Меҳмонхона бизнесида сифат тушунчаси ва моҳияти - Экономика - Рефераты

Меҳмонхона бизнесида сифат тушунчаси ва моҳияти

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

109.5 KB

Меҳмонхона бизнесида сифат тушунчаси ва моҳияти Режа: 1. Сифат тушунчаси ва моҳияти 2. Хизмат кўрсатиш сифати модели 3. Сифатни бошқариш тизими 4. Меҳмонхонада хизмат кўрсатиш сифатини ошириш дастурларининг ишлаб чиқилиши 5. Сифат бўйича бошқарувчи хизмати

1. Сифат тушунчаси ва моҳияти Биринчидан, «сифат» дейилганда хизматларнинг истеъмолчида қаноатланиш ҳиссини уйҚотадиган хоссалари ва характерли хусусиятлари, ёки мижозда қониқиш ҳолатини кучайтирувчи камчилик-нуқсонларнинг бўлмаслиги тушунилади. Иккинчидан, сифат техникавий ва функционал тариқасида кўриб чиқилиши мумкин. Техникавий сифат — бу хизматчилар билан ўзаро таъсирдан кейин мижоз ихтиёрида қолган нарсадир. Масалан, техникавий сифат — меҳмонхонадаги номер, ресторандаги таом, чироқлар ёқимли ёритиши, интерьер ва ҳоказо. Функционал сифат — бу хизматларни ҳавола этиш жараёни. Масалан, мижоз номерни резервлаштиради, эшикда швейцар саломига алик олади, қабул қилиш хизматида рўйхатдан ўтишни амалга оширади, номерга кузатиб қўйилади ва ҳоказо. Меҳмонхонага келиб жойлашиш тажрибаси — функционал сифатга бир мисол. Сифатнинг таҚин бир типи — ижтимоий, ахлоқий сифатдир. Ижтимоий сифат хизмат ҳавола этилмагунига қадар истеъмолчи томонидан баҳоланиши мумкин бўлмаган ва кўпинча хизматни сотиб олгандан кейин ҳам баҳолаш имкони бўлмаган ишонтириш сифати тариқасида кўриб чиқилади. Масалан, айрим меҳмонхона менежерлари унинг ёнҚиндан сақланиш тизими жойлашувини билмайдилар. Бошқалар эса билади, аммо ўз бўйсунувчиларига ҳргатиш керак эмас деб ҳисоблайди. Ана шу камчилик ёнҚин рўй бермагунига қадар меҳмонларга нисбатан ҳеч қанақанги таъсирга эга бўлмайди. Сифатнинг ахлоқий аспекти — хизматлар ишлаб чиқилаётганда ва ҳавола этилаётганда бундай хизматларнинг хоссалари зиён-заҳмат етказилишини йўққа чиқарадиган ва мижозлар ҳаёти ва саломатлигига таҳдид яратмайдиган бир тарзда бўлиши борасида меҳмонхона жавобгарлигидир. Кейинги пайтларда меҳмонхоналар раҳбарлари ўз мижозлари учун экологик жиҳатдан

тоза яшаш муҳитини яратишнинг фойдали томонига эътибор қаратмоқдалар. Жумладан, улар интерьерларни безатаётганда синтетика ўрнида натурал (табиий) материаллардан, чойшаблар учун табиий ипакдан ва пахта матоларидан фойдаланишга интилмоқдалар, кучли таъсир қилувчи ва зарарли тозаловчи воситалар ва ҳоказоларни қисқартирмоқдалар. Бу ҳаракатлар мижозларнинг қаноатланиш ҳиссига таъсир этмаслиги мумкин, аммо улар муҳимдир, негаки узоқ муддатли истиқболда инсон борасидаги Қамхўрликка қаратилган ва кўнгилсиз нохуш вазиятларни бартараф этиши мумкин. Меҳмонхонада сифат доимийлигини сақлаб туришнинг асоси меҳмонхонадаги кесишув нуқталарини тушуниш, тўғри фойдаланиш ва хизмат кўрсатиш билан тўйинтириш саналади. «Кесишув нуқтаси» дейилганда мижоз ва меҳмонхона ходими ўртасида контакт содир бўладиган ҳар қандай нуқта тушунилади. Тасаввур қилингки, биз сиз билан Истамбулдаги қандайдир «Four Season» деган отелда тўхташга тараддудланмоқдамиз. Самолётимиз «Истамбул» аэропортига бориб қўнади, ўз багажимизни кутганча, ана, карусел деб аталмиш нарса олдида турибмиз. Бирдан бизлардан биримизнинг миясига мобил телефон орқали отелга қўнҚироқ қилиш Қояси келиб қолади, бинобарин, у ерда биз учун жойлар бронлаштирилган, бизни олиб келиш учун аэропортга машина жўнатилганини ва ҳайдовчи бизни қаерда кутиб олишини текширгимиз кепқолади. 1-кесишув нуқтаси: Телефон гўшагидаги овоз. Тез орада уланишдан кейин телефон оҳангдор гудоклар узоқ симфониясини беради. Шунда сизга ана шу бутун «мусиқа асари»ни ўн марта сизнинг ҳисобингиздан бошидан охиригача тинглашгандек туюла бошлайди, энди сиз босиқ ва узоқ кутилган «Алло»ни эшитасиз. Сиз, сизга чиндан ҳам Номаълум учувчи объектдан эмас, балки «Тўрт фасл» меҳмонхонасидан жавоб беришганига ишонч ҳосил қилгингиз келади. Бу чиндан ҳам «Тўрт фасл» меҳмонхонасидан эканини тасдиқлаб

олиб, сизнинг кейинг барча хабарларингиздан баландроқ бўлмиш овоз шундай қўшимча қилади: «Гўшакни қўймасдан туринг!» ва анча вақтга қўқолади. Овоз таҚин қайтиб келганда сиз кимлигингиз ва қаерданлигингизни айтасиз, сиз учун автомашина ёки микроавтобус жўнатишгани ҳақида сўрайсиз. Овоз эса: «Бир минут сабр қилинг!» дейди ва таҚин танаффус. Сиз қаердадир қандайдир телефон узоқ жиринглаганини эшитасиз. Ниҳоят, трубкани регитатура вакили олади, «Сизга нима керак, ўзи?» деган савол бериш учун шундай қилади. Сиз таҚин отингизни айтасиз ва ўх илимосингизни такрорлайсиз. «Сизни эртага кутамиз!» дейди рўйхатга олувчи. — Дарҳақиқат, етиб келганингизга ишонч ҳосил қилдингизми?!» Сиз бу масалада ҳеч қанақанги шак-щубҳа йўқлини, чиндан ҳам аэропортда эканлигингизни, донги чиққан карусел ёнида турганлигингизни айтасиз, сиздан бошқа рейсингиздан бирон киши қолмаганини билдирасиз. Узоқ давом этган дискуссиядан кейин сизга сиз ва шерингиз учун хона топишларини, ҳайдовчи эса сизни божхона залидан чиқаверишда кутиб олишини айтишади. 2-кесишув нуқтаси. ҳайдовчимиз. 1 сотату 20 минутдан кейин ниҳоят ҳайдовчи келади. Ўайдовчи — ҳеч қандай йўл кўрсатувчи ҳайдовчи белгиларсиз бўлмиш номаълум ёшдаги ҳайдовчи сизга биров мундоқ таги- тублик қилиб сиз қаерда кутишингизни тушунириб қўймаганини, шунинг учун кечикиш учун жавоьгарлик унинг зиммасида бюўлмаслиги тўғрисида сизга ахборот беади. Микроавтобус отел ёнига келиб тўзтаган паллада сиз багах бўлмасидан жомадонларингизни чиқариб оласиз, ҳайдовчи эса ёнингизда қўлларини чўзганча бемалол тураверади. 3-кесишув нуқтаси. 2. Хизмат кўрсатиш сифати модели Меҳмонхона хизматлари сифатини бошқариш амалиётида беш поҚонали ёки концептуал сифатида машҳур бўлган зизмат кўрсатиш сифати моделидан

фойдаланилади. У хизмат кўрсатиш сифатини мижоз умидворликларини қаноатлантириш нуқтаи назаридан белгилайди. Модел иламини амалга оширганлар сўзларига қараганда, хизмат кўрсатишдаги биринчи қадам мижоз нимани кутаётганини билиш ва меҳмонхона қандай қилиб ана шу умидворликларни энг яхши сифат билан рўёбга чиқаришни англаш саналади. Биринчи по ғ она . Истеъмолчи умидворликлари ва меҳмонхона раҳбарияти реакцияси. Мазкур босқичда меҳмонхона раҳбарияти уларнинг мижозлари нимани хоҳлаётганини тушунмайди. Улар ўз мижозлари талабномаларини билмайдилар. Кўпгина меҳмонхоналар бозор талабларини аниқлаштириб олиш учун олдиндан тадқиқотлар ўтказадилар, аммо шундан кейин раҳбарият фирма ичидаги муаммоларига диққат-эътиборини жамлайди ва мижозлар эҳтиёжларини ўзгариши борасида унутиб қўядилар. Башарти, агар хизмат хоссаси ўзгартирилишига муҳтож бўлса, у эса ўхшармаса, унда маркетинг-микс бутун бошли бозор учун камроқ жозибали бўлиб қолади ва мижозда умидворликлар шаклланиши даражаси ортиб кетади. Маркетинг ҳаракатлари бўлмаганда мижоз Сизнинг хизматларингиз мавжудлиги ҳақида ҳеч нимани билмаслиги ҳам мумкин. Менежерлар ўз ҳаракатланрини ҳар томондан идрок этиб англашлари, меҳмонлар билан суҳбатлашаётганда тескари алоқага ҳам эга бўлишлари лозим. Бунинг учун эса маркетинг ахборот тизимидан фойдаланиш ҳам керак бўлади. Масалан, қабул қилиш ва жойлаштирув хизмати раҳбари 15 минут давомида меҳмонлар етиб келиши тизимини ишлаб чиққан эди. Бироқ меҳмонлар 10 минутдан кейин безовталанишларини намойиш эта бошлайдилар. Мижозлар билан гаплашиб кўрган менежер улар учун кутишнинг критик вақти 15 эмас, 10 минут эканлигини билиб олади. Иккинчи по ғ она. Хизмат кўрсатиш сифати спецификацияси раҳбарият томонидан идрок этилиши.

Менежерлар уларнинг мижозлари нималарни хоҳлашини биладилар, аммо уларни қанотатлантириш таъминловчи тизимларни ривожлантиришга қодир эмаслар ёки буни хоҳламайдилар. Бунинг учун бир қанча сабаблар мавжуддир: • хизмат кўрсатиш сифатига ноадекват муносабат; • ижро этилиш даражаси тушуниш етишмаслиги; • вазифаларни ноадекват стандартлаштириш; • мақсад йўқлиги. Айрим меҳмонхоналар тезроқ фойда олишга интиладилар ва ўз персонали ёки сабоб-ускуналарига сармоя сарфлашни хоҳламайдилар. Бунда айни маҳалда хизмат кўрсатиш сифати билан боғлиқ бўлган муаммолар муқаррар вужудга келаверади. Айланма капитал етарли дараждасини таъминлашдан воз кечадиган меҳмонхоналар раҳбари 2-поҚонада хатога йўл қўйишлари мумкин. Баъзида Меҳмонхона корхоналари раҳбарларига ушбу шароитда мавжуд муаммони ҳал қилишнинг ечими шунчаки йўқдек бўлиб туюлади. Масалан, етиб келган ишбилармон кишиларнинг кўпчилиги нонуштадан кейин меҳмонхонадан жўнаб кетишни хоҳлайдилар. Меҳмонхона раҳбарлари бу вазиятни ресторанда ҳар эрта навбати билан кўрадилар, аммо ҳеч қандай тадбир қўлламайдилар, негаки ана шу серташвиш паллада ёрдам учун қўшимча ходимларни ёллашни хоҳламайдилар. Ва ниҳоят, мақсадлар меҳмонхона ходимлари томонидан қўллаб- қувватланиши керак. Раҳбарият бўйсунувчиларга уларнинг иши натижасини кераклича баҳолаш орқали ўз мадади ва қўллаб-қувватлашини намоён этиши лозим, бунда раҳбариятнинг ходимлар билан мулоқот қилиши ва алоҳида язши ишлаётганларни мукофотлаш ҳам дуруст натижа беради. Учинчи по ғ она. Хизмат кўрсатиш сифаинининг раҳбария томонидан инкишоф этилиши, аммо меҳмонхонада хизматлар тақдим этилаётган «персонал»нинг бир четга суриб «ўчириб қўйилиши».

Бу поҚона раҳбарият мижозларда қандай эҳтиёжлар борлигини тушунадиган ва сифатга нисбатан қандай талаблар ишлаб чиқилганини биладиган, аммо хизматчилар ана шундай хизмат кўрсатиш дараждасига қодир бўлмаган ёки уни кўрсатишни хоҳламайдиган бир пайтда вужудга келади. Ана шу поҚоналда корхона ходими ва мижоз ўзаро таъсир ва ҳамкорликка киришадиган «ҳақиқат оналари»да рўй беради. Учинчи поҚонада хизмат кўрсатишни тақдим этиш учун техника (асбоб-ускуналар)дан фойдаланадиган хизмат кўрсатувчи персоналнинг ҳаракатлари хатоларга камроқ дучор бўлади. Машиналар деярли хато қилмайди, меҳмонлар эса машиналар томонидан эътиборни камроқ кутади. Масалан, меҳмонхонада компьютер восита рўйхатга олиш амалга ошириладиган меҳмон машина унга салом беришини ёки энг яқин дўкон ёхуд кинотеатьр қаердадлигини кўрсатиб қўйиши иложи борлигини кутиб ҳам ўтирмайди. Отеллардан бирида мижоз унинг кранидан иссиқ сув оқиб тукрмагани хусусида шикоят қилганида оқсоч аёл «Ўа, роса чатоқ бўлибди» деб жавоб берган ва номердан чиқиб кетган экан. Мижоз, эҳтимол, оқсочнинг юморини муносиб баҳолаган, аммо, унга барибир бу нарса ёқмаган. Учинчи поҚонадаги ана шу хато персоналнинг ҳаддан ташқари кўп мижозлар нафари билан муомала ва мулоқот қилишдан ортиқча ташвишланиши ва ортиқча иш юкланмаси бўлишидан келиб чиқади. Хизматчилардан эса, аммо, меҳмоннинг барча муаммони шайлик ва ҳозирлик билан ҳал этишига умидвор бўлишади, бу нарса амаалга ошмаган тақдирда эса, меҳмон хизмат кўрсатиш сифатидан кўнгли тўлмаганча норози бўлиб қолаверади. Ана шу по ғ онадаги хатолар ички маркетинг дастурлари орқали камайтиирилиши мумкин. Меҳмонхонада сифат устидан назорат хизмати саъй-ҳаракатлари, кадрлар бўлимининг ёллаш устидан, ўқитиш, меҳнат шароитини назорат қилиш ва ходимларни раҚбатлантириш тизимини ривожлантириш ана шу босқўичда хатоларни бартараф этишнинг асосий усуллари саналади.

Тўртинчи по ғ она. Хизмат кўрсатишни ҳавола этиш ва мажбуриятлар. Тўртинчи поҚона меҳмонхона таклиф этишига қараганла кўпроқ ваъда берганида вужудга келади. Масалан, реклама брошюрасиа меҳмонхонадаги номердан денгиз манзараси кўриниб туриши ваъда қилинган эди. Бироқ реалликда эса деразадан фақат шаҳар кўриниб турибди, денгиз эса уфқ чизиҚида. Маркетинг бўйича мутахассислар эса улар фақат ниманики ваъдан қилган бўлса ўшани ҳавола этиш билан қаноатланишлари лозим. Мунтазамлиикка риоя этилиши хизматларни ҳавола қилишда муҳим аҳамият касб этади. Муҳташам отел, ҳатто, башарти, унда битта мижоз яшаб турган тақдирда ҳам хизмат кўрсатишни ҳавола этиши лозим. Таваккал ўлпони нархини тўлаб қўйишга ҳамиша шай туриш ва юксак тоифали меҳмонхона бўлиб қолавериш керак. Хизмат кўрсатишни ҳавола этиш ва хизмат кўрсатиш сиёсати ягона бир ҳодиса эканлигини ҳам назарда тутиш зарур. Бунда иккиёқлама стандартлар бўлиши мумкин эмас. Масалан, меҳмонхона кассири ўз ҳаракатларини мотивацияламасдан кредит карточкаси бўйича мижоздан тўловни қабул қилиб олишни рад этди дейлик. Боз устига у, гарчи бир ой олдин айнан шу меҳмондан худди шу карточка бўйича тўловни ҳабул қилиб олган бўлса-да, нақд пул билан тўлашни таклиф этди. Ана шу қоидаларга мос келмаслик ушбу поҚонада хатоларга олиб келади. Бешинчи по ғ она. Мўлжаллаб кутилганидек хизмат кўрсатилиши ва таклиф этилган хизмат кўрсатилишини идрок этиб қабул қилиш. Бу по ғ она — қолган бошқаларидан бир ҳосиладир. Олдинги поҚоналардан исталгани миқёсларида ортиб бориши мумкин бўлдганилиги туфайли бешинчи поҚона ҳам кутилаётган хизмат кўрсатиш сифати ва ҳақиқатда ҳавола этилгани ўртасидаги тафовут туфайли ўсиб бориш имкониятига эга бўлади. Мўлжаллаб кутилаётган сифат — бу меҳмон меҳмонхонадан олишни мўлжаллаб кутаётган сифатдир. Ўавола этилган хизмат кўрсатиш — бу, меҳмонхонадан олганини меҳмон ҳис этишидир. Башарти, агар меҳмон

мўлжаллаб кутганидан камроқ олса, у қаногатланмасдан қолади ва бу отелган ҳеч қачон бошқа қайтиб келмайди. Хизмат кўрсатиш сифати таҳлилининг беш поҚонали модели меҳмондўстлик индустриясида сифатли хизмат кўрсатилишги ҳавола этишни рисоладагидек тушунишни таъминлайди. Уни ўргана туриб, биз сифатли хизмат кўрсатилишини ташкил этишнинг потенциал муаммоларини тушуниб олишга муяссар бўлишимиз мумкин. Бу нарса шунингдек бизга хизматларни ишлаб чиқариш ва ҳавола этиш ҳар бир стадиясида юзага келувчи ҳкар қандай муаммони ҳал қилишда ёрдам беради. 3. Сифатни бошқариш тизими Сифатни бошқариш Меҳмонхона корхонасида хизматлар ташкил этиши ва ҳавола этилишини назорат қилувчи бошқарув тизими мавжуд бўлишини тақозо этади. Пресонални танлаб олиш ва уни ўқитиш биринчи тизим саналади. Персоналнинг компентенцияси хизматлар сифатини бошқариш учун улкан аҳамият касб этади. Меҳмонхона маъмурияти персоналда юқолри сифатли хизматларни ҳавола этиш учун зарур билим ва малака бўлиши мақсадида ҳар доим Қамхўрлик қилиши лозим. Ходимлар, ҳавола этилаётган хизматлар концепцияси моҳиятини истеъмолчига қадар етказиб қўйиш учун етарлича юқори коммунация даражасига эга бўлиши лозим. Персонал хушмуомалалиги сифатли хизматлар ҳавола этишда муваффақиятнинг аҳамиятли омили саналади. Ходимлар қанчалик одобли, босиқ ва истеъмолчига эътиборли эканлигига ҳавола этилаётган хизматлар сифати ҳам боғлиқ бўлади. Ходимларда хизматлар ҳавола этишга нисбатан ҳозиржавобликни тарбиялаш лозим. Мижозлар томонидан талаб қилинаётган хизматларни

тезроқ ҳавола этишга ходимлар хоҳиш-истак, қизиқиш ва лаёқат кўрсатаётганини назорат қилиб туриш зарур. Ва, ниҳоят, мижозлар билан бевосита алоқада бўладиган ходимларни ваколатлар билан, ҳатто лавозим мажбуриятлари доирасидан ташқарида бўлган, аммо муаммоларни тез ва самарали ҳал қилишга ва мижозлар кетиб қолишини бартараф этишга имкон берадиганлари билан ҳам қувватлантириш керак. Иккинчиси — персонални қўллаб-қувватлаг ва қаноатлантириш тизими. Меҳмонхона корхоналарининг саводхон ва ишбилармон раҳбарлари истеъмолчиларнинг меҳмонхонага нисбатан муносабати кўп ҳолларда персонал кайфиятига боғлиқ бўлади деб ҳисоблайдилар. Улар ички маркетинг ўтказадилар ва хизмат кўрсатишнинг юксак сифати учун ходимларни қўллаб-қувваптлаш ва муофотлаш тизимини ишлаб чиқадилар. Хизматларнинг раҳбарлари ходимларнинг ўз ишидан қониқиш даражасини доимий асосда текширишлари лозим. Ходимларнинг ишдан қониқиш даражаси, башарти, агар меҳмонхона раҳбарияти ҳаётий муаммоларни ҳал қилишда ёрдам берса, янада ортади. Учинчиси — сифат устидан назорат ва меҳмонхонада хизматлар кўрсатилиши жараёнини стандартлаштириш. Одатда меҳмонхона маъмурияти хизматлар тақдим этилишининг уларни ишлаб чиқариш жараёни схематик акс эттирувчи таомил-амалиётлари рўйхатини ишлаб чиқади. Бироқ, керагидан ортиқча стандартлаштириш ҳавола этилаётган хизматларни қашшоқлаштириб қўйишини назардан қочирмаслик ҳам керак. Хизматларни саноат конвейерига қўйишга уриниш ёки сарф-харажатларни қисқартириш еҳмонхона рентабеллигини қисқа муддатга ошириши мумкин. Шунинг баробарида ана шу ҳаракатлар узоқ муддатли истиқболда меҳмонхонанинг инновацияларга лаёқатини пасайтириб юборади, шунингдек, хизмат кўрсатишнинг юқори даражасини сақлаб қолиш, мижозларнинг ўзгараётган эҳтиёжлари ва хоҳиш-истакларига мослашувчан жавоб қайтариш иқтидорини заифлаштиради.

Тўртинчиси — меҳнат унумдорлигини назорат қилиш тизими. Меҳмонхоналар раҳбарияти харажат паст даражасини сақлаб қолган ҳолда меҳнат унумдорлигини оширишга эришадилар. Ана шу мақсадда одатда қуйидаги усуллардан фойдаланилади: • персонал касбий тайёргарлигини ошириш; • сифатга зиён етказмаган ҳолда ҳавола этиладиган хизматлар ҳажмини ошириш; • хизматлар ишлаб чиқарилишининг техникавий жиҳозланишини яхшилаш; • хизмат кўрсатишга инсон меҳнати сарфиётини камайтирувчи инновацияларни жорий этиш; • хизмат кўрсатиш дифференциацияланиши — мижоз мўлжаллаб турган асосийсига қўшимча тариқасида иккиламчи (қўшимча) хизматлар туркумини ишлаб чиқиш; • мижозларни ўз-ўзига хизмат кўрсатишга ундаш (ресторандаги шведча стол); • меҳнат унумдорлиги ўсишига туртки беришга имкон яратувчи янги ресурс тежовчи технологияларни қўллаш. Бешинчиси — шикоятлар ва таклифларни таҳлил қилиш тизими, мижозлар таркибини ўрганиш, рақобатчилар хизматлари сифатини ўз хизматларини ҳавола этиш сифати билан муқоясалаш ёрдамида мижохларнинг хизматлар кўрсатилишидан қаноатланиши даражасини назорат қилиш. Шикоятлардан рақобатчиларга нисбатан устунликни қўлга киритиш қимматли манбаи сифатида фойдаланувчи меҳмонхоналар ана шу устунликни қўлдан чиқазмаслик учун уларга самарали ишлов бериш механизмини яратадилар. Шикоятлар ишни янада такомиллаштиришнинг эҳтимол тутиладиган йўлларига ишора қилади, норози бўлган мижозни қаноатлантиришга имкон беради. Шикоятлар, шунингдек, келажакда мижозларни қаноатлантириш, иш юкланмаси қисқаришидан сақланишга ва ҳозирги паллада меҳмонхона ишончни орттиришга имкон беради.

Турли-туман тадқиқотлар, намунали меҳмонхона стратегик режалаштириш тизими мавжудлиги билан, раҳбариятнинг хизмат сифатини оширишга интилиши билан, хизмат кўрсатишнинг юксак стандартлари, ҳавола этилаётган хизматлар устидан назорат қилиш тизими, истеъмолчилар шикоятларини қаноатлантири тизими билан характерланишини кўрсатди. Унда персоналга ва харидорларнинг қаноатланишига алоҳида эътибор қаратилади. 4. Меҳмонхонада хизмат кўрсатиш сифатини ошириш дастурларининг ишлаб чиқилиши Хизмат кўрсатиш сифатини ошириш дастури меҳмонхона барча бўлинмалари саъй-ҳаракати ва куч-Қайратини ўзи ичига олади. Бу бобнинг вазифалари сирасига корхонада сифатни ялпи (тотал) бошқариш тамомил- амалиётларини деталлар билан батафсил тасвирлаб ёриб бериб кирмайди. Бироқ, меҳмонхонада хизмат кўрсатиш сифатини ошириш учун ишлаб чиқилаётган дастур 10 та асосий тамойилни ўз ичига олиши лозим, жумладан: 1. Етакчилик (йўлбошчилик, лидерлик). Меҳмонхона раҳбарияти корхонанинг қайси мақсадга хизмат қилиши ва келажакда ривожланиши борасида аниқ-тиниқ тасаввурга эга бўлиши лозим, аммо бу кифоя қилмайди. Раҳбарлар шунингдек ана шу тасаввурни ўз қўл остидагиларигача етказишлари ва уларни шунга ишонишга ва эргашишга ишонтириши керак. Дуруст лидерлар ҳам хизматчиларга, ҳам мижозларга кўриниб турадиган ҳаракатлар воситасида сифатли хизмат кўрсатилиши мақсадини кўзлайдилар. 2. Меҳмонхонанинг барча бўлинмаларида маркетинг ёндошувини жорий этиш. Маркетинг концепцияси у бутун бошли ташкилотни қизил чизиқдек кесиб ўтиши лозимлигини назарда тутади. Отелда меҳмонларга хизмат кўрсатиш бўйича маркетинг функцияларини бажариш — маркетинг бўлимидан ташқарида ҳам ходимларнинг мажбурияти эканлигини ҳамиша

назардан қочирмаслик лозим. Бундан ташқари меҳмонхонадаги маркетинг бўлими ҳар битта бўлинманинг ишида иштирок этмоҚи лозим. 3. Мижозлар эҳтиёжларини тушуниш. Мижозлар сифатни язши ҳис этадилар. Хизмат кўрсатишнинг юқолри сифатига эга бўлган меҳмонхоналар ундан бозор нималарни талаб қилишини биладилар. Меҳмонхона томонидан таклиф этилаётган хизмат мақсадли бозор учун мўлжалланган бўлиши ва ўз камгакига эга бўлиши лозим. 4. Меҳмонхона бизнеси мақсад ва вазифаларини тушуниш. Сифатли хизмат кўрсатилишини ҳавола этиш меҳмонхоналар ходимлари барча командалари бир текисда равон ишлашини талаб қилади. Ўар битта бўлинма хизматчилари уларнинг иши бутун жамоат фаолияти натижаларига қандай таъсир қилишини тушуниб етишлари лозим. Айрим отелларда персонал «кесишадиган» хизмат кўрсатиш ўргатиладики, бунда ходим ишларнинг ҳар хил турларини бажараверади. Бундай ўқитиш ходимга турдош касбларни эгаллашга имкон яратиб беради ва бошқа ихтисослар бўйича ишлар моҳиятини тушунишга ёрдам беради. 5. Ишда асосий ташкилий тамойилларни қўллаш. Меҳмонхона иши дуруст режалаштирилган ва яхши бошқарувга эга бўлиши керак. Бу нарса бошқарув концепцияси лойиҳасини ишлаб чиқишдан бошланади. Бошқарув меҳмонхонада хизмат кўрсатилиши мижоз ва танланган бозор сегменти учун манфаатдорликни таъминлайдиган бир тарзда ташкиллаштирилиши лозим. Айни маҳалда бунда меҳмонхона ходимларини бошқарув ахборотлари билан таъминлайдиган тизим яратиш зарур. Ана шундай тизим персонални ёллаш ва уни ўқитиш, хизматларни харид қилиш таомил-амалиётлари, бошқарув ахборотлари тизими, номерларни бронлаштириш тизими, меҳмонхона асбоб- ускуналари техникавий хизмат кўрсатиш тизими, сифатни назорат қилиш тизими, таъминот ва ҳоказоларни ўз ичига олади. Сифатли хизмат кўрсатилиши таъминланадиган меҳмонхоналарда операцион жараёнлар дуруст йўлга қўйилган бўлади.

6. Эркинлик омиллари. Биринчи тоифали тўрт ва беш юлдузли меҳмонхоналарда мижозга кўпроқ йўналтирилган персоналлаштирилган хизматлардан фойдаланишни кўзлайдилар. Хизматларни ҳавола этиш тизими зўрма-зўраки тиқиштириладиган бўлмаслиги ва мослашувчан бўлиши керак. Хизматчилар мижозга унинг эҳтиёжларига мос равишда хизмат кўрсатиш учун ўз ҳаракатларида маълум эркинлик даражасига эга бўлишлари керак. Улар қатъий йўриқномалар ва қаттиқ қоидаларга боҚланиб қолмасликлари зарур. Бўлинмалар раҳбарлари ходимлар ишини қўллаб-қувватлашлари ва хизматчиларга мижозга керакли тарзда хизмат кўрсатишга халақит берадиган қоидалар ва йўриқномалар кўринишида турли-туман тўсиқлар ўрнатиб қўймасдан, балки ишнинг йўналишларини кўрсатиб қўйишлари керак. 7. Мос келувчи технологиялардан фойдаланиш. Технологиялардан маркетинг муҳити ўзгаришларини назорат қилиб туриш, операцион тизимларга ёрда бериш, мижозлар маълумотлар базасини ривожлантириш ва улар билан алоқани сақлаб қолиш методларини такомиллаштириш учун фойдаланилади. Масалан, «меҳмон тарихи» компьютер кичик тизими мижозга сифатли хизмат кўрсатилишига монелик қилиши мумкин бўлган муаммоларни аниқлаш учун огоҳлантириш тизими сифатида хизмат қилади. Бошқа бир тизим — PMS (бинони бошқариш тизими) техникавий хизмат кўрсатиш цикллари номерларни профлактик таъмирлаш тўғрисида ахборот беради. 8. Кадрларни самарали бошқариш. Раҳбариятнинг ҳаракатлари — меҳмонхона жамоаси билан мулоқот қилишнинг ягона йўлидир. Ўар қандай даражадаги раҳбар хизматчилар у ёки бу вазият унинг реакцияси устидан кузатиб туришини ва унинг юриш-туриш ва хулқ-атворини ўрганишини тушуниши лозим. Мабодо меҳмонхона директори полда тушиб ётган бир варақни ердан олса, унда хизматчилар айнан шундай ишни қиладилар. Битта команда сифатида иш кўраётган ходимларнинг жамоавий иши муҳимлигини алоҳида таъкидловчи менежер ишлаб чиқариш интизомини янада мустаҳкамлаши ва жамоа ишончига суяниб иш юритиши мумкин.

Хизматчилар қандай қилиб самарали ишлаш мумкинлини биладиган бир тарзда бошқариш зарур. 9. Стандартларни белгилаш, бажарилган ишларни баҳолаш ва раҚбатлантиришлар тизимини жорий этиш. Хизмат кўрсатиш сифатини яхшилашнинг энг муҳим усули хизмат кўрсатиш стандартларини ва унинг мақсадларини белгилаш, кейин эса бошқарувчилар ва хизматчиларни ана шунга ўргатишдир. Ана шу стандартлар узлуксиз орти бориши, уларни бажараётган хизматчилар эса тақдирланиши лозим. Сифатни бошқари дастури мижозларга хизмат кўрсатиш стандартларини ва ходимнинг меҳнати ана шу стандартларга қанчалик мос тушишини баҳолаш методларини ишлаб чиқишни ўз ичига олиши керак. Ходимлар билан мулоқотни улар маъмурият томонидан ўз ишларига баҳо оладиган бир тарзда олиб бориш керак. Бундан ташқари, мижозлардан олинган уларнинг айрим хизматлардан қаноатлангани тўғрисидаги ахборот хизматчиларнинг ишга нисбатан муносабатини ўзгартириши мумкин. Аммо бу, башарти, агар натидалар ҳамманинг эътиборига етказилган бўлса шундай бўлади, кимки яхши хизмат кўрсатаётган бўлса, ажратиб олинади ва мукуофотлашнинг махлум бир бир тури билан тақдирланади. 10. Хизматчилар билан меҳнат натижаларига кўра тескари алоқа. Меҳмонхона иши натижалари хизматчилар эътиборига етказилиши лозим. Бу нарса меҳмонхонадлорлик корхонаси олий раҳбариятидан хизматчилар билан мулоқот чоҚида ва қисман бўлимлардаги мажлислар жараёнида чиққан маъқулроқдир. Меҳмонхона ходимлари меҳмонларга нималар ёқишини ва улар нималарни яхши кўрмасликларини билишлари лозим. Улар шунингдек қайси соҳалар яхшиланаётгани, қайсилар эса аксинчалиги тўғрисида тасаввурга эга бўлишлари лозим. Меҳмонхоналардаги сифатни яхшилаш дастурларини ўрганиш натижалар ҳамма жойда бирдек эмаслигини кўрсатди.

Бир қатор меҳмонхоналарда сифатни ошириш юзасидан саъй-ҳаракатлар ижобий натижалар берган, бундай меҳмонзхонадорлик корхоналари рентабеллиги ўсган. Бироқ, бир қатор меҳмонхоналарда сифат дастурлари ишлаб кетмади. Муваффақиятсизликнинг асосий сабаблари қуйидагилардан иборат бўлган: • сифат муаммосига қизиқиш йўқолиши ва бошқарувнинг олий ва ўрта бўҚинларида масъулият етишмаслиги; • сифат бўйича ишлар учун масъул бўлган киши йўқлиги; • меҳмонхона соҳиби алмашиши. 5. Сифат бўйича бошқарувчи хизмати Замонавий меҳмонхона комплексида сифатни бошқариш бўйича назорат ва мувофиқлаширишни сифат бўйича бошқарувчи хизмати амалга оширади. Сифат бўйича бошқарувчи ҳавола этилаётган хизмат кўрсатиш ва унинг тезхнология стандартларга ҳамда санитария меъёрларига мувофиқлиги устидаги ҳар кунги назоратни амалга оширади. У бош директорга ҳисобот беради ва ўз фаолиятини меҳмонхонанинг бошқа раҳбарлапри билан яқиндан алоқада амалга оширади. Сифат бўйича бошқарувчининг бўлинмалар раҳбарлари ва ходимларга кўрсатмалари ижро этиш учун мажбурийдир. Сифат бўйича бошқарувчи кадрлар бўлими, меҳмонхонанинг бошқа бўлинмалари раҳбарлари билан биргаликда персонал ўқитилиши ва қайта тайёрланшини амалга оширади, маркетинг хизмати билан биргаликда янги Меҳмонхона ва ресторан хизматларини, технологияларини кузатиб боради ва жорий этиш учун тавсия қилади, меҳмонхонадлорлик корхонаси стратегиясини ишлаб чиқишда иштирок этади. Бу ишга мустақил экспертлар, маслаҳат ва таълим берувчи фирмалар жалб этилади. Сифат бўйича бошқарувчи хизмати маркетинг хизмати ва меҳмонхонанинг бошқўа бўлинмалари билан биргаликда сифатни ошириш

дастурлари ишламида, шунингдек, хизматлар ташкиллаштирилиши ва ҳавола этилиши устидан назорат қилувчи тизим ишлаб чиқилишида иштирок этади. Сифат бўйича бошқарувчи меҳмонхона комплексининг умумий овқатланиш корхоналари учун янги таомномалар, вино хариталари ва хизмат кўрсатиш технологиялари ишлами билан шуғулланувчи пазандачилик кенгаши ишида иштирок этади. Сифат бўйича бошқарувчи хизмати меҳмонхонада хизмат кўрсатиш сифати ва ташкиллаштирилишини яхшилашга йўналтирилган систематик ва режали ишларни амалга ошириш учун жорий этиади. Меҳмонхонада қўним топган меҳмонларнинг шикоятлари ва таклифларини таҳлил қилиш сифати хизмати ишининг муҳим аспекти саналади. Хизматга меҳмонларнинг меҳмонхонада бўлиб туриш тўғрисидаги тақризлари бўлган анкеталар келиб тушади. Ўар куни тақризлар ва таклифлар дафтари кўриб чиқилади, тегишли тўхтамлар чиқарилади. Сифат хизмати раҳбари меҳмонлардан тушаётган оҚзаки ва ёзма шикоятлар билан ишлашни назорат қилади. Сифат бўйича бошқарувчи хизмати зиммасига, қоида тариқасида, одатда меҳмонхона хизматларини сертификатлаштириш органлари, санитария ва савдо инспекциялари, ўтказилаётган текширишда иштирок этаётган органлар вакиллари билан алоқаларни амалга ошириш вазифаси ҳам юклатилади.

Адабиётлар : 1. Уокер Д.Р. Введение в гостеприимство. Учебное пособие. -М., 2002 г. 2. Чудновский А.Д. Туризм и гостиничное хозяйство. Учебник. -М., 2000. 3. Филлиповский Е.Е., Шмарова Л.В. Экономика и организация гостиничного хозяйства. - М.: ФиС, 2005 4. Сенин В.С., Денисенко А.В Гостиничнўй бизнес: классификация гостиниц и других средств размешения: Учебное пособие. - М.: ФиС, 2004. 5. Папирян Г.А., Менеджмент в индустрии гостеприимства. М.: 2000 7. Лесник А.Л., Мацицкий И.П., Чернмшев А.В. Организация и управление гостиничньш бизнесом. Учебник - М.: «Интер Универсап», 2000

Похожие

Меҳмонхона бизнесида сифатнинг мазмуни ва моҳияти

Меҳмонхона бизнесида сервис фаолиятининг моҳияти

Меҳмонхона бизнесида маркетинг ва сотувлар

Меҳмонхона бизнесида меҳнат муносабатлари

Меҳмонхона бизнесида асосий бошқариш шакллари