O'zbekistonda standartlashtirish ob'ektlariga qo'yiladigan talablar va tovarlarni shtrixli kodlash - Экономика - Рефераты

O'zbekistonda standartlashtirish ob'ektlariga qo'yiladigan talablar va tovarlarni shtrixli kodlash

Загружено в:

16.03.2024

Скачано:

0

Размер:

144 KB

O`zbekistonda standartlashtirish ob`ektlariga qo`yiladigan talablar va tovarlarni shtrixli kodlash Reja: 1. O`zbekistonda standartlashtirish ob`ektlariga qo`yiladigan talablar 2. Mahsulotni standartlashtirish va uning qalbakilashtirilgan mahsulotlar bilan kurashishdagi roli 3. SHtrixli kodlashtirish

O`zbekistonda standartlashtirish ob`ektlariga qo`yiladigan talablar O`zbekiston Respublikasining “Standartlashtirish to`g`risida”gi Qonuniga asosan O`zbekiston Respublikasida standartlashtirish ishlarini o`tkazishning umumiy tashkiliy-texnik qoidalarini tartibga solib turuvchi standartlashtirish tizimi faoliyat ko`rsatadi. Standartlashtirish ishlarini tashkil etish, muvofiqlashtirish va ta`minlashni: xalq xo`jaligi tarmoqlarida - O`zbekiston standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish agentligi (“O`zstandart” agentligi); qurilish, qurilish industriyasi sohasida, shu jumladan loyihalash va konstruktsiyalashda - O`zbekiston Respublikasi Qurilish vazirligi; tibbiyot uchun mo`ljallangan mahsulotlar, shu jumladan dori vositalari, tibbiy buyumlar, tibbiy texnika sohasida, shuningdek O`zbekiston Respublikasida ishlab chiqarilayotgan, shu jumladan import bo`yicha yetkazib berilayotgan mahsulotlarda inson uchun zararli moddalar mavjudligini aniqlash masalalarida - O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi; mudofaa qobiliyatini va safarbarlik tayyorgarligini ta`minlash, mudofaa ahamiyatiga molik mahsulotlar sohasida - O`zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi amalga oshiradi. tabiiy resurslardan foydalanishni tartibga solish hamda atrof muhitni ifloslanishdan va boshqa zararli ta`sirlardan muhofaza qilish sohasida - O`zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo`mitasi; Ushbu Qonunga muvofiq davlat boshqaruvi organlari o`z vakolatlari doirasida standartlarni ishlab chiqadi, tasdiqlaydi va nashr etadi. “O`zstandart” agentligi O`zbekiston Respublikasining “Standartlashtirish to`g`risida”gi Qonuniga muvofiq standartlashtirish ishlarini o`tkazishning umumiy qoidalarini, manfaatdor tomonlarning davlat boshqaruv organlari, jamoat birlashmalari bilan olib boradigan hamkorlikdagi ishining shakl va usullarini belgilaydi.

O`zbekiston Respublikasida standartlashtirishga doir quyidagi toifadagi normativ hujjatlar qo`llaniladi: xalqaro (davlatlararo, mintaqaviy) standartlar; . O`zbekiston Respublikasining davlat standartlari; . tashkilotning standartlari; . xorijiy mamlakatlarning milliy standartlari. Davlat yagona uzluksiz ta`lim tizimida O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadigan davlat ta`lim standartlari ishlab chiqiladi. Standartlashtirishga doir normativ hujjatlar jumlasiga, shuningdek standartlashtirish qoidalari, normalari, texnik-iqtisodiy axborot klassifikatorlari ham kiradi. Mazkur hujjatlarni ishlab chiqish va qo`llash tartibi “O`zstandart” agentligi tomonidan belgilanadi. Xalqaro (davlatlararo, mintaqaviy) standartlar va xorijiy mamlakatlarning milliy standartlari, shuningdek xalqaro qoidalar va normalar O`zbekiston Respublikasi ishtirok etgan shartnoma yoki bitimlarga muvofiq qo`llaniladi. Ushbu standartlar, qoidalar va normalarni respublika hududida qo`llash tartibini “O`zstandart” agentligi va davlat boshqaruvining boshqa organlari o`z vakolatlari doirasida belgilaydilar. Iste`molchilarga realizatsiya qilinadigan mahsulotga doir standartlar hamda ularga kiritilgan o`zgartishlar “O`zstandart” agentligi organlarida haq olmasdan davlat ro`yxatidan o`tkazilishi kerak. ”O`zstandart” agentligi organlarida ro`yxatdan o`tkazilgan standartlashtirishga doir normativ hujjatlar texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlarning davlat fondiga kiradi. Normativ hujjatlarsiz mahsulot ishlab chiqarish va realizatsiya qilishga yo`l qo`yilmaydi. Mahsulot, atrof-muhit, aholining hayoti, sog`lig`i va mol-mulki xavfsizligini, texnikaviy va axborot jihatdan mahsulotning bir-biriga mos kelishi va o`zaro almashinuvchanligini, ularni nazorat qilish usullari birligi va tamg`alash birligini ta`minlash uchun standartlarda belgilanadigan talablar davlat boshqaruvi organlari, xo`jalik faoliyati sub`ektlari rioya etishi uchun majburiydir.

Mahsulot va texnologiyalarning ma`lum bir turlari yoki faoliyati turlarini standartlashtirish bo`yicha ishlarni tashkil etish va amalga oshirish, shuningdek kursatilgan obektlar yuzasidan xalqaro (mintaqaviy) standartlashtirish ishlarini o`tkazish bo`yicha O`zbekiston Respublikasida 31 ta Texnikaviy qo`mitasi (TQ) mavjud. O`zbekiston Respublikasida standartlashtirish ob`ektlariga nisbatan qo`yiladigan talablarni belgilab beruvchi me`yoriy-texnik hujjatlarning quyidagi toifalari belgilangan: • davlat standartlari (GOST); • tarmoq standartlari (TST); • respublika standartlari (RST); • korxonalar standartlari (KST); • jamoat birlashmalari standartlari (JST); • texnik shartlar (TSH); • xalqaro standartlar (ISO/MEK) • mintaqaviy standartlar; • davlatlararo standartlar; • milliy standartlar. Davlat standartlari (GOST) tarmoqlararo talab etiladigan mahsulot, ishlar va xizmatlar uchun ishlab chiqiladi. Ushbu toifa standartlarini O`zbekiston Respublikasi “O`zstandart” agentligi qabul qiladi. Standartlarda majburiy talablar ham, tavsiyaviy talablar ham o`z aksini topadi. Tarmoq standartlari (TST) muayyan tarmoq mahsulotlariga nisbatan ishlab chiqiladi. Ularning talablari davlat standartlarining majburiy talablariga, shuningdek tarmoq uchun belgilangan xavfsizlik qoidalari va me`yorlariga zid kelmasligi kerak. Tarmoq standartlarini O`zR GOST talablariga mos kelishi uchun javobgar bo`lgan davlat boshqaruvi organlari (masalan, vazirliklar) qabul qiladi. Respublika standartlari (RST) “O`zstandart” agentligi va mahsulotning biriktirilgan guruhlari bo`yicha tegishli vazirliklar va idoralar bilan korxonalar tomonidan ishlab chiqariladigan mahsulotning alohida turlari uchun belgilanadi.

Korxonalar standartlari (KST) korxonalarning o`zlari tomonidan ishlab chiqilib, qabul qilinadi. Jamoat birlashmalari standartlari (ilmiy-texnikaviy jamiyatlar, muhandislik jamiyatlari va b.). Ushbu me`yoriy hujjatlar mahsulot, jarayonlar yoki xizmatlarning printsipial yangi turlari, sinovlar o`tkazishning ilg`or usullari hamda ishlab chiqarishni boshqarishning noan`anaviy texnologiyalari va usullari uchun ishlab chiqiladi. Standartlashtirish qoidalari (Q) va standartlashtirish yuzasidan tavsiyalar (T) o`z xususiyatiga ko`ra uslubiy mazmundagi hujjatlarga mos keladi. Ular hujjatlar me`yorlarini muvofiqlashtirish, qabul qilingan tarmoqlar, jamoat va boshqa tashkilotlar standartlari to`g`risidagi axborotni “O`zstandart” agentligiga taqdim etish, korxonada standartlashtirish xizmatini tashkil etish tartibiga, GOST majburiy talablariga amal qilinishi ustidan davlat nazoratini o`tkazish qoidalariga va tashkiliy xususidagi boshqa masalalarga taaluqli bo`lishi mumkin. Texnik shartlar (TSH) korxonalar va xo`jalik faoliyatining boshqa sub`ektlari tomonidan standartni yaratish maqsadga muvofiq bo`lmagan hollarda ishlab chiqiladi. Bir marta yetkazib beriladigan, kichik partiyalarda ishlab chiqiladigan mahsulot hamda badiiy hunarmandchilik asarlari TSH ob`ekti bo`lishi mumkin. Xalqaro standartlar (ISO/MEK) xalqaro standartlashtirish tashkilotlari tomonidan savdodagi texnik to`siqlarni olib tashlash, ya`ni mahsulot, xizmatlarga nisbatan qo`yiladigan talablarni xalqaro standartlar bilan muvofiqlashtirish uchun ishlab chiqiladi. Mintaqaviy standartlar mintaqaviy standartlashtirish organlari tomonidan ishlab chiqiladi. Masalan, YeOKK (Evropa sifatni nazorat qilish tashkiloti) ana shunday tashkilot hisoblanadi. Milliy standartlar milliy standartlashtirish organlari, masalan, “O`zstandart” agentligi tomonidan ishlab chiqiladi. Milliy standartlar faqat O`zbekiston Respublikasi hududida amal qiladi. Davlatlararo standartlar MDHga a`zo bo`lgan mamlakatlar uchun majburiy. Standartlarning quyidagi turlari mavjud:

• asosiy standartlar; • mahsulot uchun standartlar; • ishlar va jarayonlar uchun standartlar; • sinovlar o`tkazish, nazorat qilish, tahlil qilish usullari uchun standartlar; • texnik shartlar. Asosiy standartlar , o`z navbatida, quyidagi turlarga bo`linadi: • umumiy texnikaviy standartlar; • tashkiliy-uslubiy standartlar. Sifatni aniqlash, belgilash atamalari, sifat ko`rsatkichlari nomenklaturasini reglamentlovchi umumiy texnikaviy standartlar, standartlashtirish ob`ektining axborot nuqtai nazaridan mosligini, uning bir xil ma`noda tushunilishini ta`minlash funktsiyasini bajaradi. Mahsulot uchun standartlar mahsulotga nisbatan qo`yiladigan talablarni reglamentlaydi va quyidagi turlarga bo`linadi: • umumiy texnik talablar standartlari; • umumiy texnik shartlar standartlari; • texnik shartlar standartlari. Umumiy texnik talablar va umumiy shartlar standartlari mahsulotni ishlab chiqish, iste`mol qilish va uning muomalada bo`lishi (undan foydalanish) bo`yicha bir xil mahsulotlar guruhiga nisbatan qo`yiladigan har tomonlama talablarni belgilaydi. Mahsulot parametrlari va (yoki) o`lchamlari, xillari, markalari, assortimenti, konstruktsiyasini reglamentlovchi standartlar, mahsulotning unifikatsiyasini va bir- birining o`rnini bosa olishni ta`minlovchi xil-o`lcham va parametr qatorlariga nisbatan qo`yiladigan talablarni belgilaydi. Texnik shartlar standartlari bir xil mahsulotlar guruhiga nisbatan emas, balki muayyan ishlab chiqariladigan mahsulotga nisbatan qo`yiladigan talablarni reglamentlaydi.

Sinovlar o`tkazish, nazorat qilish, tahlil qilish usullari uchun standartlar sinovlar o`tkazish usullariga, ilmiy-tadqiqot ishlarini o`tkazishga, mahsulotni sertifikatlash chog`idagi sinovlarga nisbatan qo`yiladigan talablarni reglamentlaydi. Texnik shartlar – bu tarmoqqa bo`ysingan me`yoriy hujjat bo`lib, ushbu mahsulot uchun GOSTni joriy etishda vaqtinchalik ahamiyatga ega. Standartlashtirish iste`molchilar huquq va manfaatlarining davlat tomonidan himoyalanishini amalga oshirish yo`nalishlaridan biri hisoblanadi. Xizmatlar sifati e`lon qilingan xizmat ko`rsatish sinfi uchun belgilangan standartlar, ko`rsatkichlar, talablarga mos kelishni tekshirish orqali tasdiqlanadi. Bunda hamma vaqt xavfsizlik eng asosiy talab hisoblanadi. O`zbekiston Respublikasining “Standartlashtirish to`g`risida”gi Qonuniga muvofiq, standartlashtirish – bu: a) mahsulot, ishlar va xizmatlarning atrof muhit, inson hayoti, salomatligi, mol-mulki uchun xavfsizligini; b) fan, texnika va texnologiyaning rivojlanish darajasiga muvofiq mahsulot, ishlar va xizmatlar sifatini; v) o`lchovlarning yagonaligini; g) barcha turdagi resurslarning tejalishini; d) xo`jalik ob`ektlarining xavfsizligini; e) mamlakatning mudofaaga qodirligini ta`minlash maqsadida me`yorlar, qoidalar va tavsiflarni belgilash faoliyati. O`zbekiston Respublikasining “Iste`molchilar huquqlarini himoyalash to`g`risida”gi Qonuni xizmatlar sohasida standartlashtirishning rivojlanishiga turtki berdi. Majburiy sertifikatlash “O`zstandart” agentligi tomonidan tanlangan asosiy mexanizmlardan biri hisoblanadi. Bunga qadar xizmatlar sifatiga nisbatan qo`yiladigan talablarni me`yoriy huquqiy hujjatlarda hamda idoraviy va ishlab chiqarish hujjatlarida belgilanar edi. Xizmatlar sohasida qo`llaniladigan ko`p sonli qonun osti hujjatlar (qoidalar, yo`riqnomalar va h.k.) sertifikatlashning asosiy me`yoriy bazasiga aylana olmadi – majburiy talablarga ega bo`lgan davlat standartlariga ehtiyoj paydo bo`ldi.

SHunday qilib, mamlakatimizda boshlangan majburiy sertifikatlash xizmatlar sohasida standartlashtirish ishlariga turtki berdi. Mahsulotni standartlashtirish va uning qalbakilashtirilgan mahsulotlar bilan kurashishdagi roli Hammamizga ma`lumki, iste`molchi deyarli har qanday tovar bozorlarida xilma-xil qalbaki (sohta) tovarlarga duch keladi. Bunda nosog`lom raqobat tufayli mahsulot ishlab chiqaruvchining ham, haridorning ham huquqlari paymol qilinadi. Ayrim baholarga ko`ra, xalq iste`moli tovarlarini ishlab chiqarish umumiy hajmida qalbakilashtirilgan mahsulotlar ishlab chiqarish xajmi, kiyim-bosh va poyabzallar ishlab chiqarishda 40 foizgacha, parfyumeriya, kosmetika va sintetik kir yuvish vositalarida – 50 foiz, baliq va go`sht konservalarida – 35 foiz, sari yog` va margarinda – 40 – 45 foiz, vino-aroq mahsulotlarida 60 foizgacha yetadi. Natijada yetakchi mahalliy va xorijiy tovar ishlab chiqaruvchilar– tovar belgilari egalari har yili ko`radigan zararlar 1,5 milliard AQSH dollaridan ko`proqni tashkil qiladi. Qalbakilashtirishning bir necha asosiy usullari aniqlangan: 1. Ochiq soxtakorlik (qalbakichilik), ya`ni tashqi shaklni va savdo rusumini qalbakilashtirish. Tovlamachilikning mazkur usuli plastinkalar, audio va video kassetalar, kompakt-disklar bilan savdo qilishda tez-tez uchrab turadi. 2. Taqlid qilish – mashhur ishlab chiqaruvchining rusumi ostida sotish. Bunday qalbakilashtirish keng iste`mol qilinadigan tovarlar (tikuvchilik mahsulotlari, soatlar va h.k.) uchun xos. Bunday tovarlar narxi, qoidaga ko`ra, haqiqiy (asl) tovarlar narxidan ancha arzon bo`ladi, bu odatda haridorni, ayniqsa tajribasiz yoki boshqalarning zaifligidan foydalanib boylik ortiruvchi haridorni o`ziga jalb qiladi. Standartlashtirish va sertifikatlash sifatsiz tovarning bozorga kirib kelishiga va iste`molchiga yetib borishiga to`siq qo`yadi. Tovar bozorlarini qalbakilashtirilgan mahsulotlardan himoyalash uchun quyidagi ishlar amalga oshiriladi:

- sertifikat va muvofiqlik belgisining mavjudligini va haqiqiyligini nazorat qilish (muvofiqlik belgisining golografik himoyasini ishlab chiqish va yupqa plyonka texnologiyasini qo`llash); - tovarda (yoki uning o`ramida) kosibchilik sharoitida qiyin qalbakilashtiriladigan unsurlarning mavjudligi; - tovarlarni firma savdo nuqtalari orqali bozorga olib chiqish; - ishlab chiqaruvchi, savdo qiluvchi va vositachi tashkilotlarning qalbaki mahsulotlarni sotganlik uchun javobgarlik darajasini oshirish. O`zbekiston Respublikasi “Iste`molchilar huquqlarini himoyalash to`g`risida”gi Qonunida belgilangan tartibda muvofiqlik belgisi bilan markalanmagan, sertifikatlanishi shart bo`lgan tovarni (shu jumladan import qilinadigan tovarni) sotish taqiqlanadi. Muvofiqlik belgilarining qo`llanilishini nazorat qilish bilan qonuniy asosda muvofiqlik belgisini identifikatsiyalash uchun maxsus texnik qurilmalar bilan jihozlangan hududiy ma`muriy organlar shug`ullanishlari kerak. SHtrixli kodlashtirish Ba`zan biron mahsulot harid qilganimizda uning ko`rinarli joyida yoki etiketkasida har xil qalinlikdagi chiziqlar va raqamlar bilan belgilangan shakllarni ko`rishimiz mumkin. Ularga shtrix-kod nomi berilgan. Xush, shtrix-kodlar nima va qachon paydo bo`lgan? SHtrix-kodlarni mahsulotlarga nisbatan tadbiq etish g`oyasi ilk bor XX asrning 30 yillarida AQSHning Garvard biznes maktabida yaratilgan, undan amalda foydalanish esa bir necha o`n yillardan so`ng, ya`ni, 60 yillarda boshlangan. SHtrix-kodlardan dastlabki foydalanuvchilar temir yo`lchilar bo`lib, ular bu usul orqali temir yo`l vagonlarini identifikatsiyalashgan. Mikroprotsessor texnikasining tez sur`atlarda rivojlanishi 1970 yillardan boshlab shtrix-kodlardan keng foydalanish imkonini yaratdi. 1973 yil AQSH da mahsulotning Universal Kodi (IPC) qabul qilinib, 1977 yildan boshlab esa Yevropada Kodlash Tizimi

YeAN (European Article numbering) ta`sis etildi va xozirda undan nafaqat Yevropada, balki boshqa mintaqalarda ham keng foydalanilmoqda. SHtrix-kod ketma-ket almashinib keluvchi qora (shtrix) va oq (probel) rangli, turli qalinlikdagi chiziqlardan iborat bo`lib, bu chiziqlarning o`lchamlari standartlashtirilgan. SHtrix-kodlar maxsus optik qurilmalar - skanerlar yordamida o`qishga mo`ljallangan. Uning vositasida, mikroprotsessorlar orqali shtrixlar raqamlarga dekoderlanib, mahsulot haqidagi ma`lumotlar kompyu`terga uzatiladi. Ko`pgina iqtisodiyoti rivojlangan davlatlarda mahsulotning o`ramida (upakovkasida) shtrix-kodning bo`lishi majburiy sanaladi. Aks holda savdo tashkilotlari mahsulotdan voz kechishlari mumkin. Bu xalqaro savdoga ham tegishlidir. Ushbu tizimning iqtisodiy jihatdan samaradorligi mahsulotning 85% foizdan ko`pi kodlashtirilganda yaqqol nomoyon bo`ladi. Bundan tashqari, mahsulotga nisbatan bo`lgan talab va extiyojlarni shakllantirish, jamlash, hisobga olish, mahsulotni kelish-ketishini hisob qilib boorish va xujjatlarni rasmiylashtirishda, hamda mahsulotlarni saqlash va sotuvdagi nazoratlarni amalga oshirishda alohida o`rin tutadi. Asosan YeAN (European Article numbering) ning ikki kodidan ko`proq foydalaniladi: 13 razryadli va 8 razryadli raqamli kodlar. Bunda eng ingichka shtrix birlik sifatida olinadi. Har bir raqam (yoki razryad) ikki shtrix va ikki probeldan iborat bo`ladi (1-rasm). 1-jadval Dunyoda ishlab chiqariladigan tovarlarga qo`yiladigan shtrix kodlar (faqat birinchi uchta raqam ya`ni mamlakat kodi) kod davlatlar kod davlatlar kod davlatlar 00-09 AQSH, Kanada 570-579 Daniya 750 Meksika 387 Bosniya- Gertsegovina 590 Polsha 754-755 Kanada 400-440 Germaniya 594 Ruminiya 759 Venesuela 450-459 Yaponiya 599 Vengriya 760-769 SHveytsariya 460-469 Rossiya 600-601 Janubiy Afrika 770 Kolumbiya

479 Qirg`iziston 603 Gana 773 Uragvay 471 Tayvanь 608 Baxreyn 775 Peru 474 Estoniya 609 Mavrikiy 777 Boliviya 475 Latviya 611 Marokash 779 Argentina 476 Ozarbayjon 613 Jazoir 780 CHili 477 Litva 616 Keniya 784 Paragvay 478 O`zbekiston 618 Kot-D Ivuar 786 Ekvador 479 SHri-Lanka 619 Tunis 789-790 Braziliya 480 Filippin 621 Suriya 800-839 Italiya 481 Belorussiya 622 Misr 840-849 Ispaniya 482 Ukraina 624 Liviya 850 Kuba 484 Moldova 625 Iordaniya 858 Slovakiya 485 Armaniston 626 Eron 860 Serbiya va CHernogoriya 486 Gruziya 628 Saudiya Arabistoni 865 Mongoliya 487 Qozog`iston 629 BAA 867 SHimoliy Koreya 489 Gogkong 640-649 Finlyandiya 884 Kambodja 500-509 Angliya 690-695 Xitoy 885 Tailand 520 Gretsiya 700-709 Norvegiya 888 Singapur 528 Livan 729 Isroil 890 Hindiston 529 Kipr 730-739 SHvetsiya 893 Vьetnam 530 Albaniya 740 Gvatemala 899 Indoneziya 531 Makedoniya 741 Salьvador 900-919 Avstriya 535 Malьta 742 Gonduras 930-939 Avstriya 539 Irlandiya 743 Nikaragua 940-949 Yangi Zelendiya 540-549 Belgiya, Lyuksemburg 744 Kosta-Rika 955 Malayziya

560 Portugaliya 745 Panama 958 Makao EAN assotsiatsiyasi turli davlatlar uchun kodlar ishlab chiqqan bo`lib, ushbu kodlardan foydalanish uchun markazlashgan tarzda litsenziyalar tavsiya etadi. Masalan, Gretsiya - 520, Rossiya - 460-469, BAA - 629, Braziliya - 789-790 va boshqalar. 1-jadvalda davlatlarning litsenziya asosida olingan kodlari keltirilgan. Tayyorlovchi korxonaning kodi har bir davlatda tegishli organlar tomonidan tuziladi. Odatda, bu kod beshta raqamdan iborat bo`lib, davlat kodidan keyin keladi. Mahsulot kodi tayyorlovchi tomonidan tuziladi va u ham beshta raqamdan iborat bo`ladi. Bu kodning rasshifrofkasi standart emas, u mahsulotga taalluqli bo`lgan muayyan xususiyatlarni (belgilarni) yoki faqat tayyorlovchining o`zigagina ma`lum bo`lgan va shu mahsulotning qayd etish tartib raqamini ifodalashi ham mumkin. 13 razryadli kodning tarkibida quyidagi kodlar ko`rsatiladi: - davlat kodi (“davlat bayrog`i”); - korxona (firma) — tayyorlovchi kodi; - mahsulotning kodi; - nazorat soni. Nazorat soni YeAN ni algoritmi bo`yicha kodni skaner vositasida to`g`ri o`qilganligini tekshirish uchun xizmat qiladi.

EAN-8 kodi uzun kodlarni belgilab bo`lmaydigan kichik o`ramlar uchun mo`ljallangan. YeAN -8 kodi quyidagi kodlar tartibidan iborat : - davlat kodi (“davlat bayrog`i”); - korxona (firma) - tayyorlovchi kodi; - nazorat soni. Ba`zan, tayyorlovchi korxona kodining o`rniga mahsulotning qayd etish tartib raqami keltirilishi ham mukin. Raqamlar qatori skaner uchun emas, balki haridorlar uchun mo`ljallangan. Talabgor (haridor) uchun ma`lumot faqat mahsulot tayyorlangan davlatni bildirish bilan chegaralanadi, chunki davlat kodi maxsus nashrlarda va ma`lumotnomalarda keltirilib turadi yoki ma`lumot ba`zalarida va banklarida saqlanishi mumkin. To`liq shtrixli kod tashqi savdo tashkilotlariga yoki savdo ob`ektlariga mahsulotning aniq kelib chiqish rekvizitlarini bilish, kerak bo`lsa mahsulotning kontrakt (shartnoma) talablariga mos kelmaydigan paramaetlari va ko`rsatkichlari borasida aniq manzilga raddiya yoki norozilik bildirish imkoniyatini yaratadi.

Adabiyotlar: 1. Basovskiy L. Ye., Protas ь ev V. B. Upravlenie kachestvom: Uchebnik. – M.: INFRA – M, 2001. –212 s. 2. Ilenkova S.D. i dr. upravlenie kachestvom. –M.: izdatelskoe ob`edinenie «YuNITI», 1999. 3. ISO 9001 Razrabotka, vnedrenie, sertifikatsiya, uluchshenie sistem ы menedjmenta kachestva. Prakticheskoe rukovodstvo dlya spetsialistov po kachestvu. S-Peterburg. OOO “Izdatel ь stvo Forum Media”, avgust 2006 g. 4. Kanji J.K. An innovative approach to make ISO 9000 standards more effective // Total Quality Management. Vol.9. №1. 1998. pp. 67-78. 5. Lee-Peng Tan. ISO 9000: The answer for total quality management implementation? The Malaysian case. // Total Quality Management. Vol.12. №2. 2001. pp. 223-229 6. Mazur I.I. Upravlenie kachestvom: Ucheb. posob. - M.: Omega-L, 2005. - 400 s. 7. Mezher T., Ramadan H. The costs and benefits of getting ISO 9000 certification in the manufacturing sector in Saudi Arabia. Quality Assurance. №6 1999. pp. 107-122. 8. Peregudov V.L va boshq. Maxsulot sifati va raqobatbardoshligini boshqarish. T.: “Moliya”, 2002.

Похожие

Rahbarga qo'yiladigan talablar. Rahbar madabiyati

O'zbekistonda sertifikatlashtirish tizimi va tartibi

O’zbekiston Respublikasi standartlashtirish va sifatni ta’minlash tizimi istiqbollari

O'zbekistonda sertifikatlashtirishning tashkiliy tuzilmasi va uning asosiy bosqichlari

Tovarlarni klassifikatsiyalash va kodlashtirish.