Пул оқимлари харакатини таҳлили - Экономика - Рефераты

Пул оқимлари харакатини таҳлили

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

148 KB

www.arxiv.uz Режа: 1. Пул оқими таҳлилининг мазмуни, вазифалари ва таҳлил манбалари. 2. Асосий фаолиятидаги пул оқимини таҳлили. 3. Инвестиция фойдаси, молиявий хизмат кўрсатиш ва солиқ тўлашлардаги пул оқимини таҳлили. 4. Молиявий фаолиятдаги пул маблағлари ҳаракатини таҳлили. 5. Валюта маблағлари ҳаракатини таҳлили.

Пул оқими таҳлилининг мазмуни, вазифалари ва таҳлил манбалари Ўзбекистон Республикаси ижтимоий йўналтирилган бозор иқтисодиётини яратиш мақсадида иқтисодий ислоҳотларни босқичма - босқич амалга оширмоқда. Бозор муносабатлари соҳасида ҳар қандай хўжалик юритувчи субъектнинг ўз тасарруфидаги барча ресурслар - молиявий, моддий, мехнат ва пул ресурслари ҳаракати ҳамда улардан фойдаланиш самарадорлигини тўғри бошқаришни таъминлаши зарур бўлади. Кўпгина корхона ва ташкилотлар иқтисодий мустақиллик ҳамда ички ва ташқи бозорда битимлар тузиш ҳуқуқини қўлга киритганларидан сўнг хўжалик юритишнинг янги шароитларига босқичма - босқич тайёр бўлиб борди. Бозор иқтисодиёти соҳасида бошқарув субъектларига фақат ахборотга эга бўлишнинг ўзи кифоя қилмайди.Бу ахборот билан ишлаш, тўғри хулосалар чиқариш ва улардан ишлаб чиқариш самарадорлигини ошириш мақсадида фойдаланиш зарур бўлади. Молиявий ахборот билан ишлашнинг энг муҳим жиҳатларидан бири уни таҳлил қилишдир. Таҳлил қилишда хўжалик фаолиятини ўрганишда ҳамда хулосалар чиқаришда асос бўладиган бир қатор кўрсаткичлардан фойдаланилади. Корхона молиявий аҳволини таҳлил қилиш билан шуғулланаётган ҳар бир ходим молиявий ҳисобот шаклларини, шу жумладан, "Пул оқими тўғрисидаги ҳисобот" шаклини эркин ўқий олиши, унинг моддаларини тушуниши, шунингдек хулосалар чиқариш ва тавсиялар беришни билишлари керак. Молиявий ҳисобот моддаларидан фойдаланиб, корхона тўғрисида катта ҳажмда маълумот олиш, унинг молиявий аҳволини хизмат ва бозор фаоллигини таҳлил қилиш мумкин. "Пул оқимлари тўғрисида ҳисобот" да корхона молиявий ресурсларидаги барча узгаришлар пул маблағлари туқтаи-назаридан акс эттирилади:

 хужалик фаолиятида олинган пуллар ҳаракати;  олинган ҳамда тўланган фоизлар ва дивидентлар;  тўланган солиқлар;  олинган ва қўйилган инвестициялар;  акциялар ва заёмлар, шунингдек ижара мажбуриятлари бўйича тушумлар ва тўловлар. Кундалик хўжалик фаолияти жараёнида содир бўлган пул маблағларидаги барча ўзгаришлар шундай тартибда акс эттириладики, у пул маблағлари қолдиғи билан уларга эквивалент булганлар ўртасида, яъни қисқа муддатли юқори ликвид инвестициялар, эркин айирбошланадиган пул маблағлари ўртасида ўзаро боғлиқликни аниқлаш имконини беради. 4-сон шаклга "валюта маблағларининг ҳаракати тўғрисида маълумотнома" илова қилиниб, унда давр боши ва охирига бўлган қолдиқлар, валюта маблағлари тушуми ва харажати тўғрисидаги маълумотлар келтирилади. Корхонанинг молиявий аҳволи кўп жиҳатдан реал пул айланмасига боғлик. Корхонанинг ҳисоб-китоб ва ўзга ҳисоб рақамлари орқали ўтадиган пул маблағларининг келиб тушиши ва уларнинг сарфланишига пул маблағлари оқими дейилади. Корхона ишининг самарадорлигига, барқарор молиявий ҳолатга корхонанинг ҳисоб-китоб ва ўзга ҳисоб рақамларига пул маблағлари ўз вақтида ва тўла ҳажмда келиб тушиши ва тўланиши натижасида эришиш мумкин. Пул маблағлари оқимини таҳлил қилиш учун 4-шакл "Пул маблағлари тўғрисидаги ҳисобот" молиявий хисоботи, шунингдек, 1-ш шаклидаги "Корхона (ташкилот) молиявий фаолиятининг асосий кўрсаткичлари тўғрисида" ги статистика ҳисоботи асосий маълумот манбаи бўлиб хизмат қилади. Пул оқимлари тўғрисидаги ҳисобот - молиявий ҳисобот ҳужжати бўлиб, унда жорий хўжалик фаолияти жараёнида пул маблағлари келиб тушиши,

сарфланиши ва уларнинг йил боши ва охиридаги қолдиғи, шунингдек, инвестиция ва молиявий фаолиятга йўналтирилган пул маблағлари акс эттирилади. Пул маблағлари оқимига сўм ва валютадаги пул маблағлари киритилади. Шу туфайли 4-шакл "Пул маблағлари тўғрисидаги ҳисобот" молия ҳисоботида махсус "Валюта маблағларининг ҳаракати тўғрисидаги маълумотнома" бўлиб, унда уларнинг давр боши ва охиридаги қолдиғи ва уларнинг келиб тушиш ва сарфланиш суммаси кўрсатилади. Пул маблағлари оқимини ўрганишда ишлатиладиган асосий атамалар қуйидагилардан иборат: Пул оқимлари - пул ва пул маблағларининг ҳамда сўм ва ўзга эквивалентларининг кирими (келиб тушиши) ва чиқими (сарфланиши). Пул эквивалентлари - бу пул маблағларига эркин алмаштириладиган қисқа муддатли ликвидланадиган, қиймати ўзгариши хатарига камроқ мойил бўлган инвестициялар. Пул маблағлари - бу кассадаги нақд пул ва талаб бўйича бериладиган депозитлар, шунингдек, ҳисоб-китоб, валюта ва ўзга банк ҳисоб рақамларидаги маблағлар. Операция фаолияти - бу инвестиция ва молиявий фаолиятни истисно қилганда, корхонанинг даромад келтирадиган асосий ва бошқа фаолияти. Инвестиция фаолияти - пул эквивалентларига киритилмаган узоқ муддатли активлар ва бошқа инвестицияларни сотиб олиш ва сотиш. Молиявий фаолият - хўжалик юритувчи субъектнинг фаолияти бўлиб, у натижада ўз сармояси ва қарз олинган маблағлар ҳажми ва таркибининг ўзгаришига олиб келади. Пул маблағларининг оқимини қуйидаги асосий кўрсаткичлар таърифлайди: 1. Пул маблағларининг келиб тушиши ва сарфланиши суммаси. 2. Келиб тушган ва сарфланган пул маблағларининг тузилмаси. 3. Келиб тушган ва сарфланган пул маблағларининг ўзаро сальдоси.

4. Келиб тушган ва сарфланган пул маблағлари нисбатининг коэффициенти (пул маблағлари оқими коэффициенти). Келиб тушган ва сарфланган пул маблағларини суммаси молиявий ҳисобот шакли бўлмиш 4-шакл "Пул оқимлари тўғрисидаги ҳисобот" бўйича беш гурухга гурухлаштирилган. Бундан ташқари, пул маблағлари оқимини схема кўринишида тасвирлаш мумкин. Пул маблағларининг келиб тушиши (кирими). Ґаридорлардан олинган пуллар (кирим), ҳисобот даврида корхонанинг банк счётларига, ёки вексель кўринишида юклаб жўнатилган маҳсулот, бажарилган ишлар ва кўрсатилган хизматлар учун келиб тушган маблағлар суммасини кўрсатади. Ушбу суммани 4-шакл "Пул маблағлари тўғрисидаги ҳисобот" молиявий ҳисоботидан (қуйида 4-Ш) ва 1-ш шакли статистика ҳисоботи, 048- сатридан олиш мумкин. Бошқа пул тушумлари ва роялтидан, турли кўринишдаги мукофотлар, комиссион йиғимлардан олинган пул маблағлари ва уларнинг эквивалентлари суммасини кўрсатади. Бозор иктисодиғти шароитида Пул окимлари тўғрисидаги хисобот Акциядорлик жамиятларининг бошкарув рахбарияти ва ташки фойдаланувчи инвесторлар, кредиторлар, корхона мененжерлари учун зарурдир. Бошкарув рахбарияти учун бу хисобот корхонани ликвидлиги, дивидендлар микдорини аниклаш, бошка йуналишларга кушимча инвестицияларни жойлаштириш учун манба хисобланади. Пул оқими тўғрисидаги ҳисобот зарур бўлган ҳолларда корхонага юқори даромад келтирадиган лойиҳаларни лойиҳалаштириш учун зарур манбадир. Корхонанинг бошқарув раҳбарияти учун бу ҳисобот корхонанинг қисқа муддатли кредиторлик қарзларини узишга мавжуд маблағни етарли ёки

етишмаслилиги, ҳиссадорларга тўланадиган дивидендлар миқдорини кўпайтириш ёки камайтириш ҳамда корхонани инвестиция ва молия масалалари бўйича сиёсат каби масалаларни ҳал этиш зарурдир. Пул оқимлари тўғрисидаги манбалар асосида инвесторлар компанияни фаолиятини ўрганади ва уларни фаолиятига баҳо беради. Жумладан, корхона раҳбарияти пул маблағлари ҳаракатини бошқара олиш, корхона счётидан кредитор қарзларни узиш ҳамда ҳиссадорларга дивиденд тўлаш, қўшимча молиялаштириш мақсадлари учун етарли миқдорда пул маблағларини жамлаш имкониятлари аниқланади. Бу ҳисобот шакли орқали соф фойда билан пул маблағлари ҳаракати ўртасидаги боғлиқлик ва тафовутлари аниқланиши мумкин. Пул оқимлари тўғрисидаги ҳисобот корхонани инвестиция ва молиявий фаолияти натижаларини ўзида акс эттиради. Корхонанинг пул оқимини таҳлил қилишда иқтисодий таҳлил қуйидаги вазифаларни бажаради:  Таҳлил давомида корхонанинг жорий инвестиция ва молиявий фаолиятлари бўйича пул маблағларини соф киримини ва чиқимини аниқлашдан иборатдир;  Пул маблағлари кирими бўйича манбаларини, чиқими бўйича ҳаракатларининг таркибини чуқур ўрганиш;  Пул маблағлари миқдорини оптимал вариантини аниқлаш ва ҳакозолар. Корхоналарда пул маблағларининг ҳаракати бир неча жараёнлар бўйича содир бўлади. Корхоналарда пул оқими асосан бешта жараён бўйича содир бўлади. Буларга: __ Хўжалик фаолиятида пул маблағларининг соф кирими (+), чиқими (-); __ Инвестиция фойдаси ва молиявий хизмат кўрсатишдаги кирим ёки чиқим; __ Тўланган солиқлар;

__ Инвестиция фаолиятидаги соф пул оқимларининг кирими ёки чиқими; __ Молиявий фаолиятдаги соф кирим ёки чиқим. қуйида аниқ бир корхона мисолида юқоридаги жараёнлар бўйича пул маблағларининг ҳаракатини кўриб чиқамиз. Пул окимларининг таҳлили Сатр Кирим Чиқим Кўрсаткичлар рақами Минг сўм Салмоғи ,% Минг сўм Салмоғи,% 1 2 3 4 5 6 1. Хўжалик фаолиятида пул маблағларининг соф кирими (+), чиқими (-) 014 41422 96,5 - - 2. Инвестиция фойдаси ва молиявий хизмат кўрсатишдаги кирим ғки чиқим 024 - - 13726 34,4 3. Тўланган солиқлар 032 - - 26208 65,6 4. Инвестиция фаолиятидаги соф пул оқимларининг кирими ғки чиқими 043 - - - - 5. Молиявий фаолиятдаги соф кирим ғки чиқим 053 1488 3,5 - - ЖАМИ: - 42910 100 39934 100 Соф кўпайиш ғки камайиш 060 - - - Жадвал маълумотларига кўра, корхонанинг жорий йилда соф пул маблағлар кирими 42910 минг сўмни ташкил қилган. Корхона бўйича тўланган солиқлар 39934 минг сўмни кўрсатмоқда. Корхонада пул маблағларининг соф кўпайиши ғки камайиши кузатилмайди. Маълумотларга кўра, корхонада жами пул маблағлари киримининг 96,5% хўжалик фаолиятида пул маблағларининг соф киримига тўғри келган бўлса, қолган 3,5% и молиявий фаолиятдаги соф киримга тўғри келган. Шуни хулоса қилиб айтиш мумкинки, корхонада пул маблағларининг ҳаракати фақатгина асосий хўжалик фаолиятида бўлган. 2. Асосий фаолиятидаги пул оқимини таҳлили.

Пул оқими тўғрисидаги ҳисоботда жорий инвестиция ва молиявий фаолият бўйича пул маблағларини кирими ва чиқими ифодаланган. Жорий фаолият - хўжалик жараёнларини корхонанинг пул маблағларига, фойда миқдорига таъсирини ифодалайди. Бу бўлимга қуйидагилар киради:  Жўнатилган товарлар ва кўрсатилган хизматлар учун келиб тушган пул маблағлари;  Мол етказиб берувчи ва пудратчиларга тўланган пул маблағлари;  Тўланган ва олинган фоизлар киради. Булардан ташқари корхона ходимлари ва улар номидан тўланган иш ҳақи ва бошқа тўловлар (солиқлар, ходимлар кредитидан фоизлари) ҳам киради. Бу категорияга бюджетга тўланадиган ҳар хил тўловлар ҳам киради. Олинган ва тўланган фоизларни ҳисоби 80-счётнинг 4-субсчёти «Молиявий фаолиятдан фойда ва зарарлар» субсчётида юритилади. Корхоналарда пул маблағларини ҳаракати асосан корхона хўжалик фаолиятида содир бўлади. Хўжалик фаолиятидан пул маблағларини ҳаракатини таҳлил қилиб чиқишимиз учун қуйидаги жадвал маълумотларини ўрганишимиз лозим бўлади. Хўжалик фаолиятида пул маблағлари ҳаракатини таҳлили. Кўрсаткичлар Сатр рақами Кирим Чиқим Ўзгариш и Сумма, (минг сум) Салмоғ и, % Сумма, (минг сум) Салмоғи , % 1 2 3 4 5 6 7 1.Ґаридорлардан келиб тушган пул маблағлари 010 385117 98,2 - - +385117 2. Мол етказиб берувчиларга тўланган пул маблағлари 011 - - 287156 81,9 -287156

3. Ходимларга ва ходимлар номидан тўланган пул маблағлари 012 - - 55413 15,8 -55413 4. Бошқа пулли тўловлар ва тушумлар 013 7103 1,8 8229 2,3 -1126 ЖАМИ: - 392220 100,0 350798 100,0 +41422 Хўжалик фаолиятидан пул маблағларининг соф кирими ёки чиқими 014 - - - - 41422 Маълумотларга кўра, корхонанинг хўжалик фаолиятидан пул маблағларнинг соф кирими 41422 минг сўмни ташкил қилган. Корхонада жами кирим 392220 минг сўмни ташкил қилиб, унинг 98,2 фоизи ҳаридорлардан келиб тушган пул маблағлари ҳисобига, қолган 1,8 фоизи эса бошқа пулли тўловлар ва тушумлар ҳисобига тўғри келган. Корхонанинг хўжалик фаолиятидаги жами сарфлар 350798 минг сўмни ташкил қилиб, унинг 81,9 фоизи мол етказиб берувчиларга тўланган пул маблағлари, 15,8 фоизи ходимларга тўланган пул маблағлари ҳисобига,қолган 2,3 фоизи бошқа пулли тўловлар ва тушумлар учун сарф қилинган. Корхонада хўжалик фаолиятидаги соф кирим натижаси 41422 минг сўмни ташкил қилган. Бу кўрсаткич умумий тушумнинг (41422 х 100)/ 392220қ10,56 % ни ташкил қилган. 3. Инвестиция фойдаси, молиявий хизмат кўрсатиш ва солиқ тўлашлардаги пул оқимини таҳлили. Инвестиция фаолияти - корхона инвестиция фаолиятида номоддий активларни сотиб олиш ва сотиш, узоқ муддатли моддий активлар, яъни кўчмас мулк бўлмиш бино, жиҳозлар ва бошқа асосий воситаларни сотиб олиш учун етказиб берувчиларга тўланган пуллар ва унга тенглаштирилган маблағлар чиқим устунида акс эттирилади.

Кирим устунида эса узоқ муддатли активларни сотишдан тушган тушум ҳисобланади. Корхоналар ҳарид қилинган узоқ ва қисқа муддатли қўйилмалар моддасини чиқим устунида воситаларга комиссион тўловлар ва бошқа биржада тўланган фоизларни ҳисобга олмаган ҳолда қимматли қоғозларни сотиб олиш учун тўланган, пул маблағларини кўрсатадилар. Кирим устунида ўзлик бўлмаган қимматли қоғозларни шу билан бирга банк ва бошқа юридик шахсларни қисқа муддатли ва узоқ муддатли ссуда ва қарзларини сотишдан келган тушум кўрсатилади. Одатда корхоналар ўз фаолияти давомида асосий фаолият билан бир қаторда инвестиция фаолияти билан ҳамда молиявий фаолият билан шуғулланадилар. Ушбу ҳолатни биз қуйидаги жадвал маълумотлари асосида таҳлил қилиб чиқамиз. Инвестиция фойдаси молиявий хизмат кўрсатиш ва солиқланишдаги пул маблағлари ҳаракатининг таҳлили. Сатр Кирим Чиқим Ўзгариши Кўрсаткичлар Рақами Минг сўм % Минг сўм % 1 2 3 4 5 6 7қ3-5 1. Хўжалик фаолиятидан пул мабалағларининг соф ҳолати 014 41422 99,1 - - 41422 2. Олинган ва тўланган фоизлар 020-021 360 - 0,8 - - 2082 - 5,2 -1722 3. Олинган ва тўланган девидендлар 022-023 2 - 0,005 - - 12006 - 30,0 -12004 4. Жами тўланган солиқлар 032 - - 26208 65,0 -26208 Жами - 41784 100 40296 100 1488 Инвестиция фойдаси молиявий хизмат кўрсатиш ва солиқланишдан сўнг соф пул оқимининг натижаси - 1488 - - - -

Жадвал маълумотларига кўра, корхонада инвестиция ва молиявий хизмат кўрсатишдан соф 13726 минг сўм пул маблағлари камайган. (360-2082+2-12006)қ-13726 Жами тўланган солиқлар 26208 минг сўмни ташкил қилган. Корхонада инвестиция фойдаси, молиявий хизмат кўрсатиш ва солиқланишдан сўнг соф пул оқимининг натижаси 1488 минг сўмни ташкил этган. 4.Молиявий фаолиятдаги пул маблағлари ҳаракатини таҳлили. Молиявий фаолият - бўлимида акция чиқаришдан келиб тушган тушум, узоқ ва қисқа муддатли қарзларни келиб тушиши ва чиқимлар акс этади. Булардан ташқари корхона пул иштирокисиз инвестиция ва молиявий фаолият бўйича чиқимларни амалга ошириши мумкин. Масалан, асосий воситаларни узоқ муддатли кредит ҳисобига сотиб олиш, кредитор қарзларни акцияни чиқариш ва кредитларга қўшимча акцияни бериш орқали бўлиши мумкин. Корхона молиявий ҳолатининг соғломлигини шарти бўлиб, пул маблағларини кирими корхонанинг мажбуриятларини қоплай олишидир. Минимал миқдордаги пул маблағларини етишмаслиги молиявий ҳолат танглигига сабаб бўлади. Ортиқча маблағларга эга бўлиш инфляция натижасида пулни қадрсизланишига, ҳамда ортиқча маблағларни самарали фойдаланишга йўналтирмаслик натижасида қўшимча даромад ололмаслиги мумкин. Шу боис пул маблағларини рационал бошқаришни доимо назорат қилиш ва таҳлил қилиш лозим.Бундай таҳлил этишни амалда бир қанча усуллари мавжуддир. Молиявий ҳолат танглигини сабабларидан бири бу корхона жорий активидаги пул маблағларини жорий мажбуриятларга нисбатан кескин камайиб боришидир. Шу боис ҳар ойда пул маблағлари билан муддати келган мажбуриятларни бир-бири билан таққослаб, таҳлил килиш лозим.

Пул маблағларини етарли ёки етишмаслилигини аниқлашни иккинчи усули - бу пул маблағларини айланиш даврини аниқлашдан иборатдир. Пул маблағларини Пул маблағларини ўрганилиш Айланиш даври, кунда қ ўртача қолдиғи * даври ------------------------------------------------- Оборот суммаси Пул маблағларини ўртача қолдиғи 50-«касса» счёти, 51-«ҳисоб-китоб» счёти, 52-«валюта» счёти, 55-«банкдаги махсус счётлар» счёти орқали қуйидагича аниқланади: 1 ой бош. N-ой бош. қолдиқ 2 ой бош. қолдиқ Пул маблағларини ------------- + қолдиқ + ------------- ўртача қолдиғи қ 2 2 ------------------------------------------------------ N-1 Бунда: N-ойлар сони. Оборот суммасини аниклаш учун юқоридаги счётларни кредити бўйича оборот суммаси олинади. Корхоналарда пул маблағлари обороти давомийлигини ойлар бўйича ўзгаришини қуйидаги жадвалда кўришимиз мумкин.

ОЙЛАР ПУЛ МАБЛА/ЛАРИНИ +ОЛДИ/И (минг сум) ОБОРОТ СУММАСИ, (минг сум) АЙЛАНИШ ДАВРИ, КУНДА 1*30/2 Январ 12734 140448 2,72 Феврал 11466 159250 2,16 Март 12766 187739 2,04 Апрел 12780 180000 2,13 Ва ҳакозо. Корхонада пул маблағлари обороти давомийлиги ўртача 2,04 дан 2,72 кунгача ташкил этган. Бунинг мазмуни пулни корхона счётига келиб тушишидан то чиқиб кетишига қадар 2 кундан ортиқроқ кун кетган. Таҳлил давомида пул маблағлари кирими ва чиқимини таркиби атрофлича ўрганилмоғи лозим. Пул оқимлари тўғрисидаги ҳисобот маълумотларини таҳлил этишни 2 услуби мавжуддир. 1. Тўғри услуб; 2. Эгри услуб; Тўғри услуб орқали пул маблағларини ҳаракатини таҳлил этиш учун жорий фаолият, солиқланиш, инвестиция, молиявий фаолиятлари бўйича маблағларни кирим қисми, чиқими билан таққосланиб, соф кирими (ёки чиқими) аниқланади.

Валюта маблағлари ҳаракатини таҳлили. Бизга маълумки, корхоналарда «Пул оқимлари тўғрисидаги» ҳисобот шакли билан бирга ушбу шаклга илова қилиниб, «Валюта маблағлари ҳаракати тўғрисидаги маълумотнома» ҳам берилади. Ушбу маълумотда асосан корхонанинг валюта маблағларини ҳаракати акс эттирилади. Яъни корхонада мавжуд бўлган валюта маблағларининг йил бошига қолдиғи; жами валюта тушумлари; шулардан, сотишдан тушган валюта тушуми, конвертация ҳисобига тушган тушум, валюта ҳисобида олинган кредитлар, ва бошқа манбалар ҳисобига келиб тушган тушумлар; жами сарфланган валюта маблағлари; шулардан, ишлаб чиқариш сарфларига қўшиладиган харажатлар, ишлаб чиқаришни ривожлантириш харажатлари, мол етказиб берувчиларга тўланган валюта тўловлари, валюта ҳисобига олинган кредит учун тўловлар ва уларнинг фоизлари ҳамда бошқа мақсадлар учун тўланган валюта маблағлари бўлиши мумкин ва ниҳоят ҳисобот даври охиридаги валюта қолдиғи акс эттирилади. Корхоналарда валюта маблағларининг оқими ва уларнинг тузилмавий кўринишини қуйидаги жадвал мисолида кўриб чиқишимиз мумкин: Корхонада валюта маблағлари оқими ва уларнинг тузилмаси. Кўрсаткичлар Пул маблағлари тушуми Пул маблағлари чиқими Сумма, минг сўм Салмоғи, % Сумма, минг сўм Салмоғи, % 1 2 3 4 5 ВАЛЮТА МАБЛА/ЛАРИ ОқИМИ Х исобот даври бошидаги қолдиқ 309 100 К елиб тушди 3725 Шу жумладан: А) сотишдан олинган фойда 3725 Б) конвертацияланган В) олинган кредит Г) бошқа манбалар Сарфланди 3894

Шу жумладан: А) ишлаб чиқариш (муомала) харажатларига киритилган сарф харажатлар Б) ишлаб чиқаришни ривожлантиришга сарф-харажатлар 1562 В) маҳсулот етказиб берувчиларга тўловлар 1445 Г) кредит бўйича тўловлар, шу жумладан фоизлар Д) бошқа мақсадлар учун 887 Валюта маблаглари тушуми (+),чикими(-) нинг чикимдан куплиги -169 Хисобот даври охиридаги колдик 140 Валюта маблаглари окими коэффиценти 0,96 Давр бошидаги пул ва валюта маблаглари колдиги суммаси 351 Пул ва валюта маблағлари тушуми 28177 Пул ва валюта маблағлари чиқими 28224 Ґисобот даври охиридаги пул ва валюта маблағлари қолдиғи суммаси 304 Пул ва валюта маблағлари оқими коэффициенти 0,99 Мазкур кўрсаткичларга асосланиб келиб тушган ва сарфланган маблағлар нисбати сифатида аниқланадиган пул ва валюта маблағлари оқимининг коэффициентини ҳисоблаб топиш шарт. Ушбу коэффициент бирдан катта бўлса, бу ҳисобот даврида келиб тушган пул маблағлари уларнинг сарфидан ортиқчалилигидан далолат бериб, бу ҳол банк ҳисобрақамларидаги ва кассадаги пул маблағи қолдиғи кўпайишида ўз аксини топган. Пул маблағлари оқими коэффициентининг бирдан пастлиги пул маблағлари сарфи келиб тушишига нисбатан кўпроқ бўлганлигидан, ҳисобот даври охирида пул ва валюта маблағлари қолдиғи камайганлигидан далолат беради. Мазкур коэффициент корхона ҳисобот даври бошида муаян пул қолдиқ суммасига эга бўлганида бирдан паст бўлиши мумкин.

Пул маблағлари оқими ўзгаришининг мойиллигини, уларнинг корхона молиявий аҳволига таъсирини аниқлаш, пул маблағлари оқимини прогнозлаш учун пул маблағлари оқимининг сўнгги бир неча йил ичидаги суммаси, тузилмаси ва коэффициентининг ўзгаришини таҳлил қилиш лозим бўлади. Пул маблағларининг манбалари ва фойдаланиш йўналишларини баҳолаш, ҳам шу асосда улар бўйича хулоса қилиш ва тавсиялар бериш мақсадида таҳлил қилувчи қуйидаги саволларга жавоб топиши керак:  Корхона бундан кейин ҳам асосий воситаларни ҳисобдан чиқаришни корхонанинг ўзида тўпланган пул маблағлари ҳисобига молиялаштира оладими?  Ишлаб чиқаришни кенгайтириш ва янги корхоналар сотиб олиш қай йўсинда молия билан таъминланган?  Ташқи манбалардан молиявий таъминланишига боғлиқлик қай даражада?  Дивиденд сиёсати юритиш, яъни акциялар, қимматли қоғозлар ва қарз беришга пул жойлаш ҳисобига даромад олиш қай даражада? Бир неча йиллик пул оқимларининг таҳлили ишлаб чиқаришни кенгайтиришга пул маблағларини жалб қилиш истиқболини ва бўлғуси кутилмаган нохуш ҳолатларнинг олдини олиш имкониятларини, яъни раҳбариятга корхонанинг молиявий аҳволини яхшилаш бўйича услубият ва тактикани белгилаб олиш имконини беради. Адабиётлар : 1 Каримов И. А. Биздан озод ва обод ватан колсин. Т. 1999 йил. 2 Каримов И. А.Биз куриш ва яратиш йулидан бораверамиз. Т. 1996 йил. 3 Каримов И. А. Иктисодий ислохат масулиятли боскич. Т. 1994 йил. 4 Узбекистон Республикасининг «Бухгалтерия хисоби тугрисида»ги Конуни . 1996 йил 30 август .

5 Узбекистон Республикаси Конуни. «Аудиторлик фаолияти тугрисида» 1992 йил, 9 декабр. 6 Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Махсулот (ишлар, хизматлар)ни ишлаб чикариш ва сотиш харажатларининг таркиби хамда молиявий натижаларни шакллантириш тартиби тугрисида"ги Низом. 1999 йил 5 феврал, 54-сонли карори. 7 Узбекистон Республикаси молия вазирлигининг 2002 йил 7 февралдги 31- сонли «Молиявий хисобот шакллари ва уларни тулдириш буйича коидаларни тасдиклаш тугрисида»ги буйруги 8 Каримов И.А. Узбекистоннинг сиёсий-ижтимоий ва иктисодий истикболнинг асосий тамойиллари –Т.: Узбекистон ,1995 9 Каримов И.А. Узбекистон иктисодий ислохотларни чукурлаштириш йулида.1996 10 Молиявий хисоб. - Т.: КАРАНА ва ПРАГМА корпорациялари, 2000-2001

Похожие

Пул оқимлари тўғрисида ҳисоботни тузиш

Пул-кредит секторининг иқтисодий таҳлили

Пул тизими ва пул муомаласи

Пул бозори

Пул назарияси