Ishlab chiqarish hajmi. «Xarajatlar – ishlab chiqarish hajmi - foyda» ko’rsatkichlari tahlili - Экономика - Рефераты

Ishlab chiqarish hajmi. «Xarajatlar – ishlab chiqarish hajmi - foyda» ko’rsatkichlari tahlili

Загружено в:

08.09.2022

Скачано:

0

Размер:

346.5048828125 KB

Ishlab chiqarish hajmi . «Xarajatlar – ishlab chiqarish hajmi - foyda» ko’rsatkichlari tahlili ! Boshqaruv hisobini yuritishda ayrim olingan xo’jalik yurituvchi subyektning normal quvvat bilan ishlashi inobatga olinadi Chizmada ko’rsatilganidek, amaliyotda nazariy quvvat ko’rsatkichidan foydalanishning real imkoniyati yo’q. Xo’jalik yurituvchi subyekt faoliyatining tashkil qilishning dastlabki bosqichidayoq mana shu ko’rsatkichlar mohiyatiga jiddiy e’tibor qaratilishi talab qilinadi. Xususan, faoliyatning texnik-iqtisodiy assoslanishida (TEO loyihasi) barcha asosiy vositalar aktiv qismi uchun miqdorlar, (Ishlab chiqarish quvvati) Ishlab chiqarish hajmi (quvvati) . Nazariy quvvat1 . Amaliy quvvat2 3 . O ‘ rtacha (normal) quvvat Mashina va jihozlar bo‘sh turmasdan eng optimal rejimda mahsulot ishlab chiqarish imkoniyati Nazariy quvvat – (minus) har xil uzilishlar ( mashina, jihozlarning bo ‘ sh turib qolishi, ta’mirlash vaqti, ishchilarning tanaffusi va sh.o ‘ .) Ishlab chiqarishning haqiqiy imkoniyat darajasi

ana shu ko’rsatkichlar ichidan o’rtacha (normal) quvvat doirasida ishlab chiqishilishi maqsadga muvofiqdir. Shunga muvofiq, xo’jalik yurituvchi subyektlarda boshqaruv hisobini tashkil qilish va yuritishda ayrim olingan texnologik jihozlarning normal quvvat bilan ishlashi hisobga olinishi lozim. Ishlab chiqarish hajmi bilan xarajatlar o’rtasida (o’zgaruvchan xarajatlar) o’zaro to’g’ri chiziqli bog’lanish mavjud (chizmaga qarang). Mahsulot birligi Shu bilan birgalikda bir qancha xarajatlar ishlab chiqarish quvvati bilan "to’g’ri chiziqli bog’lanishda" bo’lmaydi (to’g’ri chiziqsiz bog’lanish). Agar hamma o’zgaruvchan xarajatlar ishlab chiqarish quvvati bilan to’g’ri chiziqli bog’lanishda bo’lganda edi, ularni tahlil qilish, rejalashtirish va tegishli boshqaruv qarorlarini qabul qilishda foydalanish mumkin bo’lar edi. To’g’ri chiziqsiz bog’langan xarajatlarni rejalashtirish qiyin lekin ularni ham boshqaruv qarorlarini qabul qilishda hisobga olish zarur. “Chiziqli aproksimatsiya” (yoki “relevant darajasi usuli”) usulidan foydalanish xuddi ana shunday chiziqsiz bog’langan xarajatlarni chiziqsiz bog’lashga moslashishini ta’minlaydi (chizmaga qarang). Xarajatlar (so ‘ mda)

Relevant darajasi usuli – bu ishbilarmonlik faolligini aniqlash usulidir. Bu usulda chiziqsiz bog’langan xarajatlar shartli ravishda chiziqli bog’lanishga moslashtiriladi: Ishlab chiqarish hajmining relevant darajasi oralig’ida doimiy xarajatlar o’zgarishsiz qoladi. Lekin, nisbatan uzoqroq muddat olinadigan bo’lsa, doimiy xarajatlar ham o’zgaradi (jihozlar, mehnat resurslari va boshqa ishlab chiqarish omillarining o’zgarishi). Boshqarish maqsadlari uchun odatda ma’lum vaqt oralig’i olinadi. Faraz qilinadiki, mana shu vaqt oralig’ida doimiy xarajatlar o’zgarishsiz qoladi. Doimiy xarajatlar o’zgaradigan bo’lsa relevant darajasining yangi chizig’i paydo bo’ladi (chizmaga qarang).

«Xarajatlar – ishlab chiqarish hajmi - foyda» ko’rsatkichlari tahlili “Xarajatlar – ishlab chiqarish hajmi - foyda”tahlili bu - - ishlab chiqarish faoliyatini rejalashtirish va nazorat qilishdagi boshqaruvning eng asosiy quroli; - xarajatlar, ishlab chiqarish hajmi va foydaning o’zaro bog’liqligi ta’siri natijasida xarajatlarning qanday o’mumkinligini aniqlash usuli; - bu asosiy modul bo’lib, rahbarlarning qisqa muddatli rejalar qabul qilish imkoniyatini yaratadi; - mavjud bir nechta alternativ variantlar ichidan eng samaralisini tanlab olish imkoniyatini beradi. Amaliyotda «xarajatlar – ishlab chiqarish hajmi - foyda» ko’rsatkichlarining o’zaro bog’liqligini grafik, turli formulalar yoki jadvallar ko’rinishida ham izohlash mumkin.

“Xarajatlar - ishlab chiqarish hajmi – foyda” ko’rsatkichlarining o’zaro bog’liqligi chizmasi Bozorni shakllantirish va uni tartibga solish usullarini ishlab chiqish talab, taklif va baho kabi o’zaro aloqador va o’zaro bog’liq bozor elementlarini to’g’ri belgilab olish orqali amalga oshiriladi. Tizimdagi bu elementlar doimo o’zgaruvchan bo’lib, ishlab chiqarish omillari, xarajatlar va daromadlilik kabi omillar ta’sirida bo’ladi. Mahsulot ishlab chiqarish hajmi va yalpi daromad o’rtasidagi o’zaro bog’liqlikni o’rganish, ishlab chiqarishning «zararsizlik» darajasini tahlil qilish orqali amalga oshiriladi. Bunda har qanday xo’jalik yurituvchi subyekt rahbariyati oldida ishlab chiqarish hajmining «kritik nuqtasini», ya’ni daromad va xarajatlar tenglashgan nuqtani aniqlash muhimdir. Halkaro amaliyotda «kritik nuqtani» aniqlashning tenglik, marjinal daromad va grafik usullari qo’llaniladi. “Xarajatlar - ishlab chiqarish hajmi - foyda” ko’rsatkichlari o’zaro bog’liqligining formulada ifodalanishi

Sotishdan tushgan tushum (hajm) = O’zgaruvchan xarajatlar + Doimiy xarajatla r + Foyda Kritik nuqta formulasi: Sotishdan tushgan tushum = O’zgaruvchan xarajatlar + Doimiy xarajatlar yoki = - Xo’jalik yurituvchi subyekt bolalar paypoqchalari ishlab chiqaradi. Bir juft paypoqning o ’ zgaruvchan xarajatlari – 50 so ’ m , doimiy xarajatlarning umumiy summasi , hisobot davrida – 20 ming so ’ m . Bir dona mahsulotning sotilish bahosi – 90 so ’ m . Bu yerda sotish hajmini aniqlash uchun quyidagi tenglik kelib chiqadi: 90 x X = 50 x X + 20000 40 x X = 20000 X=500 dona yoki, pul birligida Sotilgan mahsulot birligiga to ’ g ’ ri keladigan kritik nuqta Doimiy xarajatlar Shu birlik mahsulotining o ’ zgaruvchan xarajati Baho

Grafikdan yaqqol ko’rinib turibdiki, xo’jalik yurituvchi subyekt 500 donagacha bolalar paypoqchalarini ishlab chiqsa, uning daromadi bilan xarajatlari miqdori teng bo’lib, foyda olish imkoniyati nolga teng (kritik nuqta) bo’ladi. Besh yuz birinchi juft paypoqchadan boshlab xo’jalik yurituvchi subyekt foyda ola boshlaydi. Ishlab chiqarish hajmi 500 donadan pastga tushsa xo’jalik yurituvchi subyekt so’zsiz zarar ko’ra boshlaydi. Har qanday xo’jalik yurituvchi subyektda boshqaruv hisobini tashkil qilish ana shu xo’jalik yurituvchi subyektning faoliyat turlari bo’yicha xuddi mana shu ma’lumotni aniqlab olishdan boshlanishi lozim.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 1. «O‘zbekiston Respublikasida tadbirkorlik to‘g‘risida»gi Qonun. – T., 15.02. 1991. 2. O‘zbekiston Respublikasining “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi Qonuni – Toshkent: O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining axborotnomasi, 2000 йил , 5-6 – son. 3. Bobojonov O., Junaniyozov K. “Boshqaruv hisobi” darslik – T., TDIU, 2005 y., 368 bet. 4. Гудушаури Г.В., Литвак Б.Г. Управление современным предприятием. – М.: ЭКМОС, 1998. 5. Друкер П. Стратегическое управление предприятием. – М.: Дело, 2000. 6. Забелин П.В., Моисеева Н.К. Основы стратегического управления. – М.: Информационно-внедренческий центр «Маркетинг», 1998. 7. Кратко И.Г. Международное предпринимательство: Учебное пособие. – М.: ИНФРА-М, 2001, 272 б.

Похожие

Ishlab chiqarish, texnologiya va ishlab chiqarish funksiyasi

Ishlab chiqarish jarayoni va ishlab chiqarish оpеratsiyalari

Sanoatda tannarx, foyda va ishlab chiqarish rentabelligi

Ishlab chiqarish va davr xarajatlari tahlili

Raqobatdosh mahsulotlar ishlab chiqarish qobiliyatini tahlili