Pulga talab funksiyasi - Экономика - Рефераты

Pulga talab funksiyasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

69 KB

Pulga talab funksiyasi Reja: 1. Pul tushunchasi va bozor iqtisodiyotida uning tutgan o’rni 2.Pulga bo’lgan talab 3. Pulga bo’lgan talabning keynscha nazariyasi

1. Pul tushunchasi va bozor iqtisodiyotida uning tutgan o’rni Milliy ishlab chiqarish o’rtasidagi barcha iqtisodiy munosabatlar pul yoki uning vositalari yordamida amalga oshiriladi, o’lchanadi, baholanadi. Pul – maxsus xususiyatga ega bo’lgan tovar hisoblanib, ayirboshlashning rivojlanishi natijasida paydo bo’lgan. U tovarlar ayirboshlashda umumiy teng qimmatlilik rolini bajaradi. Pul maxsus xususiyatga, ya’ni likvidlilik xususiyatiga ega bo’lganligi uchun ham ideal vosita hisoblanadi. Xar qanday buyumning likvidliligi uni sezilarsiz sarf xarajatlar bilan boshqa buyumga ayirboshlanish qobiliyatini bildiradi. Agar sarf xarajatlar nulga teng bo’lsa, unda bunday buyum mutloq likvidli hisoblanadi. Masalan 1000 so’mlik qiymatga ega bo’lgan pulni boshqa ko’pgina buyumlarga oson almashtirish mumkin va bunda sotuvchilar 1000 so’mlik qog’ozning qiymatini hech qanday tushirmasdan qabul qilishadi, ya’ni bu erda ayirboshlash jarayoni butunlay sarf xarajatlarsiz kechadi. Ayirboshlash kengayishi bilan kredit pullar deb ataluvchi veksellar, banknotlar, cheklar, sertifikatlar va hakozolar paydo bo’la boshladi. Ular tovar ayirboshlashni, ya’ni oldi – sotdi jarayonini engillashtirish, tezlashtirish va ixchamlashtirishga xizmat qiladi. Keng ma’noda pul deganda nimalar tushuniladi, pul massasiga nimalar kiritiladi? Bu savolga javob berish juda muhim, chunki iqtisodiyotni barqarorlashtirish, uni bir zaylda rivojlanishi ko’p hollarda pul massasini samarali tartibga solishga bog’liq. Hozirgi sharoitda bozor munosabatlariga asoslangan iqtisodiyotda pul massasining asosiy tashkil etuvchilari yoki pul agregatlari quyidagicha: Pul1 (M1) – “tor ma’nodagi pullar” yoki muomaladagi naqd pullar (M0) + aholi va korxona, firmalarning talab qilib olinadigan omonatlari hamda joriy to’lov aylanishiga xizmat qiluvchi cheklar. Pul2 (M2) – bu M1 + aholi va korxona, firmalarning muddatli omonatlari. Pul3 (M3) – “keng ma’nodagi pullar” yoki jami pul massasi bo’lib, o’z ichiga M2 + likvidli qimmatli qog’ozlar va byudjet, jamoat tashkilotlari hisoblaridagi

mablag’lar hamda byudjet mablag’lari va kapital qo’yilmalarni moliyalashtirish uchun mablag’lar. Pul4 (M4) – bu M3 + banklarda saqlanayotgan pul shaklida bo’lmagan likvid mablag’lar. Ayrim mamlakatlarda pullarning bunday bo’linishi boshqacharoq bo’lishi mumkin. Masalan, Rossiyada M0, M1, M2, M3 pul agregatlari ishlatiladi. M0 pul agregati bu muomaladagi naqd pullar, M1 =M0 + korxona, firmalarning joriy hisoblaridagi mablag’lari, ularning depozitlari, aholining talab qilib olinadigan depozitlari va davlat sug’urtasi mablag’lari, M2 pul agregati bu M1 + aholini tijorat banklaridagi muddatli depozitlari, shu jumladan kompensatsiyalar, M3 pul agregati M2 + sertifikatlar va davlat zayomlari obligatsiyalari. 2.Pulga bo’lgan talab Pul insonlarga o’zlarining kundalik ehtiyojlarini qondirish va jamg’arish uchun kerak. Shu sababli pulga bo’lgan umumiy talab bitimlar uchun pulga talabdan va moliyaviy aktivlar uchun pulga talabdan iborat. Bitimlar uchun pulga talab – bu aholiga va korxona, firmalarga tovar hamda xizmatlarni xarid qilish uchun zarur bo’lgan pul miqdoridir. U nominal YaIMni o’sishi bilan oshib boradi va pulning muomala vositasi vazifasini bajarishi bilan bog’liq. Nominal YaIM qancha ko’p bo’lsa, oldi – sotdi jaryoniga xizmat qilish uchun shuncha ko’p pul kerak bo’ladi. Moliyaviy aktivlar tomonidan pulga bo’lgan talab pulning jamg’arish vositasi sifatidagi funktsiyasiga asoslangan, ya’ni odamlar o’zlarining moliyaviy aktivlarni aktsiyalar, obligatsiyalar, bankdagi omonatlari ko’rinishida qo’llarida tutib turadi. Jamg’arish zaruriyati ham pulga bo’lgan talabni shakllantiradi. Pulga bo’lgan umumiy talab foiz stavkasi miqdoriga yoki pulning ishlatilishi bahosiga nisbatan teskari bog’liqlikda bo’ladi. Foiz stavkasi qanchalik yuqori bo’lsa, pulga bo’lgan talab shuncha past bo’ladi va aksincha, foiz stavkasini pasayishi bilan pulga bo’lgan talab oshadi.

Chizmadagi Dm chizig’i foiz stavkasining xar bir mumkin bo’lgan miqdorida odamlar bitimlar va jamg’armalar uchun istagan pulning umumiy miqdorini ko’rsatadi. 0 Pulga bo’lgan talab M chizma. Foiz stavkasi va pulga bo’lgan talab o’rtasidagi o’zaro bog’liqlik 3. Pulga bo’lgan talabning keynscha nazariyasi Keyns iqtisodiy agentlar pulni ushlab turishlariga nima sabab bo’lishini o’rganish asosida pulga talab bildirishdagi uchta sababni, ya’ni transaktsion, ehtiyotkorlik va chayqovchilik sabablarini ajratadi. Pulga talab bildirishning transaktsion sababi iqtisodiy agent kundalik transaktsiyalar, ya’ni bitimlarni amalga oshirish uchun qo’lida qancha pul ushlab turishni hohlashini ko’rsatadi. Pulga talab bildirish transaktsion sababining eng sodda formulasi quyidagi ko’rinishga ega: Md = kPY Bu erda Md- pulga bo’lgan transaktsion talab, k- pulning aylanish tezligiga teskari proportsional bo’lgan kembridj koeffitsienti, P- narx darajasi, Y-daromad. Shunga muvofiq ravishda transaktsion talabning real miqdorini quyidagicha ifodalash mumkin: Md/P= kY Ehtiyotkorlik sababi bo’yicha pulga talab qo’zda tutilmagan holatlar uchun iqtisodiy agentlar qanday miqdordagi pullarni ushlab turishni hohlashini bildiradi. Keltirilgan ikkisabab o’rtasidagi farq shundaki, transaktsion sabab rejalashtirilgan, ehtiyotkorlik sababi esa ko’zda tutilmagan xarajatlar bilan bog’liq. r D m

Chayqovchilik sababi bo’yicha pulga talab turli foiz stavkalarida uy xo’jaliklari qanday miqdordagi pullarni ushlab turishini hohlashini anglatadi. Foiz stavkalari o’rtasidagi farq unchalik katta bo’lmaganda chayqovchilik sababi bo’yicha pulga talabni quyidagi chiziqli funktsiya ko’rinishida ifoda etish mumkin: Md = Mi (imax - imin) Baumol-Tobin modeli har bir davr boshlanishida daromad uy xo’jaliklariga naqd emas, balki depozitga kafolatlangan foizli daromad bilan o’tkazilishini ko’zda tutadi. Shuning uchun pulni naqd olish uchun uy xo’jaliklari konvertirlash bo’yicha xarajatlarni va omonat miqdoridan olinadigan omonatga foizli daromadni yo’qotishni minimallashtirishi lozim.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 1. Axmedov D.Q., Ishmuxammedov A.E.,Jumaev Q.X., Jumaev Z.A 2. Makroiqtisodiyot. Darslik.- T.: TDIU, 2004, 240 b. 3. Агапова Т.А., Серегина С.Ф. Макроэкономика: Учебник. М.:Дело и Сервис, 2001. 4. Вечканов Г.С., Вечканова Г.Р. Макроэкономика: Торговая политика. Инфляция и безработица. Социалная политика. СПб.: ЗАО «Питер», 2005. 5. Гайгер А., Линвуд Т.Макроэкономическая теория и переходная экономика. Пер. с англ. М.:ИНФРА-М, 1996. 6. Галперин В.М., Гребенников П.И., Леусский А.И., Тарасевич Л.С. 7. Макроэкономика: Учебник. СПб.:СПбГУЕФ,1997. 8. Дорнбуш Р.,Фишер С. Макроэкономика. М.:МГУ,1997. 9. Yo’ldoshev Z., Qosimov M.S. Makroiqtisodiyot asoslari. T.: 10. «O’qituvchi»,1994 11. Менкю Н.Г. Макроэкономика. М.:МГУ,1997. 12. Селишчев А.С. Макроэкономика: Откритая экономика. Причини экономического роста. Динамика рынков. СПб.: ЗАО «Питер», 2005. 13. 19.Xodjaev R., Maxmudov B., Xadjaev X., Ergashev E, Egamberdiev R. Mikro va makroiqtisodiyot.O’quv qo’llanma-T.:”ILM ZIYO” 2012, 324 b. 14. 20. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning “2012 yil Vatanimiz taraqqiyotini yangi bosqichga ko’taradigan yil bo’ladi” nomli ma’ruzalarini o’rganish bo’yicha O’quv-uslubiy majmua. – Toshkent: Iqtisodiyot. – 2012, 282 b. 15. 21.Abulkasimov X. Makroiqtisodiy tartibga solish va O’zbekistonning barqaror rivojlanishi. Monografiya. – T. “Akademiya”, 2011, 92 b. 16. O’zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot Vazirligining rasmiy ma’lumotlari

Похожие

Menejment funksiyasi

Talab va taklif elastikligi

Yalpi talab - yalpi taklif modeli

Muhandislik faoliyatida qo’llaniladigan litsenzion talab soslari

Talab va taklif nazariyasi. bozor muvozanati