Notijorat korxonalari marketingi - Экономика - Рефераты

Notijorat korxonalari marketingi

Загружено в:

23.03.2024

Скачано:

0

Размер:

53.5 KB

Notijorat korxonalari marketingi Reja: 1. Notijorat korxonalari marketingining mohiyati 2. Notijorat korxonalarida marketing faoliyatini tashkil etish 3. Siyosiy marketing. Shaxsiy marketing

Notijorat korxonalari marketingining mohiyati Ko‘plab iqtisodchi-marketologlar marketing prinsiplarini inson faoliyatining notijorat sohalarida qo‘llash mumkinligini inkor qiladilar. Ayni paytda marketing sohasidagi F. Kotler va S. Levi kabi nufuzli shaxslar hali 1969 yildayoq marketing tish pastasi, sovun yoki po‘lat sotish doriasidan chiqib ketadigan ijtimoiy faoliyat ekanligini e’lon qilgandilar. Siyosiy munozaralar ommani shunga ishontirmoqdaki, deputatlikka nomzodlar uchun ham sovun sotishdagi kabi marketing talab qilinadi. Ba’zan institutsional marketing (tashkilotlar marketingi) deb ham taladaigan notijorat marketingi -ma’lum tashkilotlar va ularning kasbiy faolligiga nisbatan maqsadli auditoriyalarning nuqtai nazarlarini yaratish, qo‘llab-quvvatlash yoki o‘zgartirish uchun yuritiladigan faoliyatdir. Tashkilotlar o‘zlarini, o‘z xizmatlari, e’tiqodlari, tuyg‘ulari, ishonchi va g‘oyalarini keng ommaga “sotish” uchun marketing bilan shug‘ullanadilar. Lekin moliyaviy qo‘llab-quvvatlashsiz birorta ham ijtimoiy foydali harakat uzoq muddat davom eta olmaydi. Moliyaviy yordam olish faqat almashuv orqaligina mumkin, ya’ni almashuv ishtirokchilari uchun pulda ifodalangan biror qadriyat (qimmatlik) mavjud bo‘lishi kerak. Notijorat tashkilotlariga ijtimoiy muhim va foydali bo‘lgan turli institutsional muassasalar kiradi. Avvalambor jamoatchilikning maqsadli guruhlarini qamrab olgan xalqaro va milliy jamoatchilik tashkilotlarini aytibo‘tish lozim. qizil Xoch jamiyati, turli diniy muassasalar, cherkovlar, sektalar, har xil tashkilotlar, xayriya xizmatlari va fondlari, bolalar fondlari va homiylik muassasalari kabilar shular jumlasidandir. Shuningdek notijorat tashkilotlariga jamiyatning turli sohalardagi ehtiyojlarini qondirishni ta’minlaydigan davlat mintaqaviy va mahalliy muassasalar ham kiradi. Masalan, militsiya, milliy xavsizlik xizmati, yong‘in xavfsizligi xizmati, poliklinika va dispanserlar, maktablar va oliy o‘quv brtlari kabilar. Ijtimoiy hayotda aholi ma’lum guruhlarining manfaatlarini namoyon qiladigan va himoya etadigan tashkilotlar, ittifoqlar, birlashmalar muhim rol o‘ynaydilar. Savdo va savdo-sanoat palatalari, marketing va boshqa klublar, jurnalistlar, yozuvchilar,

rassomlar, bastkaorlarning ijodiy uyushmalari, injenerlar, olimlar, kashfiyotchilarning birlashmalari kabilar shular jumlasidandir. Jamoatchilik fikrini tashkil qilish bu - marketingni boshqarish bo‘lib, u tovarlar yoki xizmatlar sohasidan ijtimoiy foydali faoliyat darajasiga ko‘chirilgandir. Bunday marketing o‘tkazish uchun tashkilotlar va muassasalarga maqsadli auditoriyaning ehtiyojlari va talablarini, didi va nimani ma’qul ko‘rishini, uning ruhiy holatini bilish talab qilinadi. Barcha jamoatchiliktashkilotlari o‘z maqsadlari va vazifalarini ishlab chiqishda daromad olish va boshqa biror tijorat foydasini nazarda tutmaydi. Notijorat tashkilotlarining faoliyatida pullar ishtirok etadi, lekin bunda foyda ko‘rinishida emas, balki qo‘yilgan vazifalarni bajarish va ular faoliyatini ta’minlash vositasi sifatida qatnashadi. Normal sharoitlarda jamoatchilik tashkilotlarini moliyaviy ta’minlash manbalari quyidagilar bo‘lishi mumkin: ishtirokchilarning a’zolikbadallari, soliq tushumlari va imtiyozlari, turli tadbirlarda ishtirok etganlik uchun bir martalik yig‘imlar, noshirlik faoliyatidan tushadigan pullar, xayriyalar, pul va mol-mulkning meros qilinishi va boshqa tushumlar. Notijorat korxonalarida marketing faoliyatini tashkil etish Ishlab chiqarish-tijorat tuzilmalaridagi almashuv jarayoni ularning marketing faoliyati doirasida ancha oddiy ko‘rinishga ega : tovar yoki xizmat pulga yoki tovarga almashiladi (barter). Bu jarayondagi asosiy figuralar - sotuvchi va oluvchi, yordamchi figuralar - turli vositachilardir. Notijorat marketingida bu jarayon ancha murakkab ko‘rinishga ega. Buning boisi notijorat marketingiga bunday o‘zaro almashuvning ijobiy natijalaridan kelib chiqib ancha murakkab elementlarga ega bo‘lgan ko‘plab ishtirokchilar kiradi. Bu chizmaga ko‘ra A ishtirokchi B ishtirokchidan - badallar, xayriyalar, hamkorlik, ideallarga sodiqlik oladi;

S ishtirokchidan - soliqlardan tushgan pullarning bir qismini, soliqlardan ozod qilish, huquqiy yordam, ishonch, V ishtirokchiga va ayniqsa D ishtirokchiga qay darajada zarur bo‘llsa, shu darajadagi himoyani oladi; D ishtirokchidan - hurmat, ma’qullash, xayriya, ishonch va S ishtirokchiga nisbatan qo‘llab-quvvatlashni oladi. O‘z navbatida A ishtirokchi V ishtirokchiga - axborot, manfaatlar himoyasi, yordam vaqo‘llab-quvvatlash, nufuz, quvonch hissini beradi; S ishtirokchiga - majburiyatlarni bajarishda yordam, tashakkur, saylovchilarning ovozini beradi; D ishtirokchiga - ma’lum vazifalarni bajarishda yordam, yangi ijtimoiy muhimvazifalar qo‘yish, axborosht, shaxsiy obrazni shakllantirishni beradi . Siyosiy marketing. Shaxsiy marketing Siyosiy marketingning asoslarini ijtimoiy muhitda g‘oyalar, manfaatlar va fikrlarni ilgari surish tashkil qiladi. Siyosiy marketing faqat ko‘p fikrlilik jamiyati sharoitlarida ba’zi guruhiy manfaatlarni ko‘zlagan siyosiy partiyalar faoliyatigagina emas, balki qiyin vaziyatlarda keng jamoatchilik harakatidan siyosiy partiyalarga aylanib ketishga moyil bo‘lgan turli ommaviy harakatlarga ham taalluqlidir. Shu ma’noda ekologistlar ijtimoiy harakatining yashillar partiyasiga aylanganligi namuna bo‘lishi mumkin. Siyosiy marketing siyosiy partiyalar, harakatlar va hukumatning faol faoliyati orqali tashkillashtirish konsepsiyasi sifatida faqat ba’zi guruhiy manfaatlarni himoya qilishnigina emas, balki barcha fuqarolarning manfaatlarini hurmat qilishni ham nazarda tutadi. Qo‘yilgan maqsadlarga erishish uchun atrofdagi va ichki muhitdagi o‘zgarishlarga doim moslashish va ularga tegishli aks-ta’sir ko‘rsatish zaruriyati munosabati bilan siyosiy marketing konsepsiyasi tovarlar va xizmatlar marketingi bilan mos keladi. Siyosiy marketingning bosh maqsadi kelishuvlar va ancha ziddiyatli manfaatlarni uyg‘unlashtirishga intilish orqali jamiyatda eng yuqori murosaga erishishdan iborat. Shaxsiy marketing konsepsiyasi va unga yaqin bo‘lgan o‘z-o‘zining marketingi bu - insonning energiya va tashabbusni, tabiat in’om etgan ne’matlarni, egallagan bilimlar va

mahorat, shaxsiy tadbirkorlik va faol hayot pozitsiyasini eng yuqori darajada safarbar etgan holda raqobat sharoitlarida o‘z shaxsini namoyon qilishga tizimli yondashuvidir. Ijtimoiy yo‘naltirilgan bozor tizimi jamiyat barcha a’zolarining hayoti va faoliyati uchun ancha qulay sharoitlar yaratadi. Biroq bu shaxsiy farovonligi va butun jamiyat farovonligi haqida qayg‘uradigan eng faol va mustaqil shaxslarning kuch-g‘ayratlari evaziga ro‘y beradi. Shaxsiy marketing - shaxsning o‘zini o‘zinamoyonqilish dasturi bo‘lib, uni jamiyatning har bir faol a’zosi o‘zi uchun tuzib olishi mumkin. Dasturdagi mvaffaqiyatga erishish vazifasining o‘zi shaxsni aniq harakatlarga, qo‘yilgan maqsadga ketma-ket qadam bosish, uchraydigan qiyinchiliklarni yengishga safarbar qiladi va o‘zining jamiyat uchun muhim va kerakli ekanligini anlashdan qoniqish hosilqilishga olib keladi. O‘z marketingi - shaxsning ma’lum harakatlari dasturi bo‘lib, u jamiyatning barcha sog‘lom a’zolari ega bo‘lgan asosiy “tovar”ni o‘tkazish uchun eng qulay sharoitlar yaratib berishi shart. Bu “tovar” - ishchi kuchi, ya’ni bilimlar, mahorat, talant, professionalizmdir. “Tovar” uning egasi uchun eng qulay shartlarda sotilishi uchun birqator ketma-ketlikdagi harakatlar zarur bo‘lib, ular tovarlarni sotishning marketing dasturiga o‘xshashdir : - o‘z o‘zini baholash (sizni nima konkretqiziqtiradi, qayerda ishlashnixohlaysiz, sizning xohishlaringiz kasbiy mahoratingizga qay darajada mos keladi ); - asosiy yo‘riqnomalar va ishning asosiy turlarining mazmunini o‘rganish (bu ma’lumotlar turli ixtisoslikdagi o‘quv yurtlarida, korxonalar va tashkilotlarda mavjud bo‘ladi ); - qidiruvning maqsadini aniq ifodalash (ma’qul ko‘rishlarni baholash, davlat va xususiy tuzilmalarni mo‘ljallash, katta shaharda, katta bo‘lmagan posyolkada yoki qiloq joyda yashash va ishlash istagi ); - real ishchi kuchi bozorini o‘rganish va uning imkoniyatlarini baholash (sizni qiziqirayotgan lavozimlar bozoridagi bo‘sh joylar soni, siz ishlashni xohlaydigan tarmoqning holati, ish haqi darajasi va uning ortishi istiqbollari, konkret mehnatbozorining boshqa xususiyatlari);

- o‘zingiz va o‘z imkoniyatlaringiz haqida qisqacha ma’lumotnoma tayyorlash. Ma’lumotnoma qisqa bo‘lishi va siz haqingizda ishberuvchiga engzarur ma’lumotlarni o‘zichiga olshgna bo‘lishi kerak; - o‘z xodimlarini yollash haqida qaror qabul qiladigan shaxs bilan suhbat tayyorlash. Avvalambor sizni qiziqtirayotgan tashkilotning kadrlar bo‘limida sizni qabul qilishlariga erishish kerak. Bunday suhbat(intervyu)ga tayyorlanishning muhimligi, suhbatning borishi va u tugagandan keyin siznin harakatlaringiz quyida bayonqilingan . O‘zingiz haqida qisqacha ma’lumotnoma va birga beriladigan хат. Qisqacha ma’lmotnoma sizning imkoniyatlaringiz, ma’lumotingiz, oldingi mashg‘ulotlaringiz, kasbiy tayyorgarligingiz, ishtajribangiz va shaxsiy xislatlaringiz haqida tushuncha berishi lozim. Bunda u bir betdanoshmasligi kerak. Ma’lumotnomaning maqsadi - potensial ish beruvchilardan ijobiy taqriz olishga erishishdir. Birga beriladigan xatni yozish ma’lumotnoma tayyorlashdan ko‘ra qiyinroqdir. Bu xat ishontira oladigan, kasbiy jihatdan chuqur o‘ylangan va qiziqarli bo‘lishi kerak. Xususan, u sizni lavozimga da’vo qilayotgan boshqa boshqa nomzodlardan yuqori qo‘yishi kerak. Har bir tashkilot uchun ushbu tashkilotning xususiyatini hisobgaolgan holda xat yozish va bosmalash kerak. Xat o‘z ichiga siz da’vogarlik qilayotgan lavozimnining ta’rifini olish, qiziqarli bo‘lishi, siznining malakangiz haqida tasavvur berishi va sizbilan qanday qilib aloqaga chiqish mumkinligini bildirishi kerak. Xatni jo‘natgadan keyin biroz vaqt o‘tgach firmaga telefon qilish lozim. Intervyuga erishing. quyida intervyugacha, u bo‘lib o‘tayotgan vaqt mobaynida va intervyudan so‘ng nima qilish lozimligi haqida bir nechta maslahatberiladi. Intervyuni tayyorlash. 1. Suhbatga kirishuvchilar siz bilan suhbatni turlicha olib borishlari mumkin. Ba’zilari, masalan, go‘yo «u yoq bu yoqdan» gaplashib o‘tirgandek bo‘lishadi, boshqalari yaqinroq tanishishga intilgandek bo‘lishadi, uchinchilari savol ketidan savol berib, yarim so‘roq olib borishadi, to‘rtinchilari nima, qachon vanima uchun vashu kabilarni aniqlashga astoydil urinishadi .

Do‘stlaringizdan birortasi bilan intervyu o‘tkazishni mashq qiliboling, undan o‘z tanqidiy fikrlarini bildirishni so‘rang. Suhbatdoshingizga firmaning nashrlarida javob topish oson bo‘lmagan kamida beshta savol bering. Suhbatga kirishuvchining ehtimol tutilgan savollarini o‘ylab ko‘ring va ularga oldindan javob tayyorlab qo‘ying. Birining ketidan ikkinchisi keladigan intervyuga yo‘l qo‘ymang, chunki ular holdan toydirishi mumkin. 6. Intervyuga o‘ta modaga mos kiyinibkelgandan ko‘ra odmiroq kiyinib (konservativ) kelgan ma’qul . 7. Suhbatga borishda o‘n daqiqa oldin kelgan ma’qul, shunda intervyuboshlanishidan oldin fikrlarni jamlab olishga imkon bo‘ladi. Suhbat o‘tkaziladiganlar orasida sizning familiyangiz borligini tekshirib ko‘ring, suhbat o‘tkazuvchining familiyasi va xona raqamini eslab qoling. 8. O‘zingiz to‘xtalib o‘tishni xohlayotgan asosiy holatlarni takrorlaboling. Intervyu vaqtida. 1. Salomlashaturib suhbatdoshingizningqo‘lini qattiq qisib qo‘ying. Suhbato‘tkazuvchi sizgao‘zini tanishtirgan shaklda o‘zingizni tanishtiring. Dastlabki yaxshi taassurot qoldirishga harakat qiling. 2. O‘zingizni tuting. Erkin bo‘ling. Vaqti-vaqti bilan jilmayib qo‘ying. Suhbat paytida optimistik kayfiyatni saqlang. Albatta suhbat o‘tkazuvchining ko‘ziga qarang, qaddingizni to‘g‘ri tuting, aniq va dona-donaqilib gapiring. qo‘llaringizni chalishtirmang, bezaklar, sochlarni o‘ynabturmang. Stulga o‘ng‘ay o‘rnashib o‘tiring. Hatto sizgataklifqilishsa ham chekmang. Yoningizda qisqacha ma’lumotnomaning bir nechta qo‘shimcha nusxasi bo‘lsin. O‘zingiz haqidagi hikoyani aniq yodlab oling. O‘zingizning tijorat vajlaringizni bayon qiling. qisqa javoblardan qoching, lekin sergap ham bo‘lmang. Suhyuatning katta qismida suhbat oluvchiga tashabbusni o‘z qo‘liga olishiga imkoniyat bering, lekin passiv bo‘lmang. Suhbatni siz suhbatdoshingizga bayon qilishni xohlagan muammolarga burib yuborishga qulay imkoniyat toping.

Suhbatning yakunlovchi qismi - o‘zingizning eng muhim vajingizni bayon qilish yoki suhbatni ko‘tarinki ruhda tugatish maqsadida siz uchun dolzarb bo‘lgan savolni qo‘yishga eng qulay vaqtdir. 8. Intervyuni tugatishning «tashabbuskori» bo‘lishdan cho‘chimang. Masalan, “men bu yerga juda qiziqib qoldim va menga sizning suhbatingiz juda yoqdi” - deyishingiz mumkin . Intervyudan so‘ng. 3. Intervyudan qaytibkelgandan keyin uning asosiy momentlarini yozib qo‘ying.Sizga kim javobberishi kerakligiva qarorni qachon kutish mumkinligini yozib qo‘yishni unutmang. 4. Sizga berilgansavollar,sizbergan javoblar, o‘z dalillaringizni bayon qilish va suhbat o‘tkazgan kishining konkret vajlarga javob ta’sirini (qiziqish, zerikish va sh.k.) nuqtai nazaridan intervyuni obyektiv tahlilqilibchiqing. 5. Minnatdorchilik bildirilgan xat yuboring, unda biror qo‘shimcha holatlar va kengroq axborot berishga tayyor ekanligingizni bildiring. 6. Kelishilgan muddat ichida javob olmasangiz, ishlarning holati haqida bilish uchun suhbat o‘tkazgan shaxsga yozib yuboring yoki telefon qiling . Ishni oxirigacha yetkazing. Omad kelgan taqdirda sizni tashkilotga suhbat uchun chaqirishadi. Firmadagi intervyu bir necha soatga yoki ba’zan esa bir kunga cho‘zilib ketishi mumkin. Intervyu davomida sizning manfaatdorligingiz, yetukligingiz, ishtiyoqingiz, fikrlashingizning mantqiyligi, firma haqidagi bilimlaringiz darajasi va kasbiy bilimlaringizning chuqurligini diqqat bilan baholashadi. Siz esa o‘zingiz uchun alohida qiziqish uyg‘otadigan savollarni berishingiz lozim. Agar hammasi yaxshi bo‘ladigan bo‘lsa, keyin sizni bu tashkilotga ishga olishlarimumkin. Kelgusida o‘zingizni noqulay sezmaslik uchun uchrashgan odamlarning ismini eslab qoling .

Adabiyotlar : 1. Каримов И.А. Бош мақсадимиз -кенг кўламли ислоҳотлар ва модернизация йўлини қатъият билан давом эттириш. Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримовнинг 2012 йилда мамлакатимизни ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш якунлари ҳамда 2013 йилга мўлжалланган иқтисодий дастурнинг энг муҳим устувор йўналишларга бағишланган Вазирлар Маҳкамасининг мажлисидаги маърузаси. // Халқ сўзи, 2013 йил 19 январь, №13(5687). 2. Маркетинг в отраслях и сферах деятельности. Учебник. / Под ред.проф. В.А.Алексунина. - М: «Дашков и К», 2006. -716 с. 3. Маркетинг в отраслях и сферах деятельности. Учеб. пособие / Под ред. д-ра экон.наук,проф. Н.А. Нагапетьянца.- М: Вузовский учубник, 2006.- 272 с. 4. Маркетинг: Учебник для вузов/ Н.Д.Эриашвили, К.Ховард, Ю.А. Ципкин идр.; под.ред. Н.Д. Эриашвили. -М: ЮНИТИ-ДАНА, 2009,631 с. 5. Беляев В.И. Маркетинг: основы теории и практики. Учебник. - М: КНОРУС, 2010. - 680 с. 6. Ergashxodjaeva Sh.J., Qosimova M.S., Yusupov M.A. Marketing. Darslik. - T.: TDIU, 2011. -202 b. 7. Soliyev A., Buzrukxonov S. Marketing, Bozorshunoslik. Darslik. – T.: Iqtisod- Moliya, 2010.- 424 b.

Похожие

Sanoat korxonalari marketingi

Xizmatlar marketingi

Agrosanoat marketingi

Bank marketingi

Sanoat marketingi