Операцион менежментга кириш. курснинг предмети. - Экономика - Рефераты

Операцион менежментга кириш. курснинг предмети.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

226.5 KB

О перацион менежментга кириш. курснинг предмети. Режа: 1. Курснинг мазмуни. 2. Курснинг предмети. 3. Операцион менежментдаги асосий концепциялар.

Курснинг мазмуни. Операцион менежмент муҳитида ишлаш охирги 90-йиллар давомида анча ўзгарди. Охирги 20 йил ичида ишлаб чиқариш менежментидан бошланиб ғамламаларни бошқаришни ҳам ўз ичига олиб ривожлантирилди. Дастлаб ғамламаларни бошқариш моддий маҳсулотларни бошқаришга қўлланилар эди. Сервис секториниг ўсиши сервис операцияларини бошқаришда янада кенгро қ қарашни талаб этди. Бу эса номоддий сервис маҳсулотларини ишлаб чиқаришган менежмент принципларини қўллашни зарур қилиб қў йди. Операцион менежмент термини шу эҳтиёжни тўлдириш учун хизмат қилади. Ва ниҳоят сифат масалалари номоддий концепциядан ўқитиб бўладиган аъло менежмент марказига ва глобал рақобат қобилияти учун асосга айланди. Бунинг натижасида сифатни бошқариш операцион менежментнинг муҳим масалаларидан бирига айланди. Сифат ва операцияларни бошқариш фирмалар учун дунё бўйича юқори сифат, тезкор жавоб бериш реакция вақти, яхши имкониятлар ва паст харажатлар асосида янги имкониятлар яратда. Агар корхона бугунги бозорда мувозанат қ озонмо қ чи бўлса, операцион менежментнинг роли стратегик фикрлашнинг марказида бўлиши зарур. Курс сифат ва операцион менежментга боғлиқ бўлган масалаларни ҳам ишлаб чиқариш, ҳам сервис секторига мос равишда кўриб чиқади. Бунинг боиси шундаки, кўпгина ташкилотлар ҳам ишлаб чиқариш ва сервис операцияларига эга. Сифат ва операцион менежментга дахлдор жорий билимлар, техника ва технология курсда кўриб чиқилади. Булар умумий сифатни бошқариш, бенчмаркинг, лойиҳаларни бошқариш, конкурент инжиниринг, бизнес араёнлар реинжиниринги, « just - in - time » ёндашуви, материаллар талабномаларини режалаштириш, ишлаб чиқариш ресурсларини режалаштириш тизимлари, компьютерга асосланган дизайн, компьютерга асосланган ишлаб чиқариш, ишлаб чиқариш дизайни, Қиймат инжиниринги ва жаҳон миқёсида ишлаб чиқариш масалаларидир. Курс давомида ўқитиладиган боблар: 1. Сифат ва операцион менежментдаги асосий концепциялар. Ушбу бобда сифат ва операцион менежмент эволюцияси кўриб чиқилади. Бунда сифат ва операцион менежмент нима, улар нима учун керак ва операцион менежерларнинг роли кўриб чиқилади.

2. Операциялар стратегияси. Бу бобда корпорация ва бозор мақсадларининг операцион стратегияларга айлантирилиши кўрилади. У ҳозирги назарияни ва охирг и 20 йил ичида ривожлантирилган амалиётни баён этади. Хусусан операцион стратегияларни ривожлантиришдаги Кембридж гуруҳи томонидан таклиф қилинган назарй асослар кўрилади. 3. Умумий сифатни бошқариш. Бу бобда умумий сифатни бошқариш (УСБ) асослари, компанияда сифат учун мажбуриятни йўлга қўйиш учун персонал зарурияти, сифатни яхшилашнинг замонавий усуллари кўрилади. Шунингдек, Европа Иттифокида сифат сертификацияси ва аккредитацияси ҳам кўрилади. 4. Маҳсулот ва хизматларни танлаш ва дизайн. Ушбу бобда операциялар ва дизайн орасида алоқалар, конкуррент инжиниринг асослари, система дизайнининг турли конфигурациялари, жараён тўғрисидаги қ арорларнинг табиати, ишлаб чиқариш тизимларининг дизайн масаласи, ишлаб чиқаришнинг жойлашуви, жараённи ташкил этиш ва система дизайни учун воситалар ва турли техникалар кўрилади. Шунингдек, жараён технологияси ва сервис тизими билан боғлиқ дизайн масалалари кўрилади. 5. Операцион ресурсларни бошқариш. Бунда талабни бошқариш ва талабни башоратлаштириш техникалари баён этилади. Бу бобда ҳар бир трансформация жараёнлари учун шароитларни яратишнинг турли хил ёндашувлар берилади. Шунингдек, ишчиларни ресурслар трансформацияси жараёнига бирлаштириш кўриб ўтилади. 6. Операцияларни режалаштириш ва назорат. Бу бобда операциялар ичида режалаштириш ва назорат тизимлари ҳақида сўз юритилади. Ушбу бобда ғамламаларни бошқариш назорати ва ғамламаларни назорат қилишнинг статистик моделлари кўриб чиқилади. Шунингдек, материал талабларни режалаштириш, ишлаб чиқариш ресурсларини режалаштириш ва « just - in - time » модели кўриб чиқилади. қ иймат иижиниринги ҳам кў9рилади. 7. Компьютерга интеграциялашган бизнес. Бу бобда информацион технологиянинг роли ва компьютерда интеграциялашган ишлаб чиқариш кўриб утилади ва қ андай қилиб ташқий ва технологик ўзгаришларни жорий этиш керак ва сервис секторида технологиянинг роли баён этилади.

8. Лойиҳаларни бошқариш. Бу бобда лойиҳаларни ташкил этиш, режалаштириш ва назорат қилиш ҳақида сўз боради. Лойиҳа менежментининг турли усуллари ва методлари, замонавий процедуралар берилади. 9. Бизнес жараёнларнинг реинжиниринги. Бу бобда реинжиниринг нима ва қ андай қилиб ташкилотлар реинжиниринг ёрдамида ўзларини қайта кашф этишлари уриб чиқилади. Бир қатор мисоллар бизнес жараёнлар реинжинирингини амалга ошириш учун қоида ва йури қ номалар берилади. 2.Курснинг предмети. Операцион менежмент амалиёти ташкилотдаги зарур функция ҳисобланади. Операцион менежмент назария ёки фан сифатида ўрганила бошлаганига кўп вақт бўлгани йук. Бунинг сабаби шундаки, самарали операцион менежерлар учун қуйидаги кўникмалар зарур: инсон ресурслари кўникмалари, техник билимлар, муаммоларни ечиш қобилияти, мантиқий таҳлил, микдорий усуллар ва стратегик фикрлаш. Буларнинг барчасини битта назарияга бирлаштириш зарур эди. Схемада операцион менежментнинг тарихий контекстда ривожланиши берилган.

Ишлаб чиқариш ва операцион менежментнинг тарихи. Схема- Саналар Давр Натижалар Фаннинг номи 1700 1800 1900 1920 1940 1960 1980 21-аср 1750 йилгача Саноат револю- цияси Илмий менежмен т мактаби Инсон муносабатлар и мактаби Операцияларни текшириш мактаби Компьютер ва ривожлантирилга н ишлаб чиқариш технологияси Жорий ривожланиш даври Жараён мактаби Кичик ва кулда ясалган Оммавий ва кичик вариацияли ишлаб чиқариш Саноат револю -цияси Оммавий ва юқори вариацияли ишлаб чиқариш Фабрикани бошкариш Ишлаб чиқариш менежменти Операцион менежмент

1750 йилдан олдин. Ушбу даврда ишлаб чиқариш ҳозиргидан тубдан фарқ килар эди. Кўпгина ҳунармандлар уйида ишлаб, шунинг учун коттедж тизими ёки коттедж саноати деб юритилар эди. Умуман айтганда, саноат революциясига қадар ишлаб чиқаришнинг 3 та белгиси бор эди: 1. Ишлаб чиқарувчилар ва истеъмолчилар орасида бевосита боғлиқликнинг борлиги; 2. Кичик механизация; 3. Ҳ унармандчилик, қўл да ясалган ва индивидуал маҳсулотни ишлаб чиқариш. Саноат революцияси ва жараён мактаби Саноат революцияси Англияда 1700 йилдан бошланди. Дастлабки даври 2 муҳим ривожланиш билан белгиланар эди: Инсон кучининг машиналар билан алмаштирилиши . Машина кучининг ихтиро қилиниши жараён мактаби деб аталиб, бунда бир қанча инженерлик касбларига асос солинди. Бу даврда қуйидаги ихтиролар амалга оширилди: Джеймс Уатт – бу ғ машинаси Гаргрейвс – тукув машинаси Картрайт – тукув станоги Маудкейс – токарлик станоги 2. Фабрика тизимининг пайдо бўлиши . Бунда ишчи кучининг ихтисослашуви ва ме ҳ нат тақсимоти асосий роль ўйнади. Ишлаб чиқариш фаоллиги кичик ихтисослашган вазифаларга бўлиниб, ишлаб чиқариш ташкил этилди. Юқори капитал сигими ва механизация орқали ишлаб чиқаришни режалаштириш ва назорат қилишнинг янги йўллари ихтисослашувнинг янги принциплари қўлланилиб коттедж тизимидан фабрикаларга ишлашга ўтилди. 19-асрда саноат революцияси қуйидаги ривожланишлар билан белгиланди. 19-асрдаги саноат революцияси. 19-аср давомида иккита кўзга кўринарли ривожланишлар содир бўлди.

Ўзаро алмашинувчи қисмлар . Бу концепция 1790 йилда Эли Витней томонидан А Қ Ш хукуматига милтик куроллари ишлаб чиқаришда қўлланилди. Витней томонидан йиғиш линияси ихтиро қилиниб, унда қисмлардан йи ғ илиб, милти қ лар ишлаб чиқарилар эди. Бугунги кунда ушбу концепция оддий электр асбоблардан бошлаб видеомагнитофонларгача қўлланилади. Фабрика тизимининг кенгрок ривожлантирилиши . 1850 йилга келиб, тўлалигича фабрика тизимига ўтилди. Ушбу даврда тадбиркорларнинг янги синфи шаклланди. Ушбу давр капиталнинг юқори даражаси, ишлаб чиқариш қувватларининг йириклиги, янги бозорлар, самарали транспорт ва коммуникация тизимларининг яратилиши билан хосдир. 3.Операцион менежментдаги асосий концепциялар. Илмий менежмент мактаби. 1900 йилда илмий менежмент мактаби ривожлантирилди. Фредерик Тейлорнинг «Илмий менежмент принциплари» асарида айтилган ғоялар ушбу мактабнинг асосини ташкил этади. Кейинчалик Лилиан ва Вранк Гилбретс ва Генри Гантнинг ишлари иш стандартлари ва самарадорликни ривожлантириш учун асос бўлиб хизмат қилди. Илмий менежмент принциплари «Форд Мотор Компани» компаниясининг Детройтдаги заводининг очилиши билан чўққисига етди. Бунда қуйидаги принциплар ишлатилди: 1. Ўзаро алмашувчи қисмларни ишлатувчи стандарт маҳсулотни ишлаб чиқариш; 1. Оммавий ишлаб чиқариш; 2. Арзон ишлаб чиқариш; 3. Механизациялашган йиғиш линиялари; 4. Мехнатнинг юқори даражада ихтисослаштирилиши. Инсон муносабатлари мактаби. 30-йилларда илмий менежментга альтернатив равишда инсон муносабатлари мактаби пайдо бўлди. Психология ва социология соҳасидаги билимлар мехнат дизайни, ишчиларни мотивациялаш стратегиялари учун ва бошқарувдаги назорат сиёсати учун асос бўлиб хизмат қилди. Бир қатор хатти-ҳаракат назариялари асосида ишлаб чиқариш компанияларининг ташкилий шакллари ишлаб чиқилди. Маслоунинг эҳтиёжлар иерархияси, МакГрегорнинг « X » ва « Y » назариялари, Герцбергнинг қониқиш ва

қониқмаслик назарияси ишдаги мотивация назарияларига ба ғ ишланди. 1962 йилда Вильфред Браун кунлик ишни соатбай тўловлар шаклида ва соатбай ишлаб чиқариш моделини таклиф этди. Ишлаб чиқариш менежментидаги кейинги янгиликлар социотехник тизимлар ва гуруҳларда ишлаш концепцияси бўлди. Бир қатор компанияларда ишни командаларда ташкил этиш тажрибаси операцияларни бошқаришда социологик ва техник тизимларни ривожлантиришнинг аҳамияти тўғрисида тўхтаб ў тилди. Мослашувчан ишчи кучи концепциясининг пайдо булиши. Бозор ва бизнес муҳитининг ўзгаришларига мос равишда, мослашувчан ишчи кучи концепциясининг пайдо бўлиши ва Аткинсон томонидан мослашувчан фирма моделининг ривожлантирилиши (1984 йил) мослашувчан ташкилотнинг асоси бўлди. Натижада оммавий ишлаб чиқариш даври бугунги кунда ривожланаётган янада мослашувчан иш структураларига ўтиш билан боғлиқ бўлди. Мослашувчан ихтисослашиш концепцияси ривожлантирилди ва ишчи кучида кўп кўникмали ёндашувлар пайдо бўлди. Операцияларни текшириш мактаби. 1940 йилларда Буюк Британияда ҳ арбий ва мудофаа мақсадларда операцияларни текшириш мактаби пайдо бўлди. Ушбу тадқиқотлар аввал фукаролар мудофааси масалаларини ҳ ал қилиш, радар тизимларини ишлаб чиқариш, ҳ арбий транспорт ва ҳарбий мақсадлари учун қўлланилди. Иккинчи Жаҳон Урушидан сўнг ушбу усуллар бизнес соҳасида ишлатила бошланди. Натижаларни бошқариш, ғамламаларни саклаш, графиклар тузиш, башоратлаш, лойиҳаларни бошқариш, имитацион моделлаштириш, чизиқли программалаштириш каби микдорий усуллар менежмент амалиётига киритилди. Ушбу усулларнинг ривожланиши компьютерннинг кириб келишига ҳам хизмат қилди. Жадвал - Ривожлантирилган ишлаб чиқариш технологиялари ва компьютерлар. Ишлаб чиқариш менежментида компьютерларни қўллаш тарихи. Декада Қўлланилиш доираси Мисоллар 1950 йиллар Клерикал фаоллик Тўловлар, бухгалтерия, харажатлар бўйича ҳисоботлар 1960 йиллар Операцияларни текшириш Чизиқли программалаштириш, графиклар тузиш, лойиҳаларни

режалаштириш ва назорат 1970 йиллар Ишлаб чиқаришни режалаштириш ва назорат Башоратлаш, ғамламаларни бошқариш, материал талабларни режалаштириш 1980 йиллар Компьютер интеграциялашган ишлаб чиқариш Ишлаб чиқариш ресурсларини режалаштириш, мослашувчан ишлаб чиқариш тизимлари 1990 йиллар Компьютер интеграциялашган корхона Корпорациядаги маълумотлар базаси, электрон тармоқлар асосида ишлаб чиқариш, конкуррент инжиниринг ва бизнес жараёнлар реинжиниринги Схема - 2 . Асосий менежмент карорлари оқим диаграммаси. Ишлаб чиқариш тизими модели ўз ичига кириш, трансформация жараёнлари ва чиқиш бўйича қ арорларни киритади. Улар ушбу қ арорлар бўйича тескари алоқани қабул қилиб, мос равишда ўз қ арорларини ўзгартирадилар. Менежерлар қ арорлари унумдорлик, сифат, технология, харажатлар, графиклар ва ходимларнинг мотивацияси билан боғлиқ бўлади. Улар бу қ арорлар ёрдамида ташкилот унумдорлиги ва самарадорлигинри яхшилайдилар. Мониторинг тизимлари ўсиш ҳақида хабар беради. Хизматлар сифати қуйидагиларга боғлиқ бўлади: 1. Иш вақти.

2. Автоматизация. 3. Сервис етказиб берувчи ходимларнинг малакаси ва тажрибаси. 4. Ходимлар кўникмалари ва мижозларни қондириш учун эътибор. Ишлаб чиқариш тизими киришларни чиқишга айлантиради. Қуйидаги схема қ андай қилиб ташкилот ичидаги функционал категориялар ва ташқи факторлар боғлиқлигини кўрсатади. Схема- 3 . Ушбу схемада бир қатор ташқи факторлар кўриб чиқилади. Масалан, давлат томонидан экологик тартибга солиш ва хавфсизлик масалалари. Рақобат шартлари бозордаги ҳиссага таъсир этса, технология маҳсулот дизайни ва ишлаб чиқариш усулларига таъсир этади. Функционал соҳалар ташкилотда қуйидагича синфланиши мумкин: Ишлаб чиқа риш тизимиМолия Маркетинг Транспорт Инжиниринг ПерсоналХаридлар Бухгалтерлик хисоби Информацион тизимлар Тадкикот ва ривожланишИктисодий шартлар Давлат томонидан тартибга солиш Рақобат Технология Ташки факторлар

1. Молия. Фонд олиш учун ва уларнинг ишлатилиши учун масъулият, инвечтиция имкониятларини таҳлил қилиш. Бу карорлар ускуналарни танлашда нарх ва ҳажм тўғрисидаги қ арорларга таъсир этади. 2. Мухосаба (бухгалтерия) ҳисоби. Харажатлар ва даромадлар ҳақидаги ёзувларни олиб боради ва бошқа функционал соҳалар учун бошқарув ахборотини таъминлайди. 3. Маркетинг. Харидорлар эҳтиёжини тушуниш, фирма маҳсулотлар учун талабни шакллантириш ва қўллаб-қувватлаш учун масъул бўлиб, харидорлар қониқиши ва янги маҳсулотларни ривожлантириш учун масъулдир. 4. Инжиниринг. Харидорлар эҳтиёжини қондириш учун маҳсулот спецификациясини аниқлайди. Ишлаб чиқариш усуллари ва техник спецификацияни белгилайди. 5. Персонал ва ишчи муносабатлари. Ходимларнинг рекрутменти ва трейнинги, иш ҳақини бошқариш, мехнат муносабатлари ва ходимлар ахло қ и. 6. Тадкикотлар ва ривожланиш. Янги ғояларни излайди ва ишлаб чиқади. 7. Харидлар. Бу корхонадаги моддий техника таъминоти билан боғлиқ бўлган барча функцияларни ўз ичига олади. Транспорт соҳаси ишлаб чиқаришда тугалланган маҳсулотларни харидорларга етказиб беради. Ва ниҳоят ахборот тизимлари турли функцияларни бажаришда хом ашёни таъминлаш учун муҳим бўлиб ҳисобланади. Менежерларнинг роли. Маҳсулот сифати ва иш унумдорлиги менежментга боғлиқ. Барча даражадаги менежерларнинг ишларини бир неча асосий вазифаларга бўлиш мумкин: 1. Режалаштириш . Ташкилот мақсадларига эришиш учун қоидалар ва харажатларни белгилаш. 2. Ташкил этиш . Режалаштирилган фаолиятни олиб бориш учун зарур ресурсларни бирлаштириш жараёни. 3. Йўналтириш . Режаларни ҳаракатларга, ходимлар учун махсус вазифаларни белгилаш орқали айлантириш, уларни ру ҳ лантириш ва ҳаракатларни мувофиқлаштириш. 4. Назорат . Бошқаришни баҳолаш ҳамда ижобий ёки салбий бўлган тузатиш механизмларини ишлатиш (янги кўникмаларга ўқитиш ёки интизомий чоралар).

Жадвал-2. Менежментнинг турли даражаларида вазифалар қуйидагича тақсимланади: Режалаш- тириш вақт и Ташкил этиш вақт и Йўналтириш вақт и Назорат вақт и Юқори менежмент ю қ ори паст паст ўртача Ўрта менежмент ўртача ю қ ори ўртача ўртача Қ уйи ёки назорат қ илувчи менежмент паст паст ю қ ори ю қ ори Операцияларни бошқарувчи менежерлар роли . Ушбу вазифа кискача айтганда, ресурслар тўпламини маҳсулотлар кўринишидаги чиқишлар тўпламига айлантириш бўлиб ҳисобланади. Ушбу менежерлар инсон ресурсларини бошқариш соҳасида, стратегик фикрлашда маҳсулот бўйича билимларда, тизимий ва ташкилий дизайнда, операциялар даражасида, режалаштириш ва назоратда билимларга эга бўлиши керак. Операцион менежерлар операцион тизим қондириши зарур бўлган турли мақсадларни қабул қилишлари керак. Ресурсларнинг номувофиқ ишлатилиши ёки номувофиқ харидорларга хизмат кўрсатиш рақобатда ютказишга олиб келиши мумкин. Операцион менежерлар ресурсларни максимум самара билан ишлатишга ва имкониятларни минимал йукотувларга эришиш учун масъулдир.

Похожие

Курснинг предмети ва вазифалари

Кириш. Фаннинг предмети ва вазифалари

Операцион стратегиялар.

1. Менежментнинг мохияти ва вазифалари

Менежмент назарияси фанига кириш