logo
  1. Главная страница
  2. Рефераты
  3. Экономика
  4. Jismoniy shaxslarning egalik huquqidan kelib chiqadigan soliq majburiyatlari

Jismoniy shaxslarning egalik huquqidan kelib chiqadigan soliq majburiyatlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

40.5703125 KB
Скачать
Jismoniy shaxslarning egalik huquqidan kelib chiqadigan soliq majburiyatlari Reja: 1.Jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqning soliq to‘lovchilari, soliq obyekti va bazasi. 2.Soliqni hisoblab chiqarish va budjetga to'lash tartibi. 3.Yer solig‘i stavkalari va soliqdan imtiyozlar. Jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqning soliq to‘lovchilari, soliq obyekti va bazasi. Jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq 1993-yil 28-dekabrda qabul qilingan 0‘zbekiston Respublikasining “Jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqlar to‘g'nsida”gi Qonuni bilan 1994-yildan boshlab joriy etilgan. Jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq muntazam (doimiy) undiriladigan soliq hisoblanadi, ya’ni u bir-yilda bir marta muntazam ravishda unduiladi. Jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq mahalliy soliq bo'Hb, 0‘zbekiston Respublikasi hududida bo‘lgan va unda ro‘yxatga olingan mol- mulklardanundiriladi. Jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq fiskal ahamiyatga ega bo‘lib davlat budjetining daromadlar qismini shakllantkadi. я 2006;yil *2008 у il Diagramma. Jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqning davlat budjeti daromadlaridagi salmog 4 dinamikasi" Diagramma ma’lumotlaridan ko‘rimb turibdild, jismoniy shaxslarning mol- mulkiga solinadigan soliqning davlat budjeti daromadlaridagi salmog'i o‘sish tendensiyasiga ega bo‘lib, jumladan, 2004-2006-yillarda 0,2 foizni, 2008-yilda 0,3 foizni, 2010-yilda 0.5 foizni, 2012-yilda 0,8 foizni tashkil etgan. 2015-yilda soliqning prognoz ko'rsatkichi 1,4 foiz bo‘lishi rejalashtirilgan. Bundan ko‘rinadiki, jismoniy shaxslarning mol- mulkiga solinadigan soliqning salmog'i 2015-yilda 2004- yilga nisbatan 0,2 foizli punktga ortgan. Bu holami soliq stavblarining oshirffishi, soliq obyektlarini ro£yxatga olish jarayonining jadallashuvi hamda soliq to'lovchilar sonining ortishi bilan izohlash mumkin. Soliq kodeksining 272-moddasiga muvofiq mulkida soliq solinadigan mol- mulki bo'lgan jismoniy shaxslar, chet el fuqarolan\ shuningdek yuridik shaxs tashkil etgan va tashkil etmagan holda tuzilgan dehqon xo‘jalikkri jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqni to'lovchilari bo'lib hisoblanadi. Agar ko'chmas mulk mulkdorining joylashgan yerini aniqlash imkoni bo Wa, bu mol-mulk qaysi shaxsning egaligida va (yoki) foydalanishida bo'lsa, o‘sha shaxs soliq toilovchidir. Jismoniy shaxslarning 0‘zbekiston Respublikasi hududida joylashgan uy- joylari, kvartiralari, dala hovli imoratlari, garajlar va boshqa imoratlari, joylar, inshootlar soliq solish obyekti hisoblanadi. Ko‘chmas mulkka bo'lgan huquqlami davlat ro‘yxatidan o‘tkazuvchi organ tomonidan belgilanadigan soliq solish obyektlanning inventarizatsiya qiymati to'lovchilar uchun soliq solinadigan bazadir. Jismoniy shaxslarning mol-mulkini baholash bo‘yicha vakolatli organ tomonidan aniqlangan soliq solish obyektining bahosi mavjud bo'lmagan taqdirda, mol- mulkning qonun hujjatlari bilan belgilanadigan shartli qiymati soliq solinadigan bazadir, ya’ni 0‘zbekiston Respublikasi Prezidenti qarori bilan mol-mulkning shartli qiymati belgilanadi hamda o‘matilgan stavkalar asosida soliqqa tortiladi. Bitta jismoniy shaxs bir nechta soliq solish obyekti bo‘yicha to'lovchi bo'lgan taqdirda, soliq solinadigan baza har bir obyekt bo‘yicha alohida-alohida hisoblab chiqiladi. Soliq stavkalari va soliq imtiyozlari. Jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqning stavkalari 0‘zbekiston Respublikasi Prezidenti qarori bilan belgilanadi hamda soliq toilovchilarga Moliya vazirligi, Davlat soliq qo‘mitasi va unmg quyi organlari tomonidan belgilangan tartibda yetkaziladi. Soliq stavkalari har yili keyingi moliya yili uchun 0‘zbekiston Respublikasi Prezidentinmg qarori asosida qaytako‘ribchiqilishimurakin 2015-yil uchun soliqning stavkalari quyidagi miqdorlarda belgilangan: 1-jadval Jismoniy shaxslaraing mol-mulkiga solinadigan soliqnmg STAVKALARI15 N Soliq solmadigan obyektlanung n,„n, Soliqstavkasi,mol- ulfenmg inventarize* qiymatiganisbatan foizda 1. Turar joylar , kvartiralar ( shaharlarda joylashgan , шштйу maydoni 200 kv . m dan oshiq bo ' lganIari bundan mustasno ), dala hovb qurilmalan , garajlar va boshqa imoratlar , xonalar va inshootlar 1,3 2. Shaharlarda joylashgan umumiy maydoni quyidagicha bolgan turarjoylarvakvartiralar : 200 kv.m dan oshiq va 500 kv.m gacha bo'lgan 1,6 500 kvjn dan oshiq bo'lgan 2Д Jismoniy shaxslar mol-mulkini baholash bo‘yicha organlar belgilagan inventarizatsiya qiymati bo‘lmasa, soliq undirish uchun Toshkent shahri va viloyat markazlarida 20328,0 raing so‘m, boshqa shaharlar va qishloq joylarda - 8833,0 ming so‘m miqdonda mol-mulkning shartli qiymati qabul qilinadi. Mol-mulkka bo'lgan huquqni ro‘yxatdan o'tkazuvchi organlarda belgilangan tartibda ro‘yxatga olinmagan yangi qurilgan turar joylar bo‘y 1C ha jismoniy shaxslaming mol-mulkiga solinadigan soliq mol-mulk shartli qiymatining ikki baravari miqdoridan kelib chiqib undiriladi. Ayrim toifadagi jismoniy shaxslar uchun mol-mulk solig'idan qonun hujjatlarida nazarda tutilgan imtiyozlami qo'llash maqsadida soliq solinmaydigan maydon umumiy maydonmng 60 kv.m hajmida belgilanadi. Jismoniy shaxslar tomonidan soliq solinadigan obyektlardan tadbirkorlik faohyati uchun foydalanilganda yoxud ularni yuridik shaxslarga yoki yakb tartibdagi tadbirkorlarga ijaraga berilganda shunmgdek, jismoniy shaxslar tomonidan turar joy fondi obyektlari noturar joy fondi toifasiga o'tkazilganda yoki ular tomonidan noturar joy fondi obyektlari (binolar, binodagi xonalar) mulk sifatida xarid qilinganda jismoniy shaxslaming mol-mulkiga solinadigan soliq yuridik shaxslar uchun belgilangan stavka bo‘yicha to'lanadi. Soliq kodeksining 275-moddasiga muvofiq quyidagilarning mulkida bo‘lgan mol-mulkka jismoniy shaxslaming mol-mulkiga solinadigan soliq solinmaydi: • "O‘zbekiston Qahramoni”, Sovet Ittifoqi Qahramoni, Mehnat Qahramoni unvonlariga sazovor bo'lgan, uchala darajadagi Shuhrat ordeni bilan taqdirlangan fuqarolaraing. Mazkur imtiyoz tegishincha "O‘zbekiston Qahramoni” unvoni berilganligi to£g‘risidagi guvohnoma, Sovet Ittifoqi Qahramoni, Mehnat Qahramoni daftarchaiari, orden daftarchasi yoki mudofaa ishlari boyicha boilimning ma'lumotnomasi asosida beriladi; • urush nogironlari va qatnashchilari, shuningdek doirasi qonun hujjatlari bilan belgilanuvchi ularga tenglashtirilgan shaxslaming. Mazkur imtiyoz urush nogironming (qatnashchisining) tegishli guvohnomasi yoki mudofaa ishlan bo'Hmining yoxud boshqa vakolatli organning ma'lumotnomasi asosida, boshqa nogironlarga (qatnashchUarga) esa nogironning (qatnashchining) imtiyozlarga bo'lgan huquqi to‘g‘risidagi guvohnoma asosida beriladi; • o‘n nafar va undan ortiq bolalari bor ayollaming. Mazkur imtiyozni berish uchun fuqarolaming o‘zim o‘zi boshqarish organining bolalar borhgini tasdiqlovehi mailumotnomasi asos bo'ladi; • pensionerlaming. Mazkur imtiyoz pensiya guvohnomasi asosida beriladi; • I va П guruh nogironlarining. Mazkur imtiyoz pensiya guvohno masi yoki tibbiy'mehnat ekspert komissiyasining mailumotnomasi asosma beriladi; •sobiq SSSRni, 0‘zbekiston Respublikasimng konstitutsiyaviy tuzumini himoya qiltfh yoki harbiy xSmatning yoxud ichki Lhlar organlaridagi xizmatning boshqa majburiyatlarini bajarish chog'ida yaralanganhgi, kontuziya bo'lganligi yoki shikastlanganbgi oqibatida yoxud frontda bo‘lish bilan bog'Iiq kasallik tufayli halok bo'lgan harbiy xizmatchilar hamda ichki ishto organlari xodimlari ota4>nalLiing va beva xotmlarining (beva erlarining) Imtiyoz “Halok bo'lgan askaraing beva xotini (beva eri, onasi, ot4" yoki “Ichki ishlar organlari halok bo'lgan xodimining beva xotini (beva eri, onasi, otasi)” shtampi qo‘yilgan yoxud pensiya guvohnomasini bergan muassasa rahbarining imzosi va ushbu muassasa muhri bilan tasdiqlangan tegishli yozuvli pensiya guvohnomasi asosida beriladi. Agar mazkur shaxslar pensioner bo'lrnasa, imtiyoz ularga sobiq SSSR Mudofaa vazirligi, Davlat xavfsizlik qo‘mitasi yoki Ichki ishlar vazhhgining, shuningdek 0‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi, M.ITxavfsizlik xizmati yoxud Ichki ishlar vazMigining tegishli organlari tomonidan berilgan harbiy xizmatchining yoki ichki ishlar organi xodimining halok bo'lganligi to‘g‘risidagi ma’lumotnoma asosida beriladTSobiq SSSRni 0‘zbekiston Respublikasining konstitutsiyaviy tuzumini himoya qilish yoki harbiy xizmatning yoxud ichki ishbr orgardaridagi xbnatning boshqa rmjburiyatlarini bajarish chog'ida yokifrontda bo‘lish bilan bog‘liq kasallik tufayli halok bo'lgan harbiy xizmatchilaming yoxud icrJd ishlar organlari xodirnlarining beva xotinlariga (beva erlariga) imtiyoz faqat ular yanginikohdano'tmagLtaqdirda beriladi. 3 nafar va undan ortiq bolalan bor ayollar, pensionerlar, I va П guruh nogironlari uchun mol-mulk solig'ukn nazarda tutilgan imtiyozlar qonun hujjatlarida belgilangan soliq solinmaydigan maydon o'lchamidoirasida beriladi. Soliq kodeksining 275-moddasida belgilangan imtiyozlar mulkdorning tanlashiga binoan faqat bir mol-mulk obyektiga taalluqli bo'ladi. Mazkur imtiyozlar jismoniy shaxslar tomonidan tadbirkorlik faoliyati uchun foydalamladigan yoxud yuridik shaxsga yoki yakka tartibdagi tadbirkorga ijaraga berilin soliq solish obyektlariga nisbatan qo'Ilanilmaydi. Yuqorida keltirilgan imtiyozlarni olish huquqiga ega bo'lgan jismoniy shaxslar imtiyozlarni olish huquqini tasdiqlovehi hujjatlLi mustaqilravishdataqdimetadilar. Soliqni hisoblab chiqarish va budjetga to'lash tartibi. Jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqni hisoblab chiqarish soliq to'lovchining yashash joyidan qat’i nazar, soliq solish obyekti joylashgan yerdagi davlat soliq xizmati organlari tomonidan ko‘chmas mulkka bo'lgan huquqlarni davlat ro'yxatidan o‘tkazuvchi organning ma’lumotlariasosida amalga oshiriladi. Ko‘chmas mulkka bo'lgan huquqlarai davlat ro‘yxatidan o'tka-zuvchi organ soliq solish obyekti joylashgan yerdagi davlat soliq xizmati organlariga har yili 1- fevralgacha obyektning 1-yanvarga bo'lgan holatiga ko'ra mventarizatsiya qiymatini va uning mulkdorini ko'ilatgan holda ma’lumot taqdim etadi Jismoniy shaxslaming mol-mulkiga solinadigan soliq summasi mol-mulkning 1-yanvarga bo'lgan holatiga ko'ra inventarizatsiya qiymati- dan va belgilangan stavkadan kelib cMqqan holda hisoblab chiqariladi. Bir nechta mulkdoming umumiy ulushh mulkida bo'lgan imoratlar, binolar va inshootlar uchun jismoniy shaxslammg mol-mulkiga solinadigan soliq mnlkdorlarning har biri tomonidan ulaming ushbu unoratlatbinolar va inshootlardagi ulushiga mutanosib ravishcWlanadi. Mol-mulkka bo'lgan mulk huquqi kalendar yil mobaynida bir mulkdordan boshqasiga o'tgan taqdhda, jismoniy shaxslaming mulkiga solinadigan sohq awalgi mulkdor tomonidan shu yilning 1 yanvaridan e’tiboran u mol-mulkka bo'lgan mulk huquqmi yo‘qotgan oyning boshlanishiga qadar, yangi muUcdor tomonidan esa unda rrllk huquqi vujudga kel|an oydan e’tiboran to'lanadi. Yangi Loratlar, bmolar va inshootlar bo‘yicha jismoniy shaxslaming mol- mulkiga solinadigan soliq Шаг barpo etilgan-yildan keyingi yil boshidan e’tiboran to'lanadi. Meros bo‘yicha o'tgan mol-mulk uchun jismoniy shaxslaming mol-mulkiga solinadigan soliq merosxo'rlarda mulk huquqi vujudga keigan oydan e’tiboran to'lanadi Soliq solish obyekti yo‘q qilingan, vayron bo'lgan, buzib tashlangan taqdirck, jismoniy shaxslaming mol-mulkiga solinadigan soliqni undirish mol-mulk yo‘q qilingan, vayron bo'lgan yoki buzib tashlangan oydan e’tiboran to‘xtatiladi. Soliq summasmi qayta hisob-kitob qihsh mahalliy davlat hokimiyati organi yoki fuqarolarning o‘zim o‘zi boshqarish organi tomonidan berilgan yo‘q qilinganlik, vayron bo'lganlik, buzib tashlanganlik faktini tasdiqlovehi hujjatlar mavjud bo'lgan taqdirda,amalgaoshiriladi. Kalendar yil mobaynida imtiyoz huquqi vujudga keigan (amal qilishi tugagan) taqdirda, jismoniy shaxslaming mol-mulkiga solinadigan soliqni qayta hisob-kitob qilish ushbu huquq vujudga keigan (amal qilishi mgagan) oydan e’tiboran amalga oshiriladi. Jismoniy shaxslaming mol-mulkiga solinadigan soliqni to'lash to‘g‘risidagi to'lov xabamomasi sohq to'lovchilarga davlat soliq xizmati organi tomonidan har yili 1 -maydan kechiktirmay topshiriladi. Jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqni soliq davri uchun to'lash hisobot yilining 15 oktyabriga qadar amalga oshiriladi. Agar soliq to'lovchi tomonidan ortiqcha summalar to'langan bo'lsa, soliq va yig'imlar bo‘yicha qarzlar mavjud bo'lmasa, ushbu summalar uning yozma arizasiga ko‘ra o‘ttiz кип ichida soliq to'lovcmga qaytariladi yoki bo‘lg‘usi to'lovlar hisobiga qayd etiladi. Jismoniy shaxslardan ounadigan yer solig‘ining to'lovchilari, soliq obyekti va bazasi. Jismoniyshaxslardan olinadigan yer solig'i 1993 yil 6 mayda qabul qilingan 0‘zbekiston Respublikasining “Yer solig'i to‘g‘risida”gi Qonuni bilan 1994-yildan boshlab joriy etilgan. Jismoniy shaxslardan ohnadigan yer solig'i mahalliy soliqlar tarkibiga kirib, mahalliy budjetga yo‘naltiriladi. U iqtisodiy mohiyatiga ko‘ra to‘g‘ri soliq hisoblanib, bozor iqtisodiyoti amal qilayotgan mamlakatlarga xos soliq turi hisoblanadi. Hozirgi kunda jismoniy shaxslardan olinadigan yer solig'imng davlat budjeti daromadiaridagi salmog'i past bo'lishiga qaramasdan ushbu soliq soliq tizimida o‘z o‘rmga egadir. Yer solig'i davlatga daro-mad taminlash funksiyasi bilan birga daromad va mulk t^simotidagi nomutanosiblikni yo'qotishda muhim vosita bo'lib xizmat qiladi. J lS moniy shaxslardan olinadigan yer solig'imng davlat budjeti daro- madlandagi salmog'ini quyida keltirilayotgan diagramma ma’lumot-laridahamko‘rishmumkin: -,c«2004 yi] 0,6 шШ %М\ :®200S-yil ■201-o-ya * 2012 ЛП 1 ж2015- у11( гф ) 6.2-diagramma. Jismoniy shaxslardan olinadigan yer soltr‘ini davlat budjeti daromadlaridagi salmog 4 dmamikas?" Diagramma ma'lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, jismoniy shaxs-lardan olinadigan yer solig'ining davlat budjeti daromadlaridagi salmog‘i o‘sishtendensiyasiga egadir. Uning ulushi 2004-2006-yillarda 0.6 foizni. 2008- yilda 0 7 foizni, 2010-yilda 0.6 foizni, 2012-yilda esa 0.8 foizni tashkil etgan. 2015-yilda soliqning prognoz ko'rsatkichi 0.9 foiz bo'lishi rejalashtirilgan. Bundan ko‘rinadiki, jismoniy shaxslardan olinadigan yer solig‘ining salmog'i 2015-yilda 2004-yilga nisbatan 0.3 foizU punktga oshgan. Bu holatni soliq stavkalarining oshirilishi hamda soliq to'lovchilar somning ortishi bilan izohlash mumkin. Sohq kodeksming 287-moddasiga muvofiq mulk huquqi, egalik qilish huquqi, foydalanish huquqi yoki ijara huquqi asosida yer uchastkalariga ega bo'igan jismoniy shaxslar, shuningdek yuriddc shaxs tashkil etgan va tashkil etmagan holda tuzilgan dehqon xo‘jaliklan yer solig'ini toilovchilar bo'lib hisoblamshadi. 0‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi, Qoraqalpog'iston Respublikasi Vazu-lar Kengashi, mahalhy davlat hokimiyati organlan tomonidan ijaraga benlgan yer uchastkalari uchun to'lanadigan ijara haqi yer solig'iga tenglashtiriladi. Yer uchastkalarini ijaraga olgan jismoniy shaxslarga yer solig'ini to'lovcMlar uchun belgilangan untiyozlar, soliqni hisoblab chiqarish va soliqni to'lash tartibi tatbiq etiladi. Uy-joy, yashash uchun mo'ljallanmagan imorat va inshootlar meros bo£yicha o'rishi Ы 1 ап birgalikda mulk huquqi, egalik qilish huquqi va foydalanish huquqi o'tgan yer uchastkalari uchun yer solig'i meros qoldiruvchining soliq majburiyatlari hisobga olingan holda merosxo‘rlardan undiriladi. Jismoniy shaxslarmng quyidagi yer uchastkalari soliq solinadigan obyekthisoblanadi: • dehqon xo‘jahgini yuritish uchun meros qilib qoldiriladigan umrbod egalik qihshga berilgan yer uchastkalari; • yakka tartibda uy-joy qurilishi uchun meros qilib qoldiriladigan umrbod egalik qilishga berilgan yer uchastkalari; • jamoa bog‘dorchiligi, uzumchiligi va pohzchiligini yuritish uchun berilgan, shuningdek yakka tartibdagi garajlar egallagan yer uchastkalari; • xizmat yuzasidan qonun hujjatlariga muvofiq berilgan chek yerlar; • meros bo£yicha, hadya qilinishi yoki olinishi natijasida uy-joy va imoratlar bilan birgalikda mulk huquqi, egalik qilish va foydalanish huquqi ham o'tgan yer uchastkalari; • qonun hujijatlarida belgilangan tartibda mulk qilib olingan yer uchastkalari; • tadbirkorlik faoliyatini yuritish uchun doimiy foydalanishga yoki ijaraga berilgan yer uchastkalari. Ko‘p kvartirali uylar egallagan yer uchastkalari soliq solish obyekti bo‘lmaydi (tadbirkorlik faoliyatini yuntish uchun doimiy foydalamshga yoki ijaraga berilgan yer uchastkalari bundan mustasno). Soliq kodeksining 289-moddasiga muvofiq ko‘chmas mulkka bo‘lgan huquqlarni davlat ro‘yxatidan o‘tkazishni amalga oshiruvchi organning yer uchastkalarining maydoniga doir ma’lumotlari sohq sohnadigan baza bo‘libhisoblanadi. Jamoa bog‘dorchiligi, uzumchiligi va polizchiligini yuritish uchun fuqarolarga berilgan, shuningdek yakka tartibdagi garajlar egallagan yer uchastkalarining maydonlari bo‘yicha sohq solmadigan baza ushbu yer uchastkalarini bergan tashkilotlar boshqaruv organlarining ma’lumotiari bo'yicha aniqlanadi. Xizmat yuzasidan berilgan chek yerlarning maydonlari bo'yicha soliq sohnadigan baza o‘z xodimlariga yer uchastkalari bergan korxonalar, muassasalar va tashkilotlaming ma'lumotlari bo‘yicha aniqlanadi. Yer solig‘i stavkalari va soliqdan imtiyozlar. Jismoniy shaxslardan olinadigan yer solig‘i stavkalari 0‘zbekiston Respublikaii Prezident qarori bilan belgilanadi va soliq to‘lovchilarga Moliya vazirligi va Davlat soliq qo‘mitasi hamda uning quyi organlari tomonidan belgilangan tartibda soliq to'lovchilarga yetkaziladi. Berilgan yerlardan ikld yil davomida foydalanmagan jismoniy shaxslardan yer solig‘i uch baravar miqdorida undiriladi. Jismoniy shaxslar foydalanadigan (shu jumladan, yer solig‘ini to‘lashdan ozod etilgan), davlat hokirmyati organlan tomonidan ajratilgan maydonlardan ortiqcha yer uchastkalari uchun yer solig‘i jismoniy shaxslar uchun 1,5 koeffitsiyentini qo‘Uagan holda to‘lanadi. Davlat mahalliy hokimiyati organlari tomonidan ajrablgan maydonlardan ortiqcha foydalanilachgan yerlar uchun yuqorida ko'rsatilgan koeffitsiyentni qo'llagan holda yer solig'i to‘lanmagan taqdirda soliq to'lovchilarga nisbatan qonun hujjatlariga muvofiq moliyaviyjazochoralariqo'llaniladi. Davlat mahalliy hokimiyati organlan tomonidan ajratilgan yer uchastkalari maydoni yer bensh to‘g‘risida davlat mahalliy hokimiyati organlarining qaron, yerga egalik qilish yoki undan foydalanish huquqi uchun davlat dalolatnomasi, yerni ijaraga olish shartnomasi, yer uchastkasiga bo'lgan huquqlami ro'yxatdan o‘tkazish to‘g‘risidagi guvohnoma va yer uchastkasiga bo'lgan huquqni tasdiqlaydigan boshqa hujjatlargako‘rabelgilanadi. Yer uchastkasiga nisbatan mulk, egalik qilish yoki undan foydalanish huquqini tasdiqlaydigan hujjatlar mavjud bo'lmasa, soliq butun maydon uchun yuqorida ko‘rsatilgan oshirish koeffitsiyentlarini qo'llagan holda toianadi Soliq kodeksining 291-moddasiga muvofiq tadbirkorlik faoliyatida foydalamladigan yoxud uylar, dala hovli imoratlari, yakka tartibdagi garajlar va boshqa imoratlar, inshootlar, joylar yuridik shaxsga yoki yakka tartibdagi tadbirkorga ijaraga benlganda yer uchastkalari uchun yer sohg'i jismoniy shaxslardan yuridik shaxslardan olinadigan yer solig-ini to'lash uchun belgilangan stavkalar bo‘yicha undiriladi hamda ularga Soliq kodeksimng 290-moddasida nazarda tutilgan jismoniy shaxslarga yer solig'idan taqdim etiladigan imtiyozlar tatbiq etilmaydi. Soliq kodeksiga ko‘ra quyidagi jismoniy shaxslar yer solig'idan ozodqilinadilar: • “0‘zbekiston Qahramoni”, Sovet Ittifoqi Qahramoni, Mehnat Qahramoni unvonlariga sazovor bo'lgan, uchala darajadagi Shuhrat ordeni bilan taqdirlangan fuqarolar. Mazkur imtiyoz "O‘zbekiston Qahramoni” unvoni berilganligi to‘g'nsidagi guvohnoma, Sovet Ittifoqi Qahramoni va Mehnat Qahramoni daftarcbalari, orden daftarchasi yoki mudofaa ishlari bo'limining mailumotnomasi asosida beriladi; • urush nogironlari va qatnashchilari, shuningdek doirasi qonun hujjatlan bilan belgilanuvchi ularga tenglashtirilgan shaxslar. Mazkur imtiyoz urush nogironining (qatnashchisining) tegishli guvohnomasi yoki mudofaa ishlari bo'limining yoxud boshqa vakolatli organnmg ma'lumotnomasi asosida, boshqa nogironlarga (qatnashchilarga) esanogironning (qamashchining) imtiyozlarga bo'lgan huquqi to‘g‘risidagi guvormoma asosida beriladi; • I va П guruh nogironlari. Mazkur imtiyoz pensiya guvohnomasi yoki tibbiy- mehnat ekspert komissiyasining ma'lumotnomasi asosida beriladi; • yolg'iz pensionerlar. Yolg‘iz yoki voyaga yetmagan bolalari bilan yoxud nogiron bolasi bilan alohida uyda birga yashovchi pensionerlar yolg'iz pensionerlar deb tushuniladi. Mazkur imtiyoz pensiya guvohnomasi yoki 0‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi budjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi tuman (shahar) bo'Iirnining ma'lumotnomasi, shuningdek fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlarining ma'lumotnomasi asosidaberiladi; • boquvchisini yo‘qotgan ko‘p bolali oilalar. Ota^nasidan biri yoki ota-onasi vafot etgan hamda oilada o‘n olti yoshga to‘lmagan beshta va undan ortiq bolalari bo'lgan oilalar soliq solish maqsadida boquvchisini yo‘qotgan ko‘p bolali oilalardir. Mazkur imtiyoz 0‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi budjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi tuman (shahar) boiIimining ma'lumotnomasi asosida beriladi; • Chernobil AESdagi avariya oqibatlarini tugatishda ishtuok etganlik uchun imtiyozlar oladigan fuqarolar (shu jumladan vaqtincha yuborilgan yoki xizmat safariga yubonlgan fuqarolar. Mazkur imtiyoz tibbiy-mehnat ekspert komissiyasining ma'lumotnomasi, nogironning maxsus guvohnomasi, Chernobil AESdagi avariya oqibatlarini tugatish ishtirokchisining guvohnomasi, shuningdek vakolatli organlar tomonidan berilgan va imtiyozlar berish uchun asos bo'Iadigan boshqa hujjatlar asosida beriladi; • shaxslar - ularga yakka tartibdagi uy-joy qurilishi va dehqoii xo‘jaligi yuritish uchun qonun hujjatlarida belgilangan normalar doirasida berilgan yer uchastkalari bo‘yicha - yer uchastkasi berilgan oydan keyingi oydan e’tiboran ikki yil muddatga. Yuqorida keltirib o'tUgan imtiyozlar, bundan boquvchisini yo‘qotgan ko‘p bolali oilalar mustasno, yakka tartibdagi uy-joy qurilishi, dehqon xo‘jaligi yuritish uchun berilgan yer uchastkalanga bo'lgan huquqlarini davlat ro‘yxatidan o'tkazishni amalga oshiruvchi organda ro‘yxatdan o'tgan jismoniy shaxslarga beriladi. Bunda mazkur imtiyozlar soliq toilovchinmg tanlashi bo‘yicha faqat bitta yer uchastkasigaberihshimumkm. Soliq kodeksining 282-moddasi ikkmchi qismining soliq solinmaydigan yer uchastkalariga taalluqli qismida nazarda tutilgan imtiyozlar yer solig'i to'lovchilar bo'lgan jismoniy shaxslarga ham tatbiqetiladi. Yer solig4ini hisoblab chiqarish tartibi. Yer solig‘ini hisoblab chiqarish davlat soliq xizmati organlari tomomdan amalga oshiriladi. Davlat soliq xizmati organlari yer solig'ini to'lovchilar bo'lgan jismoniy shaxslaming hisobini muntazam yuritadi. Yer solig'i bo‘yicha imtiyozlarni olish huquqiga ega bo'lgan jismoniy shaxslar yer uchastkasi joylashgan yerdagi davlat sohq xizmati organlariga ushbu imtiyozlarga bo'lgan huquqni tasdiqlovehi hujjatlami mustaqil ravishda taqdim etadi, Yer solig'i summasi va uni to'lash muddatlari ko‘rsatilgan to'Iov xabarnomasi jismoniy shaxslarga davlat soliq xizmati organlari tomomdan har yili 1-raaydan kechiktirmay topshiriladi. Yil mobaynida yer uchastkasi maydoni o‘zgarganda va imtiyozlarga bo'lgan huquqlar vujudga kelganida (bekor qilinganda) davlat sohq xizrnaii organlari mazkur o‘zgarishlardan keyin bir oy ichida yer solig‘ini qayta hisob-kitob qilishlari hamda soliq to'lovchiga yer solig'i summasi va uni to'lash muddatlari ko'rsatilgan yangi yoki qo‘shimcha to'Iov xabarnomasini taqdim etishlari kerak. Jismoniy shaxslarga shahar va qo‘rg‘onlarda yakka tartibda uy-joy qurish uchun berilgan yer uchastkalarining maydonlari yakka tartibdagi uy-joylami hisobga olish va nazorat qilish shahar yoki tuman boshqarmasi yoxud ishlab chiqarish uy-joy inspeksiyasining mavjud materiallan bo‘yicha hisobga olinib, har yili naturada aniqlashtiriladi. Jismoniy shaxslarga qishloq joylarda shaxsiy yordamchi xo‘jalik (dehqon xo‘jahgi) yuritish uchun berilgan yer uchastkalari tomorqa yerlardan va jamoat yerlanda qo'shimcha ajratilgan yer uchastkalaridan iborat bo'lishi mumbn. Bunday holda tomorqa yerlar maydoni yer kadastri ma'lumotlari bo'yicha qabul qiimib, yuz bergan o‘zgarishlar har yili naturada amqlashtiriladi. Jamoat yerlarida qo‘shimcha ajratilgan yer uchastkalari maydoni xo‘jaliklarning ma'lumotlari bo'vicha hisobga olinib, har yili aniqlashtiriladi. Agar jismoniy shaxs yakka tartibda uy-joy qurilishi yoki shaxsiy yordamchi xo‘jalik (dehqon xo‘jaligi) yuritish uchun berilgan yer uchastkasida tadbirkorlik faoliyati bilan shug'ullansa yoki yerdan maqsadli foydalanishni o‘zgartirmasdan o‘z uyini ofis sifatida rasmiylashtirsa, bunda undan yer solig'i yakka tartibda uy- joy qurilishi yoki dehqon xo‘jaligini yuritish uchun benlgan yerlar uchun belgilangan stavkalar bo‘yicha undiriladi. Ko‘p xonadonli turar joylarda yashaydigan jismoniy shaxslardan yer solig'i undirilmaydi. Xonadondan yoki ko‘p xonadonli turar joylarrang bir qismidan odamlaming yashashi bilan bog'liq bo‘lmagan maqsadlarda foydalanilganda, belgilangan tartibda xonadorming umumiy maydonidan kelib chiqib, yer sohg‘ining teguhli hissasi undiriladi. Egalik qilish huquqi meros bo‘yicha turar joy. noturar imorat va inshootlar, bog‘ uychasi o‘tishi bilan birga o'tgan yer uchastkalan uchun yer solig'i merosxo‘rlardan, meros qoldiruvchming soliq majburiyatlarim hisobga olgan holda undiriladi. Yer solig'Im budjetga to'lash muddatlari. Yer solig'i yer uchastkasinmg mulkdori, yerga egalik qiluvchi, yerdan foydalanuvcm yoki ijarachining yashash joyidan qat’i nazar, yer uchastkasi joylashgan hududdagi tuman yoki shahaming mahalliy budjetiga to'lanadi. Yil mobaymda ajratilgan yer uchastkalan uchun yer solig'i jismoniy shaxslar tomomdan yer uchastkasi ajratilgamdan keyingi oydan e’tiboran to'lanadi. Yer uchastkasi maydoni karaaytirilgan taqdirda, yer solig'ini to'lash yer uchastkasi kamaytirilgan oydan e’tiboran to‘xtatiladi (kamaytiriladi). Yer solig'i bo‘yicha imtiyozlar belgilangan taqdirda, bu soliq imtiyoz huquqi vujudga keigan oydan e’tiboran toilanmaydi. Yer solig'i bo‘yicha imtiyozlarga bo'lgan huquqlar bekor qilingan taqdirda, bu soliq mazkur huquq bekor qilinganidan keyingi oydan e’tiboran to'lanaboshlaydi. Belgilangan tartibda berilgan yer uchastkalan uchun yer solig'i yer uchastkasidan foydalanish faktidan qat’i nazar, jismoniy shaxslar tomomdan to'lanadi. Soliq davri uchun yer solig'i to'lash jismoniy shaxslar tomonidan hisobot yilining 15-oktyabriga qadar amalga oshiriladi. Yer solig'i to'lovchi jismoniy shaxslar davlat soliq xizmati organlarining qarorlari va ular mansabdor shaxslarining harakatlari ustidan davlat soliq xizmatining yuqori organlari yoki sudga shikoyat qilish huquqiga egadirlar. Davlat soliq xizmati organlari soliqning to‘g‘ri Msoblab chiqarilishi va o‘z vaqtida to‘lanishi ustidan Adabiyotlar ro‘yxati 1. O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi. «O‘zbekiston» nashriyoti 1992 yil. 2.O‘zbekiston Respublikasining Soliq Kodeksi. Adliya vazirligi «Adolat» nashriyoti 2008 yil. 3. O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi. Adliya vazirligi «Adolat» nashriyoti 2008 yil. 4.O‘zbekiston Respublikasining «Davlat soliq xizmati to‘g‘risida»gi qonuni. «O‘zbekiston» nashriyoti 1997 yil. 5. O‘zbekiston Respublikasining «Soliq maslahati to‘g‘risida»gi qonuni. «O‘zbekiston» nashriyoti 2006 yil. 6. O‘zbekiston Respublikasi «Tadbirkorlik va tadbirkorlar faoliyatini kafolatlari to‘g‘pisida»gi qonuni. «O‘zbekiston» nashriyoti 1999 yil. 7.O‘zbekiston Respublikasining «Budjet tizimi to‘g‘risida»gi qonuni. «O‘zbekiston» nashriyoti 2000 yil. 8.O‘zbekiston Respublikasining «Xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatini davlat nazorati to‘g‘risida»gi qonuni. «O‘zbekiston» nashriyoti 1998 yil.

Похожие

Jismoniy shaxslarning daromadi va mol-mulkini soliqqa tortish
Soliq tizimidagi qonunbuzarliklar va ularning kelib chiqish sabablari
Jismoniy shaxslarga daromadlar tog’risidagi deklaratsiya asosida soliq solish.
Sug‘urta, moliyaviy bozorlar va institutlar
Moliyaning mohiyati va vazifalari