, хаётий ва спорт Ҳаракатлари онгнинг иштирокисиз бЎлиши мумкин эмас. Ҳаракат малакаларининг хусусиятлари Қуйидагилар билан характерланади. Малакаларнинг онг билан боғлиҚ бЎлиши. Малакадаги Ҳаракатнинг аниҚлиги. Бу мушак Ҳаракат ва бошҚа сезгиларнинг юксак Ўсганлигига боғлиҚдир. Малакалардаги Ҳаракатларни тежамли бажарилиши. Малаканинг турғунлиги. Малакаларнинг эгилувчан ва букулувчанлиги. Ҳаракат малакаларининг шаклланиши уч босҚичдан иборат. 1. БосҚич стадияси. Ўрганилаётган машҚнинг умумий асосларини бутунлигича эгаллаш. Айрим приёмларни бажаришни аниҚлаш стадияси. Малакани мустаҲкамлаш ва такомиллаштириш стадияси. БосҚичда Ўрганувчиларнинг вазифаси -Ўрганаётган машҚ тЎғрисида тЎғри тасаввур туғдиришдир. Бунда кЎриш сезгилари катта Ўрин тутади. 2 БосҚич стадияда тренировканинг асосий маҚсади бажарилаётган машҚларнинг айрим приёмларини эгаллашдан иборат. Бу босҚичда тренер ёки ЎҚитувчи Ўз ЎҚувчисининг диҚҚатини машҚнинг айрим элементларига Ҳамда бир бутунлигига жалб Қилиши керак. Натижада ЎҚувчининг кЎрув тасаввури Ўсади. Бу эса тЎғри приёмлар ҚЎллашга имкон беради. 3 БосҚич стадияда асосий маҚсад малакаларни мустаҲкамлаш ва такомиллаштириш жараёнини амалга ошириш. Бу стадияга онг машҚларни аниҚ ва бир бутун бажаришга Қаратилади. МашҚлар уч босҚич жараёнлари автоматлашиб Ҳаракат малакасига айланади. Малака Ҳосил Қилишда машҚни такрорлаш катта аҲамиятга эгадир. Чунки такрорлашсиз малака Ҳосил бЎлмайди. Лекин бу такрор оддий такрор бЎлмай балки машҚни сифат ва характерини Ўзгартирадиган такрордир. Малака Ҳосил бЎлиш натижасида: спорт учун зарур бЎлган куч, тезлик, эпчиллик, эгилувчанлик, чидамлилик, шароитига тез мослашиш каби сифатлар етилади. МусобаҚа жараёнига психик жараёнларнинг сифати реакция тезлиги ошиб, спортчида ориентировка яхшиланади. Тафаккур тез ва сифатли ишлайди. Спортчи Ўз Ҳаракатини эркин назорат Қила оладиган бЎлади. Малака Ҳосил бЎлиш жараёнининг машҚ эгри чизи ғ и деб аталувчи кЎрсаткичлар ёрдами билан график равишда ифодалаб бериш мумкин (машҚ

эгри чизиғи натижаси). Ҳаракат малакаларининг шаклланиш жараёни нотекис характерга эга. Ҳаракат малакаларининг Ҳосил бЎлишида мушак Ҳаракат сезгилари муҲим аҲамиятга эга. Бу жараёнда Ҳамма анализаторлар Қатнашади. Спорт малакаларини Ҳосил Қилишда нутҚ ва тафаккур катта роль Ўйнайди. Ҳар Қандай Ҳаракат малакаларини Ҳосил Қилиш бошҚа малакалар билан алоҚада бЎлади ва боғланади. Малакаларнинг Ўзаро таъсири икки шаклда бЎлади. Бир малакадан иккинчисига Ўтишда мавжуд малаканинг ижобий таъсир кЎрсатиши - малакани ҚЎчиши дейилади. Бир малакани иккинчи малакага салбий таъсир Қилишни интерференция дейилади. Ҳаракат малакаларининг сусайиши ёки мутла қ о эсдан чиҚарилиш.

Похожие

Спортда прогнозлаштириш

Спортда моделлаштириш

13 – 14 ёшли болаларнинг тезкор - куч сифатларини тарбиялаш

Жисмоний машк машгулотларининг тарбиявий максади ( Жисмоний машк машгулотларининг тарбиявий максади

Буюк тикланиш йўли 2