Tovar-moddiy zaxiralari harakati bilan - Экономика - Рефераты

Tovar-moddiy zaxiralari harakati bilan

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

93 KB

Tovar-moddiy zaxiralari harakati bilan bog’liq muomalalar auditining uslubiy muammolari Reja: 1. Tovar-moddiy zaxiralari auditining maqsadi, vazifalari, ma'lumot manbalari va tekshiruv o’tkazish tartibi 2. Tovar-moddiy zaxiralari bilan bog`liq boshqa muomalalar auditi 3. Tovar-moddiy zaxiralarni inventarizatsiyadan o`tkazish tartibi, sifati va to`liqligini tekshirish Takrorlash uchun savollar

1. Tovar-moddiy zaxiralari auditining maqsadi, vazifalari, ma'lumot manbalari va tekshiruv o’tkazish tartibi Subyektlar ishlab chiqarish faoliyatlarini amalga oshirish uchun ma'lum miqdorda tovar-moddiy zaxiralariga ega bo`lishi kerak. Tovar-moddiy zaxiralari xojalik yurituvchi subyektlarning ishlab chiqarish faoliyatini normal davom etishini ta'minlaydi. Ularning tarkibiga materiallar, xomashyo, ehtiyot qismlar va h.k lar kiradi. Tovar-moddiy zaxiralarini auditorlik tekshiruvidan o`tkazishning maqsadiularning saqlanishi, tejamli va oqilona ishlatilishi, hisobga olishning to`g`ri tashkil etilishini aniqlashdan iborat. Shuningdek hisobot ko`rsatkichlarining ishonchliligini va tovar-moddiy zaxiralar bilan bog`liq muomalalar hisobi va soliqqa tortish uslubining O`zbekiston Respublikasida amal qilayotgan qonunchilik hamda me'yoriy hujjatlarga muvofiqligini aniqlash lozim. Ushbu maqsadga muomalalar mohiyatini, hamda nazorat tuzulmasi va buxgalteriya hisobi tizimini tekshiruvdan o`tkazish va risklarni baholash orqali erishiladi. Zaxiralarni tekshirish, ular hajmi katta bo`lgan subyektlarda auditning asosiy qismi deb qaraladi. Tovar-moddiy zaxiralar bo`yicha hisobot ko`rsatkichlarining haqqoniyligini tekshirishda boshqa audit obyektlaridagi kabi, dastavval, balansning «Ishlab chiqarish zaxiralari» (150-satr), «Tugallanmagan ishlab chiqarish (160-satr)», «Tayyor mahsulot» (170-satr), «Tovarlar» (180-satr) moddalari, Bosh daftar, jurnal-orderlar va boshqa hisob registrlari orasidagi tenglikni aniqlash zarur (5.1- jadval).

1-jadval Tovar-moddiy zaxiralari audit obyektlari Ko`rsatkichlar nomi Schyotlar raqami Moliyaviy hisobot shakllaridagi ko`rsatkichlar 1- shakl 4- shakl Satr raqami Satr raqami 1 2 3 4 Tovar-moddiy zaxiralari (satr. 150+160+170+180), jumladan: 140 Ishlab chiqarish zaxiralari 1000, 1100, 1500, 1600 150 Tugallanmagan ishlab chiqarish 2000, 2100, 2300, 2700 160 Tayyor mahsulot 2800 170 Tovarlar (2900 dan 2980 ning ayirmasi) 180 Material, ish, xizmatlar uchun mol yetkazib beruvchilarga to`lanadigan pul mablag`lari 020 Shu bilan birga, sintetik va analitik hisob ma'lumottlarining muvofiqligiga ishonch hosil qilish muhimdir. Moddiy qiymatliklarni ishlab chiqarish xarajatlariga olib borish va ularning baholarini tekshirish, ishlab chiqarishga sarflash me'yorlari va boshqalarni tekshirish zarur. Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga da'vo qo`zg`atishning o`z vaqtidaligi va to`g`riligi hamda yo`ldagi (subyektga yetib kelmagan) materiallar qoldig`ining haqqoniyligini ham tekshirish kerak. Yo`ldagi moddiy qiymatliklarni tekshirishning vazifalari: yo`ldagi moddiy qiymatliklar sifatida hisobda turgan har bir jo`natishning asosliligini aniqlash, yuklarni yetkazib berishi muddatlarining o`tib ketmaganligini aniqlash, xojalik tomonidan yuklarni qidiruv choralarining ko`rilishini aniqlash, bosh buxgalter va

ta'minot xodimlari tomonidan yo`ldagi moddiy qiymatliklarni hisobga olish ustidan nazorat o`rnatilishi kabilarini aniqlashdan iborat. Bulardan tashqari hisob ma'lumotlarining haqiqatda ishlab chiqarilgan mahsulotlarga mos kelishi va tovar mahsulotlar ishlab chiqarish to`g`isidagi hisobotlarda qo`shib yozish faktlari aniqlanadi. Tekshiruv jarayonida auditor quyidagilarni aniqlashi lozim: - zaxiralarning haqiqatda mavjudligi; - zaxiralar bilan bog`liq barcha muomilalarning bugalteriya hisobi schyotlaridato`liq va to`g`i aks ettirilganligi; - barcha zaxiralar subyekt mulki ekanligi, ya'ni ularga mulkiy huquq mavjudligi,qarz sifatida aks ettirilgan summalar esa majburiyat ekanligi; - zaxiralarni va ular bilan bog`liq majburiyatlarni baholashning to`g`riligi; - tovar-moddiy zaxiralarini hisobga olish tamoyillari to`g`ri tanlanilganligi vaqo`llanilishining to`g`riligi. Tovar-moddiy zahiralarni tekshirishda quyidagi ma'lumot manbalaridan foydalaniladi: - moddiy qiymatliklarni qabul qilish, hisobga olish, saqlash va berishga aloqadorme'yoriy hujjatlar; - hisob siyosati to`g`risidagi buyruq; - tovar-moddiy zaxiralar bilan bog`liq muomalalarni rasmiylashtirishga doirdastlabki hujjatlar; - tashkiliy-huquqiy hujjatlar va materiallar; - tovar-moddiy zaxiralarni hisobga olishga doir buxgalteriya hisobi registrlari vabuxgalteriya hisobotlari; - moddiy javobgar shaxslar bilan to`liq moddiy javobgarlik to`g`risida tuzilganshartnoma. Auditor tekshiruv mobaynida tekshiruvning ushbu sohasi bo`yicha tanlangan hisob yuritish usullari va uslublari to`g`risida axborotga ega bo`lishi lozim. 4-sonli «Tovar-moddiy zaxiralar» nomli buxgalteriya hisobi milliy standarti talablariga muvofiq subyektning hisob yuritish siyosati to`g`risidagi buyrug`ida tovar-moddiy

qiymatliklarni hisobga olishning uslubiy jihatlari, xususan quyidagilar haqidagi axborotlar aks ettirilishi lozim: - asosiy vositalar bilan inventar va xojalik ashyolari o`rtasidagi chegaralar; - tovar-moddiy qiymatliklarni sotib olish (tayyorlash) ni hisobga olish; - tovar-moddiy qiymatliklarni ularning turlari bo`yicha hisobdan o`chirishmobaynida baholash usullari. Mijoz-subyekt rahbariyati, u yoki bu hisob yuritish tamoyili moliyaviy natijaga ta'sir qilishini bilsada, hisob siyosatiga kiritilgan ma'lumotlarning zarurligiga ko`p hollarda yetarli ahamiyat bermaydi. Mana shuning oqibatida har xil qoidabuzarliklar kelib chiqadi. Ulardan eng ko`p tarqalgani tanlangan hisob yuritish usullariga yoki ularni qo`llashda izchillikka rioya qilinmasligi hisoblanadi. 2. Tovar-moddiy zaxiralari bilan bog`liq boshqa muomalalar auditi Ombor xo`jaligining ahvoli va tovar-moddiy zaxiralar saqlanishini tekshirish eng muhim auditorlik amallaridan biri bo`lib hisoblanadi. Subyekt faoliyatining ushbu sohasini har tomonlama o`rganish uchun auditor omborlar, sexlar va ishlab chiqarish zahiralari saqlanadigan boshqa joylarni tekshiradi. Bunda ishlab chiqarish zaxiralarini saqlash sharoitlari, yong`in xavfining oldini olish, omborlarning qurilmalar, texnikalar, asboblar bilan jihozlanganligi va ularning to`g`ri ishlatilishi, ombor binolarini qo`riqlash holati ham o`rganiladi. Ombor xo`jaligining qoniqarsiz tashkil etilganiligi tovar-moddiy zaxiralar saqlanishi ustidan ichki nazoratning past darajada ekanligidan dalolat beradi. O`rganish jarayonida moddiy qiymatlikdarni qabul qilish, saqlash va berishga aloqador xodimlarning moddiy javobgarliklarini tashkil etishga maxsus e'tibor qaratiladi. Xodimlarning huquq va burchlari, ularning ish tartibi, qiymatliklarni qabul qilish va berish, hamda ularni hujjatlashtirish tartibi, omborlarda natural o`lchovlarda hisobni yuritish, buxgalteriyaga hisobotlarni taqdim etish muddatlari ko`rsatilgan standartlar yoki yo`riqnomalarni ishlab chiqish va moddiy javobgar shaxslarga taqdim qilish moddiy qiymatliklarni saqlashni ta'minlashning muhim shartlaridan biri hisoblanadi.

Tovar-moddiy zaxiralarni saqlash joylarini ko`zdan kechirish mobaynida moddiy javobgar shaxslardagi hujjatlar bo`yicha ular qiymatliklarni qabul qilish va berishni rasmiylashtirish, hamda omborxona hisobi daftari yoki kartochkalariga yozishni o`z vaqtida amalga oshirilayotganligi tekshiriladi. Hisobga olinmagan oshiqcha materiallar va tayyor mahsulotlar quyidagi yo`llar bilan vujudga kelishi mumkin: - tayyor mahsulotlarni tayyorlash mobaynida xomashyolarni almashtirish; - xomashyo va materiallarni topshiruvchilarning og`irlikdan urib qolishi,namligini oshirib ko`rsatish va ularning navlarini pasaytirish; tayyor mahsulotlarni haridorlarga jo`natish mobaynida o`lchovdan, hisobdan va tarozidan urib qolishlar; moddiy qiymatliklarni yuklash, tashish, tushirish yoki saqlash mobaynida yo`qolgan deb asossiz dalolatnomalar tuzish va shunga o`xshash. Hisobga olinmagan oshiqcha materiallar odatda alohida saqlanadi. Ularni aniqlash uchun omborxona hisobi daftari yoki kartochkalari ma'lumotlaridan foydalaniladi. Agar hisobga olinmagan oshiqcha materiallar bo`lsa, alohida turdagi materiallarning ma'lum davrlardagi chiqimi, qoidaga ko`ra, ularning kirimidan oshib ketadi. Bunday oshiqcha sarflashlar shu nomdagi materiallarning keyingi tushumlari va kirimlari hisobidan qoplanadi. Ombor xo`jaligini ko`zdan kechirish va moddiy qiymatliklar saqlanishining nazoratini hujjatlar asosida tekshirish bilan izchil amalga oshirish tovar-moddiy zaxiralarning saqlanishi to`g`risida asoslangan xulosalar qilish va profilaktik tadbirlar ishlab chiqish imkonini beradi. Tovar-moddiy zaxiralarining to`liq kirim qilinishini tekshirish mobaynida auditor mol yetkazib beruvchilar bilan hisob-kitoblarning shakllari va shartlarini, talangan baholash usulini, sotib olingan qiymatliklar bo`yicha QQS ni qoplash tartibini hisobga olishi zarur. Tovar-moddiy zaxiralarining tushumi va kirim qilinishi mol yetkazib beruvchilar bilan tuzilgan shartnomalar va kuzatib boruvchi hujjatlar (tovar-

transport yuk xatlar, schyot-fakturalar, qadoqlash yorliqlari, sifat guvohnomasi, qabul kvitansiyasi va boshqalar) asosida tekshiriladi. Omborxona kirim hujjatlarini mol yetkazib beruvchilarning kuzatib boruvchi hujjatlari yoki materiallarni chakana savdoda naqd pulga sotib olish hujjatlari bilan solishtirish omborxonada sodir bo`lgan kirim muomalalarini tekshirishning umumiy usuli hisoblanadi. Tezkor va xizmat yuzasidan uzatiladigan axborotlar ham auditorlik tekshiruvning obyekti hisoblanadi. Masalan, kelgan yuklarni hisobga olish jurnalidan moddiy qiymatliklarning assortimenti va etkazib berish muddatlari to`g`risidagi ma'lumotlarni mol etkazib beruvchilar bo`yicha olish mumkin. Auditor bunday hisobning mijozsubyektda qanday tashkil etilganligini o`rganadi. Xususan, har bir mol etkazib beruvchi bo`yicha shartnomada materiallarning etkazib berilish muddatlari va assortimenti ko`rsatilayotganligi, hamda haqiqatda olingan materiallarning assortimenti, olinish sanasi ko`rsatilgan holda qabul qilinganligi tekshiriladi. Operativ hisobda keltirilgan axborotlarning ishonchliligini aniqlash uchun auditor ularni buxgalteriya hisobida aks ettirilgan ma'lumotlar bilan taqqoslaydi. Kelayotgan yuklarni hisobga olish jurnali va mol etkazib berish shartnomalarini hisobga olish kartochkalaridagi yozuvlar bo`yicha auditor tekshirilayotgan davr ichida qanday mol etkazib berishlar amalga oshirilganligini aniqlashi mumkin. Agar moddiy qiymatliklar jismoniy shaxslardan yoki yuridik shaxs huquqiga ega bo`lmagan tadbirkorlardan naqd pulga sotib olingan bo`lsa, auditor harid dalolatnomalarining mavjudligi va to`g`ri rasmiylashtirilganligiga e'tibor qaratadi. Harid dalolatnomasida quyidagi majburiy rekvizitlar bo`lishi lozim: sotuvchining pasport ma'lumotlari, moddiy qiymatliklarning nomi, miqdori va qiymati. Olingan moddiy qiymatliklarni rasmiylashtiradigan ichki hujjatlarga yukni qabul qilib oluvchi shtamp bosilgan mol yetkazib beruvchilarning kuzatib boruvchi hujjatlari, kirim dalolatnomalari, kirim orderlari va yukni qabul qilish tartibiga ko`ra ayrim boshqa hujjatlar kiradi.

Sotib olingan moddiy qiymatliklarning to`g`ri baholanishi va to`liq kirim qilinishini tekshirishni boshlashda auditor moddiy qiymatliklarni hisobga oladigan vedomostlarda aks ettirilgan jami summalarning boshqa hisob registrlari ma'lumotlariga mosligini aniqlaydi. 6010 - «Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to`lanadigan schyotlar» (joriy qismi) va 7010 - «Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to`lanadigan schyotlar» (uzoq muddatli qismi) bo`yicha sintetik hisob registrlari ma'lumotlari, hamda omborxonalarning kirim hujjatlari bo`yicha auditor olingan materiallarning miqdorini va yuklarni qabul qilishning to`g`ri rasmiylashtirilishini aniqlaydi. Buning uchun mol yetkazib beruvchilarning puli to`langan schyotlari va boshqa to`lov hujjatlarini kirim orderlari, qabul qilish dalolatnomalari, hamda omborxona hisobi kartochkalaridagi yozuvlar bilan taqqoslaydi. Moddiy qiymatliklarning to`liq kirim qilinganligini tekshirishda auditor mol yetkazib beruvchilarning hisobga olinmagan schyotlarini aniqlash maqsadida, mol yetkazib beruvchilardan kreditor qarzlarning haqqoniyligiga e'tibor qaratadi. Buning uchun u buxgalteriya hisobi registrlaridagi yozuvlarni taqdim qilingan schyotlar, shartnomalar va mol yetkazib beruvchilarga to`langanlik to`g`risidagi pul hujjatlari ma'lumotlari bilan solishtiradi. Tovar-moddiy zaxiralarining kirimiga doir muomalalarni hujjatlar bo`yicha tekshirish mobaynida qabul qilishning miqdor va sifat qoidalariga rioya qilinishi; qabul qilish dalolatnomalari, tijorat dalolatnomalari, qabul qilishda aniqlangan tafovut dalolatnomalarining to`g`ri rasmiylashtirilishi; moddiy javobgar shaxslar hisobotlari va isbotlovchi hujjatlar reestrlarining buxgalteriyaga o`z vaqtida taqdim qilinishi aniqlanadi. Tafovutlar aniqlanganida hujjatlarni qarama-qarshi tekshiruvdan o`tkazish zarur. Moddiy qiymatliklarning to`liq kirim qilinganligini tekshirishda ichki hujjatlar mol yetkazib beruvchilarning kuzatib boruvchi hujjatlari bilan solishtiriladi. Auditor olingan moddiy qiymatliklar sifati va miqdoridagi tafovutlarning dalolatnomalar bilan to`g`ri rasmiylashtirilganligi va mol yetkazib beruvchilarga yoki transport tashkilotlariga (masalan, avtobaza, temir yo`l kompaniyasi) o`z

vaqtida da'vo qo`zg`atilganligini o`rganadi. Ayrim hollarda bunday tafovutlar moddiy qiymatliklarni o`zlashtirish va kamomadni yashirish maqsadida qalbaki dalolatnomalarni rasmiylashtirish oqibatida yuzaga kelishi mumkin. 5.3. Tovar-moddiy zaxiralarni inventarizatsiyadan o`tkazish tartibi, sifati va to`liqligini tekshirish Tovar-moddiy zaxiralarini inventarizatsiyadan o`tkazish tartibi 19-son BHMS 1 da belgilab berilgan. Unga ko`ra, inventarizatsiyaning asosiy maqsadi mol- mulkning haqiqatda mavjudligini aniqlash, haqiqatda mavjud mol-mulkni buxgalteriya hisobi ma'lumotlari bilan qiyoslash, majburiyatlar hisobda to`g`ri aks ettirilganligini tekshirishdir. Joylashgan yeri va barcha turdagi moliyaviy majburiyatlaridan qat'iynazar, xojalik yurituvchi subyektning barcha mol-mulki inventarlanishi kerak. Bundan tashqari, ishlab chiqarish zaxiralari va xojalik yurituvchi subyektga qarashli bo`lmagan, lekin buxgalteriya hisobida qayd etilgan (mas'uliyatli saqlanishda bo`lgan, ijaraga olingan, qayta ishlash uchun olingan) boshqa turdagi mol-mulklar, shuningdek, biror-bir sababga ko`ra hisobga olinmagan mol-mulk inventarlanishi kerak. Mol-mulkning inventarizatsiyasi uning joylashgan yeri va moddiy javobgar shaxs bo`yicha o`tkaziladi. Quyidagi hollarda inventarizatsiya o`tkazilishi shart: - mol-mulk ijaraga berilganda, sotib olinganda, sotilganda, shuningdek, davlatsubyekti o`zgartirilgan (davlat tasarrufidan chiqarilgan) chog`da qonunchilikda nazarda tutilgan hollarda; - yillik moliyaviy hisobotni tuzish oldidan, inventarizatsiya hisobot yilining 1oktabridan kechiktirmay o`tkaziladigan mol-mulkdan tashqari. 4-son BHMS 2 ga binoan tovar-moddiy zaxiralar bir yilda kamida bir marta inventarizatsiya qilinadi. Pul mablag`lari, pul hujjatlari, boyliklar va qat'iy 1 19-с о н «Инвентарлашни ташкил қилиш ва ўтказиш» номли БҲМС 1999-й и л 19-октябрда ЭГ/17-19- 2075-с о н билан Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги томонид 1999-й и л 2н о я б р д а 833-с о н б и л а н р ў й х а т г а . о л и н г а н 2 4-с о н л и «Товар-моддий захиралар» номли БҲМС. Ўзбекицон Республикаси Адлия вазирлигида 1998-й и л 28авгуцда рўйхатга олинган.

hisobdagi blanklar oyda bir marta, yonilg`i-moylash materiallari, oziq-ovqat mahsulotlari - har chorakda, qimmatbaho metallar - tarmoq yo`riqnomalariga muvofiq inventarizatsiya qilinadi. Ayrim joylar va mavsumiy tusda ishlaydigan subyektlarda ishlab chiqarish zaxiralari ular eng kam miqdorda qolganda quyidagi hollarda inventarizatsiya qilinadi: - asosiy vositalar va tovar-moddiy boyliklar qayta baholanganda; - moddiy javobgar shaxslar almashganda (ishlarni qabul qilish - topshirishkunida); - o`g`irlik yoki suiiste'mol, shuningdek, boyliklarni ishdan chiqarish faktlarianiqlanganda; - tabiiy ofatlar, yong`inlar falokatlar yoki g`ayritabiiy sharoitlar yuzaga keltirganboshqa favqulodda vaziyatlar yuz berganda; - xojalik yurituvchi subyekt tugatilganda (qayta tashkil etilganda) tugatish(ajratish) balansini tuzish oldidan va qonunchilikda nazarda tutilgan boshqa hollarda. Umumiy (jamoaviy) moddiy javobgarlik sharoitida inventarizatsiya jamoa rahbari o`zgarganda, jamoadan uning ellik foizdan ortiq a'zolari chiqib ketganda, shuningdek jamoaning bitta yoki bir nechta a'zosi talabi bilan o`tkaziladi. Hisobot yilidagi inventarizatsiyalar miqdori, ularni o`tkazish sanasi, mol-mulk va moliyaviy majburiyatlar ro`yxati xojalik yurituvchi subyekt rahbari tomonidan belgilanadi. Inventarizatsiyani o`tkazish uchun xojalik yurituvchi subyektlar tarkibida: - xojalik yurituvchi subyekt rahbari yoki uning o`rinbosari (komissiya raisi); - bosh buxgalter; - boshqa mutaxassislar (muhandislar, iqtisodchilar, texniklar va hokazolar) bo`lgan doimiy ishlaydigan inventarizatsiya komissiyalari tuziladi. Inventarizatsiya komissiyasi tarkibiga xojalik yurituvchi subyektning ichki audit vakillari kiritilishi mumkin.

Ishlar hajmi katta bo`lganda mol-mulk va moliyaviy majburiyatlarni inventarizatsiyani bir vaqtda o`tkazish uchun tarkibida: - inventarizatsiyani tayinlagan xojalik yurituvchi subyekt rahbarining vakili(komissiya raisi); - mutaxassislar: tovarshunos, muhandis, texnolog, mexanik, ish yurituvchi,iqtisodchi, buxgalteriya xodimi va boshqalar bo`lgan ishchi inventarizatsiya komissiyalari tuziladi. Komissiya tarkibiga inventarizatsiya qilinayotgan boyliklar, narxlar va birlamchi hisobni yaxshi biladigan tajribali xodimlar kiritilishi kerak. Birgina moddiy javobgar shaxslarda xuddi shu xodimni ketma-ket ikki marta ishchi inventarizatsiya komissiyasining raisi qilib tayinlash taqiqlanadi. Doimiy ishlaydigan va ishchi inventarizatsiya komissiyalarining shaxsiy tarkibini xojalik yurituvchi subyekt rahbari tasdiqlaydi. Inventarizatsiyani o`tkazish chog`ida komissiyaning aqalli bitta a'zosi yo`q bo`lsa, bu hol inventarizatsiya natijalarini haqiqiy emas, deb topish uchun asos bo`lib xizmat qiladi. Doimiy ishlaydigan inventarizatsiya komissiyalari: - boyliklar saqlanishini ta'minlashga doir profilaktika ishlarini o`tkazadi, zaruratbo`lganda o`z majlislarida boyliklarning saqlanishi masalalari bo`yicha sex, bo`lim, shuba rahbarlarining axborotlarini tinglaydi; - inventarizatsiya o`tkazilishini tashkil etadi va ishchi inventarizatsiyakomissiyalari a'zolariga yo`l-yo`riq beradi; - inventarizatsiya to`g`ri o`tkazilganini nazorat tariqasida tekshiruvlarni amalgaoshiradi, shuningdek, inventarizatsiyalar orasidagi davrda saqlash va qayta ishlash joylarida tovar-moddiy boyliklarni tanlab inventarizatsiyadan o`tkazadi; - inventarizatsiya natijalari to`g`ri chiqarilganini, bazalar, omborlar, omborxonalar, sexlar, qurilish uchastkalari va boshqa saqlash joylarida boyliklarni qayta navlarga ajratish bo`yicha takliflar asosli ekanligini tekshiradi;

- zarur hollarda (inventarizatsiyani o`tkazish qoidalari jiddiy buzilganligianiqlangan va boshqa hollarda) xojalik yurituvchi subyekt rahbarining topshirig`iga binoan takroriy yalpi inventarizatsiyalarni o`tkazadi; - boyliklar kamomadi yoki ularni shikastlashga, shuningdek, boshqa buzilishlargayo`l qo`ygan shaxslardan olingan tushuntirishlarni ko`rib chiqadi va aniqlangan kamomadlar hamda boyliklarni shikastlashdan ko`rilgan talafotlarni bir izga solish tartibi to`g`risida taklif beradilar. Ishchi inventarizatsiya komissiyalari: - saqlash va ishlab chiqarish joylarida boyliklar va pul mablag`lari inventarizatsiyani amalga oshiradi; - xojalik yurituvchi subyekt buxgalteriyasi bilan birgalikda inventarizatsiyanatijalarini aniqlashda ishtirok etadi va kamomadlar hamda qayta navlarga ajratish chog`idagi ortiqcha chiqishlarni hisobga olish hamda tabiiy yo`qolish me'yorlari doirasida kamomadlarni hisobdan o`chirish bo`yicha takliflar ishlab chiqadi; - tovar-moddiy boyliklarni qabul qilish, saqlash va berishni tartibga solish,hisobga olishni yaxshilash va ular saqlanishini nazorat qilishni tartibga solish masalalari, shuningdek, me'yordan ortiqcha va ishlatilmaydigan moddiy boyliklarni sotish bo`yicha takliflar kiritadi; quyidagi hollarda: a) xojalik yurituvchi subyekt rahbarining buyrug`iga muvofiq inventarizatsiyani o`z vaqtida o`tkazish va uni o`tkazish tartibiga rioya qilish uchun; b) hisob-kitoblarda tekshirilayotgan asosiy vositalar, tovar-moddiy boyliklar, pulmablag`lari va vositalarning haqiqatdagi qoldiqlari to`g`risidagi ma'lumotlar ro`yxatga to`liq va aniq qayd etilishi uchun; v) tovar-moddiy boyliklarning ular narxi belgilanadigan farqlovchi belgilari (turi, navi, rusumi, hajmi, preyskurant bo`yicha tartib raqami, artikuli va h.k.) ro`yxatda to`g`ri ko`rsatilishi uchun;

g) belgilangan tartibga muvofiq inventarizatsiya materiallari to`g`ri va o`z vaqtda rasmiylashtirilishi uchun javob beradi. Inventarizatsiya komissiyalari a'zolari tovarlar, materiallar va boshqa boyliklar kamomadi va ishlatib yuborgani yoki ortiqcha chiqqanini yashirish maqsadida ro`yxatga boyliklarning haqiqatdagi qoldiqlari to`g`risida ataylab noto`g`ri ma'lumotlarni kiritganlik uchun belgilangan tartibga muvofiq javobgarlikka tortiladilar. Mol-mulkning haqiqatdagi mavjudligini tekshirishni boshlashdan oldin inventarizatsiya komissiyasi inventarizatsiya paytidagi eng so`nggi kirim-chiqim hujjatlarini yoki moddiy vositalar va pul mablag`lari harakati to`g`risidagi hisobotlarni olishi kerak. Inventarizatsiya komissiyasining raisi hisobotlarga ilova qilingan barcha kirimchiqim hujjatlariga "inventarizatsiyagacha ...da (sana)" deb ko`rsatgan holda viza qo`yadi, bu esa buxgalteriyaga hisob ma'lumotlari bo`yicha inventarizatsiyani boshlash paytida mol-mulk qoldiqlarini aniqlash uchun asos bo`lib xizmat qilishi kerak.

Adabiyotlar ro’yxati: 1.O’zbekiston Respublikasining “Buxgalteriya hisobi to’g’risida”gi Qonuni - Toshkent 1996 y. 30 avgust. 2.O’zbekiston Respublikasining “Auditorlik faoliyati to’g’risida”gi Qonuni (yangi tahriri) 2000 y. 26 may. (Mazkur Qonunga quyidagilarga muvofiq o’zgartirishlar kiritilgan: O’zR 13.12.2002 y. 447-II-son Qonuni, O’zR 04.04.2006 y. O’RQ-28-son Qonuni, O’zR 10.10.2006 y. O’RQ-59-son Qonuni, O’zR 17.09.2007 y. O’RQ-110-son Qonuni, O’zR 09.09.2009 y. O’RQ-216-son Qonuni asosida) 3. Аудит, Дарслик. 1 ж и л д. М.М.Туложоджаева, Ш.И.Илхомо, К.Б.Ахмаджонов ва бошқалар.Ўз.Р. Олий ва ўрта махсус т, Тошкент давлат иқтисодиёт университети.-Тошкент: NORMA/ 2008/-320 б. 4. А у д и т, Д а р с л и к. 11 ж и л д. М. М. Т у л о ж о д ж а е в а, Ш. И . И л х о м о, К.Б.Ахмаджонов ва бошқалар.Ўз.Р. Олий ва ўрта махсус т, Тошкент давлат иқтисодиёт университети.-Тошкент: NORMA/ 2008/-320 б. 5. Аудиторлик фаолияти буйича услубий к./ Х.Косимо, Л . Юг а й, А . Х о ш и м о в, Б . П а р д а е в, Б . А б д у н а з а р о в.-Т о ш к е н т, 2010.-320 б. 6. Сборник методических / указаний Х . К о с ы м о в, Л . Юг а йпо , А . Х о ш и м о в, Б . П а р д а е в, С о с т а в и т е л ь: Б . А б д у н а з а р о в.-Т а ш к е н т, 2009.-304 с. 7. А у д и т: у ч е б н и к / п о д . Б у л ы г и р е д . – М.:Р . “ЮН И Т ИП – Д А Н А”, - 2009 г. – 431 с т р. 8. Аудит: учебник для студентов , обучающихся по эковузов с п е ц и а л ь н о с т я м / п о д . В .р е дИ П о д о л ь с к о г о. М.: – “ ЮН И Т И – ДАНА”, – 2009 г. – 744 с т р. 9. Бычкова С., Итыгилова Е. А у д и т: учебное пособие. – М.: “Ма г и с т р”, 2009 г. - 463 с т р.

Похожие

Tovar-moddiy zaxiralari auditi

Tovar-moddiy zaxiralar auditi

Tovar - moddiy zahiralar hisobi

Budjet tashkilotlarida tovar-moddiy zaxiralar hisobi

Tovar moddiy zaxiralar sarflanishini buxgalteriyada hisobga olish