Режалаштириш бошқарув воситаси сифатида - Экономика - Рефераты

Режалаштириш бошқарув воситаси сифатида

Загружено в:

20.03.2024

Скачано:

0

Размер:

169.5 KB

Режалаштириш бошқарув воситаси сифатида Режа: 1. Режалаштириш тушунчаси ва унинг мақсадлари. 2. Режалаштиришнинг асосий вазифалари ва босқичлари. 3. Корхонада режалаштиришнинг таркибий қисмлари. 4. Қишлоқ хўжалигини режалаштиришда прогнозлашнинг аҳамияти

Режалаштириш тушунчаси ва унинг мақсадлари Иқтисодий ривожланишнинг юқори даражасига эга бўлган жамиятда режалаштириш воситаси бошқарув жараёнида муқаррар ёрдамчи ҳисобланади. Ҳам давлат, ҳам хусусий ташкилотлар мураккаб вазиятда ўз мақсадлари ва ўз фаолиятини режалаштириши лозим. Давлат ижтимоий хавфсизлик, транспорт, мудофаа, халқаро муносабатлар соҳасидаги режалаштириш, шунингдек умумий давлат солиқларини режалаштириш билан шуғулланади. Хусусий корхоналарда сотиш, ишлаб чиқариш, сақлаш, таъминот, инвестициялар ва ходимлар режалаштирилади. Ва, ниҳоят уй хўжалиги даражасида режалаштириш предмети сифатида ўз даромади, истеъмол, маблағларни тежаш, таълим, қариликни таъминлаш, мол-мулк, уй қуриш ва саёҳатни танлаш мумкин. Режалаштириш муддати, аниқлиги, киритиладиган тузатишлар ва мувофиқлашув даражасига кўра турлича бўлиши мумкин. Қуйидаги белгилар умумий ҳисобланади: - тартибга солинган жараён, - ахборотга ишлов бериш, - лойиҳани ишлаб чиқиш, - муайян мақсадларга эришишга йўналтирилганлик, - келажакка нисбатан муносабат. Режалаштиришнинг олий мақсади корхонанинг мақсадларига эришишнинг амалий воситаси бўлиш, яъни маблағлар, муқобил вариантлар, шунингдек мақсадларга эришиш имкониятлари ва хатарларини ўз вақтида аниқлаш ва тегишли тадбирларни танлашдан иборат. Ушбу асосий мақсаддан режалаштиришнинг қатор алоҳида мақсадлари келиб чиқади. Режалаштиришнинг қуйидаги мақсадлари ажратилади: - мақсаларнинг йўналтирилиши: режалаштириш йўли билан қуйи тартиб мақсадлари ва шахслар ҳамда бўлимлар ҳаракатлари юқори тартиб мақсадлари билан мувофиқлаштирилади;

- олдиндан огоҳлантириш: режалаштириш муаммоларни лойиҳалаштириш йўли билан ўз вақтида қарор ёки превентив чораларни кўриш имконини беради; - алоҳида режаларни мувофиқлаштириш: режалаштириш ёрдамида алоҳида муаммолар ечимлари мувофиқлаштирилади ва бу билан уларнинг бир бирига ўзларининг амалга оширилишига тўсқинлик қилувчи таъсирининг олди олинади; - қарорларни қабул қилиш учун тайёрлаш: режалаштириш жараёнида илгари аниқланган муаммолар таҳлил қилинади ва муаммоларнинг ҳал этилишига (мақсадларга эришишга) олиб келувчи муқобил вариантлар тадқиқ этилади. Шундай қилиб, энг мос муқобил вариант бўйича қарор тайёрланади. Кейинги барча қарорлар учун бир вақтнинг ўзида қарорларни қабул қилишнинг муайян доиралари қайд этилади; - назорат қилишнинг асосий усулларини аниқлаш: режалаштириш йўли билан режанинг исталган параметрларини ҳам прогноз билан, ҳам амалда эришилган миқдорлар билан таққослаш ва бир вақтнинг ўзида кейинги режалаштириш учун заминларни кузатиш мумкин бўлади. Шундай қилиб, режалаштириш самарали назоратнинг асосига айланади; - ходимлар учун ахборот: режалаштириш ёрдамида ходимларни мақсадлар, муқобил вариантлар, маблағларнинг ишлатилиши, чекловлар ва муддатлар тўғрисида тегишлича хабардор қилиш мумкин; - ходимларни қизиқтириш: режани ишлаб чиқиш, шунингдек режа вазифаларини келишиш жараёнида ҳамкорлик қилиш ходимларнинг режани бажариш бўйича ишларини рағбатлантириш, яъни ишлаб чиқариш ва шахсий мақсадларга эришишни рағбатлантириш имконини беради. Режалаштиришнинг юқоридаги мақсадларидан қатор алоҳида вазифалар келиб чиқади. Режалаштирган шахс мақсадлар ҳақида, яъни: умуман қайси мақсадларни кўзлаш лозим, юқори даражадаги мақсадлар қайси кичик мақсадлардан таркиб топган, алоҳида кичик мақсадлар ўртасида қанақа алоқалар мавжуд, қайси алоҳида кичик мақсадлар алоҳида афзал кўрилиши керак, мақсадлар қайси давр учун танланади, танланган мақсадлар билан

қайси имкониятлар ва хатарлар боғлиқлиги ҳақида аниқ тасаввурга эга бўлиши лозим. Режалаштирган шахс ўзи, одатда, уларга таъсир кўрсата олмайдиган ташқи муҳит параметрларининг қайси кўрсаткичлари (табиий ҳодисалар, қонунлар, бозор шароитлари) унинг ҳаракатига таъсир кўрсатиши мумкинлигини билиши керак. Ушбу таъсир шундан иборатки, атроф муҳит маълумотлари режалаштирувчи шахснинг эҳтимолий ҳаракатлари доирасини чеклайди. Режалаштирган шахс чекловларни ва ўз корхонасини ўзгартириш мумкин эмаслигини кўрсатувчи барча ички маълумотларни (корхонанинг жойлашган ўрни, ходимлар, техника, машиналар ва механизмлар қувватлари, бозорнинг чегаралари, сотиш тизими), режалаштирилаётиган даврда нимага ўзгармас маълумот сифатида қараш лозимлигини билиши керак. Уларнинг таъсири ҳам эҳтимолий ҳаракатлар доирасини чеклашдан иборат. Режалаштирган шахс режа даври мобайнида ўзи томонидан ўзгартирилиши мумкин бўлган параметрлар ҳақида кенг ахборотга эга бўлиши лозим. Ушбу ўзгарувчанлар қарор қабул қилишда унинг фаол ҳаракатларининг марказий катталиклари ҳисобланади, уларни у тегишли қарорлар қабул қилиш учун мустақил муқобил вариантлар сифатида тасаввур этиши мумкин. Режалаштирган шахс айрим муқобил қарор мақсадга эришиш учун қанчалик таъсир этиши мумкинлиги ҳақида асосли ахборотга эга бўлиши керак. Фақатгина муқобил вариантлар олдинга қўйилган асосий ва иккинчи даражали мақсадларга, қуйи ва юқори даражали ёки бошланғич, оралиқ ва якуний мақсадларнинг амалга оширилишига кўмаклашиши ойдинлашганда, қайси муқобил вариант ёки муқобил вариантлар занжири танланиши кераклиги ҳақида хулосага келиш мумкин. Режалаштирган шахс қарорларни қайта кўриб чиқиш имкониятлари тўғрисидаги ахборотга муҳтож. Режалаштирувчи ўзи қабул қилган қайси қарорлар кейинги даврларда қандай ҳажмда қайта кўриб чиқилиши, модификацияланиши ва уларга аниқликлар киритилиши мумкинлигини билиши лозим. Узоқ истиқбол учун қабул қилинган ва режа даврида қайта

кўриб чиқилмайдиган қарорлар муваффақиятга эришиш учун хатарлар билан боғлиқ. Мақсадлар, ташқи муҳит маълумотлари, корхонанинг аҳволи тўғрисидаги ички маълумотлар, режалаштирилаётган ўзгаришлар, муайян муқобил вариантларнинг мақсадларга эришишга таъсири, шунингдек режани эҳтимолий қайта кўриб чиқишларнинг ҳар томонлама ва мунтазам таҳлил қилиниши пировардида хато қарорларни қабул қилиш хатарини пасайтирувчи ва кўзланган мақсадларга эришиш имкониятини оширувчи режаларни ишлаб чиқишга кўмаклашиши зарур. Агар режалаштириш жараёни бошдан охиригача кўриб чиқилса, унда алоҳида давр (фаза)ларни ажратиш мумкин. Ҳар бир давр алоҳида вазифаларнинг қўйилиши билан тавсифланади ва бошқа даврлар билан бажарилишнинг изчиллиги ва ахборот алмашиш билан тизимли боғланган. Алоҳида даврлар вазифаларининг мазмунини алоҳида вазифалардан чиқариш мумкин. Уларни турли даражада деталлаштирилган ҳолда аниқлаш мумкин. Биринчи ёндашувда шуни айтиш мумкинки, режалаштириш ва бошқариш жараёнлари муаммоларни шакллантириш, муаммоларни ҳал этиш, ижро, назорат ва қарорнинг бажарилишини таъминлаш босқичларини қамраб олади. Агар ушбу босқичларни табақалаштирадиган бўлсак, унга қуйидагилар кирадиган қисмларга эга бўламиз: • мақсадларни ишлаб чиқиш; • муаммоларни қўйиш; • муқобил вариантларни топиш; • прогнозлаштириш; • қарорларни баҳолаш ва қабул қилиш; • ижро; • режа кўрсаткичларини аниқлаш; • амалдаги кўрсаткичларни ҳисоблаб чиқиш; • амалдаги ва режа кўрсаткичларини таққослаш (режанинг фактдан фарқ қилишини аниқлаш);

• фарқларни таҳлил қилиш, тузатишлар киритиш чораларини кўриш Режалаштиришнинг асосий вазифалари ва босқичлари Режалаштириш вазифаларини ёритишда режалаштиришнинг қатор усулларига тўхталиб ўтилади. Мазкур усуллари рўйхати ва уларнинг режалаштириш босқичларига мос келиши 1-жадвалда келтирилган. Режалаштириш жараёнининг биринчи босқичи мақсадларни шакллантиришдан иборат. Мақсадларни шакллантириш - бу кейинги ҳаракатлар учун аниқ, таркибланган ва амалга ошириш учун яроқли бўлган меъёрлар тизимини яратиш. Режалаштиришда, агар аниқ ифодаланган мақсадлар тизими мавжуд бўлмаса, ушбу босқич алоҳида аҳамиятга эга. ―Мақсадларни шакллантириш босқичи вазифаларининг ҳал этилиши кейинги ҳаракатлар учун меъёрларни аниқ белгилашга ёрдам беради. Агар, аксинча, мақсадлар тизими мавжуд бўлса, у ҳолда режалаштириш жараёнининг биринчи босқичидан, одатда, воз кечиш мумкин. Мақсадларни шакллантиришдаги асосий вазифалар қуйидагилардан иборат: мақсадларни топиш, мақсадларга аниқликлар киритиш, мақсадларни таркиблаш, мақсадларнинг амалга оширилиш имкониятини текшириш, мақсадларни танлаш.

1-жадвал Режалаштириш усулларини унинг босқичларига киритиш Режалаштириш босқичлари Режалаштириш усуллари Мақсадларни шакллантириш Муаммоларни қўйиш Муқобил вариантларни топиш Прогноз қилиш Баҳо лаш Қарорларни қабул қилиш Баҳолаш Ўз харажатларини қоплаш нуқтасини таҳлил қилиш X Инвестиция ҳисоб-китоблари X X Фойдалилик назарияси усуллари X Хатарни таҳлил қилиш усу ли X X Фойда ва харажатларни таҳлил қилиш X Таъсирчанликни таҳлил қилиш X X X X X Қарорлар қабул қилиш Оптималлаштириш усуллари Х Х Х Эвристик усуллар Х Х Х Имитация Х Х Х Х Х Қарорлар дарахти усуллари Х Х Х Қуйидаги шароитларда қарорлар қабул қилиш: аниқлик Х Х Х маълум даражадаги хатар Х Х номаълум хатар Х Х

Муқобил вариантларни баҳолаш ва қарорларни қабул қилиш. Мақсадларни шакллантириш, муаммоларни қўйиш, муқобил вариантларни қидириш ва прогнозлаштириш босқичининг вазифалари бажарилгач режа тузувчиси ёки режа гуруҳи улар мақсадининг самарадорлиги текшириладиган режаларнинг чекланган сонини ишлаб чиқади. Амалга ошириш учун фақат бир режа таклиф этилиши мумкинлиги боис ишлаб чиқилган муқобил режалар бўйича қарор қабул қилиш лозим. Қарор қабул қилиш - бу иккинчи даражали шароитларни ҳисобга олган ҳолда мақсад қўйилганда оптимал муқобил вариантни танлаш. Ишлаб чиқилган муқобил ҳаракатларнинг барча ижобий ва салбий оқибатларини чамалаб энг оптимал муқобил режани танлаш зарур. Муқобил режани қабул қилиш тўғрисидаги қарор оқилона танлов ҳаракати ҳисобланади. Қарорлар қабул қилиш мантиғи нуқтаи назаридан баҳолаш - бу муқобил вариантлар ёрдамида мақсадга эришиш даражасини тавсифловчи катталик. Баҳолаш натижасида кўриб чиқиш учун қабул қилинган барча муқобил вариантлар сафланади, бу оқилона қарор қабул қилиш имконини беради. Айрим ҳолатларда, масалан, бир неча назарда тутилаётган мақсадлар кўзланганда муқобил вариантларни даражалар бўйича таснифлаш зарур бўлиши мумкин. Якуний танлов қайси муқобил вариантга тушиши қарор қабул қилишнинг қабул қилинадиган қоидаларига боғлиқ. Корхонада режалаштиришнинг таркибий қисмлари Режанинг таркибий қисмлари: • мақсадлар; • прогнозлаштирилаётган маълумотлар; • муаммони қўйиш; • тасарруфдаги мавжуд маблағлар (мол-мулк ва б.); • алоҳида тадбирлар ва уларнинг комбинациялари, режалаштириш учун масъул бўлган шахслар;

• вақтинчалик шароитлар ва муддатлар; • прогнозлаштирилаётган оқибатлар. Хўжалик амалиётида якуний шаклда режаларнинг катта қисми бу ерда санаб ўтилган таркибий қисмларнинг фақат айримларини ўзида мужассам этган. Бироқ режалаштиришнинг асосида ётувчи алоҳида режаларда, одатда, юқорида санаб ўтилган таркибий қисмларнинг кўпчилигини учратиш мумкин. Режалаштиришнинг амалий тизими таркибини кўриб чиқамиз. Режалаштириш тизими - бу режалаштириш алоҳида қисмларининг тартибга солинган таркибий тузилиши. «Фольксваген» АЖ ( VAG ) заводининг режалаштириш тизими мисолида режалаштиришнинг ташкилий чизмасини кўрсатиб ўтамиз. Заводда режалаштириш учун барча бўлимлар ўзларига белгиланган вазифалар доирасида жавоб беради. Режалаштириш тизимининг таркибий тузилиши ижро этишга йўналтирилган бўлиб, бунда алоҳида режалар умумий режалаштириш доирасида контроллинг бўйича мутахассислар (назоратчилар) томонидан, режалаштириш бўйича конференцияларда ва турли комиссиялар ёки қўмиталар доирасида мувофиқлаштирилади. Бутун корхона учун стратегик, тезкор ва молиявий режалаштириш маҳсулот ишлаб чиқаришни режалаштириш ва корхонанинг бошқа компанияларда ва молиявий операцияларда иштирок этишини режалаштириш билан кузатилади. 1-расмдан бўлимларнинг корхонада режалаштириш масалалари ва функционал бўлинмалар режалари учун жавобгарлиги ҳақида ҳам хулосага келиш мумкин. Муддатларига кўра режалаштиришнинг қуйидаги босқичлари ажратилади: • стратегик доиравий режалаштириш; • узоқ муддатли режалаштириш; • ўрта муддатли режалаштириш, бюджетни режалаштириш, ўзгариб турувчи қисқа муддатли режалаштириш. Доиравий режалаштириш фақат 10 йилдан 20 йилгача мўлжалланган глобал мақсадлар ва стратегияларни шакллантиради. У халқ ва жаҳон хўжалиги, аҳоли, технологиялар ва ҳоказоларнинг тахминий прогноз тенденциялари

асосида узоқ муддатли ривожланиш имкониятларини баҳолаш учун хизмат қилади. Мазкур лойиҳада фақат маҳсулотнинг айрим гуруҳлари бўйича ишлаб чиқариш дастурини кенгайтириш кўзда тутилиши мумкин. Доиравий режа марказлашган режа кўринишида мунтазам равишда ёки объект режаси кўринишида номунтазам равишда ишлаб чиқилади (марказлашган ёки марказлашмаган). Узоқ муддатли режалаштириш инвестициялар ва маҳсулот ишлаб чиқариш дастурларига маҳсулотнинг муайян груҳига хос бўлган режа

горизонтигача муайянлаштиради ва одатда, 10 йилгача бўлган муддатни қамраб олади. Кўриб чиқилаётган даврда режалаштириш горизонтиинг ўзига хослиги янги хилдаги автомобилни ишлаб чиқиш учун зарур бўлган даврнинг узоқлигига боғлиқ, бу давр, жаҳон тажрибаси кўрсатиб турганидек, уч йилдан беш йилгача чўзилади (мақсадни шакллантиришдан серияли ишлаб чиқаришга тайёр бўлгунча вақт). Бунда инвестицияларни режалаштириш режалаштиришнинг юқоридаги горизонтидан ўтиб кетиши мумкин: узоқ муддатли режалаштиришнинг ўзига хос аҳамияти унинг стратегик хусусиятга эгалигида. Узоқ муддатли режа бир йилда камида бир марта тузилади. Ўрта муддатли режалаштириш вазифалари узоқ муддатли режалаштириш дастурларини амалга ошириш учун молиявий, иқтисодий ва техник нуқтаи назардан замин ҳозирлашдан иборат. Унинг вақт оралиғи - беш йилга яқин бўлиб, у биринчи галда, айниқса, ускуналар ва хоналарни тайёрлаш, махсус воситани ишлаб чиқариш ва ҳоказоларга капитал қўйилмалар киритиш учун зарур вақтга бўлган эҳтиёжлар билан белгиланади. Беш йиллик муддат инвестициялар бўйича қарор қабул қилиш учун ҳам, кузатув кенгаши томонидан назоратнинг амалга оширилиши учун ҳам етарли. Ўрта муддатли режалаштириш марказлашмаган режалаштириш кўринишида бир йилда камида бир марта амалга оширилади. Қишлоқ хўжалигини режалаштиришда прогнозлашнинг аҳамияти Қишлоқ хўжалигида маҳсулот ишлаб чиқаришни режалаштириш бозор иқтисодиёти муносабатларига мос ҳолда, яъни бозорга ва истеъмолчига қаратилган ҳолда ташкил этиш лозим. Иқтисодиётнинг аграр секторини ривожлантириш муаммоларини ҳал этиш Ўзбекистоннинг бозорга ўтишдаги бутун стратегиясини ҳал қилувчи бўғиндир. Бу қишлоқ хўжалигининг республика иқтисодий ва ижтимоий ҳаётидаги ролидан келиб чиқади. Аҳолининг 60 % қишлоқ жойларда яшайди. Миллий даромаднинг 32 фоизидан кўпроғи бугунги кунда қишлоқ хўжалигидан олинади. Қишлоқ хўжалиги республика ҳаётини таъминлашнинг асоси, саноатнинг етакчи тармоқларини

ривожлантириш учун шунингдек, экспорт ресурслари ва валюта тушумларининг энг муҳим манбаларидандир. Қишлоқ хўжалиги корхоналари фаолиятини режалаштириштиришнинг муҳимлиги ҳам шундаки, хўжаликларда ишлаб чиқаришни режалаштиришнинг энг муҳим томонларини излаб топишдан иборатдир. Халқ хўжалигни ривожлантириш режаларини тузиш ва ишлаб чиқаришни янада юксалтириш асосида ташкил этиш режалаштириш деб аталади. Иқтисодий режа тузганда, ижтимоий тараққиёт эҳтиёжларини назарда тутади, яъни ишлаб чиқаришни тақсимот ва айрибошлашни бутун жамият миқёсида режали равишда ташкил этади. Хўжаликларда қуйидаги турдаги режалар тузилади: Перспектив режа. Бу режага хўжаликни ривожлантиришнинг бир неча йилларга мўлжалланиб тузилган режалари киради. Унда тегишли йилларда бажарилиши кўзда тутилади. Бу режа қишлоқ хўжалик маҳсулотларини ҳарид қилиш ва ташкилий-хўжалик режалари лойиҳалари асосида тузилади. Йиллик ишлаб чиқариш - молия режаси ҳамда ички буғинлар ва ёрдамчи корхоналарга бериладиган йиллик ишлаб чиқариш топшириқлари. Бу режага хўжаликнинг бир йилги ишлаб чиқариш - молия режаси ҳамда ердамчи корхона, ички бўғинларнинг йиллик ишлаб чиқариш топшириқлари киради. Оператив режа. Бу режага қишлоқ хўжалик ишларининг турли даврларига қараб тузиладиган иш режалари - яъни кварталлар, ойларда қилинадиган ишлар режаси ҳамда план-нарядлар киради. Бу режада жамоанинг бир йил давомида қилинадиган ишлари белгиланади. Ишлаб чиқариш - молия режалари асосида хўжаликнинг айрим тармоқларига йиллик ишлаб чиқариш топшириклари берилади. Истиқбол режаларни тузиш, бу ердан максимал даражада фойдаланиш, қишлоқ хўжалик маҳсулотларини кўплаб етиштириш ва маҳсулотларни кўпайтириш эвазига корхона ишчиларининг моддий манфаатдорлигини янада яхшилаш учун имкониятлар очиб беради. Умуман хўжаликларнинг беш йилга

мўлжалланган истиқбол режаларида жуда муҳим ташкилий-хўжалик масалалари ҳал қилинишини кўрсатилади. Истиқбол режада экин майдонларининг структураси, хўжалик тармоқларининг йўналиши, янги ерларни суғориш, яйловларга сув чиқариш, экин майдонларини кенгайтириш, чорвачилик маҳсулдорлигини ошириш, моллар туёгини кўпайтириш, уларнинг озуқа базасини мустаҳкамлаш каби тадбирлар кўрсатилади. Истиқбол режада ишлаб чиқариш, маданий-маиший бинолар, йўллар қуриш, техника сотиб олиш, электрлаштириш, мелиорация иншоатларини яхшилаш, хўжаликнинг ишчи кучларидан фойдаланиш, маҳсулот таннархини арзонлаштириш ва корхонанинг рентабеллигини оширишга ҳам эътибор берилади. Хўжаликда истиқбол режаларни тузишда ҳар бир тармоқнинг ҳам истиқбол режаси алоҳида тузилиши керак. Деҳқончиликни ташкил этиш буйича: - ирригация-мелиорация қурилишлари; - ер фондидан уни ярокли ва яроқсизга бўлиб тўлиқ фойдаланиш; - қишлоқ хўжалик экинлари, кўп йиллик дарахтлар ва яйловларнинг ҳосилдорлигини ошириш; - алмашлаб экиш схемалари сони, ўлчами ва қайси экинлар билан алмашлаб экилишини режалаштириш; - экин майдонларининг структурасини тўғри белгилаш; - агромелиоратив ишларни яхшилаш ва эрозияга қарши кураш чораларини ўз вақтида олиб бориш. Чорвачиликни ташкил этиш буйича: - чорва моллари, паррандаларнинг бош сонини ва маҳсулдорлигини ошириб, уларнинг зотини яхшилаш; - фермалар ҳажми ва уларни жойлаштириш; - чорва молларини турларига қараб боқиш ва асрашни яхшилаш. Моддий- техника базасини мустахкамлаш ва ундан фойдаланиш бўйича:

-хўжаликни машиналаш, техника ва асбоб-ускуналар билан таъминлаб бориш; - ремонт базаларини ташкил этишни режалаштириш; -қишлоқ хўжалик экинларини етиштириш ва йигиштириш технологиясини аниқлаш ва амалга ошириш. Мехнат унумдорлиги ва ишчи кучларидан фойдаланиш бўйича: - аҳолининг ўсиши ва ишчи кучларидан фойдаланиш; - аҳоли яшайдиган пунктлар ва уларни жойлаштириш. Қурилиш ва капитал жамғармалар бўйича: - коммунал турар-жой, маданий-маиший ва ишлаб чиқариш биноларининг ҳажми, қурилиб фойдаланишга топшириш муддатларини режалаштириш. Режалаштириш иши фақат режа тузиш билан чегараланмасдан, балки режа кўрсаткичларининг тўла бажарилишини таъминлашдан ҳам иборатдир.

Адабиётлар: 1. Каримов И.А. 2012 йил Ватанимиз тараққиётини янги босқичга кўтарадиган йил бўлади. // Халқ сўзи, 2012 йил 20 январь, № 14. 2. Каримов И.А. Бош мақсадимиз - кенг кўламли ислоҳотлар ва модернизация йўлини қатъият билан давом эттириш. // Халқ сўзи. 19.01.2013 й. 3. Каримов И.А. ―2014 йил юқори ўсиш суръатлари билан ривожланиш, барча мавжуд имкониятларни сафарбар этиш, ўзини оқлаган ислоҳотлар стратегиясини изчил давом эттириш йили бўлади. // Халқ сўзи. №12 (5342), 18.01.2014 й. 4. А.Ўлмасов, А.Вахобов. Иқтисодиёт назарияси. Т.: 2006, 420 б. 5. Владимирова Л.П. Прогнозирование и планирование в условиях рынка: Учебное пособие. - М.: 2005. 6. Пивоваров К.В. Планирование на предприятии. Учебное пособие. -М.: 2005, 230 стр. 7. Садиков А.М. Основы региональной экономики. Монография. -Т.: Иқтисод-молия, 2005. 280 б.

Похожие

Режалаштириш бошқарув воситаси сифатида

Режалаштириш бошқарув воситаси сифатида 2

Бошқарув тизимида корхонанинг ижтимоий мухитини прогнозлаш ва режалаштириш.

Режалаштириш истеъмол сохасини илмий бошкариш асоси сифатида

Бозор иқтисодиёти шароитида товар ишлаб чиқариш бошқарув объекти сифатида